بهداشت و سلامتی

«اچ آی وی» مثبت زیر پوست جامعه؛

آیا من در خطر ابتلا به ایدز هستم؟

آیا این عجیب نیست که موج سوم ایدز از راه رسیده و در فاصله نسبتا کوتاهی نشانه‌های رسیدن آن در آمار و ارقام هم به چشم می‌خورد، ولی هنوز شاید بسیاری از ما ندانیم که تفاوت ویروس مولد این بیماری با ویروس مثلا سرماخوردگی چه بوده و راه‌های انتقال آن چیست؛ دندانپزشکی، آرایشگاه، پشه‌ای که پیش از نشستن روی پوست ما، از یک فرد اچ‌آی‌وی مثبت تغذیه کرده، خون آلوده، اعتیاد تزریقی و یا تماس جنسی مراقبت نشده؟!

به گزارش «تابناک»، همزمان با برگزاری نخستین کنگره پژوهشی بین‌المللی اچ‌آی‌وی در دانشگاه علوم پزشکی تهران، عباس صداقت، رئیس اداره ایدز وزارت بهداشت در گزارشی شمار ایرانیان مبتلا به ایدز را نود هزار تن اعلام کرد که به باور وی، هفتاد هزار نفر ایشان از بیماری خود خبر ندارند؛ آماری نگران کننده که از دید مینو محرز، رئیس مرکز تحقیقات ایدز ایران، به مراتب بیش از این میزان بوده و جدای ۲۵ هزار بیمار مبتلا به این بیماری، برآورد می‌شود که در ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار نفر شناسایی نشده باشد.

این آمار و ارقام متفاوت در حالی بیان می‌شوند که به رغم هشدار کار‌شناسان مبنی بر در پیش بودن موج سوم ابتلا به ایدز و همچنین بازگشت موج دوم این بیماری کشورمان، چند سالی است که روز جهانی ایدز با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی و با تأیید رییس‌جمهوری از تقویم ملی کشورمان حذف شده و مباحث مطرح درباره تحدید نسل و رویکرد‌گاه عجولانه برخی مسئولان در تغییر روند کنترل جمعیتی هم زمینه‌ساز بروز نگرانی‌های جدیدی شده است.

به عبارتی بهتر، سیاست‌های کنترل جمعیتی ـ در کنار معایبی که امروزه به همراه داشته ـ از دید کاهش خطرات بیماری‌های جنسی تا اندازه‌ای کارآمد بوده و از این حیث، برخی از کار‌شناسان نسبت به نادیده گرفتن این مزیت در حاشیه مقابله با تحدید نسل ابراز نگرانی می‌کنند، چرا که به گواه ایشان، با پشت سرگذاشتن موج اول ابتلا به ایدز در کشورمان که بر اثر فرآورده‌های خونی آلوده رخ داده بود، موج دوم از طریق اعتیاد و سرنگ‌های آلوده مشترک رخ داده و موج سوم این بیماری از طریق روابط جنسی کنترل نشده آغاز شده است.
این در حالی است که موج دوم هم به دلیل کاهش حمایت‌های اجتماعی در مسیر بازگشت قرار داشته و همزمانی این موضوع با رشد چشمگیر موج سوم می‌تواند مهار این بیماری را در دو جبهه دشوار‌تر کرده و شمار مبتلایان شناسایی نشده را به شدت افزایش دهد. بدین ترتیب در شرایطی که تخمین تعداد افراد اچ‌آی‌وی مثبت کشورمان در پاییز گذشته به ۸۳ هزار فرد مبتلا به ایدز حکایت داشت، این عدد در سال جاری به نود هزار تن رسیده و شمار مبتلایان شناسایی نشده بر پایه مدل اپیدمیولوژی UNAIDS و سازمان جهانی بهداشت ـ که بر پایه محاسبات ریاضی و رصد دقیق کار‌شناسان استوار است ـ در کمتر از یک سال، از شصت هزار به هفتاد هزار تن افزایش می‌یابد.این در حالی است که به گفته صداقت، با وجودی که هنوز اعتیاد تزریقی با ۶۷ درصد موارد ابتلا در صدر روش‌های انتقال این بیماری در کشورمان است، سهم انتقال ایدز از راه روابط جنسی به شدت تغییر کرده است؛ تا جایی که از ۷ درصد در فاصله سال ۶۵ تا ۹۰، به ۱۰ درصد در سال گذشته رسیده و به عبارتی بهتر، با ۲۰ درصد افزایش روبه‌رو شده است.

این دست ارزیابی‌‌ها سبب می‌شود که چندی پیش، دکتر مرضیه وحید دستجردی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، نسبت به شعله‌ور شدن آتشفشان بیماری ایدز در صورت ادامه این روند هشدار داده و در شرایطی که از کنترل تقریبی انتقال تزریقی خبر می‌دهد، رشد انتقال ایدز از راه جنسی را خطرناک دانسته و بگوید: «اگر همین روند رشد ایدز از طریق روابظ جنسی ناسالم پیموده شود، یکباره ده سال آینده می‌بینیم، ۵۰ درصد مبتلایان به ویروس ایدز در کشور ما از طریق جنسی مبتلا شده‌اند».

خطرات موج سوم ابتلا به ایدز در شرایطی بیشتر به چشم خواهد آمد که برخی شاخصه‌های انتقال ایدز از راه‌های جنسی را مورد توجه قرار دهیم:

نخست این که این روش انتقال غیر مستقیم تحت تأثیر اعتیاد قرار دارد، به ویژه که امروزه پای مواد محرک و روانگردان (آمفتامین‌ها، مت آمفتامین‌ها و ...) مثل شیشه، کراک و ... نیز به ماجرا باز شده و مسائلی مانند افزایش هشت تا ده برابری تمایلات جنسی، سبب نقص در مراقبت از بیماری شده و به شدت بر روند شیوع بیماری اثر می‌گذارد. این نکته در حالی اهمیت دو چندانی می‌یابد که بدانیم سن اعتیاد در کشورمان رو به کاهش بوده و به دنبال آن، احتمال ابتلا به ایدز افزایش خواهد یافت.

دوم آن که یکی از تأثیرات جانبی پدیده‌های نامطلوبی مانند افزایش سن ازدواج و طلاق، بروز روابط جنسی غیرمتعارف بوده و مدت‌هاست که این موضوع با بیان مواردی مانند کاهش چشمگیر سن کارگران جنسی، زنگ خطر را به صدا درآورده است.
سوم، شاید تلخ‌ترین نکته‌ای که در بررسی شاخصه‌های انتقال جنسی این بیماری به چشم می‌خورد، ابتلای افرادی است که چه بسا خودشان رفتار پرخطر نداشته‌اند و تنها به دلیل ابتلای همسرانشان در معرض ایدز قرار خواهند گرفت؛ الگویی که بیشتر زنان را تهدید می‌کند و به دنبال آن، شاید با انتقال بیماری از مادر به جنین، منجر به تولد فرزندانی شود که در عین بی‌گناهی، آلوده به ویروسی هستند که متأسفانه در نزد بسیاری از مردم مترادف ویژگی‌های خوبی نیست.

ممکن است ابتلای مردی که یا معتاد تزریقی بوده و یا در نتیجه معاشرت با یک زن خیابانی مبتلا، اچ‌آی‌وی مثبت شده، همسری را در زمره قربانیان قرار داده و بی خبری از وقوع این رویداد، منجر به تولد فرزندی شود که سرنوشتش با ایدز گره خورده است.
بدین ترتیب، شیوع موج سوم ایدز مصادف خواهد بود با شکل‌گیری مبتلایانی که ‌اچ‌آی‌وی مثبت بودنشان حتما به منزله سر زدن رفتار پر خطر از جانب ایشان نبوده و متأسفانه بیشتر آنها تا مراحل پیشرفت بیماری شناسایی نمی‌شود؛ نوعی پوشیده از تکثیر و شیوع ایدز که خطرات به مراتب بیشتری را متوجه جامعه کرده و مقابله با آن بسیار دشوار‌تر می‌نماید. اینجاست که ضرورت پیشگیری از ایدز بیش از پیش احساس شده و هر گونه نا‌آگاهی نسبت به شناخت این بیماری، لطمات بیشتری بر پیکر جامعه وارد خواهد کرد، به ویژه زمانی که سیاست‌های ممزوج بهداشتی ـ کنترلی جمعیتی بناگاه دچار تغییرات کلی شده و برخی از مسئولان در اقدامی شتاب‌زده، همه راه‌های جلوگیری از زاد و ولد را رها کرده و به این نکته دقت نمی‌کنند که برخی از وسایل پیشگیری از بارداری، کارکردهای بهداشتی و پیشگیری از بیماری هم داشته و اصولا حذف شدنی نیستند.

این واقعیت تلخ هنگامی بیشتر به چشم خواهد آمد که بدانیم فعالیت‌های شناساندن ایدز تا آنجا به محاق رفته که بسیاری از ما حتی نمی‌دانیم در رویارویی با یک فرد مبتلا، چگونه باید برخورد کنیم؛ نمی‌دانیم که ایدز درمان دارد یا نه؛ نمی‌دانیم که آیا ممکن است همسر و فرزند فردی که به ایدز مبتلاست، اچ‌ای‌وی مثبت نباشد؛ نمی‌دانیم که افزایش ایدز در میان کودکان کار یعنی چه و چه تأثیری بر زندگی‌مان دارد و ... .

بنابراین، ممکن است مجموعه ناشناخته‌هایمان نسبت به این بیماری تا آنجا برسد که مثلا مدیران یک مدرسه در رویارویی با کودک اچ‌آی‌وی مثبت، تصمیم به اخراج وی از مدرسه گرفته و این کار را در راستای پیشگیری از شیوع بیماری ارزیابی کنند و البته برخی از والدین همکلاسی‌های این کودک هم هرگز نفهمند که وظیفه آموزش دادن به فرزندانشان در این گونه مواقع بر عهده کیست؛ آموزش و پرورش، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، صدا و سیما و رسانه‌ها یا خودشان؟!


آیا من در خطر ابتلا به اچ‌آی‌وی هستم؟

اگر این پرسش ذهنتان را به خود مشغول کرده، برای محاسبه درصد خطر ابتلا به مرکز تحقیقات ایدز ایران رفته (اینجا) و با پاسخ دادن به پرسش‌هایی که برای ارزیابی این موضوع تدارک دیده شده، میزان رفتارهای پر خطری را که داشته‌اید، بسنجید.