سرویس اجتماعی فردا؛ رسول عوده زاده: چند روز پیش از منشور حقوق شهروندی رونمایی شد و رئیس قوه مجریه گفت؛ ما خود را ملزم به رعایت این قانون می دانیم. متن این منشور هم در اختیار همه مردم قرار گرفته تا از جزئیات آن آگاه باشند و باز با تأکید حسن روحانی در مقدمه متن ارسالی با قدرت از آن دفاع کنند. بدیهی‌ترین حق یک شهروند داشتن هوای سالم است، تا نفس بکشد و زنده بماند تا بتواند از باقیمانده حقوقش دفاع کند. سالها است که مردم خوزستان به ویژه اهواز و شهرهای پیرامون می بینند دستگاه های دولتی در بخش انرژی، پتروشیمی و حتی کشاورزی الفبای توسعه پایدار یا رعایت بدیهیات حفاظت از محیط زیست را رعایت نمی کنند و حتی دستگاه ناظر که اتفاقا از دل همان دستگاه طویل و عریض اجرایی بیرون آمده صدایش به هوا بلند است اما هیچ گوشی بدهکار نیست. چطور ممکن است شهروندان خوزستانی که با کابوس تخریب وحشیانه محیط زیست و از همه مهمتر آلودگی لجام گسیخته هوا مواجه هستند، باور کنند که قوه مجریه می خواهد از حقوق اساسی آنها در برابر تطاول دستگاه های دیگر بایستد؟ شاید مردم استان در حال حاضر خواسته ای مهمتر از این نداشته باشند که دولت محیط زیست شان را تخریب نکند؛ همین!
نفت؛ پرونده تخلف باز است
ساکنان شمال غرب اهواز از منطقه کیان آباد تا دغاغله، هر روز صبح خود را با دیدن صحنه دود صنعتی شروع می‌کنند. البته این وضع منحصر به شمال غرب اهواز نیست و از هر چهار جهت شهر اهواز که خارج شوی، آثار دود و آلایندگی صنعتی را مشاهده می کنید.
چندی پیش وزارت نفت، جایزه ملی محیط‌زیست را به دلیل رعایت آیتم‌های زیست‌محیطی کسب کرد. این وزارتخانه در حالی این جایزه را دریافت کرد که نامش هنوز در فهرست صنایع آلاینده در دادگستری خوزستان می‌درخشد و پرونده‌های متعدد آن برای آلودگی آب‌و‌هوا و خاک هنوز بسته نشده است. طرح جامع کاهش آلودگی هوای اهواز که در سال ۸۳ به تصویب رسید، صنایع نفتی را عامل ۷۰ درصد آلودگی‌های این شهر معرفی کرده است.
دود برخاسته از فعالیت‌های نفتی در غرب کارون هر روز با چشم غیرمسلح دیده می‌شود و هرگز نمی‌توان آن را انکار کرد.
نیشکر؛ برداشت به شیوه سنتی با ابزار آتش
با آغاز فصل جدید برداشت نیشکر، عملیات آتش زدن مزارع در طرح توسعه نیشکر هم از سر گرفته شده است. برخی گزارش‌ها از منطقه عنافچه و مسیر تصفیه قند و شکر حاکی است که از چند روز گذشته، آتش زدن مزارع برای برداشت نیشکر آغاز شده است.
مردم این مناطق در چند روز گذشته در بخشی از مزارع نیشکر واحد دهخدا در شمال اهواز، شاهد آتش زدن گسترده این مزارع بودند. دود و خاکستر ناشی از برداشت نیشکر به شیوه سنتی و سوزاندن مزارع، فضا و محیط روستاها و شهرک های اطراف را فرا گرفته است.
اواخر هفته گذشته خط تولید کارخانه دود دهخدا پرزور کار می‌کرد. دهخدا، یکی از واحدهای هفت‌گانه شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی در غرب رودخانه کارون و در منطقه عمومی لویمی قرار دارد و همزمان با واحدهای دیگر این شرکت به منظور کاهش هزینه‌های برداشت نیشکر از روش های بسیار ابتدایی یعنی سوزاندن مزارع استفاده می‌کند.
این صنعت که قرار بود صنعت سبز باشد و محصولات خود را به شکل سبز برداشت کند، در عمل با توسل به سوزاندن مزارع، هوا را آلوده می‌کند و اعتراض حامیان محیط‌زیست را برانگیخته است. خاکستر برخاسته از آتش زدن مزارع تا کیلومترها مناطق اطراف را آلوده می‌کند و بوی بد آن آسایش را از ساکنان اهواز می‌گیرد.
دود و بوی بد و بارش خاکستر، سهم مردم اهواز از این صنعت شده است. در این میان فرصت‌های شغلی و درآمد این صنعت نصیب بومیان نمی‌شود.
فولاد؛ هر روز آلوده‌تر از دیروز
شنبه دودی، یکشنبه دودی، هر روز هفته دودی. این اوضاع کارخانه‌های صنایع فولاد در شرق اهواز است که ریه ساکنان کلانشهر اهواز را که درگیر مشکلات متعددی همچون ریزگردها، کم آبی، فاضلاب و پایین بودن سطح رفاه اجتماعی هستند، هر روز آلوده و آلوده‌تر می‌کند.
خبری از تجدید نظر و بهبود از سوی این شرکت نیست و محیط‌زیست‌هم به عنوان ناظر در سکوتی سنگین فرو رفته و تاکنون فولاد را ملزم به رعایت استانداردها نکرده است.
پرونده‌هایی که‌هنوز باز هستند
طرح جامع کاهش آلودگی هوای اهواز در سال 83 سهم صنایع را در آلودگی هوای این شهر 65 درصد و 35 درصد دیگر را ناشی از سایر آلودگی‌ها اعم از حمل و نقل، سوزاندن باقیمانده مزارع نیشکر پس از برداشت خانگی اعلام کرد. بر این اساس در مجموع 56 درصد از آلودگی اهواز ناشی از صنایع نفت است.
بنا بر گفته مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خوزستان، پرونده صنایع آلاینده هر چند وقت یک بار در مراجع قضایی مطرح می‌شود و اکنون 18 صنعت آلاینده در اهواز به دادگاه معرفی شده‌اند و پرونده آنها هنوز باز است.
«احمدرضا لاهیجان زاده» می‌گوید: خوزستان از انگشت‌شمار استان هایی است که بزرگترین پروژه‌های ملی و مادر را در خود دارد، اما نبود قانون استقرار صنایع در زمان ساخت آنها باعث شده در موقعیت‌های جغرافیایی نامناسب با اقلیم و جهت باد غالب یا با فاصله کم از مراکز مسکونی یا منابع آبی احداث شوند.
وی می‌افزاید: از سوی دیگر گذشت بیش از 40 سال از ساخت این صنایع و خرابی های ناشی از جنگ تحمیلی، امکان اصلاح و بازسازی آنها را سخت یا غیرممکن کرده است که شرکت‌های فولاد خوزستان، گروه ملی، نورد کاویان، نورد و لوله، نیروگاه‌های رامین و زرگان، نیشکر هفت تپه، کارون و کاغذ پارس و نیز پتروشیمی های بندر امام(ره)، رازی و فارابی نمونه‌های بارز این صنایع هستند.
گازهای همراه نفت
لاهیجان زاده با بیان اینکه از 10 سال پیش، برنامه‌هایی جدی برای ساماندهی و اصلاح صنایع آلاینده خوزستان تدارک دیده شده است، اضافه می‌کند: برای کاهش آلودگی نفتی، طرح جمع آوری گازهای همراه نفت(آماک) اجرا شده که گام نخست آن به بهره‌برداری رسیده و اجرای مرحله دوم که الان 95 درصد پیشرفت دارد، از سوزاندن شش میلیون فوت‌مکعب گاز ترش همراه نفت جلوگیری و به کاهش آلودگی هوا کمک خواهد شد.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خوزستان درباره تشدید آلودگی گازهای سمی حاصل از افزایش تولید نفت در خوزستان هم هشدار می‌دهد.
این مسئول اظهار می‌کند: افزایش تولید نفت از 9 ماه گذشته در دستور کار جدی قرار گرفته و تولید از یک میلیون بشکه در روز به بیش از سه میلیون بشکه رسیده است. اما به دلیل فرسودگی تجهیزات و انجام نشدن بهسازی تاسیسات در سال‌های تحریم، آلودگی ناشی از افزایش تولید هم به طور چشمگیری افزایش یافته است. به طوری که نه تنها اهواز، بلکه جنوب خوزستان هم تحت تاثیر این آلودگی قرار گرفته و ابری از دود فلزهای نفتی(مشعل ها) همیشه شهر اهواز را پوشانده است.
وضعیت آلاینده‌ها نگران‌کننده است
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خوزستان، وضعیت آلاینده‌های فعال در استان را نگران کننده می‌خواند و می‌افزاید: خوزستان ظرفیت تحمل این حجم آلودگی را ندارد. وزارت نفت باید پاسخگوی این آلودگی‌ها باشد.
لاهیجان زاده تاکید می‌کند: یک تصمیم حاکمیتی برای توقف تولید نفت و تعطیلی تاسیسات آلاینده آن باید اتخاذ شود.
وی می‌گوید: نتایج مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهد که شهرستان های اهواز و ماهشهر آلوده به ترکیبات آلی حلقوی و فلزات سنگین هستند. در خوریات ماهشهر آلودگی جیوه هم وجود دارد که شاید در دنیا بیشترین میزان آلودگی از این نظر را داشته باشد. این آلودگی‌ها علاوه بر ریه مردم، وارد محصولات کشاورزی هم می‌شود و سلامت مردم را به خطر می‌اندازد.
طرح دعوا علیه نیشکری‌ها
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خوزستان در ادامه از پیگیری قضایی آتش زدن مزارع نیشکر خبر می‌دهد و می‌گوید: اداره کل حفاظت محیط‌زیست علیه سوزاندن مزارع در مراجع قضایی طرح دعوا کرده و هر کدام از شرکت‌های تحت پوشش به نوبت به دادگاه فراخوانده می‌شوند.
لاهیجان زاده اضافه می‌کند: 10 سال پیش با خرید 160 خودروی برداشت نیشکر(هاروستر) به مبلغ 160 میلیون تومان، قرار بر این بود که نیشکر برداشت سبز داشته باشد. اکنون اگرچه برداشت در بسیاری از مزارع با استفاده از خودروهای برداشت نیشکر انجام می‌شود، اما برای جمع آوری سرشاخه‌ها یا اصطلاحا تمیز کردن اراضی همچنان سوزاندن مزارع ادامه دارد.
دبیر کارگروه مقابله با آلودگی هوا می‌گوید: برداشت نیشکر 120 روز طول می‌کشد که در مدت شش ماه به صورت پراکنده(از مهر تا فروردین) انجام می‌شود. در این شش ماه هر 4-3 روز، یکی از مزارع 16 هکتاری نیشکر را آتش می‌زنند.
لاهیجان زاده با تاکید بر اینکه این کار به‌هیچ وجه از نظر محیط‌زیست قابل قبول نیست، می‌افزاید: به‌همین دلیل شرکت توسعه نیشکر هم به عنوان یکی از صنایع آلاینده به دادگاه معرفی شده است.
برنامه‌هایی برای کاهش آلایندگی فولاد
دبیر کارگروه آلودگی هوای اهواز در ادامه به آلایندگی کارخانه فولاد خوزستان در اهواز اشاره می‌کند و می‌گوید: برای کاهش آلودگی این کارخانه برنامه‌های زیادی مطرح شده که با اجرای بخشی از آن 60 درصد آلودگی‌ها کنترل شده و بخشی هم در حال اجرا است که به دلیل تحریم‌ها با تاخیر روبه‌رو شده است.
لاهیجان زاده با اشاره به طرح پرونده آلایندگی شرکت فولاد در مراجع قضایی تاکید می‌کند: این شرکت برنامه‌های خود را در رابطه با کاهش آلودگی ارائه کرده و طبق آن تا پایان سال آینده باید 95 درصد از آلودگی این شرکت مهار شود و تا پایان سال 97 هم باید پروژه‌های تکمیلی آن اجرا شود.
این مسئول می‌گوید: فولاد جزو صنایعی است که با استفاده از تکنولوژی روز می‌تواند به راحتی به استانداردهای لازم برسد.
