استان زرخیر خوزستان نقش بسیار مهم و حیاتی در اقتصاد کشور بواسطه درآمدهای نفتی ایفا می کند و به عبارت دیگر حیات اقتصادی کشور با توجه به اقتصاد تک محصولی موجب اتکا کشور به درآمدهای نفتی و وجود اقتصاد نفت محورمتکی به درامدهای نفتی است.
اما به تناسب این نقش مهم که استان خوزستان در درآمدهای ملی ایفا می کند این استان خود گرفتار درانبوه مشکلات و به خصوص مشکلات زیست محیطی و دغدغه های شهروندان از مشکلات امنیتی به خصوص در مرکز استان است نگاه مصلحت طلبانه به مشکلات خوزستان همواره یکی از آفات مهم در روند توسعه یافتگی این استان و مانعی در روند رو به رشد این مشکلات بوده است درحالی که اگربرنامه مدونی این استان در سالیان گذشته در ابعاد مختلف حتی بعد از پایان دوران جنگ تحمیلی که نقش عمده ای در عقب ماندگی استان خوزستان داشته است تدوین می شد و اگر بخشی اختصاصی از درآمدهای نفتی برای توسعه و عمران این استان در دهه های اخیر هزینه می شد اکنون این معضلات زیست محیطی تبدیل به حجمی وسیع نمی شد که حتی فکر کردن به آن ذهن مردم و متولیان را مشوش که داد همه دلسوزان را نسبت به آینده غم انگیز این استان درآورد:
1- سد سازی های وسیع و مخرب اکو سیستم در خوزستان:
وجود سدهای بزرگ برق آبی دراستان خوزستان همچون کارون 3؛ مسجدسلیمان؛گتوند؛شهید عباسپور؛کرخه و....برغم تخریب بخش عمده ای از منابع طبیعی و مهاجرت اجباری روستاییان وزیر آب رفتن راههای ارتباطی و....نقشی در توسعه استان نداشته است چرا که به تناسب احداث این سدهای بزرگ می بایست شبکه های آبیاری برای آبی نمودن زمین های کشاورزی اطراف این سدها نیز طراحی می شد که این اتفاق هرگز نیفتاد وعلیرغم دستکاری های گسترده در اکو سیستم مناطق محل احداث این سدهای بزرگ منفعتی نصیب کشاورزان ساکن در اطراف این سدها با هدف ایجاد تحول در زیر ساختهای کشاورزی و تبدیل کشت دیم به کشت آبی وافزایش بازده محصولات کشاورزی در مناطق اطراف این سدها نشده است. بعنوان مثال سد شهید عباسپور در شهرستان اندیکا است که برغم وجود دهها هزارهکتار زمین کشاورزی مرغوب هیچگونه امکان بهره برداری بعلت عدم وجود شبکه های آبیاری برای آبی نمودن زمینهای کشاورزی این شهرستان محروم میسر نشده است در حالی که اگر این اتفاق یعنی احداث همزمان شبکه های آبیاری در اطراف این سدها بوقوع می پیوست می توانست ضمن افزایش چشمگیر محصولات کشاورزی و ارتقا قابل ملاحظه سرانه تولیدات کشاورزی دراستان موجب افزایش درآمد کشاورزان و بهبود معیشت و درآمد کشاورزان محروم متکی به کشت ناپایدار دیم و کاهش مهاجرت ازاین مناطق گردد.
جالب اینکه در برنامه های افتتاحیه و تبلیغات وسیع پیرامون منافع حاصل از احداث این سدها تحول در کشاورزی منطقه از جمله اهداف اصلی اعلام گردید که متاسفانه در حد یک وعده بی عمل مسئولان مربوطه باقی مانده است.اگر این وعده های توخالی محقق می شد و شبکه های آبیاری احداث می شد امروز هیچ استانی نمی توانست مدعی شود که آب کارون هرز می رود و باید به مناطق دیگری همچون اصفهان منتقل شود.
احداث برخی از این سدها در مناطقی که از نظر زمین شناختی دارای گسل های فعال هستند در هنگام آبگیری بعلت تشکیل مخزن بزرگ اینگونه سدها و تولید انرژی عظیم حاصل از تشکیل دریاچه سد منجر به بروز زلزله های متعدد گردیده است مانند قریب به 200زلزله ریز و درشت چند سال پیش در مسجدسلیمان که یکی از دلایل آن آبگیری سد مسجدسلیمان اعلام شده بود این مسئله از لحاظ علمی کاملا ثابت شده است و بعنوان نمونه با ابگیری سد بزرگ اسوان در مصرزلزله های متعددی بوقوع پیوست و یا دیگر نقاط دنیا همزمان با آبگیری سدها پدیده زلزله های متعدد بدنبال داشته است اتفاقی که با آبگیری سد گتوند در نیمه اول سالجاری هم امکان تکرارش انتظار می رود.
از دیگر مخاطرات احداث این سدها عدم توجه به مطالعات انجام شده ولحاظ نمودن ملاحظات منطقه ای و سیاسی کاری می باشد بعنوان مثال آیا دراحداث سد گتوند وجود گنبدهای بزرگ نمکی منطقه عنبل مطالعه و ارزیابی نشده بود؟ که جواب مثبت است و این گنبدها در مطالعات اولیه برای احداث سد گتوند لحاظ شده بود پس چرا این سد گتوند در مکانی احداث شده است که دقیقا مخزنش در میان گنبدهای بزرگ نمکی قرار می گیردکه بعلت افزایش شوری آب رودخانه کارون نگرانی های فراوانی را بدنبال داشته است. چرا خاطیان که باعث هدر رفت بزرگترین سرمایه گذاری کشور در بخش آب شده اند معرفی و مجازات نمی شوند؟امروزه حتی افراد عامی در منطقه عنبل می دانند این گنبدهای عظیم که نمک آن برای مصارف صنعتی دراستان استفاده می شد بعلت وسعت فراوان قابل پوشاندن با بتن نیست و که درنهایت با چشم پوشی از این فاجعه زیست محیطی و منافع مردم استان معاون وزیر نیرو آقای عطارزاده با اشاره به سرمایه گذاری هزاران میلیارد تومانی دراحداث این سد بزرگ می گوید سرمایه گذاری انجام شده است و ابگیری سد اجتناب ناپذیراست و نتیجه این بینش شورشدن آب مناطق پایین دست سد از شهرستان گتوند تا آبادان و خرمشهر و افزایش درصد شوری آب و غیر قابل شرب شدن اب رودخانه کارون که درحال حاضر نیز بعلت ورود فاضلاب درصد شوری قابل ملاحظه ای و کاملا ملموسی دارد وکاهش محسوس بازده محصولات کشاورزی در اراضی اطراف رودخانه کارون بعلت شور شدن آب مصرفی در بخش کشاورزی و در نهایت افزایش انگیزه های اجباری برای مهاجرت از این مناطق در مردم محروم استان به سوی دیگر استانها است.
2-مهمترین نگرانی کشورهای توسعه یافته و پیشرفته و نیز موسسات و تشکل های بین المللی غیر دولتی در حال حاضر نه مشکلات و مسائل سیاسی است که مسائل زیست محیطی محسوب می گردد افزایش گازهای گلخانه ای حاصل از فعالیت صنایع عظیم نفت و گاز؛خودروها؛ کارخانجات؛ و وسایل مختلف مورد استفاده در جهت رفاه بشر امروزی موجب افزایش شدید گازهای گلخانه ای شده است که منجر به پدیده های وارونه و غیر طبیعی آب و هوایی همچون سیلاب های شدید دربرخی کشورها همچون پاکستان و خشکسالی در برخی کشورها همچون ایران و سرمای شدید در اروپا و آب شدن تدریجی یخچالهای چند صد ساله درقطب های شمال وجنوب و بالا آب سطح اب دریاها تا بیش از یک متر و خطر غرقاب شدن بخش هایی از کره زمین وتغییرات مخرب در اکو سیستم کره زمین شده است در صدر کشورهای تولید کننده گازهای گلخانه ای همچون منواکسید کربن اول چین و دوم ایران قرار دارد !در حالی که در اروپا برای کاهش آثار تخریی گازهای گلخانه ای برلایه ازن سیاستهای زیست محیطی قاطعانه به اجرا درآمده و جالب اینکه حتی پرورش گاو بعلت آثار مثبت گازهای گلخانه ای موجود در فضولات گاوی در اروپا از سال گذشته با محدودیت همراه شده است در همین استان خوزستان صدها حلقه چاه نفت و گاز شبانه روز درحال سوختن است وروزانه صدها تن منو اکسید کربن و دیگر گازهای مخرب محیط زیست تولید و تخریب و سیع لایه ازن را بدنبال داردکه تاکنون برای این معضل اساسی که مشکلات متعددی را بدنبال دارد چاره اندیشی جامع و کاملی برای کاهش تولید گازهای گلخانه ای دراستان به عمل نیامده است نگارنده اعتقاد دارد بخش عمده ای ازخشکسالی های 5 ساله اخیر دراستان خوزستان محصول عدم چاره اندیشی مسئولان استانی و به خصوص سازمان محیط زیست است که همواره در قبال این فجایع زیست محیطی موضعی ضعیف داشته است و تولید روزانه صدها تن انبوه گازهای گلخانه ای حاصل از فعالیت صنایع عظیم نفت و گاز و دیگر کارخانجات آلاینده و فاقد سیستم های زیست محیطی موثر همچون فیلیتراسیون های بروز شده در صنایع استان نتیجه اش تخریب وسیع محیط زیست افزایش گازهای گلخانه و نتایج حاصل از آن از قبیل عدم باروری ابرها و بروز پدیده خشکسالی و در نتیجه کاهش شدید سطح زیر کشت محصولات کشاورزی در سطح استان و متضرر شدن کشاورزان و افزایش مهاجرت به شهرها و گسترش پدیده حاشیه نشینی که خود متضمن بروزآسیبهای متعدد اجتماعی است می باشد.
2- رودخانه کارون
رودخانه کارون که روزگاری نماد سرزندگی و نشاط دراستان خوزستان محسوب می شدروزگار ناخوشی دارد. اکنون بنا برتحقیقات انجام شده بیش از 65 درصدآب این رودخانه فاضلاب است فاضلابی که بیانگر عدم طراحی یک افق در دهه های گذشته تاکنون برای خفظ این نعمت خدادادی است کارون دراستان چهارمحال بختیاری تا حدود مسجدسلیمان رودخانه ای سرد و زلال وبا آبی گوارا در حد خصوصیات آب معدنی است که با ورود به جرگه خوزستان بعلت سرریز فاضلاب شهرهای مختلف همانند شوشتر و اهواز و....به رودخانه بزرگ فاضلاب بدل می گردد عدم رعایت حریم رودخانه به خصوص در سالهای اخیر و ساخت و سازهای غیر مجاز و مجاز انجام شده در حریم قانونی این رودخانه و عدم طراحی شبکه جامع فاضلاب شهرهای واقع در محدوده جغرافیایی با شیب طبیعی متمایل به سمت رودخانه کارون باعث شده است تا این رودخانه به شدت آلوده و حتی مصرف آبریان این رودخانه برای انسان بعلت میزان بالای سرب و جیوه و...خطرناک باشد هرچند که برخی از منابع آلوده کننده این رودخانه از دید متولیان مربوطه بعلت عدم اطلاع به کلی مورد غفلت واقع شده بود مانند سرریز فاضلاب شهرستان مسجدسلیمان به رودخانه تمبی در جنوب این شهر که نهایتا منتهی به کارون می گردد.از سوی دیگر سدسازی های متعدد در مسیر کارون و برداشت آب از سرچشمه های کارون در استان چهارمحال بختیاری و بروز پدیده خشکسالی در 5 ساله اخیر و کاهش نزولات آسمانی موجب کاهش دبی این رودخانه ازبیش از 200متر مکعب در ثانیه به کمتر از 150متر مکعب شده است افزایش آلودگی رودخانه کارون ضمن افزایش مشکلات تامین آب شهرهای مختلف از این رودخانه که نهایتا با طعم شور ونه چندان قابل شرب به دست مصرف کننده می رسد و ازسوی دیگر بعلت افزایش شوری آب این رودخانه مزارع و باغت کشاورزی را با کاهش بازده و کیفیت محصولات تولیدی مواجه که ضمن کاهش سرانه تولیدات محصولت کشاورزی دراین استان موحجب تنزل سطح درآمد کشاورزان هم شده است واز دیگر سو نیز آبریان این روخانه را بعلت آلودگی ناشی از حجم وسیع فاضلاب برای انسان غیر قابل مصرف می کند.
3-پدیده گردو غبار مهمان ناخوانده برای خوزستانی ها:
بیش از 5 سال است پدیده گرد و غبار زندگی مردم خوزستان را به کامشان تلخ نموده است جنگ هشت ساله ایران و عراق و تخریب وسیع اکو سیستم دو کشور در گیر جنگ در منطقه از قبیل تخریب هورالعظیم احداث سدهای جدید همچون کرخه و ستخت سد بروی دجله و فرات درعراق ؛ عدم پیگیری برنا مه های مالچ پاشی و ایجاد فضای سبز ضمن افزایش و پیشروی سالانه شن زارها به طرف مناطق د اخلی استان خوزستان سبب بروز پدیده گرد و غبار هم شده است اگر چه این غبار و غبار دارای منشاء خارجی از صحاری عریستان و سوریه و...هم دارد اما عدم اتخاذ یک سیاست مدون برای کاهش این ریز گردها همچنان برزندگی مردم خوزستان تاثیرات نامطلوب فراوانی نهاده است تعطیلی گاه و بیگاه مدارس؛دانشگاهها و ادارات در مواقع بروز گرد و غبار موجب شده است دهها میلیون ساعات کاری و آموزشی در طول سال ازبین برودکه خسارات مادی فراوانی را نیز بدنبال دارد. تعطیلی و اختلال در پرواز فرودگاهها بروز بیماریهای مختلف تنفسی و چشمی و...در شهروندان خوزستان و...همه سوغات شوم این مهمان ناخوانده است.که این پدیده برغم اعلام برخی سیاستها از قبیل مالچ پاشی با تامین اعتبار وزارت نفت ایران در عراق و....همچنان ادامه دارد.
دلایل و پیامدهای مشکلات زیست محیطی و اجتماعی دراستان خوزستان
1-عدم آشنایی بسیاری از مردم استان خوزستان با حقوق شهروندی و فرهنگ مطالبه گری که دراین زمینه می بایست رسانه های مختلف استان اعم از صدا و سیمای مرکز استان و مطبوعات و نشریات مردم را با فرهنگ مطالبه گری و راههای قانونی پیگیری مطالبات خویش و نتایج حاصل از پیگیری این مطالبات آشناسازند.توسعه و گسترش نهادهای غیر دولتی مردم نهاد در زمینه موضوعات مختلف زیست محیطی؛ فرهنگی و تاریخی و....نقش موثری در افزایش اطلاع رسانی و آگاهسازی و آموزش مردم بدنبال دارد.
ایجاد این تشکل های مردم نهاد را می توان از طریق تاسیس تشکل های زیست محیطی در محیط های کلیه مدارس استان در مقاطع مختلف تحصیلی و محیط های دانشگاهی پیگیری کرد و اولین پیامد این اقدام در استان خوزستان افزایش سهم مغفول مانده مشارکتهای گسترده مردمی در افزایش وضعیت زیست محیطی استان خوزستان است.
لازم است اداره کل محیط زیست استان خوزستان با تصویب شورای سلامت و امنیت روانی استان با عقد تفاهمنامه با مراکز دانشگاهی و آموزش و پرورش استان از هم اکنون ساز و کارهای لازم را قبل ازشروع سال تحصیلی جدید برای تحقق این مهم فراهم نماید.
2-روحیه محافظه کاری نباید در نزد مسئولان استان باشد واقعیات را شفاف به مردم باید بگویند و به دستگاههای مربوطه منتقل و بدنبال راهکارهای موثر باشند .سریعا با مدد از مجامع تخصصی دانشگاهی و کارشناسان خبره در قالب تشکیل کارگروهها و کمیته های تخصصی راهکارهای مقرون به واقعیت برای حل مشکلات اتخاذ گردد و درصورت نیاز با هماهنگی مجمع نمایندگان استان از دستگاههای مربوط کشوری هم کمک گرفته شود.
چقدر برای مردم استان از اصل موضوع نامیمون گردغبار آزار دهنده تر بود که سالها خاک در حلقوم خودشان و فرزندان خردسالشان بود اما یکبار نه مدرسه ای تعطیل شد و نه کارمندان نگون بخت گرد و غبار به چهره نشسته از رفتن در روز های خاک آلود به رفتن به محل کار معاف شدند در عوض برای اولین بار وقتی گرد و غبار به تهران رسید سریعا پایتخت تعطیل شداین موضوع برای مردم شریف استان بسیار گران آمد که آیا خون تهرانی ها از خوزستانی ها رنگین تر است؟ تعطیلی مدارس و ادارات خوزستان بعد از تجربه دهها گرو خاک سنگین که بعد از اولین گردو غبار پایتخت اتفاق افتاد تاثیران نامطلوب گسترده تر از اصل گرد و غبار برمردم خوزستان بدنبال داشت احساس تبعیض احساس بسیار بدی است که به هیچ وجه شهروندانش نباید در یک نظام اسلامی احساس کنند میان ایشان و دیگران در شرایط مساوی تبعیض است.
3- اما تبعات این حجم گسترده از مشکلات زیست محیطی و اجتماعی در استان خوزستان را می توان فهرست واربشرح ذیل ارزیابی کرد:
الف-افزایش مهاجرت اجباری تحت تاثیر شرایط نامساعد زیست محیطی و حتی مشکلات امنیتی نخبگان از استان اعم از اساتید دانشگاهی ؛محققان و معلمان و....که برسطوح آموزشی و تحقیقاتی و تصدی گری مسئولیتهای متکی بر نخبگان تاثیر نامطلوب می گذارد و در نهایت در رشد و توسعه استان مانع جدی ایجاد می کند اکنون بسیاری از متخصصان و کارشناسان اقدام به خروج از استان نموده اند تا جایی که مرکز معتبر علمی همچون دانشگاه چمران یا بسیاری از دانشگاههای استان برای جلب هیات علمی به علت عدم رغبت حضور نخبگان با مشکلات متعددی رو به رو هستند که می تواند برسطح آموزش وپژوهش در این مراکز تاثیر منفی گذارد.
ب-کاهش سرمایه گذاری دراستان و خروج سرمایه ها از استان: مشکلات متعدد زیست محیطی و مشکلات امنیتی ضمن اینکه موجب خروج سرمایه های مادی از استان می گردد مانع جدی در سرمایه گذاری های جدید دراستان محسوب می گردد که این مسئله هم به نوبه خود کاهش سرمایه گذاری با کاهش سطح اشتغال دراستان ارتباط مستقیم دارد.
ج- نابودی تدریجی کشاورزی استان:بخش عمده ای از جمعیت استان در بخش کشاورزی شاغل است که افزایش مشکلات زیست محیطی از قبیل تولید گازهای گلخانه ای؛ پدیده گرد و غبار و آلاینده های کارخانجات بزرگ همچون کارخانجات سیمان وافزایش شوری آب رودخانه کارون تاثیرات منفی از حیث کمی و کیفی بر عملکرد محصولات باغات و مزارع استان در سالهای اخیر بدنبال داشته است.
د- تولید حجم وسیع گازهای گلخانه ای و آلاینده های صنعتی از قبیل مشعل های روشن صدها حلقه چاه نفت و گاز وصنایع پتروشیمی وکارخانجات صنعتی نقش موثری در تخریب محیط زیست استان دارد .
کاهش شدید بارندگی پدیده خشکسالی درسالهای اخیر ارتباط مستقیمی با افزایش چشمگیر تولید روزانه صدها تن گاز های مخرب از قبیل منو اکسید کربن حاصل از فعالیت صنایع و مشعل فروزان نفت و گاز و پالایشگاهها و پتروشیمی ها در عد م باروری ابرها داردزمستان سال گذشته روزهای ابری فراوانی را مردم استان بدون بارش ابر تجربه کرده اند اما همین ابرها با گذر از فضای خوزستان در چهارمحال بختیاری بارندگی فراوانی را به همراه داشته اند که لازم است دراین زمینه کمیته ویژه ای توسط استانداری با حضور مراکز دانشگاهی که خوشبختانه دراین زمینه تحقیقاتی هم داشته اند تشکیل و چاره اندیشی جدی گردد.
ه- بروز بیماری های متعدد تنفسی و ریوی؛اعصاب و روان و...در بین مردم استان بعلت تنفس هوای بشدت آلوده توام با گرمای طاقت فرسا روزگار بدی را برای مردم استان رقم زده است.
اما برای برون رفت از این حجم گسترده مشکلات زیست محیطی دراستان که ناشی از سالیان دراز عدم توجه به این مشکلات در نزد متولیان استان و به خصوص عدم اجرای پروزه های جامع تحقیقاتی وعدم جامع نگری معطوف به آینده این استان در سالیان دراز است چه باید کرد؟
اول:ارزیابی دقیق و علمی مبتنی برواقعیات از مشکلات زیست محیطی بدون هرگونه مصلحت نگری و طرح در کمیته ویزه ای بریاست استانداری محترم خوزستان با حضور کلیه دستگاههای مسئول درسطح استان از قبیل دانشگاه شهید چمران؛دانشگاه علوم پزشکی؛سازمان محیط زیست؛اداره کل صنایع؛اداره کل حوادث غیر مترقبه؛نیروی انتظامی؛مراجع قضایی و...
دوم:تعیین راهکارهای کاهش آلودگی های زیست محیطی در قالب تدوین یک برنامه مشتمل بر دو بخش کوتاه مدت و بلند مدت بخش کوتاه مدت می تواند شامل الزام شرکت ملی نفت مناطق نفت خیر جنوب به اجرای طرحهای جلوگیری از سوزاندن گاز؛الزام این شرکت به اجرای طرحهای تزریق ضایعات همراه با نفت به زمین با هدف خودداری از سوزندان یا دفن نامناسب ضایعات نفتی؛الزام صنایع استان به نصب سیستم های بروز شده فیلیتراسیون ؛توسعه فضای سبز در اطراف صنایع استان و درون شهرها؛اجرای طرحهای مطالعاتی فاضلاب شهرهای مختلف استان مخصوصا شهرها و صنایع واقع در حوزه رودخانه های کارون و مارون و دز و... بنابراین لازم است اداره کل محیط زیست استان خوزستان در ارزیابی زیست محیطی فعالیت صنایع درسطح استان نقش کاملا فعالانه ای ایفا نمایند.
از دیگر برنامه های قابل اجرا در یک افق کوتاه مدت می توان به تسریع شرکت گاز استان درگازرسانی به شهرهایی از استان که همچنان بعضا دارای سیتم گاز سنتی و فرسوده همراه با نشت وسیع گاز از شبکه غیر استاندارد است که در آلودگی هوا نقش موثری دارد همچون مسجدسلیمان؛لالی,هفتکل و نفت سفید اشاره کرد که به همین علت دارای آلودگی های زیست محیطی هستند یکی دیگر از اقدامات موثر در کاهش الودگی های زیست محیطی در سطح استان توسعه فرهنگ نظری و عملی فضای سبز است اگر نگوییم که یک نوع فرهنگ ستیزش با درختکاری دراستان وجود دارد می توان مدعی شد نوعی فرهنگ بی اعتنایی به درختکاری در نزد متولیان در استان وجود دارد در گرمایی که به مرز 60 درجه می رسد و وجود گردغبار متناوب و...توسعه فضای سبز و درختکاری نقش موثری دارد که چندان مورد توجه شهرداریها وسازمانهای مربوطه نیست نگاهی به همین اهواز بیاندازید عموم فضای سبز این کلان شهر در سطح میادین چمنزار است نه درختکاری و فضای سبز موجود درسطح شهر بسیار اندک است نوعی فرهنگ عدم توجه به مزایای درختکاری در استان وجود دارد لازم است با توجه به وضعیت نامناسب آب و هوایی استان در ختکاری اولویت اول شهرداری ها باشد شهرداری ها با اجرای برنامه های ابتکاری مانند تشویق شهروندانی که درختکاری می کنند از طریق قدردانی و اهدای لوح تقدیر یا کاهش عوارض ومالیات حمایت نمایند ادارات منابع طبیعی طرحهای درختکاری خود را در حومه شهرها تعریف واجرایی نمایند.
در طرحهای اجرای نهضت فضای سبز توسط اداره کل راه و ترابری و دیگر دستگاهها اصل انتخاب گونه های سریع الرشد سازگار با وضعیت آب و هوایی همراه با الزام به نگهداری به خصوص در فصل گرما مد نظر قرار گیرد.
در افق بلند مدت استان نیز ایجاد تصفیه خانه های فاضلاب در شهرهای واقع در حوزه رودخانه های استان با هدف رفع آلودگی های زیست محیطی و کاهش فاضلاب سرریز به رودخانه های جاری در سطح استان؛طراحی برنامه جامع توسعه فضای سبز و مالچ پاشی در بیابانها و شن زارهای استان و حمایت های مالی و تربیت کارشناسان متخصص برای کشور همسایه عراق در زمینه پیش گفته؛ مذاکرات از طریق معاونت محیط زیست ریاست جمهوری و وزارت امور خارجه برای مقابله با پدیده ریز گردها دارای منشا خارجی؛الزام سازمان محیط زیست به شناسایی دقیق کلیه کانونهای ایجاد آلاینده ها ومراکز خصوصی و دولتی ایجاد کننده مشکلات زیست محیطی ؛الزام صنایع نفتی استان به اجرای مداوم طرحهای ایمن سازی خطوط انتقال نفت وگاز برای جلوگیری از تکرار حوادث مشابه سرریز نفت به رودخانه کرخه ؛ و نهایتا اقدام اداره کل محیط زیست و مراجع متولی سلامت در ارائه مداوم گزارشات به کمیته ویزه بخش دیگری ازاقدامات محسوب می گردد.تدوین آموزش های مدون برای دانش آموزان و دانشجویان در سطح مدارس و دانشگاهها با هدف اطلاع رسانی و آموزش در خصوص اهمیت محیط زست؛حمایت از برگزاری کارگاههای تحقیقاتی در زمینه ارتقا سطح محیط زیست استان با قابلیت اجرایی؛ حمایت از تشکیل تشکل های مردم نهاد با هدف افزایش مشارکت اقشار مختلف مردم در پروسه ارتقاءسطح محیط زیست بخشی دیگر از اقدامات در زمینه ترمیم و ارتقاء محیط زیست استان خوزستان محسوب می شود.
