فرهنگ عاشورایی

شما چه طوری گریه می کنید؟

گریه ارزشی در فرهنگ شیعی گریه ‏ای است که موجب تعالی و رشد روح است؛ ثانیاً سرچشمه آن معرفت است. گریه بر امام حسین(علیه السلام)، به جهت یاد کردن غم و اندوه از دست دادن عاشق حقیقی خدا است که تجلی‏ گاه اوصاف الهی بود.

 گروه دین مشرق - در ایام عزاداری سید و سالار شهیدان، حضرت اباعبدالله (علیه السلام) عزادارانی هستند که تحت تأثیر فضای عاطفی آنچه بر سر سیدالشهدا و اهل بیت (علیه السلام) آمده اشک می ریزند و مویه می کنند. از طرف دیگر عزادارانی هم هستند که با آن که در زمره دوستداران حضرت اباعبدالله هستند و حتی می دانند ثواب بسیار زیادی برای گریه بر امام حسین (علیه السلام) بیان شده، اما به هنگام نوحه و ذکر مصیبت، اشکی از چشمان آن ها جاری نمی شود. پرسش این است که اساسا فلسفه گریه بر حضرت اباعبدالله (علیه السلام) چیست و چگونه آدمی به این توفیق می تواند برسد؟ 

انسان در یک پایه از رشد عاطفی نیستند

انسان ها از جهات گوناگون با همدیگر متفاوت‌اند، از جمله در استعدادها، عواطف و روحیات. بیش‌تر این تفاوت‌ها ناشی از شرایط و زمینه ها و امکانات متفاوتی است که افراد در آن پرورش یافته اند. درباره گریه نیز باید به تفاوت های فردی توجه داشت. همه مثل هم نیستند. بعضی هم راحت گریه می کنند و هم راحت می خندند اما برخی نمی‌ توانند به آسانی بخندند و به سختی گریه می کنند. این مطلب تا حدودی به سلامت روحی و روانی افراد و از طرفی به رشد عواطف انسان بستگی دارد. در عین حال می توان با تقویت جنبه های فکری و عاطفی بر امام حسین (علیه السلام) گریست. چند عامل در این زمینه مهم است.

حکمت گریه بر امام حسین (علیه السلام) چیست؟

چه بسا فردی توجیه مناسبی برای گریه ندارد از این رو از گریه خودداری می کند.
بسیاری گمان می ‏کنند که گریه فقط حکایت از تألم و احساس ناراحتی درون ما دارد. عده‏ای دیگر منتقدانه می‏گویند گریه جز خمودی چیز دیگری به ارمغان نمی‏آورد و حال آن که دنیای امروز، دنیای تحرک و نشاط است و انسان جدید طالب شادی است اما اگر به فلسفه گریه بر امام حسین(علیه السلام) و دیگر ائمه مظلوم پی ببرند، این مسئله حل می‌شود. می‏توان گفت حکمت گریه بر اباعبدالله(علیه السلام) دو امر مهم و اساسی است که هر یک به نوبه خود اثر خاصی بر جای می‏ گذارد:

اول این که گریه ارزشی در فرهنگ شیعی گریه‏ ای است که موجب تعالی و رشد روح است؛ ثانیاً سرچشمه آن معرفت است. گریه بر امام حسین(علیه السلام)، به جهت یاد کردن غم و اندوه از دست دادن عاشق حقیقی خدا است که تجلی‏گاه اوصاف الهی بود و مؤمنان، بوی گل را از گلاب او استشمام می‏ کردند: "چون که گل رفت و گلستان شد خراب‏ بوی گل را از که بوییم، از گلاب‏"
گاه گریه به دلیل عقب‏ ماندگی روحی و نداشته‏ های خود، در مقابل مناقب و فضایل آن بزرگوار و یاران باوفایش است. گریه بر این است که حبیب‏ بن مظاهر که بود و چه داشت و من چه در کف دارم؟ اشک ریختن بر حضرت علی‏ اکبر(علیه السلام)، ناله بر خود است که آن جوان رشید چه فضایلی را دارا بود و من تا چه اندازه آن خصلت ‏ها را دارم؟
اگر گریه ما از این منشأ دور است، باید بکوشیم اشک و آه خود را به این سمت سوق دهیم تا بر اثر آن، روحمان تعالی یابد. در حقیقت این گریه، نشان دادن دردی است که انسان را به حرکت و جوشش وامی ‏دارد تا خود را به آن درجه از کمالات برساند و چنین اشکی انسان‏ ساز است.

گریه ای که تحول آفرین در اجتماع است

اما نکته دوم، بُعد اجتماعی گریه است. اگر گریه بر اباعبدالله(ع)، از سر معرفت باشد و منشأ آن بُعد اخلاقی این حرکت باشد، قطعا این حزن و اندوه، پس از آن که موجب تحوّل درونی انسان گردید، زمینه را برای تحولات اجتماعی فراهم می ‏سازد.وقتی گریه بر امام حسین(ع)، گریه‏ای در جهت تعالی روح شد و موجب گردید که آدمی در فضایل اخلاقی و فردی خود، تأمل و تجدیدنظر کند، قطعاً این تحوّل درونی، زمینه را برای ساختن اجتماعی در راستای اهداف متعالی اسلام فراهم خواهد ساخت.
زمانی که انسان متوجّه شد که حضرت ابا عبدالله(ع) برای چه، چرا و چگونه دست به قیام زد و آن اثر جاودانه را بر قلم خون، بر صفحه تاریخ نگاشت و با این معرفت بر اثر گریه درونش متحول گردید، این تغییر به عرصه جامعه نیز کشیده می ‏شود و آدمی می‏ کوشد جلوی فساد وانحراف دین را گرفته، آزادی، جوانمردی و دینداری را نه تنها بر روح خود، بلکه در جامعه نیز حکم‏فرما سازد. گریه بر اباعبدالله(ع)، زمینه را برای حفظ آرمان‏ های حضرت و پیاده کردن آن فراهم می‏ سازد، به همین دلیل یکی از حکمت‏ های گریه بر امام حسین(ع)، ساختن جامعه براساس الگوی ارائه شده از سوی او است.
اشک ریختن در عزای حسین(ع) نشانه پیوند قلبی با اهل بیت و سیدالشّهدا است. اشک، دل را سیراب می ‏کند، عطش روح را برطرف می ‏سازد، و نتیجه محبتی است که نسبت به اهل بیت حاصل می ‏شود. نیز نشانه همدلی و هماهنگی روحی با ائمه اطهار(ع) است. قلبی که مهر حسین(ع) داشته باشد، بی شک به یاد مظلومیت و شهادت او می ‏گرید.

گریه بر امام حسین (ع) اشک ریختن بر مرده نیست

پس گریه بر حسین علیه السلام اشک ریختن بر مرده نبوده، از روی خواری ودرماندگی و اندوه نیز نمی‏باشد بلکه راهی است که ندای حق طلبان را به گوش جهانیان رسانیده، زنگ خطر را برای باطل به صدا درمی‏ آورد، صاعقه ‏هایی است که بر سرکشان و ستمگران در هر زمان و در هر مکان فرو می‏ ریزد، نیز شاهد صادق و گواه زنده ‏ای است از اخلاص در راه حق و دشمنی با بیداد و ستم، چنان که بزرگداشتی است برای فداکاری و حق ودلیری وانجام وظیفه و نهراسیدن از مرگ، همچنین خودداری از قبول ظلم و شکیبایی در محنت و سختی‌ها.

گریه و عزاداری بر حضرت سیدالشهدا(ع) آثارسازنده و تربیتی متعددی دارد، از جمله: پیوند عمیق عاطفی بین امت و الگوهای راستین، به منظور توجه و پیروی عملی از آنان، برپایی مجالس دینی در سطح وسیع و آشنا شدن توده‏ ها با معارف دینی، پالایش روح و تزکیه نفس، اعلام وفاداری نسبت به مظلوم و مخالفت با ظالم، الهام بخش روح انقلابی و ستم ستیزی، زنده داشتن یاد و تاریخ پرشکوه نهضت حسینی، توجه به هدف قیام امام حسین (ع) که احیای ارزش‏ های دینی و جلوگیری از انحراف بود.

منبع: شبستان