سیلابی که به 'کارون' جان دوباره داد

اهواز – ایرنا – سیلاب ناشی از طغیان رودخانه دز بعد از سه روز انتظار به کارون اهواز رسید و به این رودخانه که طی سالهای اخیر به دلائلی کم آب شده بود حیات دوباره بخشید.

یک ساعت که از غروب می گذرد، نگهبان پل، به همکارش می گوید: نورافکن ها را خاموش کن تا شاید مردم از اطرف ساحل متفرق شوند و با بالا آمدن آب کسی را برق نگیرد؛ ما نمی توانیم جلوی این مردم را که شبانه روز به ساحل می آیند تا پرآب شدن کارون را با چشم ببینند، بگیریم.
مردم به تابلوهای 'با توجه به طغیان رودخانه کارون از نزدیک شدن به ساحل اکیدا خودداری نمایید' توجه نمی کنند و به هشدارهای مامورانی که سعی در پراکندن آنها از ساحل دارند هم کم توجه اند چرا که فقط کارون پر آب را می خواهند نظاره کنند.
ظاهرا پیام های ضد و نقیض سه روز گذشته در شبکه های اجتماعی و اخبار ناگوار خسارت سیل در خوزستان، اشتیاق اهوازی ها را برای تماشای پرآب شدن کارون کم نکرده است.
از پنجشنبه شب که (به اشتباه) زمان رسیدن سیلاب به اهواز اعلام شده بود، تا شنبه شب که کم کم آب در رودخانه بالا آمد، اهوازی ها دسته دسته به ساحل آمدند تا جان گرفتن دوباره کارون را ببینند.
'أبو صالح' در محله عامری در نزدیکی ساحل کارون زندگی می کند و روزانه سه چهار بار برای سرکشی به رودخانه می آید. او می گوید: این اصلا سیل به حساب نمی آید، زیرا در سال های گذشته آب به طور طبیعی تا 'مسجد عامری' می آمد و آن زمان همه اراضی که اکنون تبدیل به جاده و پارک ساحلی شده آبدار بوده است اما بعد از سال ها که کارون خشک بود، همین مقدار آب هم نعمت است.
در ساحل روبرو تعدادی از مردم روبروی کشتی تفریحی 'کافه رستوران لنج' که چند متر زیر آب رفته است، تجمع کرده اند و مالک کشتی توضیح می دهد که این کشتی به دلیل مشکل فنی بیش از یک ماه پیش زیر آب رفته و ربطی به سیلاب ندارد.
یک استاد بازنشسته دانشگاه به همراه سه همکار خود، هم برای پیاده روی آمده و هم آنطور که می گوید: برای حصول اطمینان از صحت خبر پر آب شدن کارون! زیرا معتقد است که جنجال رسانه ای این سیل، بزرگ تر از حادثه واقعی است و ممکن است این جنجال ها برای به جریان انداختن طرح های انتقال آب کارون باشد.
رقیه سجادی نیز با دو کودک و خواهرش از کوی سپیدار برای دیدن وضعیت کارون آمده است. او می گوید: در واتساپ خواندم که ساعت پنج سیل به اهواز می رسد، ولی به نظر نمی آید آب خیلی بالا آمده باشد و بسیار کمتر از انتظار است؛ البته همین جریان آب باعث می شود بوی نامطبوع و آزاردهنده فاضلاب که قبلا از رودخانه بلند می شد، دیگر به مشام نرسد.
این شهروند با اظهار تاسف از خسارت سیل به روستاها و زمین های کشاورزی ادامه می دهد: اگر این خسارت ها نبود، آرزو می کردیم که سیل ادامه داشته باشد.

*جور دیگر باید دید
طغیان رودخانه دز از بامداد پنجشنبه مزارع و روستاهای شمال خوزستان اعم از اندیمشک، دزفول، شوش، شوشتر را دچار خسارت کرده است. ورودی رودخانه دز در این زمان تا هشت هزار مترمکعب بر ثانیه هم رسید اما آبی که کارشناسان پیش بینی کرده اند سهم کارون در اهواز شود، حجمی حدود دو هزار مترمکعب بر ثانیه است که اگر چه بیش از 10 برابر دبی متوسط این رودخانه در سال های اخیر است اما در مقابل گنجایش طبیعی کارون، رقم قابل توجهی به حساب نمی آید. زیرا با دبی دو هزار و 700 مترمکعب، آب جزیره ها را می پوشاند و تا نزدیکی ساحل بالا می آید و اگر به چهار هزار مترمکعب بر ثانیه برسد، پارک ساحلی (حریم رودخانه) را هم فرامی گیرد. در مجموع با این سیلاب خطری اهواز را تهدید نمی کند.
خشکی کارون، اخبار ناگوار طرح های انتقال آب و توفان های ریزگرد شاید عاملی شده است برای اینکه اهوازی ها جزو اولین شهروندانی باشند که از ورود سیلاب نه تنها ناراحت و نگران نیستند، بلکه مشتاقانه انتظار آن را بکشند. در این میان کارشناسان آب و محیط زیست نیز می کوشند جامعه را آگاه کنند که اگر چه سیلاب خسارات کوتاه مدت دارد اما منافع بلند مدت آن به مراتب بیشتر است.
رئیس انجمن مهندسان صنعت آب خوزستان می گوید: متاسفانه سیل را با عنوان 'حادثه غیرمترقبه' یا 'بلایای طبیعی' معرفی می کنند، این در حالیست که باید این واژه ها در ادبیات بروکراتیک کشور تغییر کند، زیرا این وقایع دیگر جزو بحران ها به شمار نمی آیند و در دنیا راه های برخورد با این پدیده ها پیدا شده است.
حمیدرضا خدابخشی می افزاید: خانه سازی در مسیر رودخانه ها مانند ساختن خانه روی گسل زلزله است و خسارت هایی که در طغیان اخیر دز به وقوع پیوسته نیز ناشی از سکونت و ساخت و ساز در حریم رودخانه بوده است و سکونتگاه ها باید جابه جا و ارتقا داده شود.
وی سیلاب ها را تامین کننده حقابه تالاب ها و دریاها، افزایش رطوبت خاک، شستشوی رودخانه ها از شوری و آلایندگی و از بین رفتن کانون های شکل گیری ریزگرد، که خسارتی بسیار بیش از سیلاب دارند، می داند.
این فعال محیط زیست تاکید می کند: یک حادثه سیلاب نباید دستاویزی برای ازسرگیری طرح هایی چون سدسازی و انتقال آب میان حوضه ای شود که سرنوشت یک منطقه را تحت تاثیر قرار می دهند.
وی اظهار می کند: سیلاب های فصلی جزئی از طبیعت رودخانه های خوزستان اعم از کارون و دز است و این اتفاق باید هر سال در این رودخانه ها تکرار شود.

*از طغیان دز تا حیات جنگل
مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان نیز معتقد است: از نظر اقلیمی ماهیت شکل گیری جلگه خوزستان در میلیون ها سال گذشته با طغیان و رسوبگذاری پنج رودخانه بزرگ گره خورده و این مساله بیانگر این است که طبیعت این جلگه با پرآبی و طغیان رودخانه عجین شده است.
احمدرضا لاهیجان زاده با اشاره به اینکه تا 30 سال پیش فقط دو سد دز و شهید عباسپور در خوزستان ساخته شده بود، می گوید: در آن زمان طغیان رودخانه ها به روستاها، کشاورزی و تاسیسات خسارت وارد می کرد و نگاه عمومی نسبت به سیلاب به معنی خسارت بود به همین دلیل کنترل سیلاب ها به وسیله سدسازی در اولویت برنامه ریزی ها قرار گرفت.
وی اظهار می کند: در سال های گذشته سدسازی بیش از ظرفیت رودهای خوزستان انجام شد؛ از سوی دیگر این منطقه با تغییر اقلیم و خشکسالی به ویژه در 10 سال اخیر مواجه شده است که این مسائل باعث شد مزایای سیلاب و طغیان رودها بیشتر آشکار شود.
لاهیجان زاده اضافه می کند: قبل از سدسازی تالاب های بزرگ استان شامل هورالعظیم و شادگان با طغیان رودخانه ها همیشه پرآب می شدند و با آورد معمولی به حیات خود ادامه می دادند که این شستشوی کامل و تزریق رسوبات مغذی به تالاب، سبب افزایش تنوع زیستی و تخم ریزی ماهیان می شود.
وی با اشاره به مهیا شدن مراتع با وقوع سیلاب، ادامه می دهد: به ویژه در حوضه رودخانه های جراحی و زهره (شرق و جنوب شرق استان) و انتهای حوضه کرخه با وقوع سیلاب سالانه یک لایه خاک جدید تزریق می شد و رطوبت کافی به عرصه ها می رسید.
لاهیجان زاده تصریح می کند: با توقف طغیان رودخانه ها پوشش گیاهی را از دست دادیم و خاک موجود هم دچار فرسایش بادی شد به طوری که پارسال به واسطه بادهای شرق و جنوب شرق و هورالعظیم شاهد وقوع توفان های گرد و خاک در خوزستان بودیم که تا کنون در این استان اتفاق نیفتاده بود.
وی همچنین می گوید: 30 هزار هکتار از بازمانده جنگل های جنوب غرب آسیا (بین النهرین) که زمانی از سوریه تا عراق امتداد داشت اکنون در خوزستان قرار دارد که شامل مناطق حفاظت شده و پارک های ملی دز و کرخه است که در سال های گذشته با طغیان های رودخانه های دز و کرخه سیراب می شدند.
لاهیجان زاده می افزاید: از زمان احداث سد کرخه و کاهش آورد رودخانه دز مخصوصا در 10 سال اخیر، طغیان رودخانه کرخه به صورت 100 درصد و طغیان های دز در حدود 80 درصد کاهش یافته و آب زیرزمینی نیز در منطقه افت کرده است؛ همین عوامل سبب شده که به ویژه در جنگل های کرخه پوشش گیاهی روبه کاهش بگذارد و گونه غالب از 'پده' به 'گز' تغییر کند.
وی با اشاره به طغیان رودخانه دز در روزهای اخیر اظهار می کند: این اتفاق برای جنگل ها بسیار خوب بوده و اکنون محدوده جنگلی دز به زیر آب رفته و جنگل کرخه نیز آبیاری شده است همچنین با هدایت بخشی از سیلاب به سمت تالاب شادگان و طغیان رودخانه جراحی، آب به این تالاب رسیده است.
این مقام مسئول تاکید می کند: زهکشی به نام 'کانال خارور' در اطراف تالاب بامدژ ساخته شده که مانع رسیدن طغیان دز به تالاب بامدژ می شود و در صورت نبود این کانال، بامدژ نیز از این طغیان بهره می برد.
محمد درویش، فعال محیط زیست در کانال تلگرامش نوشته است:'هیچ خطری اهواز را تهدید که نمی کند هیچ؛ سیل رخداده می تواند لب کارون را دوباره گلباران هم بکند.
7151/6064
گزارش از نادره وائلی زاده

انتهای پیام /*