اخبار سیاسی روز

کاش فرصت حضور همه‌ی صاحبان اندیشه و سلایق در انتخابات اسفندماه، به‌طور کامل فراهم می‌شد

بیانیه‌ انتخاباتی آیت الله هاشمی خطاب‌ به‌ مردم: یک روز تاریخی رقم بزنیم و مانع تندروها شویم

آیت الله هاشمی رفسنجانی در بیانیه انتخاباتی خویش، انتخابات هفتم اسفند را، یکی از فرصت‌های بسیار گرانقدر برای جلوگیری از نهادینه شدن تندروی‌های سیاسی و افراط‌کاری‌های دینی در جامعه دانست.

پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :

آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی همچنین از همه مردم در سراسر کشور درخواست کردند که جمعه، هفتم اسفند، فارغ از جناح‌بندی‌های سیاسی، به وحدت ملی و انسجام اسلامی بیاندیشند و با حضور پرشور، احساسی و عاقلانه خویش در پای صندوق‌های رأی، یک روز تاریخی را در تقویم انقلاب اسلامی رقم بزنند.

به گزارش انتخاب، متن کامل بیانیه به ذیل است:

بسـم اللـه الـرحمن الـرحیم

مردم عزیز و بزرگوار ایران 

برادران و خواهران بزرگوار در استان تهران

با توکل بر خدای لایزال، اعتقاد به مبانی اسلام، تأکید بر اصول اسلامی، تعالیم اهل بیت(ع) و با اعتماد کامل به صداقت انتخاب افکار عمومی، پس از سال‌ها مسئولیت‌های انتخابی و انتصابی، یک بار دیگر ـ و شاید برای آخرین بار ـ خود را در معرض آرای شما مردم بزرگوار می‌گذارم تا هم وزن عملکرد و هم میزان درستی و نادرستی مواضع خود را در ترازوی اندیشه‌های عام بسنجم و هم اگر رأی لازم و قانونی را برای ورود به مجلس خبرگان رهبری به دست آوردم، بر اساس تکالیفی که قانون اساسی به صراحت از نمایندگان این مجلس خواسته، انجام وظیفه نمایم.

شاید برای شما مردم بزرگوار، تکراری باشد که اندیشه‌های اعتدالی براساس مکتب اسلام، مذهب تشیع و تعالیم درسی، دینی و سیاسی امام راحل در وجودم ایجاد و بعدها در 17 سال مبارزه و 37 سال مسئولیت‌های متعدد تقویت شد و خوشحالم که در شرایط کنونی، مردم فهیم و هوشیار، به ویژه بانوان و جوانان تحصیلکرده و بالنده‌ی جامعه هم پس از زخم‌های عمیق از تجاهل و تغافل افراط و تفریط، اعتدال اسلامی را گمشده خویش می‌دانند و با نشانی‌هایی که در گفتار، رفتار، کردار و افکار مسئولان می‌بینند، بر تقویت این اصل اسلامی در جامعه می‌کوشند. 

بی‌شک انتخابات هفتم اسفند، یکی از فرصت‌های بسیار گرانقدر برای جلوگیری از نهادینه شدن تندروی‌های سیاسی و افراط‌کاری‌های دینی در جامعه است.

کاش فرصت حضور همه‌ی صاحبان اندیشه و سلایق در هر دو انتخابات اسفند ماه، به طور کامل فراهم می‌شد، اما آنچه که اکنون به عنوان اندیشه‌های سیاسی نامزدها مطرح می‌شود، خواسته‌های بخشی از جامعه را فراهم می‌نماید و این امر می‌تواند زمینه‌ساز حماسه‌ای بزرگ در تاریخ انقلاب اسلامی و تا حدّی مصداق انتخابات ریاست جمهوری سال 1392 باشد که علی‌رغم تبلیغات تخریبی علیه فرهنگ اعتدال، مردم با نهایت هوشیاری، مسیری را انتخاب و راه را باز کردند که تنها یکی از دستاوردهای بزرگ آن، ایجاد باور صلح‌جویی، قدرت استدلال، منطق و اندیشه‌ی مردم متمدن ایران در مراکز بین‌المللی و قدرت‌های جهانی بود و دیدیم چگونه کسانی که بر طبل جنگ، تهدید و تحریم می‌کوبیدند، به پای میز مذاکره برگشتند و حقانیت ایران اسلامی را در استفاده صلح‌آمیز از مواهب انرژی هسته‌ای، قانونی و رسمی پذیرفتند و بر ناتوانی خود در مقابل قدرت دیپلماسی فعال و مذاکرات منطقی ملت ایران اذعان کردند.

فرصت را غنیمت می‌شمارم و از همه مردم عزیز در سراسر کشور، به ویژه در حوزه انتخابیه استان تهران می‌خواهم که جمعه، هفتم اسفند، اولاً فارغ از جناح‌بندی‌های سیاسی، به وحدت ملی و انسجام اسلامی بیاندیشند و با حضور پرشور، احساسی و عاقلانه خویش در پای صندوق‌های رأی، یک روز تاریخی را در تقویم انقلاب اسلامی رقم بزنند که زیبنده‌ی تمدن دیرپای ایران و فرهنگ انسانی و اسلامی آن است و ثانیاً، به دنیا ثابت کنیم که تندروی‌ها، اعمال سلیقه‌های شخصی، تفسیر به رأی‌ها و افراطی‌گری‌ها، مربوط به یک عده‌ی محدود است و آنچه که حقیقت اسلام و برگرفته از آموزه‌های قرآنی است، پرهیز از جنگ و خونریزی و تأکید بر مهربانی، صلح، صفا و برادری است.

اکبر هاشمی رفسنجانی

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام

بیانیه اتحادیه اروپا علیه ایران و روسیه

رهبران اتحادیه اروپا با انتشار بیانیه‌ای خواستار توقف حملات هوایی روسیه به مواضع مخالفان بشار اسد در سوریه شد.

پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :

به گزارش رویترز، رهبران اتحادیه اروپا ضمن درخواست از روسیه برای توقف بمباران مواضع گروه‌های اپوزیسیون تحت حمایت غرب، ایران و روسیه را به کمک به داعش و تشدید هجوم مهاجران به سمت اروپا متهم کردند.

به گزارش «انتخاب»، رهبران اروپا این درخواست را یک هفته پس از آن مطرح کردند که قدرت‌های مهم توافق کردند جنگ در سوریه را متوقف کنند. روسیه حملات خود را روی گروه‌های مخالف بشار اسد متمرکز کرده است.

رهبران اتحادیه اروپا در این بیانیه‌ مشترک گفتند: «شورای اروپا از سوریه و متحدان خود می‌خواهد تا حمله به گروه مخالفان غیر تروریستی را که چشم‌اندازهای صلح را تهدید می‌کند، حملاتی که به نفع داعش تمام می‌شود و عامل اصلی بحران مهاجرت است، متوقف کنند.»

حضور نظامیان روسی و ایرانی در جنگ داخلی شش ساله سوریه در هفته‌های اخیر معادلات را به نفع حکومت بشار اسد تغییر داده و موجب محاصره کامل شهر حلب، مقر شورشیان شده است.در این بیانیه همچنین آمده است: «توقف سراسری خصومت‌ها باید به صورت فوری به اجرا گذاشته شود.» این رهبران تاکید کردند توقف درگیری‌ها باید در مورد«همه طرف‌هایی که اکنون در مخاصمات نظامی یا شبه‌نظامی درگیر هستند» و از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد گروه تروریستی محسوب نمی‌شوند، اعمال شود.

رهبران اتحادیه اروپا همچنین بمباران شهرهای سوریه را محکوم کردند و خواستار پایان یافتن بمباران مناطق غیرنظامی در نزدیکی حلب و مرز سوریه با ترکیه شدند.منبع: تابناک

دیپلمات آلمانی: «ناتو» هزینه جنگ اردوغان با روسیه را نخواهد داد

ترک ها در مقابل روسیه تنها مانده اند؛ برخی مقامات اروپایی اعلام کرده اند، در جنگ احتمالی بین روسیه و ترکیه، به کمک ترکیه نخواهند شتافت و این شاید تازه ترین شوکی است که رئیس جمهور ترکیه، رجب طیب اردوغان در ساعات گذشته به آن روبه رو شده است. پس از وزیر خارجه لوکزامبورگ، یک دیپلمات آلمانی هم اعلام کرده که ما هزینه جنگ ترک ها را نخواهیم پرداخت.

کد خبر: ۵۶۹۲۰۴

تاریخ انتشار: ۰۱ اسفند ۱۳۹۴ - ۰۸:۰۰ - 20 February 2016

ترک ها در مقابل روسیه تنها مانده اند؛ برخی مقامات اروپایی اعلام کرده اند، در جنگ احتمالی بین روسیه و ترکیه، به کمک ترکیه نخواهند شتافت و این شاید تازه ترین شوکی است که رئیس جمهور ترکیه، رجب طیب اردوغان در ساعات گذشته با آن روبه رو شده است.

به گزارش «تابناک» جنگ سرد یک ساله روسیه و ترکیه، از هر زمان دیگر بحرانی تر شده است تا جایی که برخی از آن به آغاز جنگ جهانی سوم یاد می کنند؛ عبارتی که اروپایی ها خیلی دوست ندارند از آن صحبت کنند، زیرا بر این باورند که اگر جنگی هم قرار است برافروخته شود، این جنگ بین روسیه و ترکیه است و نه بین روسیه و ناتو. به همین دلیل نام جنگ جهانی سوم را  چندان نمی پسندند.

پس از اینکه وزیر امور خارجه لوکزامبورگ به ‌نمایندگی از دیگر اعضای ناتو به ترکیه هشدار داد که آنکارا در صورت درگیری نظامی با روسیه ـ که خود محرک آن باشد ـ نباید انتظار حمایت از این ائتلاف نظامی را داشته باشد و ناتو در صورت تجاوز ترکیه علیه روسیه، هیچ کمکی به آنکارا نخواهد کرد، یک دیپلمات آلمانی هم در مونیخ همین موضع را تکرار کرد و گفت، ما نمی خواهیم هزینه جنگی را که ترکها آغاز می کنند، پرداخت کنیم.

بر اساس بند پنجم اساسنامه ناتو، هر گاه به یکی از کشورهای عضو ناتو حمله ای شود، آن حمله در حکم حمله به همه کشورهای عضو ناتو تلقی شده و کشورهای عضو ملزم هستند به کمک عضوی که مورد حمله نظامی واقع شده است بشتابند. با وجود این، هر گونه تصمیم در ناتو باید با اجماع صورت پذیرد و تقریبا مقامات ناتو مطمئن هستند که درباره مقابله با تجاوز نظامی احتمالی روسیه به خاک ترکیه هیچ گونه اجماعی بین کشورهای عضو ناتو نخواهد شد.

اما پس از اتفاقاتی که در رابطه روسیه و ترک ها افتاده و برخی مقامات اروپایی همچون وزیر خارجه لوکزامبورگ، ترک ها را به افراط گرایی و جنگ افروزی متهم کرده اند، مقامات ناتو به فکر تغییر بند پنجم اساسنامه ناتو افتاده اند و معتقدند این بند، نوعی حق وتو برای هر عضو ناتو قائل می شود و برای یک عضو ناتو سایرین هم باید قریانی شوند.

در حال حاضر بیست و هشت کشور عضو ناتو در مقابل تجاوز احتمالی روسیه به خاک ترکیه موضع منسجمی ندارند. برخی از کشورهایی که پیشتر تحت هزمونی روسیه بوده اند مانند لهستان و جمهوری چک و کشورهای بالتیک، معتقدند باید در مقابل روسیه موضعی قاطعانه اتخاذ کرد. برای همین است که در مرزهای شرقی ناتو برای رویارویی با پوتین، تجهیزات نظامی خود را با کمک ایالات متحده آمریکا مستقر کرده اند.

برخی دیگر اما چنین موضعی ندارند و کشورهایی همچون بلغارستان و رومانی و اسلواکی و مجارستان خواستار بهبود رابطه با روسیه هستند تا جایی که روز چهارشنبه نخست وزیر مجارستان درخواست کرد که اتحادیه اروپا  تحریم های اعمالی علیه روسیه را متوقف کند.

اردوغان در این روزها که تقریبا از همراهی ناتو در تقابل آنان با روسیه ناامید شده اند، به دنبال این است که با استفاده از حربه و فشار پناهجویان، آنجلا مرکل صدر اعظم آلمان را با خود همراه کند؛ اما مرکل نیز به روشنی می داند که اردوغان هیچ گاه دغدغه های حقوق بشری برای حمایت از حقوق پناهندگان را ندارد و صرفا در حال استفاده سیاسی از موضوع پناهندگان سوری است، لذا هیچ گاه قول همراهی به وی نداده است و در عوض برای اینکه رضایت وی را به دست آورد، به او قول کمک های مالی و همچنین آسانتر کردن صدور ویزا برای اتباع ترک برای ورود به خاک آلمان را داده است.

شرایط این روزها برای اردوغان خوب نیست. ناتو برای حمایت از یک غیر خودی در دل این سازمان دچار تردید است و اردوغانی که با تصور اتکال به ناتو با پوتین شاخ به شاخ شده، اینک تک و تنها مانده است. از یک سو کشور خود را در معرض آشوب داخلی و حرکات تروریستی می بیند و از سویی سایه حمله روسیه به ترکیه را بر سر خود حس می کند و این حس خوبی نیست برای آقای رئیس جمهور.

جزئیات جدید از بزرگترین قرارداد احتمالی تسلیحاتی ایران بعد از انقلاب

با اجرایی شدن توافق هسته‌ای میان ایران و 5+1 و در سایه ادامه همکاری در روسیه، روابط استراتژیک میان ایران و روسیه به سطحی بی‌سابقه رسیده است. در چنین شرایطی می‌توان انتظار داشت که روابط دو طرف هم از نظر میزان و هم از نظر گستردگی حوزه‌ها بیشتر شود. عملیاتی شدن هر کدام از قراردادهایی که در این گزارش به آن اشاره شده، نشان می‌دهد که همکاری ایران و روسیه از شکل موردی و بی‌نظم سال‌های اخیر وارد مرحله جدیدی شده است.

کد خبر: ۵۶۹۰۹۴

تاریخ انتشار: ۳۰ بهمن ۱۳۹۴ - ۱۵:۰۴ - 19 February 2016

سردار حسین دهقان در هفته جاری برای مذاکره بر سر چندین قرارداد مهم تسلیحاتی به مسکو سفر کرد. در صورت عملیاتی شدن این قراردادها، ایران بزرگترین خریدهای تسلیحاتی خود بعد از انقلاب اسلامی را رقم خواهد زد. سفر سردار دهقان به مسکو بعد از آن انجام شد که هیاتی نظامی از ایران در ابتدای پاییز امسال به روسیه سفر کرد و سرگئی شویگو وزیر دفاع روسیه نیز به تهران سفر کرد.

به گزارش «تابناک»، اینستیتو واشنگتن در گزارشی از خریدهای مهم ایران از روسیه که احتمالا دو طرف در حال نهایی کردن قراردادهای آن هستند به تاکید رهبر انقلاب و پوتین بر تقویت همکاری‌های دفاعی و امنیتی اشاره کرده است و فهرست قراردادهای احتمالی دو طرف و چرایی آن را به صورت زیر بر شمرده است:

قرارداد خرید جنگنده:

بنا به گزارش‌های موجود، ایران به خرید تعداد زیادی جنگنده چندمنظوره فلانکر Su-30SME از روسیه نزدیک شده است. نهایی شدن این قرارداد به توانایی روسیه در غلبه بر مخالفت‌های بین‌المللی با چنین قراردادی و نیز کسب مجوز شورای امنیت منوط است. قرار است تعدادی از این جنگنده‌ها به شکل ساخته شده وارد ایران شود و تعدادی دیگر از آنها در تاسیسات هوایی ایران در نزدیکی اصفهان مونتاژ شود.

مدل دقیق فلانکرهایی که ایران از روسیه خریداری خواهد کرد هنوز معلوم نشده است. مدل دو نفره Su-30 می‌تواند ترکیب قابل توجهی از تسلیحات هوا به هوا و هوا به زمین و از جمله موشک‌های آر-77 که شبیه موشک آمریکایی امرام است و برد آن از 90 کیلومتر فراتر می‌رود و نیز موشک ضد کشتی یاخونت با برد سیصد کیلومتر را حمل کند. هنوز روشن نیست که آیا هواپیماهایی که احتمالا روسیه به ایران خواهد فروخت به رادار آرایه فازی پیشرفته و موتورهای جدید AL-31F مجهز خواهند بود یا خیر ولی سیستم اویونیک آنها کاملا روسی خواهد بود که شاید بخش‌هایی از آن در ایران مونتاژ شود. بعد از خریداری این جنگنده‌ها از روسیه، ایران احتمالا آنها را در شش پایگاه هوایی مستقر خواهد کرد و علاوه بر افزایش قابل توجه توان دفاع هوایی، رهگیری و ماموریت‌هایی ضربتی دوربرد به نیروی هوایی ایران این توانایی داده خواهد شد که با استفاده از سوخت‌گیری هوایی ماموریت‌هایی به مسافت پنج هزار کیلومتر را نیز انجام دهد.

ایران از فقدان هواپیماهای آموزشی پیشرفته نیز رنج می‌برد. به همین دلیل است که انتظار می‌رود ایران تعداد محدودی هواپیمای یاک 130 نیز از روسیه بخرد که از آن می‌توان در ماموریت‌های ضدتروریستی در منطقه نیز استفاده کرد. بیشتر هواپیماهای جنگنده ایرانی قدیمی شده‌اند و با وجود برخی بروزرسانی‌ها در آن باید جایگزین شوند. با این وجود انتظار نمی‌رود که ایران هواپیماهای قدیمی خود را به سرعت بازنشسته کند.

علاوه بر این، گزارش‌ها حاکی از این است که ایران قصد دارد تولید مشترک هلی‌کوپترهای کاموف و نیز موتور هواپیما را پی‌گیری کند اگر چه هنوز روشن نیست که چنین قراردادی بین دو طرف امضا خواهد شد یا خیر. ایران برای پی‌گیری پروژه‌های هوایی خود در آینده به منبع مطمئنی از موتورهای پیشرفته نیازمند است ولی در گذشته، برنامه‌های مشترک تحقیق و توسعه ایران در این حوزه به نتیجه ملموسی نرسیده است. برنامه آنتونوف 140 و نیز برنامه شفق از جمله ناکامی‌های ایران در این مسیر بوده‌اند. مدیر جهاد خودکفایی نیروی هوایی ایران از جمله همراهان سردار دهقان در سفر به مسکو بود و احتمال می‌رود ایران بار دیگر به دنبال جلب همکاری روسیه در برنامه‌های ساخت جنگنده و موشک خود باشد.

همچنین اخیرا اعلام شده است که ممکن است ایران حدود صد فروند از جت‌های مسافربری منطقه‌ای سوپرجت سوخو را خریداری کند. احتمال می‌رود که روسیه از فروش جنگنده‌های سوخو به عنوان اهرمی برای تشویق ایران به خرید هواپیماهای مسافربری ساخت روسیه استفاده کند. سازندگان روس هواپیماهای مسافربری روس که با رقابتی شدید با همتایان غربی خود مواجه هستند برای فروش هواپیما باید مجوز استفاده از قطعات ساخت آمریکا در چنین هواپیماهایی را به دست آورند.

موشک‌های اس- 300

روسیه به زودی تحویل پنج سامانه دفاع موشکی دوربرد S-300PMU-2 به ایران را آغاز خواهد کرد. این سامانه که ایران سالهای زیادی را برای دریافت آن منتظر مانده است می‌تواند به صورت همزمان تا صد هدف را رهگیری کند و به طور همزمان با شش تای آنها تا فاصله دویست کیلومتری درگیر شود. احتمالا همراه با این سامانه‌ها یک ایستگاه فرماندهی پیشرفته نیز به ایران داده خواهد شد تا امکان هماهنگ کردن سامانه‌های جدید اس – 300 با سامانه قدیمی‌تر اس – 200 که در اختیار ایران است نیز فراهم شود. به علاوه، واحدهای مجزای آتشبارهای دارای رادار آرایه فازی 96L6/96L6E نیز احتمالا به ایران فروخته خواهد شد تا صد کیلومتر به برد کشف هدف سامانه اضافه شود.

از سوی دیگر، برخی از مقامات ایرانی از علاقه خود به خرید سیستم جدیدتر اس- 400 نیز خبر داده‌اند ولی با توجه به عقب افتادگی تولید این سیستم از برنامه تولید خود، بعید است این سامانه به زودی به ایران فروخته شود. مسکو تولید اس- 300 را در سال 2011 متوقف کرده است و بنابراین سیستم‌هایی که قرار است به ایران تحویل داده شود به تدریج با سامانه اس-400 جایگزین خواهد شد. کرملین تصمیم گرفته است که تا زمان تامین شدن همه نیازهای داخلی، همه سفارش‌های خارجی اس-400 را به حالت تعلیق در آورد.

سامانه S-300PMU-2 که قرار است به ایران فروخته شود از نظر تعداد اهدافی که به شکل همزمان رهگیری می‌کند از اس- 400 صعیف‌تر است؛ علاوه بر این توانایی کمتری در مقابل با اهداف رادارگریز و نیز جنگ الکترونیک دارد. با این وجود توانایی استفاده از موشک‌های 46N6E2 با برد 380 کیلومتر را دارد در حالی که برد اس-400 فعلا محدود به 250 کیلومتر است.

تانک‌های جدید

طبق گزارش‌ها، تهران همچنین در آستانه عقد قراردادی برای خرید تانک‌های تی-90 و تولید تحت لیسانس روسیه این تانک در ایران است. در اوایل دهه 1990، ایران تعداد زیادی تانک T-72S از روسیه و کشورهای اروپای شرقی خریداری نمود و خط تولید تانک T-72 را نیز در غرب کشور راه اندازی کرد. ایران همچنین تلاش داشت که برنامه تحقیق و توسعه خود برای تولید تانک بومی ذوالفقار را با استفاده از قطعات تانک‌های روسی T-72 به پیش ببرد. حتی نسل سوم تانک ذوالفقار که از نظر ظاهری شبیه تانک آمریکایی آبرامز M1A1 است هنوز به شکل عملیاتی به کار گرفته نشده است و روابط نزدیک‌تر با روسیه می‌تواند به تحقق این پروژه ایران کمک کند.

همکاری‌های فضایی

پیشرفت برنامه ماهواره‌برهای ایران با برخی موانع فنی جدید مواجه شده است و در سال گذشته ایران پرتاب جدید انجام نداده است. تزریق فناوری روسی به این برنامه می‌تواند مورد استقبال جدی ایران قرار بگیرد. در اکتبر گذشته، وزارت دفاع ایران چندین پروژه جدید و از جمله تکمیل یک پایگاه پرتاب فضایی در نزدیکی سمنان، توسعه کامل نسل اول ماهواره‌بر سیمرغ با توان قرار دادن ماهواره‌ای به وزن صد کیلوگرم در مدار پانصد کیلومتری و ساخت یک ماهواره دیگر را در دست گرفت. در حال حاضر بهترین منبع برای کمک به این پروژه‌های ایران، شرکت‌های روسی و چینی هستند که ممکن است علاقمند باشند نیروی انسانی، آموزش و فناوری مورد نیاز را در اختیار ایران قرار دهند.

بازیگران خارجی در سوریه به دنبال چه هستند؟

تحولات سوریه که طی هفته های اخیر و در پی پیشروی های ارتش سوریه در مناطق مختلف این کشور از یک سو و ابراز تمایل برخی کشورهای منطقه برای مداخله از سوی دیگر، سیر شتابان تری به خود گرفته، همچنان محور تمرکز و تحلیل بین المللی است. در این میان، تحولات اخیر، ضرورت بررسی نوع نقش آفرینی قدرت های منطقه ای و جهانی مؤثر در تحولات سوریه را مطرح کرده است.

کد خبر: ۵۶۹۲۸۲

تاریخ انتشار: ۰۱ اسفند ۱۳۹۴ - ۱۶:۵۳ - 20 February 2016

تحولات سوریه که طی هفته های اخیر و در پی پیشروی های ارتش سوریه در مناطق مختلف این کشور از یک سو و ابراز تمایل برخی کشورهای منطقه برای مداخله از سوی دیگر، سیر شتابان تری به خود گرفته، همچنان محور تمرکز و تحلیل بین المللی است. در این میان، تحولات اخیر، ضرورت بررسی نوع نقش آفرینی قدرت های منطقه ای و جهانی مؤثر در تحولات سوریه را مطرح کرده است.

به گزارش «تابناک»، از زمانی که آخرین دور تلاش های بین المللی برای حل و فصل دیپلماتیک بحران سوریه در ژنو با ناکامی مواجه شد، تحولات مرتبط با این کشور در دو جهت متفاوت، اما مرتبط با یکدیگر جریان پیدا کرد. از یک سو، در عرصه میدانی، ارتش سوریه با پشتیبانی نیروی هوایی روسیه و مشاوران نظامی ایرانی، توانست پیشروی های مهمی را علیه معارضین و تروریست ها به دست آورد و از سوی دیگر، قدرت های منطقه ای حامی معارضین، به ویژه عربستان و ترکیه، برای مداخله در سوریه ابراز آمادگی کردند.

در همین راستا، اخباری مبنی بر تدارک یک نیروی نظامی 150 هزار نفری از سوی عربستان سعودی برای آنچه مبارزه با داعش خوانده می شد، منتشر گردید و در همین راستا، اعلام شد که اعزام نیروها با مشارکت ـ و احتمالاً از مسیر ـ ترکیه خواهد بود؛ امری که هرچند از سوی مقامات ترکیه تأیید نشد، تأکید مقامات ارشد دولت آنکارا، به ویژه وزیر خارجه این کشور بر احتمال پیش آمدن ضرورت مداخله نظامی در سوریه، نشان داد که طرح هایی در این زمینه وجود دارد.

در این میان، حملات توپخانه ای ارتش ترکیه به مواضع کردها در شمال سوریه که از چند روز پیش آغاز شد، بر شدت بحران افزود. مقامات ترکیه با طرح ادعای همیشگی خود مبنی بر مورد تهدید قرار گرفتن از جانب کردهای سوریه و پیوند آن ها با نیروهای شبه نظامی کرد در داخل ترکیه، اقدام نظامی علیه آن ها را کلید زدند؛ اقدامی که خود به عنوان مقدمه و زمینه ای برای مداخله نظامی گسترده تر احتمالی در سوریه ارزیابی شد. 

با وجود این، روند وقایع به سرعت به سمت و سویی پیش رفت که نشان از تغییر احتمالی در محاسبات بازیگران مختلف داشت. از یک سو، مقامات سعودی در چرخشی آشکار اعلام کردند که مقصودشان از اعزام نیرو به سوریه، انجام این کار در چارچوب ائتلاف بین المللی تحت رهبری آمریکا بوده و قصد انجام این کار را به تنهایی ندارند. اندکی بعد، مقامات دولت ترکیه نیز اعلام کردند بدون مجوز بین المللی، اقدام به اعزام نیروی زمینی به سوریه در همراهی با عربستان نخواهند کرد.

از سوی دیگر، اقدام ترکیه در بمباران شمال سوریه به بهانه دفاع تهدید امنیتی، نه تنها با همراهی کشورهای غربی حامی آنکارا مواجه نشد، بلکه انتقادات شدیدی را برانگیخت و کشورهای مختلف، از جمله حتی آمریکا، خواستار توقف این حملات شدند. در همین راستا، روسیه قطعنامه ای برای محکوم کردن اقدامات ترکیه به شورای امنیت فرستاد که دیشب به واسطه مخالفت فرانسه، این قطعنامه به تصویب نرسید، اما رئیس شورای امنیت به نیابت از این شورا، نگرانی شدید خود را از اقدامات ترکیه در سوریه اعلام کرد. 

در این میان، در جبهه حامی بشار اسد نیز تحولاتی رخ داده؛ بدین صورت که پس از فرا رسیدن موعد تعیین شده بین المللی برای برقراری آتش بس در سوریه، بشار اسد، رئیس جمهور این کشور، با بیان اینکه تا زمان آزادسازی کل کشور، به مبارزه خود با معارضین و تروریست ها ادامه خواهد داد، از توقف عملیات ارتش خودداری کرد. در پی این اقدام، نماینده روسیه در سازمان ملل ضمن هشدار درباره روند اوضاع، گفت در صورت همراه نشدن دولت سوریه با طرح های مدنظر مسکو، نتایج وخیمی در انتظار خواهد بود. 

به موازت این امر، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، در گفت و گوی تلفنی با ملک سلمان، پادشاه عربستان سعودی، از وی برای سفر به مسکو دعوت کرد؛ امری که با توجه به سابقه اختلاف مواضع دو طرف در موضوع سوریه، شاید کمی دور از انتظار بود.

اما آنچه می تواند این حلقه های پراکنده زنجیره تحولات سوریه را به یکدیگر پیوند داده و تحلیلی جامع از اوضاع را به دست دهد، توجه به منافع و اهداف کنونی بازیگران فعال در سوریه است. از تمایل عربستان و ترکیه برای مداخله نظامی در سوریه گرفته تا مواضع آمریکا و روسیه در مغایرت با هم پیمانان خود، همگی بر اساس اهداف و منافع آن ها قابل تحلیل است.

مواضع و اهداف عربستان و ترکیه

درباره عربستان و ترکیه باید گفت، این دو کشور که از مدت ها پیش حامی گروه های تروریستی و شورشی در سوریه بوده اند، در پی مشاهده ناکامی گروه های تحت حمایت خود، بحث مداخله نظامی مستقیم را پیش کشیدند. هافینگتون پست در مطلبی که به تازگی منتشر کرده، هدف اصلی این دو کشور را شرح داده و می نویسد، محتمل ترین طرح عربستان و ترکیه می تواند حرکت مستقیم به سوی رقه، یعنی پایتخت خلافت خودخوانده داعش باشد تا به این ترتیب، داعش را که دیگر برایشان استفاده ای ندارد، برانداخته و یک منطقه تحت الحمایه سنی نشین را به وجود آورند. با این حال، با توجه به اینکه روسیه عملاً در سوریه برای خود منطقه پرواز ممنوع اعلام کرده، برای ترک ها سخت است که بدون پشتیبانی هوایی، تا رقه پیش بروند. به همین نسبت، نیروهای سعودی نیز با خطر روبه رو شدن با ارتش سوریه و نیز گروه های مقاومت مواجه خواهند بود.

دقیقاً به همین دلیل بود که آنکارا و ریاض با وجود ابراز تمایل اولیه برای مداخله در سوریه، به سرعت در این امر تجدیدنظر کرده و آن را منوط به مشارکت آمریکا و بر عهده گرفتن رهبری اقدام از سوی واشنگتن کردند، زیرا از پیامدهای درگیر شدن بدون پشتوانه در سوریه آگاه بودند.

از سوی دیگر، ترکیه که موضوع کردها را ابزار دیگری برای سیاست سوری خود کرده و سعی داشت از آن به عنوان اهرم دیگری در این زمینه استفاده کند، به سرعت متوجه شد که آمریکا به عنوان کشوری که بیشترین حمایت ها را از ائتلاف «نیروهای دموکراتیک سوریه» داشته، هدف قرار گرفتن این گروه از سوی ترکیه را نخواهد پذیرفت. بدنه اصلی ائتلاف مذکور را نیروهای کرد تشکیل می دهند و با وجود اصرار آنکارا بر تروریست بودن آن ها، واشنگتن این موضوع را نمی پذیرد. 

در چارچوبی گسترده تر، ترکیه به عنوان یک عضو ناتو، سعی داشت با دامن زدن هرچه بیشتر به بحران، پای ناتو را مستقیم به سوریه باز کرده و به ویژه این سازمان را در مقابل روسیه قرار دهد. با این حال، ناتو شب گذشته آب پاکی را روی دست های اردوغان ریخت و با اعلام اینکه حمایتش از ترکیه بی قید و شرط نیست، بیان کرد، در صورت تحریک درگیری با روسیه از جانب خود ترکیه، ناتو به حمایت از ترکیه برنخواهد خاست. 

مواضع و اهداف روسیه

درباره روسیه نیز باید گفت، در پرتو پیشروی های اخیر ارتش سوریه با حمایت روسیه در مناطق غربی سوریه، اهداف ژئوپلیتیکی مسکو از حضور سوریه تا حد زیادی تأمین و زمینه تأمین اهداف سیاسی این کشور نیز فراهم شده است. پایگاه اصلی روس ها در سوریه، منطقه غرب این کشور و سواحل دریای مدیترانه است و اصولاً در خطر قرار گرفتن همین پایگاه ها بود که سبب شد روسیه اقدام به مداخله مستقیم در سوریه نماید.

اکنون در سایه پیشروی های ارتش، مناطق غربی تا حد بسیاری تحت کنترل دولت بازگشته و گروه های شورشی یا در موضع ضعف قرار گرفته و یا به کلی شکست خورده اند. طبیعی است در این شرایط، تأکید اسد بر ادامه عملیات تا آزادسازی کل سوریه، برای روسیه توجیه ندارد و روس ها سعی دارند، ضمن تلاش برای برقراری مصالحه میان همه طرف های داخلی و خارجی دخیل، برای آزادسازی بقیه سوریه – که عمدتاً در تصرف داعش قرار دارد – راهکاری چندجانبه تدبیر کنند که هزینه را برای خودشان هم بیش از حد مشخصی افزایش ندهد.

معامله محرمانه میان مسکو و واشنگتن؟

چندی پیش بود که یک پایگاه تحلیلی صهیونیستی از برقراری مصالحه ای محرمانه میان آمریکا و روسیه در حاشیه نشست اخیر مونیخ خبر داد که بر اساس آن، سوریه به مناطق نفوذ و فعالیت دو کشور تفکیک شود. روز گذشته نیز آمریکا خبر داد که اطلاعات مربوط به محل استقرار نیروهای ویژه خود را در اختیار روس ها قرار داده تا از هدف قرار گرفتن ناخواسته این نیروها جلوگیری شود. مجموعه این حقایق، در کنار آنچه در عرصه میدانی در جریان است، فرضیه توافق مسکو و واشنگتن برای یافتن هرچه سریع تر راه حلی سیاسی، ضمن حفظ سطحی از منافع دو طرف در سوریه را تقویت می کند. تمایل پوتین برای دیدار با ملک سلمان را نیز باید در چارچوب همین امر تحلیل کرد. 

موضع ایران چیست؟

در این میان، ایران همواره تأکید داشته که یافتن راه حلی برای بحران سوریه، باید از طریق سیاسی و دیپلماتیک و بر اساس حق تعیین سرنوشت مردم خود این کشور صورت پذیرد. به این ترتیب، در صورتی که تلاش های فعلی دو کشور روسیه و آمریکا – که به عقب نشینی هایی از جانب هر یک از دو طرف منجر شده – در نهایت به عملی شدن طرح های مورد توافق قرار گرفته بین المللی درباره ایجاد یک دوره انتقالی، امکان حضور اسد در دولت انتقالی و برگزاری انتخاباتی آزاد و سرتاسری پس از برقراری امنیت در سوریه منجر شود، می تواند همراهی ایران را نیز با خود داشته باشد؛ اما در غیر این صورت، بی تردید تکرار اقدامات بی حاصل قبلی خواهد بود که به واسطه عدم حضور ایران به عنوان یک بازیگر مؤثر منطقه ای، امکان به نتیجه رسیدن نیفتند.