مجتبی گهستونی: خانه زلقی که اخیرا به مکانی برای اسکان گردشگران تبدیل شده است از جمله بناهای زیر مجموعه خاندان افضل است که عمر آن به دوره قاجاریه برمی گردد. خاندان افضل از تجار نامی شوشتر و خوزستان بوده که دارای تجارت خانه های زیادی در بافت کهن شوشتر می باشند که از آن جمله می توان به از بناهای باقی مانده از خاندان افضل علاوه بر سرا ( مجموعه افضل) می‌توان به حمام افضل، خانه افضل و دو سابات که به ساباط افضل معروفند نام برد. این مجموعه یک مسجد نیز به نام مسجد افضل داشته که تخریب شده و در حال حاضر فقط یک زمین از آن باقی مانده است. آثار نامبرده باقی مانده که همگی به لحاظ معماری منحصر به فرد و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده اند.
خانواده افضل یا افاضل از خانواده‌های قدیمی و سرشناس شوشتر بودند که از دیرباز به شغل تجارت غلات، حبوبات، پارچه، چرم و ... اشتغال داشتند. خانواده افضل با کشور هند نیز تبادل کالای تجاری (بازرگانی) داشته‌اند. بدین صورت که از شوشتر به هند خرما، برنج، روغن حیوانی، پارچه و ... صادر کرده و شمع کافوری، عطر، چای و ... از هند به شوشتر وارد می‌کردند. مسیر حرکت کالاها بدین گونه بوده که کالای مورد نظر از شوشتر به مکانی به نام شلیلی در جنوب شوشتر حمل و از طریق آب گرگر با مرکب از سمت بند قیر به کارون و نهایتا به خلیج‌فارس و با کشتی به هندوستان برده می‌شد و بالعکس. یکی از بزرگان این خاندان به نام حاج رجبعلی افضل سرا یا بازارچه‌ای در بمبئی داشت.
ناگفته نماند در زمان تاسیس سیستم بانکی کشور، در شوشتر بانکی وجود نداشت بنابراین مسؤولیت بانکداری شهر از طرف حکومت مرکزی به خانواده افضل سپرده شد.
با شاپور زلقی نوه دختری حاج رجبعلی افضل که اقدام به مرمت یکی از بناهای مهم خاندان افضل با سرمایه گذاری شخصی خود نمود و در ایام نوروز این بنا توسط معاون رئیس جمهوری و رییس سازمان میراث فرهنگی کشور مورد بهره برداری قرار گرفت گفت وگویی انجام داده ام.خانه زلقی از چه ویژگی هایی نسبت به سایر بناهای شوشتر برخوردار است؟
مرحوم حاج رجبعلی افضل پدر بزرگوار مادر من خانه ای زیبا را بنا نهاد به طوری که این عمارت در چهار طبقه که شامل شوادان، شبستان، همکف و طبقه بهارنشین ساخته شد که در نوع معماری منحصر به فردی دارد. بعد از عبور از راهرویی نسبتا طویل و هشتی وارد فضای حیاط می شویم. حیاط خانه نسبتا بزرگ و اتاقها بر روی تراسی در جبهه غربی حیاط قرار دارند. این بنا در ۳ طبقه زیرزمین، همکف و طبقه اول می باشد. زیر زمین در دو بخش شبستان و شوادان است که شبستان دارای ۴ اتاق و شوادان نیز ۱ اتاق و فضای حجره مانندی می باشد. طبقه همکف نیز دارای ۳ اتاق می باشد. سپس با سه پله نسبتا کوتاه به تراس دسترسی پیدا می کنیم که ۴ اتاق تو در تو بر روی آن قرار دارند. ستون نماهای تزیینی آجری در ورودی اتاق ها قرار دارند. تزیینات به کار رفته در بنا آجرکاری است که مشتمل بر آجرکاری خفته و راسته و خوون چینی در جبهه های مختلف بناست. در ورودی اتاقها نیز ستون نماهای آجری است. این بنا کاملا سالم و قابل بهره برداری است. از ویژگیهای این خانه تزیینات آجر کاری به ویژه در سردرب خانه، که تزیینات خوون چینی آن منحصر به فرد و کمتر در بناهای دیگر دیده می شود. این اثر نفیس و زیبا که به گفته اکثر کارشناسان میراث فرهنگی در کشور بی نظیر است در مورخ ۹/۹/۹۲ به شماره ثبت ۳۱۰۸۳در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت و همه روزه تعداد کثیری از دانشجویان کشور و گردشگران از این بنای تاریخی زیبا دیدن می نمایند.مرمت خانه زلقی از کی آغاز شد؟
مجموعه افضل مدتها به صورت مخروبه درآمده بود و آثار آن نیز در معرض نابودی قرار گرفته بود. تا اینکه عشق به میراث فرهنگی و احیا یکی از بناهای منحصر به فرد شهر کهن شوشتر باعث گردید که مرمت آن توسط اینجانب در سال 1390 آغاز شود. سپس در اوایل سال 1393 با تلاش معماران قدیمی شهر که آخرین بازمانده های معماری سنتی شهرمان می باشند به نام حاج حسین فردی نژاد و حاج حسین معماریان که در واقع باید به آنها لقب پنجه طلایی داد مرمت بنا به طور کامل با هزینه ای بالغ بر یک میلیارد تومان تمام شد.هدف شما برای مرمت بنا علی رغم اینکه این مرمت با هزینه شخصی صورت گرفت چی بود؟
یکی از اهداف و انگیزه های من برای مرمت این بنا این بوده که اعتقاد داشتم صنعت گردشگری می تواند درآمدزایی بالاتر از نفت را داشته باشد. با جذب توریست به شهرمان رونق اقتصادی در ابعاد مختلف شکل می گیرد. گردشگران مایحتاج مختلفی نیاز دارند و آنها هستند که باید نیاز ساکنین در آن منطقه را تامین کنند. ارایه خدمات به گردشگرانی که تمایل به دید و بازدید از اماکن تاریخی و مذهبی دارند وظیفه سرمایه گذاری همچون من است. همچنین با احیا یک بنا چندین نفر به صورت مستقیم و غیر مستقیم وارد عرصه کار می شوند. بسیار خرسندم که در سال جدید با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری که سال 1393 را سال اقتصاد وفرهنگ نامگذاری کردند این مهم تحقق پیدا کرد. همچنین باتوجه به پیشینه تاریخی شهر شوشتر امیدوارم با وارد شدن تعداد دیگری از دوستان سرمایه گذار شوشتر را به قطب گردشگری کشور تبدیل کنیم.
