تحلیلهای سیاسی روز

تحلیلی بر چگونگی افشا و تبعات اسناد تازه منتشر شده‌ی پاناما

اسناد پاناما چطور شکل گرفت؟/ «اوراق پاناما» عملیات پیچیده اطلاعاتی پوتین است!‌/ برنده بازی افشاگری چه کسی است؟

کلیفورد گَدی: «عملیات اوراق پاناما» باید کار سرویس اطلاعات مالی روسیه RFM باشد که اهداف متعدد را دنبال می‌کند.

سرویس بین الملل فردا؛ عبدالله شهبازی: کلیفورد گدی، روسیه‌شناس برجسته آمریکایی و محقق بلندپایه مؤسسه بروکینگز، در وبلاگ مؤسسه فوق یادداشتی حیرت‌انگیز منتشر کرده با عنوان: آیا واقعاً روس‌ها در پس «اوراق پاناما» هستند؟‌
 
کلیفورد گَدی، که مؤلف کتاب‌های متعدد درباره روسیه کنونی و پوتین است، می‌نویسد: سابقه درز «اوراق پاناما» به اوائل سال ۲۰۱۵، یعنی بیش از یک سال پیش، می‌رسد که فردی ناشناس ایمیلی به روزنامه آلمانی زوددویچه زایتونگ ارسال کرد و اعلام کرد ۱۱٫۵ میلیون برگ سند از یک مؤسسه حقوقی پانامایی درباره کمپانی‌های برون‌مرزی (آف‌شور) و صوری در اختیار دارد و می‌تواند به آن‌ها بدهد. روزنامه فوق پذیرفت. اسناد در اختیار روزنامه قرار گرفت و حدود ۴۰۰ ژورنالیست از ۸۰ کشور جهان در قالب تیم موسوم به «کنسرسیوم بین‌المللی ژورنالیست‌های جستجوگر» ICIJ یک سال به تنظیم این اسناد پرداختند. سپس، آنان در اقدامی هماهنگ اولین یافته‌های خود را به شکلی کم و بیش یکسان در رسانه‌های مختلف عرضه کردند و از افشای فساد مالی و پول‌شویی و اختفای پول از سوی حدود ۱۴۰ تن از سران جهان سخن گفتند. در بیشتر رسانه‌ها ولادیمیر پوتین در رأس خبرها جای گرفت. ولی در واقع نام پوتین می‌تواند پوششی باشد برای استتار داستانی بسیار بزرگ‌تر و بغرنج‌تر.
 
کلیفورد گدی می‌افزاید: برغم تیترهای جنجالی، در «اوراق پاناما» هیچ مدرکی دال بر مشارکت مستقیم پوتین در عملیات پنهان مالی در دست نیست. تنها اسنادی موجود است که نشان می‌دهد بعضی از «دوستان» پوتین در مجموع حداکثر دو میلیارد دلار از طریق کمپانی‌های صوری مستقر در پاناما پول مبادله کرده‌اند. این اسناد چیز جدیدی را درباره پوتین افشاء نمی‌کند. در ده سال اخیر شایعاتی وجود داشت که ثروت شخصی پوتین را ۲۰ میلیارد دلار تخمین می‌زد. این رقم بعدها به ۴۰ و ۷۰ و ۱۰۰ میلیارد دلار و حتی بیشتر افزایش یافت. اکنون، آنچه به دست آمده تنها حدود دو میلیارد دلار است که «شاید» به یک دوست پوتین تعلق داشته باشد.  
 
وقتی انسان از تیترها گذر می‌کند و در متن مُداقه می‌کند داستان واژگون می‌شود. «یک دوست پوتین» با کمپانی‌هایی مرتبط است که یکی دو میلیارد دلار را بطور پنهان منتقل ‌کرده‌اند. چرا؟ برای اینکه از نظام مالیاتی روسیه فرار کند؟‌ واقعاً؟ برای اینکه دارایی خود را پنهان کند؟ از چه کسی؟‌ برای اینکارها نیاز به ثبت کمپانی‌های صوری نبود. برای اینکه تحریم‌ها را دور بزند؟‌ این دلیل خوبی است ولی به شرط این که این کمپانی‌ها پس از نیمه سال ۲۰۱۴ [پس از شروع تحریم‌ها علیه روسیه]‌ ثبت شده باشند. این‌طور است؟  
 
این درز اطلاعات به پوتین آسیب نمی‌رساند و برعکس به رسوایی‌های جنجالی در سراسر غرب می‌انجامد. برنده روسیه است. طبق اصل «چه کسی سود می‌برد» باید پرسید چه کسی برنده این درز اطلاعات است؟ اگر روس‌ها برنده هستند، آیا محتمل نیست آن‌ها بنحوی در پس این ماجرا، یا حداقل بخشی از آن، باشند؟  
 
کلیفورد گدی می‌پرسد این «هکر ناشناس» کیست؟ او می‌افزاید: تنها چیزی که درباره او می‌دانیم همان چیزی است که در زوددویچه زایتونگ نوشته شده. بیش از یک سال پیش «منبعی ناشناس» با این روزنامه تماس گرفت و پیشنهاد کرد اسناد مؤسسه حقوقی موساک فونسکا را در اختیار آنان قرار دهد. زمانی که مسئولان روزنامه از انگیزه او جویا شدند در ایمیلش پاسخ داد: «می‌خواهم این جرایم علنی شود.»  
 
کلیفورد گدی می‌افزاید: ژورنالیست‌های دست‌اندرکار پردازش اسناد پاناما و افکار عمومی چگونه می‌توانند به این فرد ناشناس اعتماد کنند و یقین داشته باشند که این اسناد واقعی، کامل و دستکاری نشده است؟ روشن نیست که این «هکر ناشناس» فرد است و چرا این‌قدر مطمئن است که می‌تواند اسناد را آشکار کند بدون این که هویت خودش آشکار شود؟ او به چنان بایگانی چشمگیری از اسناد دسترسی داشته که می‌تواند دخالت «سرویس اطلاعاتی» در این کار را محتمل کند.  
 
قطعاً پتانسیل استفاده از درز این اسناد برای اهداف سیاسی بسیار گسترده است و انتشار آن پیامدهای متعدد دارد؛ ممکن است به سقوط رژیم‌ها بینجامد با نتایجی غیرقابل پیش‌بینی. این کار آنارشیسم ناب است اگر تصور رود با ایجاد حداکثر بی‌نظمی می‌توان مفاسد سیستم را اصلاح کرد.

اگر «ما» (در ایالات متحده یا غرب) این اسناد را افشاء کرده‌ایم ظاهراً باید با این انگیزه باشد که خواسته‌ایم پوتین را رسوا کنیم. این بخشی از خیالبافی‌هایی است که تصور می‌کند می‌توان پوتین را در جنگ خبری شکست دارد. اگر انگیزه این باشد نتیجه حزن‌آور است زیرا هیچ خسارتی به پوتین وارد نخواهد شد بلکه خسارات متوجه متحدان ایالات متحده است.

اگر روس‌ها این کار را کرده باشند، ضرر آن برای اعتبار پوتین یا روسیه بسیار کم‌اهمیت است. در مقابل این ضرر ناچیز، افشاء سیاستمداران فاسد در همه جای جهان، از جمله در «مدل» دمکراسی‌های غربی، و در پیامد آن ایجاد بی‌ثباتی در برخی کشورهای غربی سود بزرگی است. حیرانم که آیا به راستی این ماجرا دام نبوده است؟ آیا روس‌ها طعمه‌ای پرتاب نکردند تا ایالات متحده آمریکا به سرعت آن را ببلعد؟ «اوراق پاناما» برای پوتین خسارتی ندارد ولی برای ثبات غرب تأثیرات منفی دارد.

کلیفورد گدی احتمال می‌دهد عملیات هک «اوراق پاناما» را «سرویس خدمات نظارت مالی روسیه» RFM انجام داده باشد. این سرویس اطلاعاتی را پوتین تأسیس کرده و تنها به او پاسخگو است. سرویس اطلاعاتی فوق در روسیه قانونی است و بعنوان قدرتمندترین سرویس‌ اطلاعاتی جهان در نوع خود شناخته می‌شود. این سرویس نظارت بر کلیه عملیات پول‌شویی و مراکز برون‌مرزی و مسائل مالی مرتبط با روسیه و شهروندان روسیه را بطور انحصاری در دست دارد. عملیاتی در قدوقواره «اوراق پاناما» از عهده این سرویس اطلاعاتی مالی برمی‌آید. روس‌ها بهتر از هر کس دیگر توانایی و تجهیزات لازم را برای هک کردن اطلاعات فوق داشته‌اند. «اوراق پاناما» اسرار روسیه را افشاء نمی‌کند بلکه تنها شایعاتی کم‌اهمیت و غیرمستند به شایعات موجود درباره ثروت شخصی پوتین می‌افزاید تا هرگونه سوءظن را درباره نقش روس‌ها در این عملیات مرتفع کند.

کلیفورد گدی می‌افزاید: همانطور که تاکنون عده زیاد متوجه شده‌اند در «اوراق پاناما» نامی از آمریکائیان نیست. البته ممکن است گروه روزنامه‌نگاران متولی پردازش اسناد این اطلاعات را فاش نکرده باشند زیرا از سوی آمریکائیان تغذیه مالی می‌شوند. ولی فرض کنیم که در اسناد فوق واقعاً نامی از آمریکائیان نیست. بدون تردید افراد و کمپانی‌های آمریکایی زیادی با موساک فونسکا طرف معامله بوده‌اند و معنی نمی‌دهد که در میان ۱۱٫۵ میلیون سند آمریکائیان بکلی غایب باشند. اگر این‌طور باشد، حدس می‌زنم کسی اسناد آمریکائیان را، قبل از این که در اختیار روزنامه آلمانی قرار بگیرد، حذف کرده است. این «کس»، طبق فرضیه من، باید روس‌ها باشند و به گمان من فقدان اطلاعات مجرمانه درباره آمریکایی‌ها یکی از قرائن مهمی است که هدف واقعی این درز را نشان می‌دهد. بعبارت دیگر، «اوراق پاناما» متضمن فعالیت‌های مجرمانه است که اگر در اختیار دستگاه قضایی قرار گیرد می‌تواند به پیگرد افراد و کمپانی‌ها بینجامد. حفظ اسناد مربوط به آمریکائیان می‌تواند سلاحی باشد در دست روس‌ها برای تهدید و باج‌گیری؛ سلاحی که باید پنهان نگه داشته شود.

یکی از اهداف عملیات «اوراق پاناما» می‌تواند این پیام به آمریکائیان و سایر رهبران سیاسی غرب باشد که «ما درباره عملیات نادرست مالی شما اطلاعات داریم و خودتان نیز می‌دانید که این اطلاعات در اختیار ماست. ما می‌توانیم این اطلاعات را سری نگه داریم مشروط بر این که با ما همکاری کنید.» بعبارت دیگر، افرادی که نام آن‌ها در «اوراق پاناما» منتشر شده «اهداف» سرویس اطلاعاتی روسیه نیستند بلکه کسانی «هدف»اند که اسنادشان در «اوراق پاناما» بوده ولی در اختیار تیم روزنامه‌نگاران متولی اسناد قرار نگرفته و انتشار نخواهد یافت.

کلیفورد گدی نتیجه می‌گیرد: اگر روس‌ها در پس ماجرای «اوراق پاناما» باشند دو چیز روشن است: اول، این عملیات را سرویس آر. اف. ام. RFM انجام داده یعنی شخص پوتین آن را هدایت کرده است. دوم، هدف نهایی شانتاژ و باج‌گیری است. این بدان معناست که داستان واقعی در اسنادی نهفته است که فاش نمی‌شوند نه در آن‌ها که فاش می‌شوند. باید اسنادی را محرمانه و محفوظ نگه داشت تا بتوان هدف‌های مورد نظر را اداره و کنترل کرد. پوتین تخریب‌گر نیست، کنترل‌کننده است.

کارشناس روسی: حلب به‌زودی آزاد می‌شود

کارشناسان نظامی روس پیش‌بینی کردند که استان حلب در شمال سوریه به زودی طی یک عملیات گسترده نظامی آزاد خواهد شد.

به گزارش مشرق، میزان به نقل از شبکه خبری المیادین خبرداد: کارشناسان نظامی روس پیش‌بینی کردند که استان حلب در شمال سوریه به‌زودی طی یک  عملیات گسترده نظامی آزاد خواهد شد.  
بر اساس این گزارش، این عملیات با مشارکت گسترده جنگنده‌های روسی همراه خواهد بود.  
از سوی دیگر اتاق رسانه‌ای مشترک در استان حلب در شمال در بیانیه‌ای تاکید کرد نیروهای ارتش سوریه با پشتیبانی نیروهای همپیمان،‌حمله گسترده گروه‌های تروریستی به جبهه خان طومان و الزربه در حومه جنوبی را دفع کردند که در نتیجه آن ده‌ها تروریست به هلاکت رسیدند و جنگ‌‌افزارهای آنها منهدم شد.

هرم قدرت در ساختار داعش؛

تفاوت تروریست‌های القاعده در نقاط مختلف دنیا چیست/ با نقاط مثبت نبردهای نظامی داعش آشنا شوید

داعش در مبارزات خود از عنصر غافلگیری، ایجاد شوک، ترس و وحشت، تحرکات سریع و مانور نیروها و سرعت آن ها در انجام نفوذها بهره می‌گیرند. عملکرد آنها در فعالیت‌های اطلاعاتی دقیق و در هماهنگی ابزارهای آتش بالاست.

گروه بین‌الملل مشرق - مرکز مطالعات راهبردی بیروت در مقاله‌ای مفصل به بررسی تأسیس گروه تروریستی داعش، شاخه‌های مختلف آن در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی و نحوه فعالیت‌ها و ساختار مؤسساتی آن پرداخته است. این گزارش اولین رویکردهای داعش را تحت عنوان جنبش‌های موسوم به "جهادی" معرفی می‌کند که نمودهای آن در گروه تروریستی القائده به سرکردگی اسامه‌بن‌لادن مشاهده شد.

خمیرمایه اولیه این گروه تروریستی به کمک آمریکایی‌ها در اوایل دهه 80 قرن گذشته میلادی در افغانستان و برای مبارزه بر ضد اشغالگری شوروی در این کشور شکل گرفت. علاوه بر آمریکا که نقش اساسی در این میان ایفا می‌کند،‌ عربستان سعودی نیز تأثیر عمده‌ای در این رویکرد داشت. همچنین جریان‌های اخوانی در سراسر جهان ایفاگر نقش لجستیک در عملیات جمع‌آوری نیروها در این گروه‌ها بودند.

بعد از جنگ افغانستان نیز گروه‌های شبه نظامی مذکور عملیات‌هایی را با رویکردهای جنگ‌های چریکی در یوگسلاوی و بوسنی و هرزگوین انجام دادند. اسامه ‌بن ‌لادن پایگاه اصلی خود را در سال 1991 در سودان تأسیس کرد. این گروه تروریستی مجموعه عملیات‌هایی را در مناطق مختلف جهان انجام دادند.  اوج این عملیات‌ها حملات تروریستی 11 سپتامبر بود که باعث شد نیروهای آمریکایی وارد جغرافیای منطقه شده و با آغاز جنگ در افغانستان و عراق، منطقه را به سمت جنگ‌های فرسایشی سوق ‌دهند.

بین سال‌های 2003 تا 2010 ضربات سختی به این گروه وارد شد، به گونه‌ای که بیش از 4 هزار عنصر تروریستی جان خود را از دست داده و هزاران نفر دیگر زخمی و بازداشت شدند. گروهک‌های خفته وابسته به القاعده در شمال عراق (موصل) در ادامه با ابراهیم البدری  بیعت کردند که بعدها با نام ابوبکر البغدادی معروف شد.

با آغاز بحران امنیتی در سوریه جان تازه‌ای در این گروه تروریستی دمیده شد، آنها به این ترتیب فرصت را غنیمت شمرده و بخش عمده ای از نیروهای خود را تحت عنوان جبهه النصره به این کشور منتقل کردند.

در آوریل سال 2013 اسامه واحدی (ابو محمد الجولانی) سرکرده جبهه النصره از اطاعت ابوبکر البغدادی سرباز زد. به این ترتیب اختلافات در داخل گروه تروریستی داعش ایجاد شد. الجولانی اعلام کرد که با سازمان القاعده به رهبری الظواهری بیعت کرده و از بیعت بغدادی فراتر رفته است. به این ترتیب در آغاز سال 2014، بین گروه‌های مسلح وابسته به البغدادی و الجولانی درگیری‌های سختی درگرفت که در نتیجه آن 4 هزار نفر از عناصر دو طرف کشته شدند. در ادامه گروه تروریستی داعش در سال 2014 به سمت موصل حرکت کرده و خلافت خود را با تسلط بر 40% از مساحت کشورهای سوریه و عراق اعلام کرد. 

ابوبکر البغدادی

تفاوت‌های ‌القاعده با داعش دیگر رویکردهای جغرافیایی و مردم شناختی و تکیه داعش به معنای خلافت و سوء استفاده از شعارهای مذهبی بود، همچنین تفکرات داعش نسبت به خیزش‌های مردمی در جهان عرب کاملاً مغایر با رویکردهای القاعده بود. آنها معتقد بودند که هرج‌ومرج در کشورهای عربی بستر لازم برای رسیدن به بالاترین حد خشونت‌های مسلحانه را فراهم می‌کند. این در حالی است که القاعده معتقد بود که خیزش‌های عربی زمینه مناسبی برای رسیدن جریان اخوان المسلمین به قدرت در برخی کشورها به ویژه مصر و تونس فراهم کرده است، به همین علت کشورهایی نظیر ترکیه و قطر به حمایت از این رویکردها پرداختند.

گروه تروریستی داعش از ساختار هرمی برخوردار نیست، بلکه بر اساس شاخه‌های مختلف فعالیت می‌کند که هر شاخه تأمین مالی خود را بر عهده دارد. بر اساس روش کاری القاعده در افغانستان، سازمان القاعده فرماندهی مرکزی مشخص و محدودی نداشته است، هر کدام از گروه‌های فعال این سازمان استقلال داخلی داشته و ضرورتاً ارتباط مستقیم یا اسامه ‌بن ‌لادن یا ایمن الظواهری نداشتند.

این در حالی بود که آنها متأثر از مواضع و سخنرانی‌های این دو نفر بودند. آنها عملیات‌هایی را به صورت مستقل از یکدیگر براساس گروهک‌های شاخه ای انجام می‌دادند و مأموریت هر گروه انجام عملیاتی محدود بود. این گروه‌ها بدون نیاز به فرماندهی مرکزی تأمین مالی عملیات خود و تحقق امکانات مورد نظر را نیز بر عهده داشتند. گروهک‌های مذکور براساس برنامه‌های کاری خود در کشورها و مناطق مختلف حضورشان فعالیت می‌کنند.

درخصوص تأمین مالی گروه‌های القاعده باید گفت که تأمین امکانات مادی، نظامی و لجستیکی آنها تحت‌ قواعد مشخصی قرار نداشت، بلکه بسیاری از دولت‌های عربی و اسلامی به ویژه دولت‌های حاشیه خلیج فارس تأمین مالی مستقیم یا غیر مستقیم این گروه‌ها را بر عهده داشتند. البته هر گروه مشخصات ویژه خود را داشت.

شاخه القاعده در عراق از طریق احمد فضیل الخلایله معروف به ابو مصعب الزرقاوی در سال 2003 تحت عنوان جماعت توحید و جهاد آغاز به کار کرد، اولین مأموریت این گروه تروریستی ارتباط مستقیم با مردم عراق و جمع‌آوری نیروها از خارج از این کشور بود. عمر یوسف جمعه (ابو انس الشامی) معاون زرقاوی در این مأموریت بود. اقدامات تروریستی القاعده در عراق در این مرحله منحصر به هدف قرار دادن شهرهای مذهبی نظیر نجف و کربلا و زائران شیعه و عبادتگاه‌های اسلامی بویژه شیعی و مسیحی و ایزدی بود. ترور محمد باقر حکیم در 29 آگوست 2003 در شهر نجف به همراه 80 نفر دیگر و انفجارهای انجام شده در کربلا در روز عاشورا با 271 کشته از جمله جنایات این گروه تروریستی بود.

 بعد از کشته شدن الزرقاوی، حامد الزواوی ( ابو عمر البغدادی) سرکردگی این گروه را برعهده گرفت. وی اقدام به جمع‌آوری گروه‌های مختلف تروریستی در القاعده کرد. ابو عمر البغدادی به این ترتیب موجودیت " دولت اسلامی در عراق " را اعلام کرد. محارب الجبوری به عنوان سخن‌گوی این گروه از تشکیل حکومت القاعده خبر داد که بیشتر مناصب آن تحت سلطه عراقی ها بود. آنها چندین کمیته تحت عنوان وزارتخانه تشکیل دادند. ابو عمر البغدادی اقدام به توسعه ساختاری این گروه کرده و بخش هایی نظیر هیئت شرعی، مجلس شورا، شاخه نظامی و گردان های امنیت و اطلاعات ، بخش تبلیغات و کمیته مالی را تاسیس کرد.

 با کشته شدن البغدادی در 19 ژوئن 2010، ابو ایوب  ( ابو حمزه المهاجر) اعضای گروه را به بیعت با ابراهیم البدری (ابوبکر البغدادی)  در 16 می 2010 فراخواند. شکی نیست که ابو عمر البغدادی بنیان‌گذار ساختار داعش است، ساختاری که ابوبکر البغدادی آن را توسعه داد. به این ترتیب داعش به ارتشی مختلط بین ساختار ارتش های سنتی و نظامی و روش کاری گروه های محرمانه و چریکی تبدیل شد که تجربه آن از زندان بوکا به دست آمده بود. ابوبکر البغدادی خود در این رابطه می گوید: زندان بوکا کارگاه تولیدات ما بود و ما روش فکری خود را از آنجا به دست آوردیم.

تشکیل ساختار کنونی داعش

ساختار دولت عراق و شام در ابعاد داخلی از دو نسخه قبلی متفاوت است، این گروه ارتشی است که ساختارش بر اساس رویکردهای به ظاهر شرعی بنا گذاشته شده و خلیفه‌ای به عنوان فرمانده دینی و سیاسی در رأس آن قرار گرفته است. خلیفه‌ای که بنا به اعتقاد عناصر افراطی اختیارات خود را از شورای عمومی و اهل حل و عقد گرفته است.


هرم قدرت در ساختار داعش  

 خلیفه: خلیفه فرمانده ارشد نیروهای مسلح داعش است و اختیارات گسترده‌ای در تأمین و عزل رؤسای شوراها بعد از جلب نظر مجلس شورا دارد. البته رایزنی‌های مجلس و شورا برای خلیفه غیرالزام‌آور است.

مجلس شورا: این شورا منبع تصمیم سازی‌ها و ترسیم سیاست‌های کلی داعش و پیشنهاد دهنده افراد مختلف برای انتخاب به عنوان امرا و فرماندهان داعش است.

هیئت شرعی: این گروه  یکی از مهم‌ترین ارکان داعش است، چرا که ماهیتی شرعی داشته و البته پرونده‌های امنیتی نیز بخشی از اقدامات آن است. هیئت مذکور اقدام به انتشار کتاب و تدوین سخنرانی‌ها و بیانیه‌ها می‌نماید. ولایت شرعی به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود. اول: اجرای دادگاه‌های شهری و اداره مؤسسات قضایی و دوم عملیات موعظه ، عضوگیری و بسیج افکار عناصر داخلی داعش.

سیستم امنیتی: این سیستم از سیستم جاسوسی عراق  الگو گرفته که براساس سیستم وزارت امنیت آلمان شرقی است. این مؤسسه بر تمامی شوراها و هیئت‌ها نظارت داشته و ساختار کلی داعش و لیست مسئولان را در اختیار دارد. سیستم مذکور نظارت بر اقدامات امیران مناطق مختلف بخش ها را برعهده دارد و تلاش می‌کند داعش را از نفوذ افراد خارجی مصون نگه دارد. نظارت بر یگان‌های ویژه نظیر یگان‌های عوامل انتحاری، مدیریت سیستم امنیت در حمل و نقل و نامه‌ها،‌هماهنگی و ارتباط بین گروه های مختلف داعش و یگان ویژه انجام ترورها و ربایش های مختلف از دیگر مسئولیت‌های این گروه امنیتی است.

هیئت تبلیغاتی: این بخش نقش عمده‌ای در داخل ساختار داعش ایفا می‌کند. عمده مسائل تبلیغاتی بر عهده این بخش قرار دارد، هیئت مذکور سیستمی را ایجاد کرده که توانمندی‌های فنی بالایی در بازی با افکار عمومی و انتشار اخبار گمراه‌ کننده در راستای اهداف داعش دارد.

شورای نظامی:‌ این شورا مهم‌ترین شورای داخلی داعش است که مسئولیت آن را سرهنگ سمیر الخلفاوی بر عهده داشت. بعد از کشته شدن وی در ژانویه 2014 مسئولیت این شورا برعهده سرهنگ عدنان اسماعیل الببلاوی گذاشته شد. وی نیز در ژوئن 2014 به هلاکت رسید. در حال حاضر مسئولیت این شورا برعهده سرهنگ فاضل الحیالی قرار دارد. وی از افسران سابق گارد ریاست جمهوری عراق بوده است. این شورا مجموعه ای از فرماندهان بخش‌های نظامی داعش را تشکیل می‌دهد. هر بخش در عرف نظامی داعش متشکل از سه گردان و هر گردان متشکل از 350 نفر است.   

این شورا شامل فرماندهی ستاد، نیروهای ویژه ، گردان عوامل انتحاری، نیروهای پشتیبانی لجستیکی، تیم های تک‌تیرانداز و نیروهای بمب گذار می‌شود. شورای مذکور مجموعه ای از کارکردها و مأموریت‌های نظامی نظیر برنامه‌ریزی‌های استراتژیک و مدیریت و تجهیز درگیری‌ها و همچنین مدیریت بخش تسلیحاتی و غنائم را بر عهده دارد.

داعش همچنین دو وزارتخانه مستقل مربوط به امور مالی و ارتباطات دارد.  

تقسیمات اداری داعش

ولایت‌های مختلف داعش به بخش‌های متعدد تقسیم می‌شود. هر ولایت مسئولی دارد که مجموعه‌ای از امرا به عنوان معاونان این مسئول هستند، نظیر امیر نظامی ، امیر شرعی یا امیر امنیتی. این افراد به نوبه خود مسئول نظارت بر امیرهای شهرهای مختلف هستند. آنها مسئولیت اداره دفاتر مختلف نظیر تعلیم و تربیت، بهداشت ، زکات، هیئت خدمات مسلمانان ، کشاورزی ، املاک و مستغلات ، عشایر ، عبور و مرور ، آب و فاضلاب ، کار ، دادگستری ، پلیس ، تبلیغات ، اوقاف و امور خیریه و شوراهای محلی دیگر را بر عهده دارند.

عناصر نظامی و افسران ارتش رژیم سابق بعث از جمله الخلفاوی و عبدالرحمان الببلاوی نقش عمده‌ای در ساختار فرماندهی داعش دارند. برخی فرماندهان داعش نظیر عمر القحطانی و عثمان نازح العسیری نیز سعودی هستند.

ساختار کنونی داعش از 18 ولایت بین سوریه و عراق تشکیل شده است. البغدادی حساب ویژه‌ای بر روی منابع مالی نظیر چاه‌های نفت، معادن، میراث باستانی ، جزیه، زکات، ربودن افراد مختلف برای پول گرفتن از خانواده  های آن ها و ... باز کرده است. وی از رسانه‌های جمعی به عنوان ابزار ویژه جنگ روانی استفاده کرده و به این منظور تصاویر و نوارهای ویدئویی را منتشر می‌کند. البغدادی در عین کشتار و قتل و سرکوب مردم، سیاست مذاکره با عشایر را دنبال می‌کند.  

 
شاخه‌های القاعده در نقاط مختلف جهان  

شاخه سینا: این گروه بیشترین نزدیکی فکری و ایدئولوژیک را با افکار گروه اصلی القاعده دارند، ساختار مؤسساتی آن‌ها نیز مانند ساختار هرمی و خوشه‌ای است و شامل تیم‌های کوچک کشتار و ربایش افراد می شود.

شاخه پاکستان: این گروه به منزله پناهگاه و گذرگاهی لجستیک بین شاخه‌های مختلف القاعده به شمار می‌رود، آنها نزدیکی قابل توجهی با ترکیب و تشکیلات نظامی و ساختاری طالبان دارند و می‌توان گفت نسخه برابر اصل طالبان هستند. 

شاخه بوکوحرام: این گروه نمونه‌ای متفاوت از سایر شاخه‌های القاعده است که به دنبال تسلط بر شمال نیجریه است و تا غرب آفریقا بویژه مالی کشیده شده است. جنبش جوانان سومالی نیز در این کشور توسعه پیدا کرده و به سمت اتیوپی و کنیا گرایش یافته است. این جنبش براساس ائتلاف‌های قبیله‌ای از ساختار سازمانی مستحکمی برخوردار شده و تشکیلات آن از تشکیلات طالبان در افغانستان و پاکستان بزرگ‌تر شده است. این گروه به دنبال تسلط بر شاخ آفریقا هستند.

شاخه الجزایر:  تروریست‌های مستقر در این منطقه با عنوان جماعت سلفی برای دعوت و مبارزه نامیده می‌شوند، رهبر این گروه تروریستی عبدالملک دروکدال ( ابو مصعب) است و مختار بلمختار معاون وی است. آنها از روش القاعده در اجرای عملیات نظامی مختلف نظیر انفجار و عملیات انتحاری استفاده می‌کنند.

شاخه یمن: گروه القاعده مستقر در این کشور انصار الشریعه نام دارد. اقدامات آنها در درجه اول مبتنی بر عضو ‌گیری به ویژه از افغانستان و عراق بوده است. این گروه در ادامه عملیات نظامی نظیر حمله به ناو شکن اس اس کول آمریکا، حمله به هتلی در عدن، حمله به نفت‌کش فرانسوی و ... را در سابقه خود دارد. هم‌زمان با افزایش درگیری‌ها در یمن این گروه تروریستی نیز از هرج‌ومرج موجود در این کشور استفاده و تسلط خود را به سمت ابین و شبوه و زنجبار افزایش داد. اخیراً گروه‌های تروریستی القاعده در یمن و عربستان تحت عنوان القاعده جزیرة العرب با هم متحد شده اند.

ناصر الوحیشی سرکرده القاعده یمن از اهالی شبوه و منشی اسامه بن لادن بوده است. وی بعد از الظواهری نفر دوم القاعده به حساب می آمد. وی در ژوئن سال 2014 کشته شد. با وجود اینکه الوحیشی قبل از هلاکت، بیعت خود با داعش را با اعلام کرد، اما همچنان عمده گرایش های این گروه به سمت القاعده است تا داعش.  

شاخه لیبی: پیچیده‌ترین شاخه القاعده در لیبی قرار دارد، این گروه تاکنون شکل سازماندهی به خود نگرفته است ،و رویکردهای  منطقه ای همچنان بر این گروه مسلط است. القاعده هر منطقه نام جداگانه به خود گرفته و امیری جداگانه دارد. بیشتر امرای القاعده در این منطقه در افغانستان مبارزه کردند. با توجه به حضور نزدیک القاعده در لیبی و هرج‌ومرج رایج‌ در این کشور پس از سقوط قذافی ، این گروه‌های تروریستی هنوز با هم متحد نشدند.

شاخه چچن: مؤسس این شاخه تامر صالح السویلم است که در سال 1995 آن را تاسیس کرده است. وی در سال 1988 به صفوف مبارزان القاعده در افغانستان پیوست و در بیشتر درگیری‌های آنها حضور داشت. اسامه‌بن‌لادن مسئولیت آموزش چچنی‌ها و ترک‌ها و تاجیک‌ها را بر عهده وی گذاشته بود. او در ادامه مناسبات خود را با جدایی‌طلبان چچن و سازمان القاعده افزایش داد و در نهایت در سال 1995 افغانستان را ترک کرد و به چچن بازگشت. این گروه در عملیات نظامی زیادی در این منطقه مشارکت کرده است. البته ساختار امارت قفقاز القاعده رویکردی خاص است که به دنبال جدایی طلبی و استقلال است.، بنابراین القاعده چچن به عنوان یک ساختار مستقل از امارت قفقاز توسعه چندانی نداشته است.   

شاخه جبهه النصره: با آغاز درگیری‌ها در سوریه در سال 2011، شاخه وابسته به القاعده از دولت اسلامی در عراق جدا شد، این گروه با عنوان جبهه النصره مشهور شد و اقدامات خود را در ژانویه 2012 یعنی اندکی پس از حوادث سوریه آغاز کرد. این جبهه در بحث گروهک های شاخه ای و روش های مبارزه نظیر القاعده عمل می کرد، انفجار خودروها و حمله به پایگاه ها و تاسیسات نظامی و غیر نظامی و موسسات مختلف از جمله اقدامات این گروه بود. آن ها در ابتدای فعالیت خود ساختمان مرکز فرماندهی ستاد ارتش سوریه را در اکتبر 2012 منفجر کردند.

در 25 می 2012 الجولانی از تشکیل جبهه النصره خبر داد. وی اندکی پیش از آن از بیعت البغدادی خارج شده و با الظواهری بیعت کرده بود.

ساختار تشکیلاتی جبهه النصره:

هر یگان مبارزاتی جبهه النصره متشکل از 15 تا 25 عنصر است که یک امیر فرماندهی آن را بر عهده دارد. گردان‌ها بخش‌هایی نظامی هستند که بین 100 تا 200 نیرو دارد. فرماندهی این گردان‌ها بر عهده امیری است که نظارت بر عملکرد گروه‌های وابسته به خود را بر عهده دارد.  

امرای مناطق مختلف مسئولان اقدامات نظامی امدادرسانی و تبلیغات در سطح استان‌ها هستند. امرای مناطق اختیارات نظامی گسترده‌ای بر عهده دارند، البته آن‌ها نمی‌توانند تصمیمات اساسی و ویژه بگیرند و برای این منظور باید به نظر شورای مجاهدین مراجعه کنند.

جبهه النصره از منضبط ترین  گروه‌های تروریستی مستقر در سوریه است، این گروه به دنبال ایجاد ائتلاف با سایر گروه‌های مسلح بوده و از حمایت گسترده ترکیه و قطر برخوردار است. همین حمایت باعث پررنگ‌تر شدن نقش آن در عرصه سوریه می‌شود. گروه مذکور به صورت مستقیم زیر نظر ایمن الظواهری مدیریت می شود.

 داعش و روش‌های مبارزاتی آن

بالا رفتن تجربه نظامی گروه‌های تروریستی در ابعاد تاریخی به ایجاد روشی انتخاب شده بین سبک مبارزات سنتی و جدید تبدیل شده است، به این ترتیب با استفاده از روش جنگ‌های چریکی، نیروهای نظامی تشکیل شد که به سمت ارتش‌های کوچک یا ارتش‌های مردمی گرایش دارند. گرایش جنگ‌های چریکی به سمت مکتب کلاسیک در دو دهه اخیر نتیجه تجربه‌های جنگی مختلف است که باعث توسعه ابزارها و عرصه‌های درگیری‌ها و بالا رفتن توانمندی‌های فنی شده است.

 داعش در مبارزات خود از عنصر غافلگیری، ایجاد شوک، ترس و وحشت، تحرکات سریع و مانور نیروها و سرعت آن ها در انجام نفوذها بهره می‌گیرند. آنها عملکرد خوبی در فعالیت‌های اطلاعاتی و دقت بالایی در هماهنگی ابزارهای آتش دارند. این نیروها همچنین مهارت خوبی در تلفیق بین حرکت و آتش دارند، به این ترتیب آنها از گروه‌های چریکی کوچک  "بزن در رو" به شبه نظامیان پیشرفته‌ای تبدیل شده و توسعه کمی و کیفی گسترده ای در میان آنها ایجاد شده است، به گونه‌ای که از سطح گروهک‌های شاخه‌ای به ارتشی تبدیل شده‌اند که با به کار گیری تکنولوژی و استفاده از عوامل انتحاری قدرت ورود به درگیری‌های فراگیر را دارند.
سازماندهی تشکیلاتی داعش متشکل از گردان هایی است که حاوی 250 تا 300 مبارز هستند. این گردان‌ها به گروهان هایی تقسیم می‌شوند که هر کدام 50 تا 60 نیرو دارد. هر گروهان نیز به 4 دسته تقسیم می شوند که 12 نفری هستند. هر دسته ای یک امیر و یک مسئول شرعی و یک مسئول امنیتی و اداری دارد. عناصر تروریستی آموزش‌های بالایی دیده و روحیه خوبی برای مبارزه دارند. 

داعش در دو حالت دفاعی و هجومی از مبانی زیر پیروی می کند:

1-    نرمش بالا در توزیع نیروها و مبارزه و پتانسیل خوب در تغییر نقشه‌ها بر اساس نیاز و شرایط مبارزاتی.

2-    خودداری از بروز درگیری‌های مستقیم با ارتش‌های نظامی که آن ها را از استفاده از توان آتش خود محروم می‌کند.

3-    استفاده از عرصه‌های جنگی فراگیر دائمی بدون استفاده از خطوط ثابت.

4-    بهره‌برداری‌ از موفقیت‌های به دست آمده در عملیات نظامی و استفاده از نقاط ضعف دشمن.

5-    استفاده کم از افراد و تجهیزات که باعث هزینه کم مبارزات می شود.

6-    فعالیت براساس مبنای توزیع زودهنگام نیروها به عنوان یک روش دفاعی منفی و جلوگیری از انجام حملات هوایی متمرکز و اتخاذ تدابیر مناسب برای تعامل با دشمن در زمان رسیدن به مناطق درگیری.

7-    استفاده تأثیرگذار از تسلیحات سنگین و عدم وارد کردن آنها به درگیری‌های بزرگ که باعث سنگین شدن تحرکات نیروها می شود. آن ها به جای این تسلیحات از یگان های ضد زره استفاده می کنند.

8-    گسترش استفاده از سکوهای پرتاب موشک و تمرکز بالای آتش و تشدید قدرت تخریب.

9-    ایجاد مراکز فرماندهی و ستاد رهبری و گزینه‌های جانشین سیار جهت استمرار روند فرماندهی در جریان تحرکات در حمله ‌های مختلف.

10- استفاده گسترده از عناصر انتحاری . به عنوان مثال در حمله به  کوبانی بیش از 60 عامل انتحاری، در حمله به تاسیسات نفتی بیجی 20 نفر و در حمله به حسکه 32 عامل انتحاری نقش آفرینی کردند.

با این وجود اگر عملکرد کلی گروه‌های تروریستی داعش و جبهه النصره در سوریه و عراق را پیگیری کنیم،  می‌بینیم که اقدامات فرماندهان نظامی آنها از هیچ قاعده و مبنای خاصی پیروی نمی‌کند، همین موضوع باعث شده بود تا مدتی پیش آنها در عرصه عملیاتی دست برتر را در اختیار داشته باشند، اما ابتکار عمل نیروهای مقاومت در سال اخیر شکست های متوالی را به این گروه های تروریستی وارد کرده و آن ها را تا مرز شکست نهایی کشانده است.

«خاک فروشی» برای جلب کمک های مالی، هنر جدید دولت ژنرال کودتاچی مصر

بازگشت سیاست خارجی کشورهای عربی به قرن 18/ مصر، جزایر استراتژیک خود را به سعودی بخشید!/ السیسی به طمع چه‌چیزی از جزایر پول‌ساز مصر گذشت؟

از مهم ترین شروط اسرائیل، «حضور گسترده نیروهای حافظ صلح بین المللی در جزیره»، «عدم وجود هیچ نیروی نظامی مصری در جزیره» و «عدم نزدیکی هیچ ناو یا حتی قائق نیروی دریایی عربی به جزیره» بود. از این نکات می توان نتیجه قطعی گرفت که واگذاری جزیره به آل سعود، بدون جلب موافقت تل آویو غیرممکن است!

سرویس بین الملل فردا: هیئت وزیران مصر رسما اعلام کرد واگذاری و الحاق دو جزیره استراتژیک «صنافیر» و «تیران» به قلمرو حاکمیت آل سعود را تصویب کرده است و مرزهای دریایی جدیدی میان دو کشور مصر و عربستان ترسیم خواهد شد!

در متن بیانیه هیئت وزیران مصر آمده است: «دو جزیره صنافیر و تیران، در داخل محدوده دریایی مملکت عربستان سعودی قرار دارند و مرزهای دریایی به زودی دوباره ترسیم می شوند.» طبیعی است که این جملات کسی را قانع نکند! آیا هیئت وزیران کابینه های مختلف مصر از دوره جمال عبدالناصر تا کنون، نمی دانستند این دو جزیره در حریم دریایی آل سعود قرار دارند؟! فراتر از آن باید پرسید اساسا حریم دریایی یک کشور را چگونه ترسیم می کنند؟ بر پایه کدام قاعده از حقوق بین الملل می توان ادعا کرد این دو جزیره – که جزئی از خاک مصر بودند – در حریم دریایی آل سعود قرار داشتند؟!

سفر ملک سلمان به مصر، این بار حواشی بی سابقه ای در تاریخ دو کشور مصر و عربستان ایجاد کرده است که مهم ترین آن، واگذاری دو جزیره بسیار مهم از سوی مصر به آل سعود بوده است!

در همین بیانیه، نکات قابل تأملی وجود دارد که اصل بهانه خاک فروشی السیسی را ابطال می کند! در بخشی از این بیانیه آمده است: «در سال 1950 میلادی، ملک عبدالعزیز (بنیانگذار رژیم آل سعود و پادشاه وقت حجاز) از مصر خواست اجازه تسلط بر این دو جزیره را پیدا کند؛ اما با درخواست وی موافقت نشد! از آن زمان، ل سعود خواهان کنترل بر این دو جزیره بوده است.»

طبق قرارداد صلح میان اسرائیل و مصر، هیچ نظامی عربی حق ورود به دو جزیره مذکور را نداشت و تنها نیروهای حافظ صلح بین الملل اجازه ورود به جزیره را داشتند.

از آن زمان، بارها آل سعود خواهان سیطره بر این دو جزیره شده است؛ اما هیچ کدام از دولت های مستقر در قاهره به اندازه دولت السیسی، وامدار قدرت های خارجی و فاقد پشتوانه داخلی نبوده اند که رسما جزائر خود را به آل سعود تحویل دهند. در همین بیانیه هیئت وزیران مصر، به این نکته اعتراف شده است: «از آن زمان (سال 1950) تا کنون، 11 بار مقامات ریاض خواهان کنترل بر این جزیره شده اند و برای ترسیم مرزهای دریایی میان دو کشور، کمیسیون ویژه و منتخب تشکیل شده است که آخرین نمونه آن در دسامبر 2015 بود. با این حال، اخیرا ما به این نتیجه رسیدیم که بهترین فرجام برای از بین بردن اختلاف با همسایه بزرگ عرب خود، اعطای جزیره به عربستان سعودی است.»

این دو جزیره، عملا خاک دو کشور مصر و عربستان را می توانند به هم متصل کنند و از این حیث، موقعیت ژئوپلتیک منحصر به فردی دارند.

این دو جزیره از نظر ژئوپلتیک و جغرافیایی، اهمیت منحصر به فردی دارند. نه تنها نزدیک ترین جزائر به شهر استراتژیک و مهم «شرم الشیخ» هستند؛ بلکه دروازه های ورودی «خلیج عقبه» محسوب می شوند که برای اسرائیل و صحرای سینا حکم مرگ و زندگی را دارد! علاوه بر آن، تقریبا در ورودی کانال سوئز قرار دارند و در نتیجه سیطره آل سعود بر آن، به ریاض این فرصت را می دهد که دنیا را به بستن کانال سوئز و خلیج عقبه تهدید کند.

گفتنی است این جزائر نه تنها از نظر موقعیت ژئوپلتیک و جغرافیایی خود اهمیت وافری دارند، بلکه از نظر اقتصادی و صنعتی از وضعیت بسیار مناسبی برخوردارند. وجود منابع و معادن ارزشمند در داخل شبه جزیره در کنار سواحل پز از مروارید، امکانات اقتصادی ویژه ای برای این دو جزیره به ارمغان آورده است که معلوم نیست دولت فقیر مصر چگونه حاضر به چشم پوشی از آن ها شده است؟!

دو جزیره صنافر و تیران، دروازه های خلیج عقبه محسوب می شوند که شاهرگ امنیت اسرائیل، صحرای سینا و اردن است.

علاوه بر آن، این دو جزیره کاملا بر شهر بزرگ و امنیتی شرم الشیخ اشراف دارند و مشخص نیست قاهره چرا چنین اقدام ضدامنیتی را مرتکب شده است؟

گفتنی است در جریان جنگ سال 1967 میان اسرائیل و مصر، این دو جزیره به اشغال رژیم صهیونیستی درآمد و سپس در چهارچوب قرارداد صلح میان قاهره و تل آویو، اسرائیل آن را با شروطی به مصر بازگرداند. از مهم ترین شروط اشغالگران، «حضور گسترده نیروهای حافظ صلح بین المللی در جزیره»، «عدم وجود هیچ نیروی نظامی مصری در جزیره» و «عدم نزدیکی هیچ ناو یا حتی قائق نیروی دریایی عربی به جزیره» بود. از این نکات می توان نتیجه قطعی گرفت که واگذاری جزیره به آل سعود، بدون جلب موافقت تل آویو غیرممکن است!

بیانیه تظلم خواهی مخالفان واگذاری دو جزیره

خاک فروشی دولت ژنرال کودتاچی مصر، واکنش منفی بسیاری از شخصیت های فرهیخته مصری را در پی داشت. 10 نفر از معارضان دیکتاتور مصر با صدور بیانیه ای، «توافق اخیر نظام غیرمردمی و دیکتاتوری را قاطعنامه و با شدت کامل محکوم و رد می کنند.» 

باسم یوسف از معروف ترین هنرمندان عرب (مصری)، به شدت بر این تصمیم اشتباه تاخته است.

به عقیده نویسندگان این بیانیه، «توافق اخیر آشکارا از حقوق دریایی، زمینی و حتی هوایی مصر عدول کرده است. اداره جات فرودگاه های ، شرکت های اقتصادی ، دستگاه قضائی و بالاخره مراکز گردشگری و توریستی مصر دارای پیوندهای وثیقی با این دو جزیره بودند؛ اما ناگهان خبر واکذاری آن به عربستان را شنیدند!»

کاربران مصری در اعتراض به وطن فروشی ژنرال کودتاچی، هاشتاگ «عواد باع ارضه» را در توئیتر ترند کرده اند.

در این بیانیه، ادعا شده که حتی از نظر اقتصادی هم واگذاری این دو جزیره فاقد توجیه است: «طبق توافقنامه امضا شده، ریاض موظف است سالانه 2.5میلیارد دلار به مصر بپردازد. در حالی روی رقم 2.5میلیارد دلار توافق شده که تنها ظرفیت استخراج سالانه نفت و گاز این دو جزیره، تقریبا دو برابر این رقم است! به این ها انبوه ثروت های طبیعی، فرصت های اقتصادی و صنایع فعال در دو جزیره را بیفزایید تا اطمینان کنید این توافق از نظر اقتصادی شدیدا به زیان مصر تمام شده است!»

امضا کنندگان این بیانیه عبارتند از ثروت نافع، سیف عبد الفتاح، عبد الرحمن یوسف، حاتم عزام، عمرو دراج، طارق الزمر، ایمن نور، ایهاب شیحه، یحیی حامد و محمد محسوب.