معرفی مکان های دیدنی و گردشگری در خوزستان

«دره کاید»؛ بهشت پنهان دزفول

از دزفول به سمت سردشت حرکت کرده و چند کیلومتر بعد از روستای ابوالحسن ، آسفالت به پایان رسیده ، جاده خاکی میشود. با گذر از ارتفاعات سالن کوه به امامزاده احمد فداله رسیده پس از زیارت آن بزرگوار از گردنه های متعدد کوه کینه زا که حایل بین دهستان احمد فداله و دره کاید است گذشته ، وارد دهستان دره کاید می شویم . با مشاهده دو راهی به سمت راست پیش میرویم زیرا مقصد گروه مناطق شرق دهستان دره کاید می باشد .

لباب که اولین روستای دره کاید است ، را پشت سر گذاشته و جایی که جاده خاتمه یافته به کول سیراب رسیدیم . کیلومتر شمار ماشین مسافت طی شده از دزفول ( میدان رودبند ) را ۲۵۵ کیلومتر نشان می دهد . این پایان راه ماشین رو است که طی حدود ۹ ساعت آنرا سپری نموده ایم.

اکنون به ابتدای دهستان دره کاید وارد شده ایم .منطقه ای سرسبز با جویبارهای پر آب و زلال و خروشان ، و بوی عطر گیاهانی که به مشام می رسیدند خیلی زود خستگی راه را از ما زدودند. اکنون از هیاهوی شهر خبری نبود و آنچه روح و روان را آرامش می بخشید آواز پرندگان ،صدای آب ، و نسیم بادی خنکی بود که گرمای شهر را از تن ما بیرون می برد . با حدود۱/۵ ساعت پیاده روی از مسیر مالرو به اولین منزلگاه که بهون (چادر عشایری ) بود وارد شدیم .شوق و شعف میزبان از ورود مهمان وصف ناپذیر است .و این از خصلت های عشایر می باشد .

شب را بیرون از چادر روی سبزه زارها و زیر آسمان پر ستاره خوابیدیم .اینجا حدود یک پنجم کیلومتر نسبت به دزفول به آسمان نزدیکتر شده ایم . آسمان کاملا صاف و چون هیچ نور چراغ برقی وجود ندارد ستاره ها را زیباترو با ابهت تر از همیشه دیده می شوند . انگار دستتان را که دراز کنید ستاره می چینید . کهکشان راه شیری که خود تابلویی زیبا از عظمت خلقت خداوندی است ، انسان را به تحسین ، تفکر و شکر گزاری از خالق خود وا می دارد .

صبح روز بعد راه را ادامه می دهیم .در مسیرمان نهرها یکی پس از دیگری بهم می پیوندند و رود زلال پر آبی را تشکیل می دهند . در چندین نقطقه از عرض این رود عبور می نماییم تا در مسیر راه پیش برویم .در جلو و اطرافمان چمن زار ها و درختان و گاهی مزارع جلوه های بدیعی را به وجود می آورند .چشمه هایی که از درون زمین می جوشند نا خودآگاه ما را به طرف خود جلب می نمایند. هر چند هنوز اول صبح است و تشنه نیستیم اما چشیدن جرعه هایی از این آب که هنوز بر زمین جاری نشده اند گواراست .

کم کم که پیش می رویم کوه هایی که تا کنون آنها را دراطراف و اکناف و دور دست مشاهده می نمودیم حالا در مقابلمان قد علم کرده اند . نفسی تازه کرده و برای صعود به سوی آن ها پیش می رویم .در بالای قله که می رسیم ، منظره ای بسیار زیبا از قلل سایرکوه ها را مشاهده می نماییم . باور نکردنی است واقعا اینهمه کوه متعلق به  شهرستان دزفول است. ؟ این کوه ها جزء سلسله جبال زاگرس بوده ، که دزفول در جنوب بخش مرکزی آن قرار گرفته است .اگر ما دزفولی نبودیم و با جغرافیای این شهرستان آشنایی نداشتیم و اگر طبیعت آنرا ندیده بودیم باورمان نمی شد که اینجا دزفول است .

کوه های پوشیده از درختان بلوط ،جاز، بنک ،کیکم ، ارژن ، و دره هایی که مملواز سبزه زار ها و انواع گل های خودرو و مراتع است را یکی پس از دیگری پشت سر می گذاریم .آبشارها و چشمه سارها مناظر زیبایی است که در مسیر خود مشاهده می نماییم . نهرهای بسیاری ما را در مسیر راه همراهی و سخاوتمندانه سفره آب زلال ،سرد ، و گوارای خود را پیش ما می گسترانند .

به لحاظ وجود این نعمت خدادادی که مایه حیات است شکر و سپاس خود را به درگاه خداوند عرضه می داریم . یکی از این رودخانه های پر آب فیلاب است که از برکت آن دره کاید را سرسبز و پر طراوت نموده است . کمی بعد یکی از شگفتی ترین و در عین حال زیبا ترین مناظر دره کاید در برابرمان جلوه گری می نماید و آن خروج آب از تونل بسیار بزرگی است که به غار آبی فیلاب معروف است . این منظره یکی از نادر دیدنی های دره کاید می باشد . وجود چنین پدیده ای حاکی از نزول برف درکوه های سر بفلک کشیده منطقه ، نفوذ آب درون کوه و نهایتا فوران آن هاست . در مسیر راه آسیاب قدیمی مستحکمی را مشاهده می نماییم که نشان از روزگارانی است که اهالی این منطقه گندم های خود را در اینجا آرد نموده اند . ساخت این نوع آسیاب ها که سنگ آن ، تنها به واسطه یک نهر کم آب به حرکت در می آید ، حکایت از آگاهی و درک انسان از قوانین طبیعت است . قانونی که بعد ها توسط دانشمندان علم فیزیک کشف گردید. هزاران سال پیش به وسیله عشایر ساکن در مناطق از جمله دره کاید مورد بهره برداری قرار گرفته است .و آن این که نیروی اندک آب را با با انباشتن و زیاد نمودن حجم به نیروی عظیمی تبدیل نماید . خداوند می فرماید :علم الانسان ما یعلم .همه چیز را ما به انسان آموختیم . مشاهده ساخت این گونه ابنیه ها ، خانه های سنگ چین وچوبی ، همچنین ایجاد راه های مال رو توسط عشایر یاد آور این حقیقت است که آن ها بهترین معمار ابنیه ساز و مبتکرترین مهندس راه سازی در طبیعت هستند .

در بین راه به باغ های انار ، انگور ، گردو ، انجیر ،و حتی درختان عناب بر می خوریم که علاوه بر استفاده عشایر از میوه آنها موجب سرسبزی ، طراوت ، و زیبایی منطقه گردیده اند.

از دیگر شگفتی های این منطقه وجود برخی دره های سنگی و شنی در بین راه است . دره های سنگی که انگار سنگ شکنی در قله کوه قرار گرفته و سنگ ها را به طور یک نواخت شکسته و به پایین دره سرازیرنموده است. منظره بسیار دیدنی است .در اینجا آنچه می بینی سنگ است و سنگ .بالا رفتن از این سنگلاخ ها کمی دشوار است باید مواظب باشی مبادا سنگی از زیر پایت بلغزد. دربرخی از این دره ها ، چشمه ای جوشان از میان سنگ شکسته ها جلوه منظره را صد چندان زیبا می نماید . دره های دیگری سنگ شکن طبیعت ، دره را پر از سنگ ریزه ها نموده است . این دره با شیب تند و گستردگی پهنا برای شن اسکی بسیار مناسب است . راهنمای ما که از اهالی همین منطقه و جوانی قوی بنیه بود هرچند گاه یکی از این دره ها را تا پایین به صورت اسکی طی می نمود .

هرچه به سمت شمال دره کاید پیش می رفتیم هوا خنک تر و شب ها سرد تر می شد . لذا شب را درون چادر های عشایر که در مسیرمان بودند می خوابیدیم . چهارمین روز به منطقه ای رسیم که نهر آبی در مسیرمان جریان داشت و چون آب آن کمی گرم بود استحمام نمودیم . عصر همان روز به رود خروشانی رسیده ودرجهت عکس جریان آن از کنارش طی طریق نموده پس از دوساعت به مکانی رسیدیم که جا نماز امیرالمومنین نامیده می شد . اهالی منطقه اعتقاد داشتند که دراین محل حضرت علی (ع) نماز گزارده اند . سکویی بود که حدود ده چشمه خروشان با آب فراوان از اطراف آن جاری بود .درختان گردو کهنسال و تنومند بسیاری در این مکان وجود داشت به طوری که آفتاب به این مکان نمی تابید و شب به سختی ستاره ها را از لابلای برگ درختان مشاهده می نمودیم .شدت آب به قدری بود که برخی درختان را از ریشه کنده بود و چون طول درختان بلند بود و قطر آنها هم زیاد ، و روی رودخانه افتاده بودند ، به عنوان پل از روی آن عبور می کردند .تعجب اینکه این درختان یعنی همان پل ها همچنان به رشد خود ادامه داده بودند . این مکان  فوق العاده زیبا با طراوت و آن چنان سرسبزو خرم است که حالا دیگر خود ما هم مات و مبهوت مانده ایم .

 توصیف این مکان از توان قلم بی بظاعت و زبان الکن حقیر ساقط است . وافسوس که هیچ تصویری عمق زوایای زیبای این مناظر را به تماشاگران منتقل نمی نماید . باید بیایی و ببینی ، تا زیبایی این مناظر در عمق وجودت ریشه بدواند و آنگاه سر تعظیم بر درگاه خالق زیبایی ها فرود ، و سجده شکر بجا آوری.

در حیرتیم و حیران ، دزفول این چنین است ؟

 اینجا بهشت پنهان ؟ آری بهشت چنین است .

اکثر نهر ها و رودهای دهستان دره کاید به رودخانه زالکی یا بختیاری می ریزند ، بعد از آن به سزار و نهایتا ، رودخانه دز را که از شهر دزفول عبور می نماید  تشکیل می دهند .

در مسیرمان قسمتی از کوه کینو که به دم کینو معروف است را مشاهده نمودیم . رشته کوه کینو و دم کینو از جنوب شرقی به شمال غربی دره کاید به طول حدود ۳۵ کیلومتر امتداد دارد.ارتفاع آن از سطح دریا ۳۷۴۰ متر و از بلندترین کوه استان خوزستان محسوب می گردد . کوه کینو اگر چه از نظر اقلیمی در منطقه گرمی ( خوزستان ) قرار دارد ولی یخچال های دائمی آن در سراسر سال پوشیده از برف و یخ است . زیرا برف های زمستان هر سال بر برف های کهنه سال پیش انباشته می شوند .

گاهی از دامنه کوه یا تپه ای که بالا می رفتیم و یا از بالای کوه به پایین سرازیر می شدیم ، از مکان بسیار دوری صدایی به گوش مان می رسید ، راهنمای ما مفهموم سخن طرف را می فهمید و با همان لحن و صوت پاسخ وی را بلند می داد . بدین ترتیب هنوز قبل از اینکه ما را ببینند همدیگر را شناخته و از مقصد مان مطلع می شدند .آنگاه نزد آنان رفته و از ما به گرمی استقبال می نمودند. ضمن دعوت به چادرشان  با دوغ خنک از ما پذیرایی می نمودند.پس از اندکی توقف و رفع خستگی به راهمان ادامه می دادیم و یا اگر شب در پیش بود همان جا بیتوته می کردیم .

بدین ترتیب عشایر غیور همیشه مواظب و مراقب تردد هر پوینده ای در منطقه هستند . حافظان سرزمین آبا واجدادی خویشند .مهمان نوازی ، خونگرمی، صمیمیت ،همراهی ، و همدلی ، از خصلت های مردمان عشایرغیورسرزمین پهناور ایران و از جمله بختیاری های دهستان دره کاید است که در طول سفر ما را یاری نمودند .

در پنجمین روز سفر ، از قله آخرین کوه دره کاید رودخانه زالکی را که مقصد نهایی ما بود را مشاهده نمودیم .جایی که از چندین ماه قبل برای آمدن به این مکان برنامه ریزی نموده بودیم . رودخانه زالکی یا آب بختیاری حد بین شهرستان دزفول ( استان خوزستان ) و شهرستان الیگودرز( استان لرستان ) بوده که منتهی الیه شمال دهستان دره کاید در شمال شهرستان دزفول می باشد . با رسیدن به کنار این رودخانه در محل پل یا (چم ) شیرک ، اکنون در این مسیر به آخرین نقطه دره کاید و پایان شهرستان دزفول آمده ایم .آب زالکی سرد و بسیار خروشان وبدلیل وجود املاح از جمله ماسه کمی کدر است . کدر بودن آب این رودخانه باعث می شود تا عمق و حفره های رودخانه دیده نشوند و همین امر موجب خطرناک بودن شنا در آن گردیده است .

توسط گرگر (اصطلاح محلی همان تله کابین است اما با شیوه ای بسار ابتدایی ) نفر به نفر از بالای عرض رودخانه عبور نمودیم .بدین ترتیب وارد خاک لرستان شدیم . شب را در کناره رود زالکی خوابیدم .زیرا عشایر از این حوالی کوچ کرده بودند .

ششمین روز سفر مسیر را ادامه داده از کوه بسیار مرتفع و بلندی که پیش روی ما بود و سه قله داشت ، عبور نمودیم ، اگر چه آفتاب ظهراندکی گرم بود اما نسیم خنکی که از ارتفاعات برفگیر کوه کینو که پشت سرمان در شهرستان دزفول واقع است می وزید ، باعث خنک شدن ما می شد .با خاتمه این کوه به اولین آبادی الیگودرز رسیدیم . نوشیدن دوغ خنک با نان تشنگی ،گرسنگی ، و خستگی را برطرف نموده به راهمان ادامه دادیم و عصر همان روز به روستای آب کزک از توابع این شهرستان رسیدیم .پس از صرف شام با وانت به سوی الیگودرز حرکت کرده در مسیر راه امامزاده مومد حسن ( محمد حسن ) را زیارت نموده پس از هفت ساعت به شهرالیگودرز وارد شدیم . سپس از آنجا به دزفول عزیمت کردیم . بدین ترتیب سفر شش و نیم روزه ما به سلامتی و خوبی و خوشی خاتمه یافت .

در این سفر تنها یک مسیر از دره کاید را پیمودیم .حال اینکه ده ها مسیر دیگر آن هر کدام سفرهایی را می طلبد که هر یک جاذبه های طبیعی بکر و شگفت انگیزی دارند .

دیگر جاذبه های دیدنی دهستان دره کاید عبارتند از : پل کول – دریاچه های تمی بزرگ و کوچک – دشت تمی – کوه های : کی نو – دم کی نو-  صلواتی – سه لی لی – زنان راز – کینه زا – رودخانه های لبد و لاسرخ و سزار- چشمه های سموک و آب حوض .و…..

در خاتمه به شکرانه بازگشت  وبه پاس قدردانی از زحمات و تشکر از مهمان نوازی عشایر غیور بختیاری و بنابر مشاهدات سفر…

پیشنهادات را ذیل ارایه می نماییم : (تا چه قبول افتد و چه در نظر آید)

۱٫ راه اندازی پایگاه امداد هوایی شهرستان دزفول به منظور فوریت در امداد رسانی به دهستان های شمال شهرستان دزفول از جمله :دره کاید – احمد فداله – سید محمود و..، با توجه به گسترگی منطقه و همچنین صعب العبور بودن جاده ها ی موجود ، ونیز مناطق فاقد راه دسترسی  .

۲٫ تسریع در اسفالت جاده سالن کوه ، نظر به انجام زیر سازی آن .

۳٫ زیر سازی و ابنیه فنی گردنه های شرق کوه کینه زا ، بعد از امامزاده احمد فداله به دره کاید .

۴٫ لوله گذاری یا احداث آب نما های بتونی جهت جاده هایی که در مسیر جریان آب های فصلی ویا چشمه ها قرار دارند.

۵٫ بهبود برخی از قسمت های راه های مالرو به منظور رفع موانع خطر .

۶٫ بررسی امکان کاشت گیاهان دارویی در مناطقی از دهستان دره کاید و سایر دهستان های شمال دزفول .

۷٫ توسعه کاشت گونه های درختان ، درختچه ها، و گیاهان ،در کوهستان ها ،مراتع ، دره کاید و سایر دهستان ها ی شمال دزفول

۸٫ اقدام در راستای آفت زدایی درختان برخی نواحی مانند :مودو،دارمودی ،و هونگه که مورد هجوم آفت قرار گرفته اند

۹٫ بررسی امکان کاشت زعفران در مناطقی از دهستان دره کاید.

۱۰٫ بررسی و تحقیق در زمینه حیات وحش دهستان دره کاید .

۱۱٫ برگزاری کارگاه های آموزشی زیست محیطی برای عشایر دره کاید و شمال دزفول .

۱۲٫ بررسی مناطقی از دهستان دره کاید به منظور ایجاد امکانات ورزشی از جمله : کوهنوردی ، سنگ نوردی ، شن اسکی ، اسکی روی برف ، قایق رانی در آب های خروشان ، و….

۱۳٫ فراهم نمودن امکانات برای ایجاد طبیعت گردی ، اکوتوریسم ، وگردشگری  در دهستان دره کاید وسایر مناطق شمال شهرستان دزفول .

۱۴٫ تشویق ، ترغیب ، و ایجاد انگیزه در بین عشایر به منطور استمرار تولید دست بافته های  صنایع دستی عشایری .در راستای انتقال تجربیات به نسل های حاضر و آینده

۱۵٫ فراهم نمودن تمهیدات و تسهیلات به عشایر ، جهت افزایش تولید فرآورده های لبنی و امکان عرضه محصولات توسط عشایر به دزفول .

* عضو گروه کوهنوردی فراز و شاداب دزفول

روناش