اخبار تخریب میراث فرهنگی خوزستان

بنای ثبت شده ریسندگی و بافندگی اهواز، گرفتار هجوم نیمه شب شد 

مجتبی گهستونی: کارخانه ریسندگی و بافندگی اهواز که در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده، نیمه شب مورد هجوم لودرهای شهرداری قرار گرفت. این در حالی‎است که اداره کل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خوزستان در یکصدمتری این بنا قرار گرفته است. پیش از این شهرداری نسبت به خطر آفرین بودن این بنا هشدار داده بود اما میراث فرهنگی همچنان اقدامی برای مرمت آن نکرده است.

یکی از دوستداران میراث فرهنگی خوزستان خبر داد که لودرهای شهرداری شبانه در حال تخریب بنای ثبت شده کارخانه ریسندگی و بافندگی اهواز هستند.

با توجه به اینکه سال ۱۳۷۹ کارخانه ریسندگی و بافندگی اهواز در فهرست آثار ملی ثبت شد در آن زمان با گذشت چند روز از ثبت این بنا به یک باره شاهد تخریب بخش‎هایی از نخستین کارخانه ریسندگی و بافندگی جنوب غرب کشور در اهواز بودیم.

در آن موقع مطلع شدیم که تخریب این بنای ثبتی، شبانه توسط تعاونی مسکن یکی از نهادها صورت می‎گیرد.

کارخانه ریسندگی و بافندگی به تنهایی یک کارخانه نبود بلکه بنایی با ارزش به لحاظ معماری بود که ذوق و سلیقه معماران را می‎توان در آن دید. پس از هربار تخریب بخش‎هایی از این بنا خبراش به گوش کارشناسان وقت اداره میراث فرهنگی خوزستان می‎رسید و آنها خود را به محل می‎رساندند تا مانع از تخریب بیشتر شوند؛ اما این خبررسانی‎ها هم نتوانست مانع تخریب‎های پی‎در‎پی شود؛ تخریب‎ها هربار دوباره دور از چشم سازمان میراث فرهنگی ادامه پیدا می‎کرد.

دوستداران میراث فرهنگی خوزستان با اینکه دلخوش بودند با استقرار اداره کل میراث فرهنگی خوزستان در مقابل این بنا می‎توان اطمینان داشت که سرنوشت نامتناسب این بنا شکل دیگری به خود می‎گیرد و حالا که جلوی دیدگان مسئولین و کارشناسان است، حتما در دستور مرمت قرار می گیرد اما به یک باره متوجه شدند شهرداری اهواز از غفلت سازمان میراث فرهنگی سوء استفاده کرده و اقدام به تخریب این بنا کرده‎است.

با توجه به اینکه کوشش‎های ابتدایی سازمان میراث فرهنگی، کاری از پیش نبرده و تا به حال هیچ‎گاه حفظ، احیاء و مرمت این محوطه ۳ هکتاری در دستور کار قرار نداده است باید گفت در روزهای گذشته تخریب بخش‎های عمده این بنا با پیگیری‎های شهرداری منطقه یک اهواز صورت گرفته اما نگران آن هستیم که تنها بخش باقی‎مانده بنای این اثر که معروف به برج هواساز است در دستور تخریب شبانه قرار بگیرد.

تخریب کارخانه ریسندگی و بافندگی که در سال ۱۳۱۳ ساخته شد از یک دهه پیش به صورت تدریجی آغاز شد و کسی به هشدارهای این انجمن هم ترتیب اثر نداد.
باید ابراز تعجب کرد که شهرداری به چه حقی در فاصله یک صد متری اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری خوزستان اقدام به تخریب این بنا کرده‎ است و به همین دلیل ما از سازمان میراث فرهنگی درخواست داریم که شکایت از بانیان این اثر را هرچه زودتر انجام دهد.

یکی از مسئولین شهرداری منطقه یک اهواز درباره تخریب این بنا گفت: «تخریب این اثر توسط شهرداری منطقه یک اهواز و به دستور شخص شهردار منطقه و به دلیل شکایت‎های مکرری که مردم از وضعیت آن داشتند صورت گرفته است و ادامه این تخریب همچنان ادامه خواهد داشت.»

همچنین معاون خدمات شهری شهرداری اهواز با اظهار بی‎اطلاعی از چگونگی تخریب کارخانه ریسندگی و بافندگی اهواز گفت: «معاونت خدمات شهری شهرداری اهواز در جریان این اتفاق نبوده و با توجه به علاقه و حساسیت موضوع که شخص خودم نسبت به میراث فرهنگی دارم حتما برای انجام هر کاری استعلام‎های لازم را انجام می‎دادم ولی با این حال شما می‎توانید از شهردار منطقه یک موضوع را جویا شوید.»

با توجه به اینکه شهرداری منطقه یک با نصب پارچه‎ای هشدار داده بود که این بنا خطرآفرین است و اگر پیگیری‎های سازمان میراث فرهنگی برای بازسازی این بنای ثبت شده در دستور کار قرار می‎گرفت هیچگاه شاهد تخریب این بنا به این شکل نبودیم.

ما می‎دانیم که وضعیت محوطه سه هکتاری ریسندگی و بافندگی مشکلاتی را به لحاظ اجتماعی و امنیتی برای ساکنان اطراف این محوطه فراهم کرده است اما تکلیف بناهای تاریخی این شهر که از هر لحاظ مورد تهاجم و تعرض قرار می‎گیرند چیست. آیا آنهایی که بی توجه به میراث فرهنگی شهر اهواز هستند می‎دانند که بسیاری علاقه دارند بار دیگر شکوه بنای عریض و طویل کارخانه ریسندگی و بافندگی را ببینند. آیا یادشان رفته که این بنا روزگاری باعث اشتغال هزاران مرد و زن ایرانی بود؟

با این حال تخریب بنای "ریسندگی و بافندگی" عملی غیر فرهنگی در قلب اهواز است که در پی بی توجهی و غفلت سازمان میراث فرهنگی و صورت گرفته است.
شهرداری اهواز در دو ساله گذشته حکم تخریب بسیاری از بناهای ثبت شده و غیر ثبتی اهواز را به بهانه نوسازی و بهسازی داده است.

منزوی شدن آثار تاریخی توسط میراث فرهنگی

عضو انجمن دوستداران میراث فرهنگی شوشتر گفت: متاسفانه میراث فرهنگی در خصوص ایجاد دالان گردشگری غفلت و کوتاهی کرده و باعث منزوی شدن آثار تاریخی شده است.

ابوالقاسم غلامحیدر  اظهار کرد: میراث فرهنگی می‌تواند با ایجاد دالان‌های گردشگری از شوشتر به چغازنبیل و شوش و دالان گردشگری شوشتر، پارسوماش، ایذه و ایجاد دالان پارسوماش، شوشتر، جندی شاپور باعث ایجاد ارتباطاتی بین شهرهای واقع در مسیرهای گردشگری شود.

وی افزود: با ایجاد دالان‌ها، میراث فرهنگی می‌تواند گردشگری پر رونقی را ایجاد کرده و فرصت‌های شغلی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی زیادی برای شهرستان‌های مستقر در این دالان فراهم کند.

وی ادامه داد: متاسفانه میراث فرهنگی در این باره غفلت و کوتاهی می‌کند و باعث منزوی شدن آثار تاریخی شهرهای این مسیرها شده است و همین امر سبب شده که این آثار تاریخی گران‌بها به جای این‌که فرصتی برای شکوفایی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی منطقه باشند تبدیل به تهدید شوند.

غلامحیدر گفت: هر اثری در هر کجا ساخته شده بنا به علتی ساخته شده است و ساخته شدن آن آثار در آن مکان‌ها تصادفی نبوده است، وقتی آن علت‌ها را کنار هم قرار می‌دهیم بین آثار و شهر یک رابطه‌ای است که ارتباط ارگانیک نام دارد.

عضو انجمن دوستداران میراث فرهنگی شوشتر خاطر نشان کرد: بعضی از این رابطه‌ها در خود آثار وجود دارند مانند سرای افضل که بنا به نزدیکی به بازار در آن مکان ساخته شده است.

وی افزود: باید این رابطه‌ها کشف و تبلیغ شوند البته بعضی از این رابطه‌ها وجود دارند که در اثر گذر زمان به فراموشی سپرده شده‌اند و باید بر اساس اسناد و مدارک کشف و تبلیغ شوند.

غلامحیدر تصریح کرد: در صورتی که میراث فرهنگی به جای این‌که این رابطه‌ها را کشف و تبلیغ کند فقط به مرمت و نصب یک تابلو شناسه می‌پردازد و به اطلاع رسانی کافی درباره تاثیر تاریخی آن اثر بر تمدن شهری نمی‌پردازد.

وی با بیان اینکه میراث فرهنگی درباره ارتباط ارگانیک بین آثار تاریخی هیچ کار تبلیغی انجام نداده است، گفت: حتی بعضی از این ارتباطات ارگانیک کشف نشده‌اند که اگر این امر تحقق یابد باعث شکوفایی رونق گردشگری و اقتصادی و فرهنگی آن منطقه می‌شود.

مرجع / فـارس