پروژه صدور گاز ایران به گرجستان؛ 2 مانع تحریم‌های آمریکا و منافع روسیه

    به گفته مشاور اقتصادی سفارت آمریکا در آنکارا، تنها یک راه برای معامله گازی ایران با ارمنستان و گرجستان وجود دارد و آن معامله تهاتری کالا به کالاست.   

دیدار اخیر "نیکول پاشینیان"، نخست وزیر ارمنستان از ایران، منجر به توافق اولیه بین دو کشور برای همکاری در زمینه انتقال گاز ایران از طریق ارمنستان به گرجستان شده است.

به گزارش عصرایران، وب سایت " اوراسیا نت" با انتشار گزارشی در این باره، مزیت‌ها و موانع احتمالی این طرح را بررسی کرده است.

این گزارش نوشته است:

در صورت پیاده سازی، این توافق اولیه ، دو مانع عمده سیاسی می تواند در برابر آن باشد: نخست موقعیت منحصر بفرد روسیه در تامین انرژی ارمنستان به چالش کشیده می‌شود و دوم اینکه این طرح می تواند با تحریم‌های ایالات متحده آمریکا علیه ایران، در تضاد باشد.

پیشنهاد این طرح هفته گذشته از طرف "حسن روحانی"، رئیس جمهوری ایران و در جریان نشست  مشترک او با نخست وزیر ارمنستان در تهران، مطرح شده است.

پس از ارایه این پیشنهاد، "نیکول پاشینیان" نخست وزیر ارمنستان نیز در سخنان خود در این نشست خبری، از آمادگی کشورش برای ایفای نقش "ترانزیت" خط لوله انتقال گاز از ایران به گرجستان، استقبال کرد.

دیدار هفته گذشته نخست وزیر ارمنستان از تهران/ کاخ سعد آباد/ عکس: دفتر نخست وزیری ارمنستان

هیچ یک از دو کشور تا کنون درباره مشارکت احتمالی گرجستان در این طرح و نظر دولت تفلیس برای مشارکت در این طرح به طور واضح اظهار نظر نکرده‌اند. سخنگوی وزارت امور خارجه ارمنستان در پاسخ به سوال "اوراسیا نت" نتوانست تایید کند که درباره این طرح با دولت گرجستان مشورت‌های لازم صورت گرفته است.

 صادرات احتمالی گاز ایران به گرجستان ابتدا در سال 2016 از سوی شرکت ملی گاز ایران (NIGC)مطرح شد و همزمان ادعاهایی درباره همکاری با دولت گرجستان و یک شرکت خصوصی نامعلوم، مطرح شد، اما دولت تفلیس بعدها این گزارش‌ها را رد کرد.

 در صورت پیاده سازی این طرح، بازار گاز گرجستان که در اختیار آذربایجان است، با یک رقیب جدی و جدید به نام ایران روبرو خواهد شد.

انتقال گاز ایران از طریق ارمنستان به گرجستان از لحاظ فنی امکان‌پذیر است، زیرا خطوط لوله با ظرفیت گسترش کافی  بین سه کشور وجود دارد. اما موانعی فنی و سیاسی وجود دارد که باید برای برطرف ساختن آن، تلاش شود.

خط لوله گاز گرجستان و ارمنستان بخشی از یک خط لوله موجود از دوران شوروی سابق است که در حال حاضر گاز روسیه را به ارمنستان می‌رساند. در صورت تحقق این طرح یک راه این است که در قابل طرح معاوضه (سواپ) صادرات گاز روسیه به ارمنستان قطع شود و گاز ایران به ارمنستان صادر شود و در عوض روسیه گازی را که قرار است به ارمنستان برساند، در اختیار گرجستان قرار دهد. در این صورت ارمنستان به طور کامل از نظر واردات گاز، به ایران وابسته خواهد شد.

یک راه دیگر هم افزایش ظرفیت و توسعه خطوط لوله انتقال گاز است که هم زمان می‌برد و هم هزینه بیشتری دارد.

 هر دوی این گزینه‌ها از لحاظ فنی امکان پذیر است، اما نحقق این پروژه تا حدود زیادی به موافقت واشنگتن و مسکو نیز بستگی دارد چون هر دو کشور بنا به منافع خود می‌توانند این پروژه را متوقف کرده و یا دستکم اجرای آن را با دشواری مواجه سازند.

در حال حاضر بیش از 80 درصد از بازار گاز کشور ارمنستان در اختیار شرکت "گاز پروم" روسیه است. این شرکت دارای شبکه گسترده توزیع در داخل ارمنستان است و از ابتدای سال جاری میلادی نیز قیمت گاز صادراتی به ارمنستان را افزایش داده است.  

بعید است که شرکت "گازپروم" از حضور رقیب جدید – گاز ایران- در بازار ارمنستان استقبال کند، هرچند حضور یک رقیب جدید در بازار گاز ارمنستان می‌تواند گزینه‌های دولت ایروان را در میز مذاکره با روسیه، متنوع‌تر کند.

از سوی دیگر عامل موثر بعدی در راه تحقق پروژه انتقال گاز ایران به گرجستان، نظر دولت واشنگتن و به شرایط رژیم تحریم این کشورعلیه ایران، بستگی خواهد داشت.

"اریکا اولسون"، مشاور اقتصادی سفارت ایالات متحده در آنکارا، در 16 فوریه سال جاری  در کنفرانس انرژی منطقه‌ای در استانبول گفت: " وضعیت صادرات گاز ایران خیلی ساده نیست."

او در این کنفرانس گفت، با وجودی‌ که صادرات گاز ایران در حال حاضر از تحریم‌ها معاف هستند، اما معاملات مالی برای پرداخت قیمت گاز صادراتی به ایران تحت تحریم‌های مالی و بانکی آمریکا قرار دارد و تنها راه برای انجام آن، پرداخت پول گاز به یک حساب محلی بانکی است که دولت ایران از این حساب تنها می‌تواند برای پرداخت قیمت کالاهای وارداتی معاف از تحریم، استفاده کند.  

به این ترتیب، واردات گاز ارمنستان و گرجستان از ایران با شیوه معامله تهاتری – کالا به کالا- می تواند معاف از تحریم‌های آمریکا باشد.  

با این حال، "اولسون" همچنین هشدار داده است که وضعیت هر گونه معاملات جدید گازی با ایران ممکن است با توجه به تعدادی از متغیرها با چشم‌اندازی نامطمئن مواجه شود.