در همایش بحران آب و نجات کارون مطرح شد؛

سد گتوند یک خطای ملی/ سهم کم خوزستان از آب کرخه

همایش علمی با عنوان «بحران آب و نجات کارون» امروز، 15 آذرماه در محل دانشگاه پیام نور اهواز برگزار شد.

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه خوزستان، حیدر زارعی عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز در این همایش، اظهار کرد: رودخانه کارون بعد از طی مسافت زیادی از سد گدار وارد دشت خوزستان می‌شد و در این مسیر هیچ سدی وجود نداشت و با توجه به اهمیت جمع آوری منابع آب، پروژه سد گتوند علیا به لحاظ مخزن بزرگی که می‌توانست ایجاد کند، پروژه خوبی بود اما موقعیت جغرافیایی و زمین شناسی آن به علت وجود لایه‌های نمکی اصلا مناسب نبود.

وی در خصوص لایه‌های نمکی این سد افزود: لایه‌های نمکی در شرایط خیلی خاص و تبخیر بالایی تشکیل می‌شوند و در خوزستان تنها در اطراف رامهرمز و محل سد گتوند لایه‌های نمکی به صورت خالص وجود دارند.

زارعی تصریح کرد: در فاصله 9 ـ 5 کیلومتری سد لایه‌هایی از گچ و نمک وجود دارند که تحت عنوان سازند گچساران معروف هستند و در این منطقه دو معدن برداشت مستقیم نمک وجود دارد که برای مصارف حفاری و چاه‌های نفت استفاده می‌شوند؛ یعنی وسعت لایه‌های نمکی در آن جا به حدی است که می توان به طور مستقیم برداشت کرده و حدود 4 کیلومتر مربع لایه‌های نمکی در کنار مخزن سد گتوند علیا وجود دارد.

وی درباره معضلاتی که در جریان پروژه سد گتوند بررسی شد، خاطرنشان کرد: مشهودترین اثر لایه‌های نمکی شور شدن آب سطحی و مخزن بود که مورد بررسی تیم ما قرار گرفت و در ادامه معضلات شور شدن آب‌های زیرزمینی و دشت‌های اطراف و همچنین رانش‌هایی که در مخزن اتفاق می‌افتد، بررسی شد و پتانسیل و اثری که رانش‌های مخزن بر محل سد می‌توانست ایجاد کند را ارزیابی کردیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز اظهار کرد: ما با بازدیدهای صحرایی زیاد، نقشه زمین را تهیه و لایه‌های مختلف گچی و نمکی و ترکیبی را مشخص کردیم.

زارعی با اشاره به اینکه نمک انحلال پذیری خیلی زیادی دارد، بیان کرد: نمک به محض رسیدن به آب حل می‌شود که در زمین شناسی به این فرآیند کاستی شدن می‌گوئیم و سرعت تشکیل غار و فرو چاله‌ها و پیشرفت انحلال در لایه های نمکی به نسبت سایر لایه‌ها خیلی شدید است و فروچاله‌هایی که در حال حاضر وجود دارد، به خاطر شسته شدن لایه‌های نمکی زیر و نشست لایه‌های بالایی ایجاد شده‌اند.

وی اظهار کرد: وقتی تراز آب بالا بیاید، جریان آب می‌تواند از زیر لایه‌ها عبور و به صورت چشمه‌هایی در اطراف منطقه ظاهر شود که اکنون در منطقه ترکالکی چند چشمه شور وجود دارد و با نمونه برداری‌های انجام شده از این چشمه‌ها در محل سد، EC آن حدود 132 هزار میکروموس بر سانتی متر اندازه گیری شد. در حالیکه EC آب دریا 35 هزار میکروموس بر سانتی متر است.

زارعی افزود: در شرایط کنونی که سطح آب 180 متر بالا آمده و لایه‌های مختلف درگیر شده‌اند؛ اینکه می‌گویند سد گتوند 250 تا 200 میکروموس بر سانتی‌متر باعث شوری آب شده، دروغ محض است زیرا در شرایط طبیعی Ec حدود 110 میکروموس بر سانتیمتر است و میزان پتانسیل لایه‌ها که بخش زیادی از آن نمک است، 40 میلیون تن بر آورد شده است.

وی با اشاره به نتایج بررسی دانشگاه تهران، خاطرنشان کرد: به علت اینکه می‌خواهند مدیریت مخزن را انجام دهند و انتقال آب شور به خلیج فارس و حوضه‌های اطراف بسیار خوشبینانه است و حوزه کشاورزی در استان به علت آبگیری مخزن، تحت شعاع قرار گرفته و برای کاهش اثرات، نیاز به یک برنامه ریزی دقیق و هزینه خیلی بالا است.

همچنین در ادامه این همایش مسعود اسدی، رییس نظام صنفی کشاورزی خوزستان با بیان اینکه امروز خوزستان در سخت‌ترین شرایط اشتغال به سر می‌برد، اظهار کرد: درصد بالای بیکاری در استان که قابل تعبیر به سونامی بیکاری است موجب ایجاد فقر شدیدی در استان شده و این شایسته خوزستان نیست.

وی افزود: ما از هر شهر و دیار و قبیله‌ای که باشیم اقتصاد کشاورزی مشترکی داریم و کشاورزی مهمترین منبع تولید ثروت و اشتغال در هر شهری است اما متاسفانه اکنون منابع آب استان به طور غیر منطقی و غیر قابل قبولی در حال خارج شدن از دسترس استان است.

اسدی ادامه داد: اکنون 16 طرح برای انتقال آب کارون و دز با ایجاد تونل در کوهستان‌های عظیم و با استفاده از هزینه بیت المال در حال اجرا هستند.

وی با اشاره به سخت بودن شرایط برداشت آب از کارون توسط کشاورزان خوزستانی یادآورشد: همین امر موجب به وجود آمدن زمین‌های خشک و لم یرزع در غیزانیه، هفتکل، آبادان و ... شده است که در نهایت منجر به طوفان‌های ریزگردی می‌شود.

اسدی عنوان کرد: در حوضه کرخه با اوضاع و شرایط بسیار سخت‌تری رو به رو هستیم و در تقسیم بندی ناعادلانه و جدیدی، سهم آب استان از کرخه 21 درصد می‌شود در حالی که این سهم برای استان حداقل 80  درصد باید باشد و این یعنی مرز هویزه، بستان، دشت آزادگان تا الهائی و حمیدیه برای همیشه بخش عمده‌ای از کشت خود را از دست خواهد داد که در نهایت منجر به توسعه بیکاری، گسترش حواشی شهرها و افزایش ریزگردها خواهد شد.

رییس نظام صنفی کشاورزی استان خوزستان با تاکید بر اینکه نظام و دولت با استان مشکلی ندارند، عنوان کرد: متاسفانه برخی مسئولان در حق مردم خوزستان اجحاف می‌کنند. 20 میلیارد تومان اعتباری که مسئولان قول داده بودند برای مالچ پاشی و مبارزه با ریزگردها بدهند، هنوز تخصیص نیافته است.

وی یادآورشد: اتفاقی که در مورد سد گتوند افتاده، یک خطای ملی است و چند هزار میلیارد تومان از بیت المال در جایی که نباید هزینه می‌شد، صرف شد. سد گتوند از لحاظ سازه بسیار مستحکم اما مکان‌یابی آن اشتباه است و کوهی از نمک هر روز وارد اراضی کشاورزی مردم می‌شود؛ روزی 20 هزار تن نمک به زمین‌های کشاورزی وارد می‌شود و با ادامه این روند تا چندین سال بعد، از اراضی خوزستان تنها نمک‌زاری وسیع باقی می‌ماند.

اسدی تنها راه نجات خوزستان را روش bypass یا دور زدن سد برشمرد و عنوان کرد: تنها راهکار، خارج کردن سد از مدار است و با اجرای هر روش دیگر همه ما باید تاوان این ضرر را بدهیم و وقتی که خوزستان تبدیل به نمک زار شود، دیگر چیزی تحت عنوان ثروت و اشتغال نخواهیم داشت و در پی آن مهاجرت‌های عمده و گسترده شروع خواهد شد.

رییس نظام صنفی کشاورزی استان خوزستان تصریح کرد: با وجود اینکه بهترین دانشگاه‌های هیدرولوژی و آب در خوزستان است اما پروژه بررسی و مطالعه سد گتوند به دانشگاه تهران داده شد و این یک اهانت بزرگ به دانشگاه‌ها و اساتید و دانشجوهای استان است.