گزارشی از مبراث استان

          یونسکو جهانی  شدن نگار کندهای ایذه را بررسی می‌کند؟
کارشناسان یونسکو  مستند سازی، پاکسازی و حفاظت علمی از آثار را مهمترین اقدام برای جهانی شدن آن ها اعلام کردند


زهرا کشوری مسئول باستان‌شناسی پایگاه میراث فرهنگی و گردشگری آیاپیر (ایذه) از دیدار مسئول ثبت آثار جهانی یونسکو از نگارکندهای شهر ایذه خبر داد. "مهدی فرجی" گفت:«این دیدار با هدف بررسی چگونگی ثبت این آثار در فهرست آثار جهانی یونسکو اتفاق افتاده‌است.»  کارشناسان یونسکو در این سفر بر مستند سازی، پاکسازی و حفاظت علمی از آثار را مهمترین اقدام برای جهانی شدن این آثار اعلام کردند.  به گزارش CHN مسئول باستان‌شناسی پایگاه میراث فرهنگی و گردشگری آیاپیر همچنین عنوان کرد قرار است جلسه‌ای دیگر در تهران با کارشناس اعزامی یونسکو برگزار شود.

اشکفت سلمان، بزرگترین خط‌‌‌ن وشته ایلامی کشور
نیایشگاه تاریشا(اشکفت سلمان) بزرگترین خط نوشته میخی ایلام‌نو را در خود جا داده است. در اشکفت سلمان چهار نقش برجسته وجود دارد که 2 تای آن داخل غار و 2 تای دیگر در خارج از غار دیده می شود.  بزرگ ترین نوشته خط میخی از دوره ایلامی در این غار موجود است که از زمان شاهک عیلامی (شاه بومی آیا پیریا آیاتم) به جای مانده و همچنین برای نخستین بار حضور مصور زن، دوشادوش مرد در نقش برجسته های این غار دیده شده است.

در نقوش "هوهین"،همسر و خواهر شاهک،در یک مراسم آیینی دوشادوش شرکت کرده و کاهن بزرگ مقابل آنها به چشم می خورد.
این نشانه ها مشخص می کند اشکفت سلمان، نیایشگاه "تاریشا" بوده و غار دیگری در کنار این اشکفت در دوره ایلخانی به مکانی مقدس تبدیل شده و رو به روی آن ساخت و ساز های مذهبی شکل گرفته است.

کول فرح، نخستین نگاه بشر به مذهب
"کول فرح" در هفت کیلو‌متری جنوب شرق ایذه قرار دارد.  در این منطقه شش مجموعه نگارکند سنگی و صخره‌ای شناسایی شده است.
کتیبه‌ای به خط ایلامی در دیواره شمالی تنگه، پیکره‌ای از فرمانروای کول فرح و تعداد دیگری سنگ نگاره که شامل گسترده‌ترین نگار کند صخره‌ای ایران نیز می‌شود، در این محوطه قرار گرفته‌اند.  در تصویر سنگی این نیایشگاه بیش از 400 نفر در حال نیایش دیده می‌شوند . به گفته کارشناسان در این تصاویر نخستین نگاه بشر به مذهب و آئین شکل گرفته است. حمل خدایان‌‌‌‌‌‌، قربانی کردن و اجرای موسیقی ازدیگر صحنه‌های بکر این سنگ‌نگاره ‌هاست.


نقش‌برجسته خونگ‌اژدر
در پانزده کیلومتری شمال ایذه و در شرق خونگ‌ اژدر قطعه سنگ بسیار عظیمی قرار دارد که روی آن نقش مهرداد اول یا دوم اشکانی حجاری شده که بر اسبی سوار است و کبوتری حلقه قدرت را همراه نامه‌ای به او تقدیم می‌کند و افرادی (ارواحی) به حضورش بار یافته‌اند.  این نقش برجسته به نقش "خونگ اژدل" یا "خونگ اژدر" معروف است.

برد(سنگ)نوشته
در راه ایذه به پیون پس از طی یک کیلومتر، در کف دره برد نبشته، قطعه سنگ نامنظمی به وسیله حجاران زبردستی حجاری شده و نقش‌های بسیار زنده و پرتحرکی بر سطوح آنها حک شده است. نقش‌های این سنگ‌نبشته عبارت از مرد بلند قدی با گیسوان گشاده و انبوه با کلاه‌گرد بی‌کنگره با شمشیری به دست است.
در سمت راست این نقش سواری حجاری شده است. در سمت چپ نیز نقش چند انسان دیگر به چشم می‌خورد. این نقوش امروزه با نام بردنبشته ایذه شناخته شده‌اند.

سنگ‌نوشته‌های هانی
در کناره شمال شرقی کوه‌هایی که جلگه مال امیر به آن‌ها محدود می‌شود، می‌‌توان کتیبه "هانی" را دید. نقوش برجسته کتیبه به خط عیلامی است که بیشتر آن‌ها به نام پادشاهانی به نام "هانی"، پسر "تاهی‌هی" موسوم است. هانی حاکم محلی ایذه بود که در زمان عیلامیان به نام «آیامپیر» یا "آیاتم" مشهور شده است.

نقش‌برجسته کوباد
از کوه فره ایذه به طرف جاده دز و در جهت شرق آن گورستانی وجود دارد که در نزدیک آن قطعه سنگی به چشم می‌خورد. روی این صخره یک مربع مستطیل به طول و عرض تقریبی یک و نیم سه متر حجاری شده است. در این لوح از سمت چپ پنج انسان ایستاده با لباس بلند و دو دست روی سینه حجاری شده‌اند.  در مقابل این پنج نفر نقش مردی یا زنی بر سکو یا تختی نشسته است که به سوی آن پنج نقش توجه دارد. لباس این نقش هم چون دیگر نقش‌ها دامنی بلند است. مردم ناحیه به این نقش نام مکتب‌خانه یا مدرسه داده‌اند.  این نقش برجسته‌ها به نقوش "کوباد" ایذه معروف است.