قاسم منصور آل کثیر
زمین های کشاورزی خوزستان اگر از خطر شوری زهکش‌های نیشکر در امان بمانند شوری زهکش های سازمان آب و برق گریبانشان را می گیرد. هنوز کشاورزان شعیبیه، شوش و اهواز خسارات وارده از سیلاب را دریافت نکرده اند که این بار چیزی شبیه به سیل دامنگیر کشاورزان هویزه و دشت آزادگان شد.
طغیان زهکش سازمان آب و برق، ۱۰ هزار هکتار شلتوک هویزه و دشت آزادگان را نابود کرد. آب های شوری که از زهکش لبریز شده علاوه بر نابودی شلتوک، تعدادی از خانه های روستایی را نیز تخریب و کشت بعدی را کاملا از بین می برد.
سه هفته از طغیان زهکش ها می گذرد و زمین های کشت شده هنوز زیر آب های شور غرق مانده اند. نه آبی که وارد زمین های کشاورزی شده خالی شد و نه سازمان آب و برق زیر بار پرداخت خسارت می رود.
زهکش های شبکه کرخه جنوبی موسوم به کانال های EMD و CMD زهاب های زمین های کشاورزی حمیدیه، دشت آزادگان و هویزه را به هورالعظیم منتقل می کند که شوری آن در حدود هفت هزار میکروموس دارد.
این بار سازمان آب و برق در برابر کشاورزان قرار گرفته و در حال زورآزمایی است تا از زیر بار شانه خالی کند. این طغیان، کشت فعلی شلتوک، اخلال در کاشت فصل بعد و تخریب زیرساخت های طرح ۵۵۰ هزار هکتاری را به دنبال داشت.
شرایط بحرانی نیست
هاشم بالدی مدیرکل مدیریت بحران خوزستان، وضعیت پیش آمده را بحرانی نمی داند و در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید: مدیریت بحران تعریف دارد و نمی شود در هر جایی که مشکلی باشد ما وارد شویم. اصولا در هر جایی که سلامت مردم تهدید شود، مدیریت بحران وارد می شود و تدابیر خاصی اتخاذ می کند. این رخداد ارتباطی با مدیریت بحران ندارد.
بالدی می افزاید: سازمان آب و برق مشکلاتی دارد و باید پیگیر حل آنها باشد. موضوع ارتباط مستقیم با سازمان آب و برق دارد.
وی همچنین می گوید: ما از سازمان آب و برق خواستیم که مجوز کشت کشاورزی را به صورت ۱۰۰درصد بدهد و همه کشاورزان در این فصل به سمت کاشت شلتوک روی آوردند. هم اکنون هم زه‌آب به دلیل لایروبی نکردن کانال، به سمت روستا و منازل مسکونی پیشرفت داشت. گفته می شود یکی دیگر از دلایل طغیان زه آب‌ها، موانعی هستند که مردم باعث آن بودند. مدیر کل مدیریت بحران استان با بیان اینکه پیگیری این مسئله را باید از طریق فرمانداران هویزه و دشت آزادگان دنبال کرد گفت: دو ماه پیش در جلسه شورای هماهنگی مدیریت بحران شهرستان دشت آزادگان مصوب کردیم که سازمان آب و برق موظف است کانال های زهکشی را لایروبی بکند و چون این سازمان به تعهداتش عمل نکرد امروز شاهد این اتفاق هستیم. به نظرم باید از فرمانداران این شهرستان ها سوال شود که چرا آب و برق مصوبه جلسه را عملی نکرد.
بالدی توضیح داد: طی هماهنگی هایی با استاندار خوزستان، شرکت جهاد نصر و سازمان آب و برق قرار شد هر چه سریعتر پیگیر حل این مشکل شوند.
۱۰۰ پرونده علیه سازمان آب و برق
نان برنجی یکی از نان‌های رایج و اساسی دشت آزادگان است و این نشان می دهد که کشت شلتوک از کشت های رایج این منطقه است. مسئولان محلی دشت آزادگان می گویند سازمان آب و برق گفته کشاورزان بسیار بیش از حد معمول شلتوک کاشتند و در مقابل کشاورزان تاکید دارند که سازمان آب و برق، میزان کاشت ما را باید به نسبت سال های قبل از خشکسالی در نظر بگیرد و این یک قیاس غیرکارشناسانه است. حسین مرمضی رئیس نظام صنفی کشاورزی دشت آزادگان در این ارتباط، سازمان آب و برق را مقصر اصلی می داند و معتقد است این سازمان به جای اینکه در کنار کشاورزان باشد سعی می کند از بار مسئولیت ها شانه خالی کند.
وی در این خصوص به خبرنگار مهر توضیح داد: زهکش مسیر حمولی (دشت آزادگان) ۲۰ سال پیش احداث شده و از زمان احداث تا حالا لایروبی نشده است.
وی گفت: حدود هشت سال خشکسالی داشتیم و طی این مدت، فرصت خوبی بود که سازمان آب و برق لایروبی را انجام دهد. در این هشت سال ما کشت آن چنانی نداشتیم و جایی که نیاز به لایروبی داشت نیز کمترین کشت صورت می گرفت. سازمان آب و برق نیز در این مدت کوتاهی کرد و با اینکه ما چندین بار به آنها رسماً تذکر دادیم و از آنها خواستیم مسیر زهکش را لایروبی کنند اما هیچ توجهی به تذکرات ما نکردند.
مرمضی با بیان اینکه آخرین هشدار ما به این سازمان در اسفندماه سال گذشته بود افزود: زهکش در اسفندماه گذشته نیز طغیان می کند و بخشی از اراضی را زیر آب برد. سازمان آب و برق خسارت آن کشاورزان را تاکنون پرداخت نکرده است.
رئیس نظام صنفی کشاورزی دشت آزادگان تاکید می کند: تذکرات ما در خصوص لایروبی بی نتیجه ماند. امسال نسبتاً کشت برنج یا شلتوک در این مسیر به ویژه در روستاهای کوت بیشتر شده ولی ظرفیت زهکش نمی توانست این حجم آب را متحمل شود.
وی همچنین گفت: از دیگر بهانه های سازمان آب و برق این است که مردم در مسیر زهکش پل های سنتی ساختند و این پل ها باید شکسته شوند تا آب جریان یابد ولی این سازمان باید بداند این پل ها اصلا تاثیری بر جریان آب ندارند. اصل داستان این است که زهکش پر از نیزار و رسوب شده و نمی تواند آب را حمل کند. علت اصلی نه پل است و نه کشت شلتوک. موسسه نصر نیز ارتباطی به زهکش ندارد و آنها با استفاده از لوله کشی زهکش‌های زیرزمینی در اراضی ساخته بودند.
رئیس نظام صنفی کشاورزی دشت آزادگان در خصوص ادعای سازمان آب و برق در خصوص برداشت غیرمجاز آب توسط کشاورزان گفت: کشاورزان اصلا برداشت غیرمجاز انجام ندادند. اکثر کشاورزان با سازمان قرارداد دارند. آن عده از کشاورزانی که قرارداد ندارند خود سازمان نمی خواهد با آنها قرارداد ببندد.
وی، درباره قرارداد نبستن سازمان آب و برق با برخی کشاورزان توضیح داد: سازمان آب و برق رویه ای اتخاذ کردند که با برخی کشاورزان قرارداد نمی بندد. سازمان بعد از اینکه متوجه شد کشاورز کشتش مطلوب است و حداقل مشکلات را داشته، از کشاورز می خواهند که با آنها قرارداد ببندد.
مرمضی به دلیل این رویه سازمان آب و برق اشاره کرد و گفت: سازمان هراس دارد که اگر قرارداد ببندند و نتوانند آب کشاورز را تامین کنند ممکن است کشاورز از آنها شکایت کنند. جدیدا نیز به کشاورز می گویند چون با تاخیر قرارداد نوشتی باید جریمه بدهی. مقصر اصلی در قرارداد نبستن کشاورزان نیز عقد قرارداد نبستن سازمان آب و برق با کشاورزان است.
وی درباره واکنش کشاورزان متضرر نیز چنین گفت: کشاورزان علیه سازمان آب و برق به مقامات قضایی شکایت کردند و تا کنون ۱۰۰ پرونده علیه آنها تشکیل شده و امروز نیز صاحبان منازلی که در مسیر طغیان آب آسیب دیدند ، شکایت خود را تنظیم کردند.
طغیان ِیکهویی
جلیل حمودی از کشاورزان روستای ساچت حمودی نیز در این باره در گفتگو با خبرنگار مهر توضیح می دهد: آب شور شلتوک هایمان را نابود کرد. ما اعتراض را به گوش مسئولان رساندیم اما نمی دانیم این اعتراض ها نتیجه می دهد یا نه.
حمودی افزود: طغیان یکهویی صورت گرفت و کشاورزان کاری نتوانستند بکنند. اصلا خبردار نبودیم و فرصت نکردیم کاری کنیم. حالا هم بسیار ضرر کردیم. کشت بعد نمی توانیم بکاریم و از آب هم نمونه گرفتند و گفتند شوری آن بالاست.
وی توضیح داد: از سازمان آب و برق شکایت کردیم اما به این شکایت جواب می دهند یا خیر؟ متاسفانه چند خانه از روستای سعدون حمودی در جاده پیروزی نیز خراب شد. همچنان آب در زمین ها مانده و زهکش هم پر است و کسی رسیدگی نمی کند.
با توجه به اتفاق افتاده، کشاورزانی که امسال در تابستان کشت نداشتند برای فصل بعد نیز نمی توانند کشت کنند. دلیلش شور شدن زمین آنها از آبهای شور این زهکش ها است. کشاورزان می گویند در فصل بعد امکان کشت وجود ندارد.
در این طغیان حدود ۱۰ هزار هکتار به زیر آب های شور رفتند. حتی اراضی مکانیزه و تسطیح شده توسط مجریان طرح ۵۵۰ هزار هکتاری مقام معظم رهبری نیز که قابلیت کشت داشتند به دلیل طغیان زه‌آب تخریب شدند.
وزیر نیرو را به مجلس می کشانم
قاسم ساعدی نماینده مردم دشت آزادگان در مجلس نیز در این خصوص اظهار کرد: زهکشی هایEMD و CMD که زهکش‌های بزرگی هستند و قسمتی از کشاورزی منطقه را پوشش می دهند امسال با توجه به اینکه کشت شلتوک بود و حمل آب زیادی را می طلبید متاسفانه طغیان کرد.
ساعدی توضیح داد: در این زهکش ها از تاریخ تاسیس نیزارهای متراکمی رشد کردند که جلوی انتقال آب را می گیرند و سازمان آب و برق در هیچ سالی در برنامه کاریشان بحث لایروبی وجود نداشت. امسال با توجه به کاشت شلتوک طبیعی بود که حجم آب زیادی باید وارد زهکش شود.
نماینده مردم دشت آزادگان در مجلس شورای اسلامی به آسیب های وارد شده به مردم در این اتفاق اشاره کرد و گفت: کشاورزان بسیاری به خاطر بی تدبیری مسئولان متضرر شدند. بسیاری از کشاورزان بدهکار بانک کشاورزی هستند. متاسفانه غیر از اینکه کشت کنونی نابود شد، زمین های کشاورزان برای کشت بعد نیز به دلیل شور شدن زمین قابل کشت نیستند.
ساعدی افزود: در این اتفاق، نه تنها کشاورزان بلکه بخش حاصلخیز کشاورزی مملکت از بین رفت. این رخداد نتیجه بی مدیریتی، بی تدبیری و بی نظارتی برخی مسئولان بود و با این کارشان جلوی توسعه کشاورزی را گرفتند.
وی همچنین به زمینهای مسطح شده در طرح ۵۵۰ هزار هکتاری اشاره کرد و ادامه داد: در این طرح دولت میلیارها تومان هزینه کرد و متاسفانه بعد از اینکه این زمین ها زیر آب رفتند، زهکش‌های فرعی زیرزمینی نیز تخریب شدند. سازمان آب و برق هم طرح مقام معظم رهبری را از بین برد و هم به کشاورزان آسیب رساند.
ساعدی، ضمن هشدار به سازمان آب و برق عنوان کرد: چه کسی جوابگوی تخریب طرح کشاورزی مقام معظم رهبری است؟ سازمان آب و برق فکر نکند باید تنها خسارت کاشت شلتوک را بدهد؟ خیر این چنین نیست و باید در مقابل قانون بایستد و همه هزینه های سنگینی که به کشاورزان تحمیل شده را پرداخت کنند.
سازمان آب و برق بی تفاوت است
وی اضافه کرد: مسئولان سازمان آب و برق اصلا به مردم متضرر سر نمی زنند. هیچ وقت از این اتفاق نمی گذریم چون مردم معیشت خود را از دست دادند. سازمان آب و برق دو سال پیش نیز محکوم به پرداخت خسارت شد و خسارت را پرداخت نکرده است.
ساعدی به سازمان آب و برق هشدار داد و گفت: در مجلس نطقی در این خصوص خواهم داشت و وزیر نیرو را به مجلس می کشانم تا از وضعیت مسئولانش در خوزستان با خبر شود.
وی در پاسخ به اظهارات مدیرکل سازمان مدیریت بحران استان در خصوص اینکه شرایط پیش آمده بحرانی نیست گفت: مدیرکل با کدام تعریف شرایط موجود کشاورزان را بحرانی نمی داند؟ سرمایه و امنیت مردم در خطر است. امنیت معیشتی و زندگی مردم تحت شدیدترین آسیب ها است. تعریف بحران در چه چیزی خلاصه می شود؟ مدیریت بحران استان باید در اظهاراتش تجدید نظر کند و یک نگاه علمی به موضوع داشته باشد.
ساعدی همچنین افزود: اگر در این شرایط بیماری واگیردار به جان احشام مردم بیفتد و دام ها را از بین ببرد چه کسی پاسخگو است؟ آقای بالدی نباید هم سو با سازمان آب و برق باشد. آقای استاندار باید روند را تغییر دهد و سکوت را بشکند. در مصوبه ای که آقای بالدی اشاره کرده مشخص شده که زهکشی به عهده کیست. وقتی ایشان در نشست مدیریت بحران به سازمان تذکر می دهد یعنی این جریان زیر نظر مدیریت بحران است، حال ایشان می گوید ربطی به بحران ندارد که برای ما جای سوال است.
وی بیان کرد: تا کنون بارها فرمانداران مکاتبات مرتبط را داشته، جهاد کشاورزی و امور آب دشت آزادگان هشدارهای جدی را به سازمان آب و برق داده اند اما سازمان کاملاً بی تفاوت است.نماینده مردم دشت آزادگان در مجلس شورای اسلامی افزود: دعوت می کنم از همه دوستداران محیط زیست و فعالان اجتماعی که بیایند و از نزدیک ببینند داخل زهکش چیست. گویی قسمتی از هور شده و آن چنان نیزار وجود دارد که آب نمی تواند تکان بخورد.
وی ادامه داد: سازمان آب و برق به عنوان متولی باید در مقابل شرکت نفت بایستد. باید نظارت مستمر و مداوم داشته باشد. در انتهای برخی زهکش‌ها، شرکت نفت جلوی کانال‌ها را گرفته و به کانال‌های فرعی هدایت کرده و این کار حرکت آب را کند میکند.
ساعدی تاکید کرد: در اوج اقتدار نظام این سوءمدیریت ها جایز نیست. انتظار داریم استاندار به داد مردم برسد.
خسارت از شوش و شوشتر تا هویزه و دشت آزادگان
سیلاب اردیبهشت ماه سال گذشته در سه شهر از خوزستان، ٢٠٠ هزار هکتار از اراضی کشاورزی را نابود کرد و بیش از یکهزار رأس دام بر اثر این سیلاب ناپدید شدند. دلیل این سیلاب باز کردن دریچه‌های سدی در شمال استان خوزستان به نام سد «دز» به دلیل افزایش حجم آب پشت این سد اعلام شد. از آن موقع تا کنون کشاورزان و خانه هایی که تخریب شدند همچنان خسارتی را از سوی دولت دریافت نکردند.
هنوز چند ماهی از آن اتفاق نگذشته که بحران دیگری برای منطقه دشت آزادگان و هویزه رخ داد و طی آن محصولات ۱۰ هزار هکتار به طور کامل از بین رفت. طغیان زهکش سازمان آب و برق دلیل اصلی این اتفاق اعلام شده و گفته می شود زمین هایی که به زیر آب رفتند به دلیل شوری آب در فصل بعد نیز امکان کاشت را از دست دادند.
وزارت خارجه آمریکا به سخنان مقام معظم رهبری واکنش نشان داد. 
