ایران از حدود 2 سال پیش به صورت ناگهانی با حجم زیادی از کوادکوپترها در بازار مواجه شده که عمدتا ساخت کشور چین بوده و با قیمت‌های نسبتا پایین و بدون هیچ نظارتی به فروش می رسند.
به گزارش سرویس جامعه مشرق، هنوز یادمان نرفته آن موقع ها که موبایل هنوز در ابتدای خط دادن هایش بود، مدام تاکید می کردند که باید با تکنولوژی، فرهنگش هم بیاید تا مشکلات اجتماعی و فرهنگی ناشی از آن کمتر بروز و ظهور کند و حالا با پیشرفت های تکنولوژی، ضرورت پیشرفت های فرهنگی هم بیشتر و پیشتر به چشم خواهد آمد.
شلیک مجدد سامانه های پدافندی در تهران به یک پرنده بدون سرنشین ناشناس در روز دوشنبه، باز هم ماجرای فرهنگ استفاده از این وسایل پرنده را زنده کرد و نشان داد، به علت فقدان ضوابط ورود، خرید و استفاده از این وسایل، چنین پرنده هایی که می توانند نقش مفیدی در توسعه تکنولوژی در جامعه داشته باشند، قربانی بی توجهی برخی مالکان می شوند.
پرنده های بدون سرنشین در چند دهه اخیر نه فقط صحنه میدان های نبرد و بلکه حتی زندگی مردم عادی را نیز دستخوش تغییرات فراوان کرده است. تا شاید یک دهه پیش، این وسایل عمدتا در رده ابزار نظامی قرار داشته و با هزینه های بالا تنها در اختیار نیروهای مسلح کشورهای جهان و کاربران دولتی بودند اما اکنون به وسایلی پر استفاده از حوزه های مختلف اقتصادی ، فرهنگی و اجتماعی تبدیل شده اند.
از پرنده های مدل تا کوادکوپترها
از حدود یک دهه پیش و همزمان با اوج گیری تحقیق و توسعه در سطح جهانی در حوزه بی سرنشین ها به نوعی سرریز تکنولوژی بخش نظامی وارد بخش غیر نظامی شده و هواپیماهای بدون سرنشین نیز کم کم وارد بازار غیر نظامی شدند. شاید یکی از نمونه های اولیه که بیشترین قدمت را هم در این بخش دارند هواپیماهای مدل است که عمدتا بر پایه یک مدل از هواپیماهای جنگی یا مسافربری در اندازه کوچک ساخته شده و با امواج رادیویی کنترل می شود.
بعد از مدتی پهپادها و در نهایت کوادکوپترها به این بازار وارد شدند. مسئله مهم درباره کوادکوپترها این است که به مانند یک بالگرد یا یک هواپیما عمود پرواز می توانند به صورت عمودی از روی زمین بلند شده و نیازی به مکان خاصی برای به پرواز در آمدن یا فرود ندارد و در عین حالٰ امکان کنترل و حرکت آن نیز راحت تر و بهتر از بالگرد و هواپیماهای بدون سرنشین است.
ایران نیز از حدود 2 سال پیش به صورت ناگهانی با حجم زیادی از کوادکوپترها در بازار مواجه شده که عمدتا ساخت کشور چین بوده و با قیمت های نسبتا پایین و بدون هیچ نظارتی به فروش می رسند. در این میان گونه های ساخت چین خصوصا مدل فانتوم که قیمتی در حدود 500 هزار تومان دارد از جمله مدل های پر استفاده در بازار ایران است.
کوادکوپتر مدل فانتوم ساخت کشور چین
در اکثر نقاط دنیا و همچنین ایران با اضافه کردن دوربین های با کیفیت بالا مثل گوپروٰ از این وسیله برای تهیه تصاویر از زوایای مختلف برای تهیه فیلم های سینمایی یا مستند، بحث کنترل مناطق طبیعی تحت حفاظت، امور جست و جو و نجات و حتی خدمات تصویر برداری از جشن ها و مراسم هایی مثل عروسی نیز به کار می رود.
کوادکوپتر؛ از همه اندازه و با همه قیمت برای فروش
برای خرید این وسایل در کشور حتی لازم نیست از منزل خارج شوید. با یک جستجوی ساده در فضای مجازی با لیست بسیار بلند بالای انواع کوادکوپترها برای فروش مواجه می شوید که از مدل هایی کوچک با قیمت 75 هزار تومان تا مدل هایی به قیمت 15 میلیون تومان در این لیست وجود دارد.
برای نمونه یکی از مدل های گران قیمت در این بازار Inspire 1 pro نام دارد که قیمت آن 15 میلیون تومان است. این وسیله پرنده بدون سرنشین می تواند تا فاصله دو کیلومتر و ارتفاع 4500 متر از کاربر خود فاصله گرفته و با سرعت 80 کیلومتر در ساعت نیز حرکت کند. انواع و اقسام دوربین ها با کیفیت بالای عکس و تصویر برداری نیز قابل نصب بر روی این وسیله هستند.
امکان کنترل این وسیله حتی به وسیله تلفن همراه نیز وجود دارد. امکان نصب کارت حافظه با حجم 64 گیگابایت و فیلم برداری با کیفیت 4K از دیگر خواص این دوربین است. به راحتی و با پرداخت اینترنتی شما می توانید این وسیله را سفارش داده و در هر جای کشور نیز تحویل بگیرید. نکته جالب این که صرفا پول از شما دریافت شده و سایت های فروشنده سوالی درباره هویت واقعی و نوع استفاده ای که از این وسیله می خواهید بکیند، از خریدار نمی کنند.
تهدیدها؛ از نقض حریم خصوصی تا یک فاجعه هسته ای
تا به این جای کار شاید برای بسیاری از افراد این وسایل بی خطر و بی ضرر باشند اما در کمال تاسف این تمام ماجرا نیست. ضررهای فراوانی نیز در صورت عدم مدیریت و کنترل صحیح این وسایل می تواند ایجاد شود. فرض کنیم خانواده ای در محیط کاملا بسته منزل یا باغ خود جشن یا یک میهمانی دارد.
به وسیله یک فروند از این کوادکوپتر ها می تواند از بالا و یا نزدیک شدن به پنجره ها به راحتی از جشن یا حریم خصوصی افراد تصاویری ضبط کرده و از آنها برای دریافت حق السکوت استفاده کرد. فراموش نکنیم که در سالهای اخیر با رواج وسایلی مثل تلفن های همراه دارای دوربین و فناوری هایی مثل بلوتوث حوادث بسیار زیادی اینچینی در بحث حریم خصوصی رخ داده است.
بحث جاسوسی و عکس برداری و فیلم برداری از مناطق حساس نیز از دیگر نکات منفی درباره این وسایل است. ارتفاع پروازی بالا به همراه یک دوربین با کیفیت همه آن چیزی است که یک جاسوس برای تصویر برداری از یک محل حساس نیاز دارد.
این وسایل اما می توانند فجایعی بسیار بزرگتر حتی در حد یک مشکل جهانی را رقم بزنند. تصور کنید همین وسیله پرنده یاد شده که دربالا به آن اشاره شد با توجه به اندازه کوچک خود در حالی که مواد منفجره بر روی آن نصب شده است به مثلا داخل یک ستون خنک کننده نیروگاه اتمی، بخشی از تاسیسات تخلیه آب در یک سد، هواپیمایی بزرگ در حال آماده شدن برای پرواز یا فرود و یا هر هدف دیگری نزدیک شود و نوعی از حمله انتحاری را صورت دهد.
بحث استفاده انتحاری از کوادکوپترها البته مسئله ای هست که خصوصا در چند ماه اخیر در عراق و سوریه توسط گروه تروریستی داعش نیز در حجم بالایی مورد استفاده قرار گرفته است.
چه باید کرد؟
در این میان شاید برای برخی این سوال پیش بیاید که اصولا در برابر این مسئله چه باید کرد. در ادامه به برخی از اعمال انجام شده در برخی از کشورهای دنیا اشاره می شود.
اروپا- برقراری منطقه پرواز ممنوع
کمیسیون اروپا در حال تدوین قوانین اولیه اتحادیه اروپا برای کلیه انواع پهپادهاست. تا به امروز، آژانس امنیت هوایی اروپا فقط پهپادهای دارای وزن بیش از 150 کیلوگرم را نظام‌مند کرده است. کشورهای عضو اتحادیه مسئول به تعریف محافظت از «منطقه پرواز ممنوع» هستند و برخی از آنها سابق بر این با وضع قانونی برای عملیات‌های ساده پهپادی موافقت کردند.
آمریکا- تایید هویت دارندگان پهپاد
قوانین جدید، مصوبه آگوست 2016 پهپادهای دارای وزن کمتر از 24 کیلو و 900 گرم که برای عملیات‌های تجاری به کار برده می‌شوند را حائز شرایط وضع قوانین و نظام‌مندسازی را مجاز می‌داند. نظام‌مندسازی، مستلزم تایید هدایت‌کنندگان پهپاد با توانایی حفظ پهپاد در مسیر دید و تسلط بر اطلاعات مربوط به ارتفاع، سرعت، و دیگر محدودیت‌های عملیاتی است.
هدایت‌کننده باید دارای حداقل سن 16 سال بوده و گواهینامه هدایت از راه دور را داشته باشد که پس از قبولی در آزمون دانش هدایت هوایی ارائه می‌گردد. شخص هدایت‌کننده، موظف است که پیش از شروع عملیات پرواز، از هر گونه سلامت پهپاد اطمینان ایجاد نماید.
انگلیس- ممنوعیت های فراوان
طبق اعلام اداره هوایی انگلیس (CAA)، هواپیماهای 20 کیلوگرمی و کمتر تحت پوشش بندهای 166 و 167 «قانون کاوش هوایی» این کشور قرار می‌گیرند. پهپادهای مجهز به دوربین، مجاز به پرواز در فضای 150 متری انباشته و در فضای 50 متری پیرامون فرد و وسیله نقلیه‌ای که در کنترل شخص هدایت‌کننده قرار ندارند، نیستند.
هند- پیش نویس ها آماده شد
سازمان عمومی هوایی هند (DGCA) در پی ثبت همه پهپادهای درون‌شهری و صدور مجوز برای عملیاتی کردن آنهاست چراکه این کشور نیز همچون ایران برای کنترل حجم قابل توجهی از علاقمندان به داشتن این نوع پرنده، با مشکلات زیادی روبرو شده است.
این دفتر، راهبردهای پیش‌نویس عملیات پرواز پرنده‌های بدون سرنشین را در ماه می آماده کرد. در این پیش‌نویس 8 صفحه‌ای از سهامداران خواسته شده تا قبل از انتشار نسخه نهایی، هرگونه نظر و پیشنهاد خود را ارائه دهند.
هلند- حمله به پهپادهای مزاحم
ایران نیز با استفاده از راه‌حل های مختلف مانند الگوگیری از پلیس هلند که برای شکار پهپادهای غیرتجاری ناشناس از عقاب‌هایِ مخصوص، جهت شکار آنها استفاده می‌کند، یا راه‌حل های تکنولوژیکی خاص را ایجاد و اتخاذ کند تا بتواند از مزایای اقتصادی حاصل، بیشترین بهره برداری را انجام دهد.
در عین حال با این روش می توان میزان خطرات و تهدیدات ذاتی این تغییر روندها را به کمترین میزان ممکن رساند.
چین- الزام به ثبت پرنده های بدون سرنشین
چین، پس از وقوع چند حادثه و تاخیر در پرواز هواپیماهای تجاری، اقدام به نظام‌مندسازی پرنده های بدون سرنشین کرد. تمامی پرنده‌های بدون سرنشین باید در اداره امور مدنی این کشور ثبت شوند و هدایت‌کنندگان باید پیش از عملیات پرواز، طرح‌های خود را به طور کامل ارائه دهند.
پهپادهای بین 25 تا 150 کیلو نیاز به کسب مجوز دارند و در حال حاضر در چین، پهپادها از هر گونه جابجایی بسته‌های مختلف در نقاط پرجمعیت منع شده‌اند. «گروه صنعت هوایی چنگدو» (CCAC) در سال 2016 یک بار دیگر قوانین مربوط به دسته‌بندی پهپادها را بررسی و 7 نوع پهپاد در داخل کشور چین را اعلام کرد.
ژاپن- پرواز فقط در دیدرس
این کشور در اواخر سال 2015 اقدام به وضع قوانین و نظام‌مندسازی تحت نظر «شورای هوایی مدنی» (CAB) کرد. در ژاپن، برای این امر فارغ از نیت و هدف، وزن و اندازه، نیاز به اخذ مجوز جهت پرواز پهپاد در شرایط ذیل است: پرواز در 150متر بالاتر از سطح زمین، اطراف فرودگاه‌ها، و بر فراز مناطق پرجمعیت.
همچنین بر اساس این مقررات، هر گونه پرواز پرنده‌های بدون سرنشین باید در روشنی روز و در دیدرس صورت بگیرد. همچنین مسئولان این کشور از پهپادهای خاص برای شکار "درون" های متخلف و مزاحم استفاده می کنند.
استرالیا- اخذ گواهی های رسمی قبل از پرواز
«اداره امنیت پرواز مدنی» (CASA) استراالیا در سپتامبر 2016 برنامه‌ای بدین شرح اعلام کرد: پهپادهای کمتر از 2 کیلوگرم قادر به پرواز بدون مجوز اما همراه با محدودیت‌هایی هستند: اجازه پرواز بیش از 400 پا و در فضاهای جمعیت‌دار را ندارند؛ باید در روشنی روز و در دسترس دید به پرواز درآیند؛ و دست کم باید تا 30 مایل از افرادی که به عملیات پرواز ربطی ندارند، فاصله داشته باشد؛ در رابطه با پهپادهای بزرگتر هم نیاز به اخذ گواهینامه از CASA است.
پهپادها تهدید هستند یا فرصت؟
البته باید این نکته را نیز یادآور شد که کاربرد غیرنظامی پهپادها در مقایسه با کاربردهای نظامی این فن‌آوری، بازار بسیار گسترده‌تری دارد و باید اذعان کرد که پتانسیل این بازارها بسیار عظیم و تا حد بسیار زیادی دست‌نخورده باقی مانده است. اکنون گردش مالی بازار جهانی پهپادها، بیش از ۲ میلیارد دلار تخمین زده میشود و انتظار می‌رود تنها ظرف ۱۰ سال آینده حجم گردش مالی در بازار جهانی پهپادها به رقمی حدود ۱۵ میلیارد دلار برسد.
توانایی این بازار برای تحقق بخشیدن و دستیابی به چنین پتانسیلی تا حدی به قوانین و مقررات وابسته است.
با توجه به اینکه پهپادها یا دِرون های (Drone) مرسوم مانند کوادکوپترها به دلیل داشتن قدرت مانور فوق‌العاده و پرواز‌هایی با تعادل بالا از کاربردهای بسیار گسترده‌ای برخوردارند، نمی توان رواج آنها را در کشور نادیده گرفت یا به نکات مثبت و منفی آن بی توجه بود.
بخصوص آنکه نوع کاربری این فن‌آوری در سالهای اخیر تغییر کرده و پهپادهایی که تا پیش از این صرفا برای مقاصد نظامی استفاده می‌شدند، اکنون در طیف وسیعی از حوزه‌های غیرنظامی و تجاری نیز مورد استفاده قرار می گیرند و قطعا در طی چند سال آینده شاهد آن خواهیم بود که کاربری این پهپادها در بسیاری از حوزه‌های غیرنظامی نظیر کنترل ترافیک، نظارت بر آب و هوا، جستجو و نجات، حفاظت از محیط زیست، کشاورزی، آتش‌نشانی، تحقیقات، ارسال هوایی، ارتباطات، مطبوعات و صنعت فیلم‌سازی بیش از امروز خواهد بود.
چرا مسئولان فقط منتظر فعالیت یگانهای پدافندی هستند؟
متاسفانه علی رغم توسعه استفاده صحیح یا نادرست از این وسایل در کشورمان، هنوز نهاد یا سازمان متولی این موضوع در ایران از طرف مسئولان معرفی نشده و همین امر موجب شده تا ابتدا و انتهای بازار این پهپادها، یعنی از هویت وارد کننده و ثبت شناسنامه هر یک از پرنده‌های بدون سرنشین در سیستم نظارتی دولتی تا هویت خریدار، بی‌سامان باشد و کسی در قبال اتفاقاتی احتمالی پاسخگو نباشد.
با وجود اینکه مزایای استفاده از این پهپادها در زمینه‌های غیرنظامی در مقایسه با خطرات ذاتی این فن‌آوری بسیار برجسته‌تر است، اما با این حال، چنین عملیاتی در خلا قانونی موجود، می‌تواند خطرات و آسیب‌های جدی به همراه داشته باشد.
پرواز پهپادها در حریم فرودگاه‌های کشور، نقض حریم خصوصی زندگی شهروندان و سوء استفاده گروههایی چون شکارچیان و قاچاقچیان از این وسایل، می تواند تهدیدهای مهمی باشد که کم کم اثر خود را در کشورمان نشان دهد.
برای ساماندهی این حوزه مؤلفه‌هایی چون فرآیندهای فکری، قوانین و مقررات، ایجاد اشتغال، آموزش نیروی انسانی و غیره لازم و ضروری هستند، بنابراین هرچه زودتر باید نهادهایی مانند شورای امنیت کشور یا مجلس دست به کار شوند و منتظر اقدام نهایی یعنی ورود قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا(ص) به این حوزه نباشند.
پس از معرفی مرجع ذی صلاح برای تعیین مقررات استفاده از پهپادها، باید در گام اول، شناسایی و ثبت هویت افراد حقیقی و حقوقی وارد کننده یا تولیدکننده پهپادها و همچنین ثبت خود پهپادها در سیستم نظارتی سازمان مربوطه صورت گیرد. این امر مهم می‌تواند جلوی بسیاری از تهدیدات احتمالی را بگیرد.
در عین حال، مسئله بعدی در تدوین قانون، ممنوعیت پرواز در مناطق شهری و پرجمعیت است. تعیین حداکثر ارتفاع پروازی و همچنین استفاده نکردن از پهپاد در طول شب نیز می‌تواند به عنوان ماده قانون در این رابطه لحاظ شود و تعیین محدوده پرواز، یکی دیگر از موضوعاتی است که قانون‌گذاران می‌توانند به آن بپردازند و فناوری‌های حصار جغرافیایی، کمک خوبی می‌توانند به این موضوع می کند.
به گزارش
سرویس جهان مشرق -
راستی آزمایی گرایش روسی ترامپ
گاز دریای مدیترانه وجهه منطقه را تغییر میدهد
