یک ناهنجاری اجتماعی

حاشیه نگاری بر جوک‌هایی که این روزها باب شده؛

به گناهی که در جده رخ داده، گردن زائران ایرانی را نزنیم!

زشتی جوک‌های ساخته شده در این باره زمانی دو چندان می‌شود که می‌بینیم فارغ از بی‌تفاوتی به رنج تحمیل شده به هموطنانمان در جده، در این جوک‌ها هیچ نکوهشی متوجه عربستانی‌ها و پلیس و دستگاه قضای این کشور نشده و هیچ یک از ارکان مسبب این حادثه شوم، شماتت نمی شود.

کد خبر: ۴۹۰۲۷۶

تاریخ انتشار: ۲۲ فروردین ۱۳۹۴ - ۱۳:۵۹ - 11 April 2015

«باید حج عمره را تحریم کنیم»؛ این باوری است که بعد از افشای ماجرای دردناک فرودگاه جده در ذهن برخی شکل گرفته و حکم مجوزی را یافته که می‌توان با آن کاری کرد که رفتن به این سفر روحانی را به تمسخر بگیرند تا شاید هدفشان (تحریم حج) سریع‌تر به وقوع بپیوندد.

به گزارش «تابناک»، در روزهای اخیر، هر چه شبکه‌های اجتماعی موبایل بنیان و گروه‌های مختلف امثال وایبر، واتس‌اپ، تلگرام، لاین و... را مرور می‌کنیم، به جوک‌هایی برمی خوریم که در چند روز اینقدر شمارشان زیاد شده که باورپذیر به نظر نمی‌رسد و اغلب یک سمت و سو و جهت دارند؛ تمسخر آنهایی که به حج می‌روند یا خواهند رفت!

ماجرا از آنجا آغاز شد که خبردار شدیم دو پلیس ملعون عربستانی در فرودگاه جده عربستان، به دو نوجوان ایرانی دست درازی کرده و اتفاقی شوم را رقم زده‌اند که به رغم اعلام دستگیری پلیس‌ها و مستند شدن حادثه با حضور مسئولان عربستانی و دست اندرکاران کنسولگری کشورمان در آن شهر، هنوز پایانی بر آن معلوم نیست و نمی‌دانیم به مجازات مجرمان و ستاندن داد نوجوانان آسیب دیده و خانواده‌شان منجر خواهد شد یا ممکن است به کمک کارشکنی‌های سابقه دار عربستانی‌ها، تبدیل به خاری در گلو شود.

اما این ابهامات در حالی است که در کشورمان، ماجرا به شدت مورد توجه عموم قرار گرفته و واکنش‌هایی را به دنبال داشته که کم سابقه و در مواردی عجیب و غریب هستند؛ از یک سو برخی خواستار واکنش قاطع مقامات کشورمان به این فاجعه رقم خورده و تسریع در روند رسیدگی به این پرونده و مجازات مجرمان در اسرع وقت هستند. از سوی دیگر، برخی اعتقاد دارند باید حج عمره را به جهت تنبیه عربستانی‌ها برای مدتی (چه کوتاه چه طولانی) محدود کرد و مانع شد تا به درآمد ایشان از بابت میزبانی زائران ایرانی لطمه وارد شود.

اگر از خواسته گروه اول که بحق و بجا به نظر می‌رسد، بگذریم، درباره گروه دوم به چند نکته مهم و قابل تأمل برخواهیم خورد؛ نخست اینکه طرفداران تحریم حج، کمتر درکی از حال و روز کسانی دارند که متقاضی اعزام به این سفر مهم هستند، مبالغ زیادی برای  این سفر پرداخته‌اند، سال‌ها در صف انتظار نوبت اعزامشان نشسته‌اند و در این سال‌ها، روز به روز بر شوغشان به انجام این سفر روحانی افزوده شده است.

البته این تنها یک اشکال ماجراست، زیرا شاید طرفداران تحریم حج اطلاع نداشته باشند  با انصراف زائران از انجام این سفر، بخشی از مبالغ پرداخت شده ایشان، بابت غرامت کسر خواهد شد. سوای آن، موافقان تحریم به این نکته بدیهی نمی‌اندیشند که برخی معتقدند ترک این سفر، آن چیزی است که برخی از تندروهای عربستانی خواهانش هستند و سال‌ها برایش نقشه کشیده و راهکار جسته‌اند و توفیق چندانی به دست نیاورده‌اند.

بر این اساس، تحریم حج می‌تواند اقدامی باشد که این دسته از عربستانی‌ها را خرسند خواهد کرد و جا دارد که درباره‌اش مداقه کرده و بعد واکنش نشان دهیم. اینجاست که می‌توان دریافت پیگیری هدفِ تحریم حج، ممکن است اشتباهی بزرگ باشد که خواسته یا ناخواسته، نفعش به ما نرسد.

اما همه این‌ها تنها بخشی از واکنشی است که تجاوز دو مامور پلیس عربستان به دو نوجوان ایرانی در کشورمان رقم زده است و بخش دیگر آنجاست که می‌بینیم این رخداد شوم، دستمایه ساخت و انتشار گسترده جوک‌هایی در کشورمان شده که بعید است امثال آن‌ها را ندیده باشیم؛ جوک‌هایی که در آن‌ها به جای تقبیح عمل زشتی که پلیس عربستان مرتکب شده، رفتن به حج مورد تمسخر قرار می‌گیرد.

اینکه ریشه شکل گیری این جوک‌ها کجاست، موضوعی است که باید به دقت بدان پرداخت و با واکاوی‌اش، به دنبال ریشه برخی خصیصه‌های زشت رایج شده در جامعه گشت که هم‌دردی با هموطنان در آن رنگ باخته و خندیدن به بلایی که بر سر عزیزان و دلبندان دو خانواده ایرانی رخ داده، جایگزینش شده ولی سوای آن، از این رو عجیب است که می‌بینیم تمام زشتی‌های اتفاق رخ داده در جده را متوجه آن دسته از هموطنانمان می‌کند که به حج می‌روند، یا قصد دارند به این سفر روند.

به عبارت بهتر، زشتی جوک‌های ساخته شده در این باره زمانی دو چندان می‌شود که می‌بینیم فارغ از بی‌تفاوتی به رنج تحمیل شده به هموطنانمان در جده، در این جوک‌ها هیچ نکوهشی متوجه عربستانی‌ها و پلیس و دستگاه قضای این کشور نشده و هیچ یک از ارکان مسبب این حادثه شوم، شماتت نمی‌شوند؛ گویی این فاجعه به این دلیل رخ داده که هموطنانمان به حج رفته‌اند، نه چیز دیگر!

با این نگاه، بعید است که بتوان استدلالی برای مجاز دانستن ساخت و انتشار این جوک‌ها یافت و حتی نکته‌ای خنده آور در این جوک‌ها کشف کرد، مگر آنکه در این باره تفکر نکرده باشیم؛ اتفاقی که‌ گاه دیر متوجه‌اش می‌شویم و متأسفانه به آن مبتلا هستیم، که اگر نبودیم، شاید یک جوک هم درباره این اتفاق شوم نمی‌ساختیم یا اگر می‌ساختیم، در آن خشممان را نسبت به پلیس عربستان نشان می‌دادیم، نه آن دسته از هموطنانمان که دوست دارند به سفر روحانی حج بروند!