سرویس جهان مشرق- اندیشکده بروکینگز در تازه‌ترین تحلیل خود از حمله تروریستی اخیر داعش به حرم مطهر امام خمینی (ره) و مجلس شورای اسلامی به بررسی واقعه و گمانه‌های متعاقب آن پرداخت. همچنین، روزنامه گاردین انگلیس با اشاره به شیطنت عربستان در حمله تروریستی تهران و خصومت دیرینه این کشور نسبت به ایران، هر گونه شراکت و دوستی با عربستان که آن را سرمنشا و سردمدار حمایت از تروریسم خواند به ضرر غرب دانست و ایران را بهترین شریک ممکن برای غرب جهت ریشه‌کن کردن داعش و تروریسم از خاورمیانه برشمرد.
«سوزان مالونی» تحلیلگر اندیشکده «بروکینگز» در تحلیل جدید خود نوشت: حمله تروریستی اخیر داعش به دو مرکز مهم تهران، پیچیدگی خطرناکی را به منطقه خشن خاورمیانه می‌افزاید. داعش، دو منطقه را هدف گرفت: اول، حرم بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران به عنوان سمبل اسلام شیعی و بعد، مجلس شورای اسلامی به عنوان یکی از مهم‌ترین نهادها و مراکز تصمیم‌ساز ایران.
تعجبی از اقدام و حمله تروریستی داعش به تهران نیست. چرا که پیشتر از این، این گروهک تروریستی ایران را بارها تهدید به چنین اقدامی کرده بود. ایران در سالهای اخیر به شدت به مواضع و پیشروی داعش بالاخص در عراق ضربه زده است و در طی این مدت، درست برعکس افغانستان و عراق که همسایگان نزدیک آن هستند، جنگ را بیرون از خانه نگاه داشته بود.
در حقیقت، اقدام اخیر داعش برای ایران که پیوسته ثبات و امنیت داخلی‌اش به عنوان نمونه بارز و الگو در منطقه و عرصه بین‌المللی شناخته شده است، اصلا خوشایند نیست. حال، با این اقدام اخیر، ایران لبه تیز تیغ را احساس کرده و هوشمندی بیشتر از گذشته را به کار بسته است.
بدنه تصمیم‌ساز نظام جمهوری اسلامی ایران به خوبی به این موضوع پی برده است که هدف عربستان و داعش از طراحی این حمله تروریستی-که عوامل اجرایش شهروندان ایرانی بودند- این نبوده که مردم ایران را بترساند و یا ناامنی را ترویج دهد، بلکه برنامه این بوده که اقتدار حکومت جمهوری اسلامی زیر سوال برود و یا حتی ارکان آن تا حد فروریزی بلرزد. آمریکایی‌ها ایران را به پشتیبانی از تروریسم متهم میکنند و این در حالی است که خود ایران قربانی تروریسم میشود.
ایران از پس از انقلاب، پیوسته قربانی دشمنی‌های اپوزیسیون داخلی و خارجی بوده است. در همان سالهای ابتدایی انقلاب رییس جمهور و نخست‌وزیرش را در طی یک اقدام تروریستی از سوی یکی از گروههای مخالف از دست دارد. دهها و صدها تن از مقامات وفادار به انقلاب به خاطر دشمنی‌های متعدد اپوزیسیون از میان رفتند. در دوران جنگ با عراق نیز گروهک مجاهدین خلق انواع و اقسام دشمنی را علیه حکومت ایران ابراز کرد و در قتل بسیاری از نیروهای نظامی ایران به نفع عراق نقش داشت.
رهبر ایران نیز در ژوئن ۱۹۸۱ به دلیل همین دشمنی‌های اوایل انقلاب این کشور، یکی از دستان خود را از دست داد. در طی این سال‌ها تاکنون هم تحرکاتی از سوی برخی قومیت‌های ایرانی دیده بر علیه هسته مرکزی دیده شده و رهبران ایران هم این تحرکات را ناشی از شیطنت‌های کشورهای خارجی دانسته‌اند.
مردم ایران بر این اعتقادند که داعش را آمریکا در همکاری با کشورهای حوزه خلیج‌فارس به وجود آورده است و در پی دخالت‌های مکرر، سبب‌ساز تفاسیر افراطی‌گرایانه از اسلام در منطقه شده است. رهبر ایران و دیگر مقامات ارشد جمهور اسلامی بر این اعتقادند که هدف اصلی و غایی داعش بی‌ثبات کردن جهان اسلام و بالاخص ایران است. وی، یک بار به صراحت در سخنانش به خلق داعش توسط آمریکا اشاره مستقیم کرد و بر این موضوع تاکید نمود که حتی برخی از مقامات آمریکایی خود نیز به این امر اذعان نموده‌اند.
کاملا مشخص بود که ایران پس از بررسی حادثه تروریستی، عربستان و آمریکا را در آن دخیل میداند. اما رهبر ایران سیاستمدارانه رفتار نمود و این حمله را آنقدر کوچک خواند که نمی‌تواند اراده ملت ایران و مقامات جمهوری اسلامی را تضعیف نماید. رییس جمهور این کشور هم در بیانیه صادره خود، بر لزوم دو برابر کردن جدیت و مقاومت در مقابل افراطی‌گرایی و خشونت در منطقه تاکید کرد.
شاید هم این شروع بدیمنی برای دوره دوم روحانی باشد. او وقتی در سال ۲۰۱۳ دوره اول ریاست جمهوری خود را آغاز کرد، دیپلماسی فعالی را در مسیر مذاکرات هسته‌ای در پیش گرفت و همه چیز خبر از اتفاقات خوشی که هوادارانش مدعی بودند می‌داد. ایران، اکنون با یک بحران منطقه‌ای رو به فزونی روبروست که نقشه راه مشخصی برای حل و یا کاهش آن وجود ندارد. نکته قابل توجه این است که زمانی حمله تروریستی به تهران صورت می‌گیرد که عربستان و همراهانش با قطر به دلیل نزدیکی به ایران قطع ارتباط کرده و تحریم‌هایی علیه این کشور وضع میکنند و در همین حال وزیر خارجه ایران برای بحث در مورد بحران مذکور به ترکیه سفر میکند. این‌ها، علائم معناداری است.
هم‌اکنون ایران با آمریکایی روبروست که به نسبت به آمریکای پیشین، میل بیشتری به ایجاد فشار علیه این کشور آن هم به هر ابزار و قیمتی که شده دارد. بیانیه کاخ سفید پس از حمله تروریستی به تهران کاملا نشاندهنده این است که دولت ترامپ، ایران را مسئول همین حادثه دانسته و در کلامش این کشور را سرزنش کرده است. در هر حال، این لحن و رویکرد اتهام‌گرایانه آمریکا نسبت به ایران، قطعا تنش‌های بیشتر بعدی را در پی خواهد داشت.
روزنامه گاردین در تازه‌ترین تحلیل خود ه قلم «مایکل اکسوورتی» نوشت: پیشروی ایران در عراق بر علیه داعش در هفته‌های اخیر بسیار چشمگیر بود و این گروه تروریستی همچون یک مار زخم‌خورده تلاش بسیاری دارد تا بر پیکره بزرگ‌ترین کشور شیعه جهان زخم وارد کند. اگر ایران با داعش می‌جنگد، برای این است که مجبور به این مقابله و مبارزه است. چرا در نهان و عمق تفکر داعش، نفرت از شیعیان جا خشکانده است. میزان این تنفر در مقایسه با تنفر داعش نسبت به غرب خیلی بیشتر است. داعش قصد دارد که در همسایگی ایران و در خود ایران خلافت خود را برپا کند نه در غرب. پس نگرانی ایران در قبال این گروه تروریستی توجیه‌مند و عقلانی است.
حمله تروریستی اخیر به تهران، در پی رقابت شدید بین ایران و عربستان در منطقه خلیج فارس رخ داد. اما کسی که آتش بیشتر به این خرمن زد، ترامپ بود که در سفر خود به ریاض شمشیر را به نشانه احترام به پادشاه سعودی بالا برد، دست ائتلاف و اتحاد به سمت ملک سلمان و پسرش دراز کرد، به آنها سلاح فروخت، و برای خوشآمد آل سعود یک خروار تهدید و توهین نثار ایران کرد. چندی بعد، سعودی‌ها در پی پیام تبریک شیخ تمیم بن حمد الثانی امیر قطر به رییس جمهور ایران جهت پیروزی در انتخابات، اقدام به قطع روابط با این کشور کردند و علاوه بر تحریم، تهدیداتی همچون حمله نظامی را مطرح کردند.
ایران، دارای نظام جمهوری اسلامی است و تروریست‌ها دو مرکز سمبل قانون اساسی را نشانه گرفتند. حرم بینانگذار نظام این کشور که نماد اصول اسلامی است و مجلس شورای اسلامی که نماد مردم است. ممکن است که غرب اختلاف‌نظرهایی با ایران داشته باشد اما انصاف نیست که ایران را آنچنان که دشمنان منطقه‌ای‌اش می‌خواهند ببینیم. شاید برخی مفسران آمریکایی تلاش کردند که انتخابات در ایران را ناچیز نشان دهند اما واقعیت این است که ایران مشارکت چشمگیر ۷۴ درصدی در انتخابات ریاست جمهوری اخیر را به چشم خود دید. حسن روحانی رییس‌جمهور ایران تمایل خود به تعامل با غرب را بارها نشان داده و حسن نیت خود را نشان داده است. چرا نباید قدر ایران که در نوک پیکان مبارزه با تروریسم و داعش در سوریه و عراق قرار دارد را بدانیم؟ این کشور به جرات بهترین شریک برای اروپا و آمریکا برای مقابله با داعش و ریشه‌کن‌کردن آن است.
«سرلشکر سلیمانی» سردار پیروز جنگ علیه داعش / در میان کردهای عراق
حمله تروریستی اخیر در تهران نیز بخشی از پازل مهم رقابت عربستان با این کشور در منطقه خاورمیانه است. پارانویا و حس ناامنی داخلی که عربستان و برخی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نیز احساس میکنند، این رقابت و نفرت از ایران را در آنها تقویت میکند. منطقی باشیم و بپذیریم که با نگاه به گذشته و حال، ایران نباید دشمن ما باشد؛ دشمن اصلی ما، در نقطه مقابل ایران قرار گرفته است.
سیاست‌های وزارت خارجه انگلیس نباید در جهت شکوفایی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به سبک خزانه‌داری ما پیش برود. اینجاست که ما درگیر سخافت‌ها و خرافت‌های عربستان و نگاه و تفسیر کج‌اش نسبت به مسائل روز منطقه می‌شویم. اکنون تروریسم داعشی در انگلیس تشدید یافته و برای اینکه ریشه‌های این نوع تروریسم را بیابیم، راهش دوستی با عربستان و شرکایش که خود حامی تروریسم هستند نیست. لذا، باید دوستان و شرکای خود در اتحادیه اروپا را مجاب به این کنیم که آمریکا را برای تغییر روش و مسیر متقاعد کنند.
منابع:
https://www.brookings.edu/blog/markaz/۲۰۱۷/۰۶/۰۹/isis-attacks-iran-and-accusations-fly/
https://www.theguardian.com/commentisfree/۲۰۱۷/jun/۰۸/tehran-attack-isis-iran-west-shia-ally
http://www.independent.co.uk/News/world/middle-east/iran-tehran-terror-attack-donald-trump-response-repugnant-mohammad-javad-zarif-a۷۷۷۸۴۶۱
