شهر باستانی شوش؛ سرزمین پرستشگاه ها

شوش در استان خوزستان یکی از قدیمی‌ترین سکونت‌گاه‌های شناخته‌شده‌ی جهان است، احتمالاً به سال ۴۰۰۰ پیش از میلاد پایه‌گذاری شده؛ با وجود این‌که نخستین آثار یک دهکده‌ی مسکونی در آن مربوط به ۷۰۰۰ سال پیش از میلاد هستند. طبق اسناد باستانی شوش از مهم‌ترین و باشکوه‌ترین شهرهای باستانی ایران و جهان بوده است و فعالیت‌های باستان‌شناسی در آن ادامه دارد. تپه‌های آکروپول و قلعه فرانسوی‌هاست.

شهر باستانی شوش روزگاری مرکز برخورد دو تمدن مهم بوده، که هر یک به سهم خود در دیگری تأثیر داشته است، یکی تمدن میان‌رودان و دیگری تمدن عیلام. قرار گرفتن این منطقه در شمال خلیج فارس و نیز همسایگی با میان‌رودان در پیدایش این وضع ویژه تأثیر بسیاری داشته است. در حدود ۲۷۰۰ پیش از میلاد پادشاهی ایلام به پایتختی شوش تشکیل شده بود.

شوش همچنین یکی از شهرهای مهم در مسیر راه شاهی بوده است که در دوره‌ی هخامنشیان برای اداره‌ی راحت‌تر کشور پهناور ایران احداث شده بود. کاخ آپادانا و زیگورات چغازنبیل که از قدیمی‌ترین پرستشگاه‌های بشری است در این منطقه قرار دارند. همچنین بقعه‌ی دانیال نبی نیز در شوش واقع شده است.

چرا برویم؟

بازدید از باقیمانده‌های تمدن کهن ایرانی، آشنایی با مذهب و فرهنگ و آداب‌ورسوم اقوام کهن ایرانی و ایلامی، آشنایی با معماری کهن ایران، زیارت آرامگاه دانیال نبی.

با کی برویم؟

به تنهایی، با دوستان، با خانواده.

کی برویم؟ چقدر طول می‌کشد؟

بهترین فصل سفر به شوش، اواسط پاییز تا اوایل بهار است. در باقی اوقات سال ممکن است هوا بسیار گرم و غیرقابل تحمل باشد.

کجاست؟

ایران، خوزستان، شوش

نشانی: شوش

چطور برویم؟

با خودروی شخصی: از تهران و با خودروی شخصی بعد از حدود 720 کیلومتر رانندگی و عبور از شهرهای قم، اراک، بروجرد و اندیمشک به شوش می‌رسید.

حمل‌ونقل عمومی: هرروز و به ‌صورت مرتب اتوبوس‌هایی از پایانه‌های تهران به سمت شوش حرکت می‌کنند. همچنین سفر به شوش از طریق خطوط ریلی سراسری نیز در دسترس است.

هزینه‌ها

هزینه‌ی بلیت اتوبوس تهران – شوش با توجه به نوع اتوبوس از 40000 تومان تا 52000 تومان است (سال 94) هزینه بلیت قطار نیز، با توجه به نوع قطار از 15000 تومان تا 40000 تومان متغیر است (سال 94)

همان حوالی

کاخ آپادانا، موزه‌ی شوش، آرامگاه دانیال نبی، رودهای کرخه و دز و ... .

رستوران و کافه

در شهر شوش برای پیدا کردن غذا مشکلی نخواهید داشت، همه جور غذایی هم در دسترس است، غذاهای ایرانی، و یا غذاهای مخصوص جنوب. رستوران‌های شاطر عباس و قصر بلور از جمله رستوران‌های شهر شوش هستند.

هتل

شوش بسیار شهر کوچکی است و فقط یک هتل ـ رستوران به نام «آپادانا» دارد که در خیابان فتح‌المبین این شهر است. اگر دوست دارید در هتل بهتری اقامت کنید، باید به یکی از شهرهای بزرگ نزدیک شوش بروید.

بعد کجا برویم؟

شوشتر، دزفول.

تاریخچه

بنا به دانشنامه ی ایرانیکا در حدود 4200 سال پیش از میلاد شهر شوش در جنوب غربی ایران بنیان‌گذاری شد. سفالینه‌های نقاشی‌شده متعلق به حدود ۳٬۵۰۰ پیش از میلاد در شوش بیانگر دوره‌ای پیشرفته از طرح‌های هندسی، ایجاد سبک خاص از انسان و شکل‌هایی از جانوران در آن‌هاست. در سال ۵۵۸ پیش از میلاد پادشاهی کوروش بزرگ (کوروش دوم) در انشان (فارس) و خوزستان آغاز شد و پایتخت هخامنشیان به شوش منتقل شد.

شوش در دوره ایلامی‌ها هزاران سال مرکز این تمدن مهم بوده است. در دوره هخامنشیان شوش پایتخت سیاسی این امپراتوری پهناور بوده است. پس از آن نیز متأثر از رویدادهای تاریخی دستخوش تحولات بوده و پس از حمله اسکندر به‌تدریج مرکزیت خود را از دست داد. در دوره ساسانیان شوش به همراه شوشتر و جندی‌شاپور به عنوان مراکز اقتصادی تولید و صادرات ابریشم به اقصی نقاط جهان مطرح بودند. شوش در سال ۱۷ قمری به تصرف مسلمانان درآمد. در دوره اسلامی نیز مدت‌ها از شهرهای پرجمعیت و پررونق بود. هنگامی که مرکز خوزستان به اهواز منتقل شد، شوش اهمیت خود را از دست داد.

پس از بررسی پرونده ثبت جهانی محوطه باستانی شوش، این پرونده روز ۱۳ تیر ماه ۱۳۹۴ در نشست یونسکو در شهر بن آلمان به ثبت جهانی رسید. پرونده میراث فرهنگی شوش شامل کاخ شائور، آپادانا، دروازه شرقی، هدیش، شهر پانزدهم، روستای هخامنشی، مسجد جامع شوش و مجموعه بناهای دوره اسلامی، تپه‌های آکروپول و قلعه فرانسوی‌ها است. باستان شناسان فرانسوی که در دوره ی قاجار نخستین کاوش‌ها را در این منطقه انجام دادند. بر اساس برآوردهای اولیه نزدیک به ۴۰۰ هکتار (4 کیلومترمربع) از این محوطه را به عنوان عرصه باستانی شوش تعیین کردند، اما در بررسی باستان‌شناسی که از سوی کارشناسان میراث فرهنگی انجام شد، محوطه باستانی شوش به اضافه ی حریم آن تا ۸۰۰ هکتار (8 کیلومتر مربع) افزایش یافت.

دیگر چه؟

به گواه نگاشته‌های تاریخ معاصر ایران باستان‌شناسان فرانسوی حجم عظیمی از آثار باستانی شوش را از ایران خارج کردند و برای این منظور از راه‌آهن و تعداد زیادی کشتی و کار شبانه‌روزی هزاران برده و کارگران ایرانی استفاده می‌کردند. آثار به‌جامانده از شهر شوش حتی پس از حمله ی اسکندر و فرسایش طبیعی به حدی بوده که در تمام سفرنامه‌های مربوط به آن منطقه موجب بهت و شگفتی بوده و مطالب زیادی درباره آن نوشته‌شده است، درحالی‌که غارت فرانسوی‌ها به حدی بوده که امروزه چیز زیادی از آثار قابل رؤیت شوش به‌جز آثار مدفون در زیر خاک باقی نمانده است و این در حالی است که امروز تقریباً موزه‌ای در گوشه‌ای از جهان نیست که آثار متعددی از شوش در آن نباشد و این نشان‌دهنده ی ابعاد وسیع غارتگری آثار شوش باستان طی چند دهه است.

نگارش: کافه گردش (احمد اشرفی)