یک هشدار بهداشتی به خوزستانیهای محترم

رئـیس کارگروه پیشگیری از مرگ‌های خاموش در گفت‌وگو با فارس:

وقتی با دست خود به آغوش قاتل نامرئی می‌رویم

رئـیس کارگروه پیشگیری از مرگ‌های خاموش در جامعه ایمن کشور گفت: متاسفانه گاها اشتباهات مرگبار و غیر قابل جبرانی برای گرم‌کردن خانه‌ها انجام می‌شود.

  به گزارش خبرگزاری فارس از خوزستان، با سرد شدن هوا بطور طبیعی همه ما ضمن رو آوردن به استفاده از لباس‌های گرم،‌ به فکر گرم کردن هوای خانه و محل سکونت خود می‌افتیم.

در واحدهای مسکونی وسایل و سیستم‌های حرارتی و گرمایشی راه‌اندازی و یا نصب و استفاده می‌شوند تا اعضای خانواده از سرما در امان بمانند. اما برخی اشتباهات سهوی و صدالبته از روی غفلت و ناآگاهی سبب می‌شود که برای نجات از سرما، میزبان قاتل نامرئی یا همان گاز منواکسید کربن می‌شویم.

بر این اساس گفت‌وگویی را با جواد نوفرستی رئیس کارگروه پیشگیری از مرگ‌های خاموش کشور انجام دادیم که نکته‌های مهمی را در زمینه برخی اشتباهات مرگبار برای گرم‌کردن خانه‌ اشاره شده است.

*فارس: علت افزایش هشدارها در زمینه مرگ خاموش در این روزها چیست؟

*نوفرستی: با افزایش برودت هوا، خطر گازگرفتگی و مرگ ناشی از مسمومیت با گاز منواکسید کربن بشدت افزایش می‌یابد به‌گونه‌ای همه ساله تقریبا" 70 درصد آمار سالیانه مرگ خاموش در پنج ماه پایانی سال رخ می‌دهد و به‌طور متوسط در این ماه‌ها روزانه چهار تا پنج نفر جان خود را از دست می‌دهند. معمولا آغاز رشد جهشی آمار مرگ خاموش در آبان ماه و دومین مرحله رشد سریع آن در دیماه رخ می‌دهد.

*فارس: چرا هر ساله شاهد تکرار این وضعیت تلخ هستیم؟

*نوفرستی: پاسخ این سوال بسیار آسان است اما باور آن سخت است که چگونه یکی از اعضای خانواده، با یک غفلت، اقدام و اشتباهی مرگبار انجام می‌دهد. این اشتباه که عامل رشد سریع حوادث گازگرفتگی می‌شود نصب و راه‌اندازی بخاری‌ها بدون توجه به وضعیت دودکش آنهاست. توجه نمی‌کنیم که شاید در فاصله چند ماهه گذشته که از بخاری استفاده نشده است، دودکش ساختمان به هر دلیل و به تدریج مسدود شده باشد، کلاهک پشت بام افتاده باشد و ...در نهایت کارکرد یا مکش قبلی را نداشته باشد. این نحوه راه‌اندازی بخاری یعنی به آغوش قاتل نامرئی رفتن و خانواده را در خطر مرگ خاموش قرار دادن. بستن تمام منافذ و مسیرهای ورود هوای تازه به محل سکونت به‌خصوص در فضاهای کوچک، مکمل اشتباه مرگبار اولی است.

*فارس: چه میزان از علت اکثر گازگرفتگی‌ها به عدم توجه به دودکش‌ها مربوط می‌شود؟

*نوفرستی: بر اساس گزارشات مراجع رسمی، بیش از 80 درصد ‌حوادث گازگرفتگی و مرگ خاموش به‌دلیل مشکلات اساسی موجود در دودکش ساختمان ها و سپس عدم ورود هوای تازه یا تهویه هواست.

*فارس: مهم‌ترین اشتباهات در زمینه نصب و استفاده از دودکش‌ها چیست؟

*نوفرستی: عدم توجه به اهمیت و حساسیت دودکش‌ها و کارکرد صحیح آنها به‌ویژه در آغاز فصل سرما، نصب و راه اندازی وسایل گرمایشی بدون کنترل سلامت دودکش آن، نصب و بکار گیری غیر ایمن و غیر مجاز از وسایل حرارتی، ‌استفاده از سرویس کاران و تعمیرکاران غیر مجاز برای نصب و سرویس وسایل مورد نظر و ... از مهم‌ترین اشتباهات رایج انسانی است.

*فارس: چگونه می‌توان این اشتباهات مرگبار را به حداقل رساند؟

*نوفرستی:‌ با آموزش و اطلاع رسانی صحیح و گسترده می توان از بخش قابل توجهی از این حوادث تلخ جلوگیری کرد.

*فارس: مرگبارترین اقدامات در زمینه استفاده از وسایل گازسوز چیست؟

*نوفرستی: اجازه می‌خواهم تا با توجه به اهمیت این سوال پاسخ آن‌را به شکل مفصل و کامل تشریح کنم که در 15 بند است.

1.عدم توجه به سلامت و کارکرد صحیح دودکش لوازم گازسوز و چک نکردن مسیر دودکش و استفاده از دستگاه

اتصال کامل و بدون درز قطعات دودکش و زانوها، دودکش‌های پشت بام فاقد کلاهک H سالم، طول افقی زیاد، دودکش‌های مسدود شده یا نیمه باز، دودکش‌های رها شده در درز انقطاع ساختمان‌ها، دودکش‌های بیرون زده از پنجره‌ها و دیوارهای ساختمان ها که عمدتاً فاقد طول عمودی هستند، دودکش‌های روبه پایین در داخل واحد مسکونی یا زانوهای رو به پایین دودکش‌ها در قسمت بیرونی ساختمان‌ها، طول عمودی کم دودکش بخاری تا پشت‌بام،‌تجمع دودکش‌های پشت بام،‌ و ...

2.جلوگیری از ورود هوای تازه به داخل واحد مسکونی و تهویه هوا علاوه بر اهمیت و الزام دودکش مناسب، جریان هوای تازه و تهویه هوا در محیطی که وسیله گازسوز گرمایشی قرار دارد ضروری است.

از این رو وجود منفذ یا مسیری برای ورود مداوم هوای تازه به محل سکونت ضروری است. این منفذ یا مسیر می‌تواند یک دریچه دائـم باز با ابعاد استاندارد و یا فضای باز پایین درب ورودی آپارتمان و یا روزنه‌های اطراف پنجره یا لای یکی از پنجره ها باز باشد.

حتی ‌مطابق مقررات ملی ساختمان و تاکید سازمان نظام مهندسی در ساختمان‌هایی که برای صرفه‌جویی در مصرف انرژی از پنجره‌های دوجداره استفاده می‌شود (مبحث 19)،‌ پیش‌بینی دریچه دائـم باز برای ورود هوای تازه برای احتراق محصولات گازسوز (اعم از بخاری، آبگرمکن، شومینه و حتی اجاق گاز) ضروری است.

این نکته مهم به‌ویژه در واحدهای مسکونی با زیربنای کم اهمیت دوچندان دارد. لذا خانواده‌های در نظر داشته باشند که چنانچه واحد مسکونی آنها فاقد مسیر یا دریچه ای برای ورود هوای تازه است و در داخل واحد مسکونی شان وسیله گازسوز دارند، استفاده از پنجره‌های دوجداره و یا بستن تمام درزهای اطراف درب و پنجره ها خطرآفرین است.

3.استفاده از بخاری‌های دودکش‌دار بدون دودکش حتی اگر ظرفیت حرارتی آنها کم باشد.

4.استفاده از بخاری‌های بدون دودکش برای گرم کردن فضاهای کوچک فاقد تهویه هوا از جمله اتاق خواب، حمام، رخت کن و ...

البته این بخاری‌ها دارای استاندارد و راندمان بسیار بالا هستند اما شرایط استفاده آن متفاوت است و مناسب محل‌هایی است که جریان هوا بصورت مستمر و زیاد وجود دارد.

5.قرار دادن دودکش بخاری در ظرف آب به تصور از بین رفتن گاز منواکسید کربن

6.استفاده از بخاری با دودکش‌های آکاردئـونی یا استفاده از دودکش‌های با طول افقی یا عمودی زیاد در داخل واحد مسکونی با هدف استفاده حداکثر از گرمایش محصولات احتراق داخل دودکش

7.استفاده از اجاق‌های خوراک‌پزی برای گرم کردن محیط چه در بخش خانگی و چه در محیط های کوچک کارگری

8.استفاده از شعله‌های اجاق گاز برای گرمایش محل سکونت

9.استفاده همزمان و طولانی مدت از چند وسیله گاز سوز در فضای فاقد تهویه هوا

10.استفاده از شومینه‌های ساختمانی بعنوان تنها وسیله گرمایش منزل یا استفاده طولانی مدت از آن

11.عبور دادن دودکش بخاری از مجرای دودکش شومینه

12.باز گذاشتن طولانی مدت دوش آب داغ حمام برای هوا گرفتن محیط سرد خانه و روشن بودن طولانی مدت آبگرمکن

13.استفاده طولانی مدت و پشت سرهم افراد خانواده از حمام برای استحمام یا شستن رخت‌ها و گرم کردن بیش از حد هوای واحد مسکونی و نپوشیدن لباس های مناسب تر و گرمتر بویژه با بستن تمام پنجره‌ها و روزنه‌های ورود هوای تازه و روشن بودن همزمان چند وسیله گازسوز از جمله بخاری،‌ شومینه و آبگرمکن

14.استفاده از بخاری های فرسوده و قدیمی و بدون انجام سرویس آن توسط سرویس‌کاران مجاز و راه‌اندازی و سرویس آن توسط افراد غیرماهر خانواده

15.خرید و استفاده از وسایل حرارتی فاقد استاندارد و خدمات پس از فروش و حتی عدم توجه به داشتن برچسب انرژی و کیفیت آن و نگاه صرف به قیمت ارزان و یا ظاهر آن.

*فارس: علت و نحوه تولید گاز منواکسید کربن چیست؟

*نوفرستی: احتراق ناقص در انواع سوخت‌ها (اعم از نفت، گاز،‌ گازوئـیل و دیگر سوخت‌های‌ فسیلی) در وسایل و سیستم‌های حرارتی شامل بخاری، شومینه، ‌آبگرمکن، موتورخانه مرکزی، اجاق پلوپزی، پکیج،‌ ذغال و حتی اجاق گاز و همچنین خودروها و موتورسیکلت‌ها علت اصلی تولید این گاز خطرناک است.

*فارس: نشانه‌های مسمومیت با منواکسید کربن چیست؟

*نوفرستی: این نشانه‌ها شامل احساس فشار در سر، سوزش در چشم، ضربان نامنظم قلب، ‌سرخ‌ شدن لب‌ها، بزرگ‌ شدن مردمک چشم، احساس گیجی، سردرگمی و عدم تشخیص آشکار، ضعف، کسالت و خواب آلودگی، حالت تهوع و استفراغ، تشنج، ‌کما و در نهایت مرگ است.

*فارس: چگونه در برخورد با مسمومیت منواکسید کربن رفتار مناسبی داشته باشیم؟

*نوفرستی: باز کردن سریع درب‌ها و پنجره‌ها و قرار گرفتن فرد مسموم در معرض هوای تازه، خاموش کردن وسایل و سیستم‌های حرارتی مورد استفاده در ساختمان، تماس فوری با آتش نشانی و یا اورژانس.

*فارس: راه‌های محافظت از خود در مقابل منواکسید کربن چیست؟

*نوفرستی: چک کردن مسیر دودکش و وضعیت نصب وسایل و سیستم‌های حرارتی قبل از استفاده و در آغاز فصل سرما، اطمینان از عدم وجود درز روی دیوارهایی که مسیر عبور دودکش وسایل حرارتی بویژه در اتاق‌های خواب، (چون در برخی از حوادث شاهد نشت گاز CO از درزهای مورد اشاره به داخل واحد مسکونی هستیم)، اطمینان از طول عمودی مناسب برای دودکش‌های با مکش طبیعی و داشتن کلاهک H در پشت بام، اطمینان از عدم نشت گاز حاصل از احتراق موتورخانه‌ها از طریق مشاعات و رایزرها به داخل واحد مسکونی، اطمینان از ورود مستمر هوای تازه به محل سکونت و نبستن تمام روزنه‌ها و درزهای درب و پنجره‌ها، استفاده از وسایل حرارتی مطابق دستور‌العمل سازنده و استفاده از خدمات سرویس‌کاران مجاز شرکت‌ها، اطمینان از کارکرد صحیح وسیله حرارتی و عملکرد صحیح دودکش در زمان کارکرد محصول به‌صورت مستمر، عدم استفاده از وسایل گرمایشی در فضای بدون تهویه (حمام، رختکن، سونا و جکوزی و ...)، عدم استفاده از بخاری بدون دودکش در اتاق خواب و دیگر فضاهای بدون تهویه، عدم استفاده از فر و اجاق‌های خوراک‌پزی برای گرمایش محیط، استفاده از وسایل و سیستم‌های گرمایشی نوین و ایمن با نظر کارشناسان شرکت‌ها مطابق با شرایط محل استفاده و استفاده از دستگاه‌های حس‌گر و هشدار دهنده‌ گاز منواکسید کربن مهم‌ترین محافظت از خود در مقابل منواکسید کربن است.

*فارس: در پایان اگر توصیه‌ای دارید؟

*نوفرستی: از همه خانواده‌ها درخواست می‌شود برای سلامت خود و اعضای خانواده شان، به دو نکته اصلی و کلیدی زیر توجه داشته باشند: اول اطمینان همیشگی از کارکرد صحیح دودکش های انواع وسایل حرارتی و دوم ورود مستمر هوای تازه به محل سکونت. این دو نکته، رمز در امان ماندن از خطر گازگرفتگی و فرار از مرگ خاموش یا قاتل نامرئی است.