اختصاصی شوشان/ رویا محمودی : خیانت موضوعی است که از دیر باز در تاریخ همه ملت ها دیده شده . در ایران باستان نیز توصیه هایی بر مهر و دوستی و وفاداری به زن و مرد شده است چنانچه زرتشت در یسنا می گوید : ای نوعروسان و نودامادان ، روی سخن با شماست به اندرزم گوش دهید و گفتارم را به خاطر بسپارید و با غیرت در پی زندگانی پاک برآیید . هر یک از شما باید در کردار نیک و مهرورزی بر دیگری پیش دستی جوید تا این زندگانی مقدس زناشویی را با شادمانی و خرمی به پایان رسانید .
اما در ادبیات موضوع کمی متفاوت می شود . دانستن این که اولین کسی که به موضوع خیانت در ادبیات ایران می پردازد کار مشکلی است. ولی از اولین آثار باقی مانده به زبان پهلوی می توان به داستان ویس و رامین اشاره کرد .داستان از این قرار است که ویس ناخواسته با موبد ازدواج می کند و پس از آنکه رامین عاشق ویس می شود او که دل در گرو موبد نداشت عشق رامین را با دل و جان می پذیرد . چنانچه مؤبد تهدید می‌کند که ویس را کور می‌کند، اما ویس به تندی به همسر پاسخ می‌دهد که مرا از پادافراه (گناه) نترسان و هر چه می‌خواهی با من بکن، اما من تا زنده‌ام دل از رامین برنمی‌دارم..
وگر تیغ تو از من جان ستاند / مرا این نام جاویدن بماند
که جان بسپرد ویس از بهرِ رامین / به صدجان می‌خرم من نام چونین
در اوضاع و احوال زمانه ما عشق اگر عشق ویس به رامین نباشد ولی خیانت همان است که بود . معنای خیانت هیچ گاه در نظر مردم تعدیل نیافته بلکه به دلیل اوضاع و احوال و گاهی شرایط دینی و مذهبی جامعه رنگ و بوی متفاوت تر به خود گرفته است. شاید در زمان قاجار ها بود که قبح بعضی مسائل در بین مردم شکسته شد و مردم آزادانه تر راجع به این مسائل سخن گفتند. امروزه مضمون اکثر فیلم ها و موزیک ها برمدار بی وفائی و خیانت می چرخد . چنانچه یکی از عوامل دیر ازدواج کردن جوانان را ترس از خیانت عنوان کرده اند.
خیانت از دیر باز واکنش هایی از طرف مقابل شده در پی داشته نظیر : مقابله به مثل کردن، جدا شدن، مرتکب جنایت شدن، یا انتقام گیری. نمونه جالب انتقام گیری را سال گذشته شاهد بودیم که استاد ایرانی دانشگاهی در سوئد به علت سوء‌ظن به همسرش لب‌های او را با چاقو برید و خورد. اینکه چرا برخی از زنان و مردان با داشتن زندگی خوب باز به همسرشان خیانت می کنند جای سوال است؟ برخی روان شناسان می گویند داشتن روابط زیاد قبل از ازدواج افراد را تنوع طلب بار آورده و همین دلیلی می شود تا بعد از ازدواج هرچند ازدواج موفقیت آمیزی داشته باشند به خیانت کشیده شوند.
پایگاه خبری شوشان می خواهد به این موضوع بپردازد که واقعا خیانت چیست ؟ آیا فقط بین زن و شوهر اتفاق می افتد؟ علل بروز این پدیده چیست؟ چه مواقع خیانتی صورت نگرفته و فقط ساخته و پرداخته ذهن فرد است؟ زهرا خدری کارشناسی ارشد روان شناسی و مشاور خانواده در پاسخ به این سوالات به ما کمک می کند .
به چه چیزی خیانت گفته می شود ؟
هنگامی که فردی بدون اجازه و اطلاع همسر خود با فرد دیگری در ارتباط باشد. لغات متعددی به کار می رود از جمله خیانت، زنا، بی وفایی، رابطه داشتن و فریب دادن. چنین برچسب های منفی نشان گر این است که تقریبا همیشه و برای همه ، چنین رفتارهایی اشتباه و غیر قابل پذیرش است.
آیا فقط داشتن رابطه جنسی نامشروع در ازدواج خیانت تلقی می شود ؟
برای عشق یک مثلث تعریف شده است. مثلث صمیمیت، تعهد و میل. این مثلث فقط برای ازدواج تعرف نشده است. پس هر نوع داشتن رابطه پنهانی عاطفی که در آن فرد به تبادل احساسات با فرد دیگری بپردازد به معنی زیر پا گذاشتن تعهد است. با زیر پا گذاشتن تعهد، فرد بی وفا تلقی می شود. داشتن رابطه جنسی نوع شدیدی از بی وفایی است و لفظ خیانت در اینجا معنای واقعی تری می یابد.
در مثلث عشق بعضی از افراد فقط میل وجود دارد. این افراد در مقابل انتخاب طرف مقابل نه تعهدی به کار می برند و نه صمیمیتی دارند. این جاست که عشق بولهوسانه شکل می گیرد و این افراد معمولا برای خوش گذرانی به ظاهر ابراز عشق می کنند.
چرا بعضی از روابط به خیانت منجر می شود ؟
در این زمینه نظریات مختلفی است. عمده ترین دلایل ارائه شده از این قبیل است :
- برخی افراد معمولا آقایان برای اثبات حس استقلال خود دست به این کار می زنند این افراد می گویند من می توانم و ازدواج نتوانسته مرا مهار کند
- اگر فرد به بلوغ هیجانی خود نرسیده باشد، یعنی در مقابل ناراحتی از همسر خود قادر به حفظ تمامیت خود نیست بنابراین به دنبال رابطه جدید می گردد تا وضعیت خود را از لحاظ روحی بازسازی کند
- برخی به دنبال رابطه دیگری می گردند تا به خود ثابت کنند که هنوز برای جنس مقابل جذابیت دارند
- افرادی که از ازدواج خود رضایت ندارند و نیازهای عاطفی شان از این طریق برآورد نمی شود
- هنگامی که یکی از طرفین به دلیل بیماری طولانی مدت نتواند نیازهای جنسی طرف مقابل را برآورده سازد
- انگیزه انتقام و حس سرخوردگی و تحقیر شدن مخصوصا اگر خود فرد از طرف مقابل خیانت دیده باشد دست به مقابله به مثل می زند
- برخی به قصد تنوع و هیجان این کار را می کنند. ممکن است این دسته از افراد هیچ مشکلی در رابطه با همسرشان نداشته باشند ولی به دنبال هیجان و تنوع بیشتر می گردند
در جامعه ما کدام عامل باعث می شود تا فرد به این روابط سوق پیدا کند ؟
معمولا عدم درک متقابل و عدم توجه به نیازهای طرف مقابل. این امر می تواند زمینه را برای سایر موارد نیز باز کند.
چه قدر خیانت ساخته و پرداخته ذهن فرد است و در واقع امر خیانتی در کار نبوده ؟
معمولا افرادی که به شکل بیمارگونه احساس بدبینی نسبت به همسرشان دارند به دنبال شواهدی می گردند که آن ذهنیت منفی خود را تایید کنند. مثلا مردانی که به زنان خود مشکوک اند به طور مداوم موبایل همسرشان را چک می کنند یا وسط روز بدون اطلاع قبلی به خانه می روند . این شک بیمارگونه است و فرد باید به روانشناس مراجعه کند. البته این افراد معمولا نزد روانشناس نمی آید چون معتقدند که اشکال از طرف مقابل است و اوست که باید وفادرای اش را ثابت کند یا می گویند جامعه خراب است مشکل از ما نیست. مثلا چند وقت پیش آقایی به من مراجعه کرد و گفت خانم ام هر وقت با موبایل اش حرف میزند من فکر می کنم دارد با مرد دیگری صحبت می کند. به او گفتم مطمئن هستی که با مرد دیگری حرف می زند ؟ گفت : نه مطمئن نیستم . ولی بعضی اوقات از سر کار که به خانه زنگ می زنم گوشی مشغول است. این نشان دهنده ذهنیات خود فرد است که به آن اختلالات هذیان می گویند. هذیان های حسادت گونه. این افراد این باور را دارند که شریک زندگی شان به آنها خیانت می کند. هیچ توضیحی آنها را قانع نمی کند. حتی محبت و توجه همسرشان را نوعی فریب می دانند که می خواهند از این طریق سر شان را کلاه بگذارد.
ولی بعضی افراد سوال پرسیدن مداوم و یا چک کردن گوشی همسرشان را صرفا ناشی از حساسیت می دانند ؟
شک داشتن با حساسیت هایی که طرفین آغاز ازدواج نسبت به هم پیدا می کنند متفاوت است. اگر حساسیت همسر به گونه ای باشد که توانمندی آدم را زیر سوال ببرد طبیعی نیست .
چگونه می توان به احساس بدبینی مداوم فرد قبل از ازدواج پی برد؟
مدت آشنایی قبل از ازدواج اگر کوتاه مدت باشد امکان شناخت این قضیه برای طرف مقابل خیلی ضعیف است. من به خانواده ها توصیه می کنم که اجازه بدهند فرزند شان زیر نظر آنها دوران نامزدی و عقد طولانی تری داشته باشد تا یک شناخت نسبی حاصل شود. می گویم نسبی چرا که بعضی از مسائل فقط بعد از ازدواج و زیر یک سقف رفتن ، مشخص می شود.
به نظر من رفت و آمد داشتن طی یک دوران نامزدی 6 ماه به شناخت افراد خیلی کمک می کند. در غیر این صورت مثل این می ماند که طرفین با یک آدم ناشناس ازدواج کنند. اگر شناخت کامل در زمان مناسبی از طرف مقابل کسب نکنند باید ریسک خطرات احتمالی از این قبیل را هم بپردازند.
چند درصد طلاق ها ناشی از خیانت است ؟
من آمار دقیقی ندارم . فقط به عنوان یک مشاور خانواده با توجه به تعداد مراجعین ام می توانم بگویم که، الان خیانت یکی از آیتم های تعیین کننده طلاق نیست. تعداد زنان و مردان مراجعه کننده به من، که به نوعی با موضوع خیانت دست و پنجه نرم می کنند برابر است. ولی تعداد کل مراجعین نسبت به سال های گذشته افزایش پیدا کرده. در گذشته به هر دلیلی شمار زنان مراجعه کننده کمتر بود.
