یک گزارش از میراث استان

یک باستان شناس: مسئولان میراث خوزستان به فرصت های ویژه ثبت جهانی ایذه واقف باشند

اهواز- ایرنا- یک باستان شناس گفت: متاسفانه مسئولان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوزستان گویا به فرصت های ویژه ثبت جهانی ایذه در فهرست یونسکو واقف نیستند.

جعفر مهرکیان شنبه درباره فعالیت های میراث فرهنگی خوزستان در محوطه اشکفت سلمان ایذه، در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه چندین ویژگی عامل ثبت یک اثر در فهرست میراث جهانی خواهد بود، اظهار کرد: چندین سال است که محوطه باستانی آیاپیر (نام باستانی ایذه)، در نوبت انتظار و فهرست موقت میراث جهانی یا Tentative list ثبت شده، در حالی که میراث فرهنگی خوزستان اصلا از این موضوع خبر ندارد.
وی افزود: روند ثبت جهانی ایذه با دعوت از نماینده یونسکو در ایران و معاونت میراث فرهنگی وقت و تهیه فرصت ویژه به بار نشسته و تنها کوششی که میراث فرهنگی اکنون می تواند برای ارتقای نوبت ثبت ، و رسیدگی سریع تر به آن داشته باشد، کارهایی زیربنایی و کاملا تخصصی است که نوبت ثبت میراث آیاپیر (ایذه) را تسریع کند.
مهرکیان گفت: برای این کار با توجه به فرصت ها یا ویژگی هایی که یک اثر برای تشخیص منحصر به فرد و ممتاز بودن دارد می تواند حائز شرایط ثبت در فهرست جهانی باشد.
این باستان شناس پیشکسوت یادآور شد: در ثبت فهرست میراث جهانی شوش و شوشتر حتی نظافت شهری یکی از موارد مورد توجه در ثبت جهانی بود که توجه مدیریت شهری را به این موضوع وا داشت.
مهرکیان که سرپرستی چندین پروژه باستان شناسی را به عهده داشته، ادامه داد: در طی فعالیت های چند سال گذشته اقداماتی همچون اسکن لیزر نگارکندهای ایذه بدون مشاوره و هماهنگی با پایگاه میراث فرهنگی ایذه با انعقاد قراردادی با یک موسسه و استفاده از امکاناتی بدوی ضمن هزینه قابل توجه به اصطلاح مستندنگاری صورت گرفت.
وی گفت: اعضای پایگاه میراث فرهنگی ایذه در موسسه پژوهشی و باستان شناسی دانشگاه تورنتو کانادا و دانشگاه ایتالیا دوره های تخصصی مستندنگاری با اسکن لیزر هوشمند سه بعدی را دیدند، به عنوان دوره دیدگان منحصر به فرد ایرانی قدرت تشخیص چنین موضوعی را داشتند که این کار را چندان علمی نمی دانند.
مدیر پایگاه باستان شناسی آیاپیر اظهارکرد: کل اسکن لیزر هوشمند نگارکندهای سنگی و صخره ای ایذه در عرض دو روز انجام شد و همین موضوع نیز اصالت کار را زیرسوال برده است.
وی ادامه داد: همچنین با مشارکت کمیته نقش برجسته ها و کمیته های میراث فرهنگی نمونک یا مولاژ از نگارکند و 'نوی کند ' بزرگ اشکفت سلمان در ایذه، تهیه و نمونه ای از آن در کاخ نیاوران در باغ نگارکندهای موزه نیاوران برای احتیاط نگهداری و نمایش گذاشته شده و نمونه ای از این مولاژ نیز در محل پایگاه در ایذه نگهداری می شود.
این باستان شناس اضافه کرد: اقدامات اولیه ای برای حفاظت نگارکندهای اشکفت سلمان در ایذه نیز صورت گرفته و برای حفاظت اشکفت سلمان نیز قبلا مطالعاتی صورت گرفته بود.
مهرکیان در خصوص کندن سنگفرش های محوطه اشکفت سلمان گفت: اقدام به سنگفرش کردن محوطه اشکفت سلمان از آغاز تصمیمی غیرعلمی و آسیب رسان بوده ، که آن هم در فرازی از تاریخ میراث فرهنگی خوزستان که عنصر تخصصی جایگاه نداشت صورت گرفت.
وی بیان کرد: از آنجا که این عمل موجب خسارت به اشکفت سلمان، بزرگترین اشکفت قابل توجه در زاگرس میانی می شد، از آغاز ایراد داشت، در یک غفلت بدون هماهنگی صورت گرفته و کندن دوباره آن خطایی است که میراث خوزستان مرتکب شده است.
به گفته این باستان شناس، استفاده از ابزار پیکور و کمپرسور هیلتی برای هموار کردن سطوح زیرین اشکفت سلمان گناهی نابخشودنی است که نمی توان آن را توجیه کرد و مدارک آن موجود است، ضمن اینکه کندن سنگ ها خطای دیگری است که بر این اشکفت ارزنده و تاریخ ساز تحمیل شده و تکرار آن خطایی اثبات شده است.
وی تاکید کرد: بزرگ ترین خدمتی که می توان به آثار باستانی کرد رها کردن آن به حال خود است.
مهرکیان ادامه داد: هرگونه دخالت غیرتخصصی آسیب خطرناکی به این اثر می رساند که شاید انگیزه های عامل آن مثبت تصور شده اما در واقع نابودگر است.
وی گفت: بودجه قابل توجه در میراث فرهنگی خوزستان چنانچه کنترل نشود عاملی برای نابودی است و پول نباید عامل خودکشی در میراث فرهنگی خوزستان شود.
اشکفت سلمان در فاصله سه کیلومتری جنوب غرب ایذه شامل غار٬ چشمه ای معدنی از دل کوه و تعداد پنج سنگ نگاره متعلق به دوره عیلامیان است که این محل نیایشگاه تاریشا، یکی از خدایان عیلامی بوده است.
اشکفت سلمان محوطه ای وسیع است که در درون صخره طبیعی کوه به صورت سرپناهی با آثار آبرفتی و یک چشمه آب شیرین گوارا که از درون غاری کوچک و باریک بیرون می آید تشکیل می شود.
در اشکفت سلمان چهار نقش برجسته وجود دارد که دو تای آن داخل غار و دو تای دیگر در خارج از غار دیده می شود.
7148