یک گزارش از وضعیت آب در استان

زنگ خطر برای بهشت کشاورزی ایران/ تقسیم آب در خوزستان عادلانه نیست

اهواز - خبرگزاری مهر: مدیریت نادرست آب به خصوص در استان خوزستان که چندین رودخانه بزرگ کشور در آن جریان دارد کم کم در حال نشان دادن اثرات زیانبار خود بر کشاورزی این استان به عنوان بهشت کشاورزی ایران است.

به گزارش خبرنگار مهر، استان خوزستان از جهت پتانسیل و قابلیتهای کشاورزی در کشور بی نظیر و در دنیا از نقاط ممتاز است. متوسط حجم آورد سالیانه آبهای آن معادل 32 میلیارد متر مکعب ( یک سوم آبهای جاری کشور ) است.  گفته می شود از مجموع آبهای استان 19.8 میلیارد متر مکعب آن در کشاورزی و شیلات استفاده خواهد شد که بیش  از دو برابر مصرف فعلی است. سطح زیر کشت آبی استان سالیانه به 1.3میلیون هکتار حدود دو برابر فعلی قابل  گسترش است و به یمن شرایط اقلیمش تا سه کشت در سال امکان دارد و توانسته یا می تواند قطب تولید شکر، گندم، ذرت، روغن، خرما، مرکبات، گل و گیاه، شیر، گوشت، ماهی و میگوی کشور باشد. استان خوزستان می تواند  به تنهایی 26 درصد رشد کشاورزی در کشور را به عهده بگیرد و 23.5 میلیون تن تولیدات زراعی و باغی داشته باشد و فرآورده های دامی و شیلاتی آن 2 تا 9 برابر شرایط فعلی باشد. خوزستان از حیث زمین و مرغوبیت خاک و حاصلخیزی، یکی از بهترین جلگه های ایران است که گاهی به دلیل ویژگیهای آب و هوایی می توان در سال دو بار محصول را در آن تولید کرد. فراوانی آب، وسعت و باروری خاک و تنوع طبیعی، این دیار را به جلگه ای زرخیز و پربرکت تبدیل کرده که در صورت استفاده صحیح و برنامه ریزیهای کشاورزی مکانیزه به تنهایی می تواند کشور را به لحاظ فرآورده های کشاورزی تامین کند و آنچه تاکنون در این استان به دست آمده با برخورداری از همان روش سنتی است که اگر بهره گیری صحیح از این امر صورت پذیرد، به زودی خوزستان نه تنها به « طلای سیاه » ( نفت ) بلکه به « طلای سبز » ( کشاورزی ) شهرت خواهد یافت. بی شک در کمتر استانی از ایران این همه رودخانه و آبهای پرخروش و مشرف بر دشتهای وسیع وجود دارد.   برداشت گندم در اهواز این استان بزرگترین تولید کننده خرما در سطح کشور و سرمایه گذاری بر روی این محصول و صنایع تبدیلی آن از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابر نظارت کارشناسی پذیرفته شده بسته به نوع درخت خرما هر درخت سالیانه حدودا 20 تا 30 کیلو خرما می دهد. در حال حاضر ظرفیت تولید خرما در استان معادل 120هزار تن است که در صورت ایجاد اصلاحات لازم در کاشت و داشت و برداشت درآمد و جذب سرمایه و ترغیب سرمایه گذاران در هیات سرمایه گذاری ارز فراوانی را نصیب کشور خواهد داشت. همچنین امکانات پرورش و تنوع آبزیان شامل ماهی های سردابی، گرم آبی و میگوهای پرورشی در آبهای شیرین و امکانات سرمایه گذاری در طرحهای جانبی این فعالیتها استعداد خاصی را به این استان بخشیده است. اختصاص اراضی نامناسب چوئبده در آبادان به امر پرورش ماهی و میگو و توسعه آن از پروژهای اجرائی هیات سرمایه گذاری محسوب می گردد. در حال حاضر استان خوزستان با دارا بودن 1.2 میلیون هکتار اراضی کشاورزی، سالانه 13.2 میلیون تن انواع محصولات کشاورزی و باغی معادل بیش از 10درصد تولیدات کشاورزی کشور را تولید می کند که بی شک این میزان تولیدات با برنامه ریزی مناسب قابل افزایش است ولی متاسفانه اعمال سیاستهای نادرست به خصوص در بخش آب، هم اینک زنگ خطر برای حفظ ظرفیت موجود کشاورزی خوزستان نیز به صدا درآمده است.   برداشت هندوانه در اهواز ساخت سدهای عظیم بر روی رودخانه های خوزستان که دستاوردهای بزرگی برای کشور به شمار می روند به جای اینکه عاملی برای توسعه و پیشرفت استان باشند تاکنون اغلب عاملی برای مشکل آفرینی برای معیشت مرده شده اند و این امر در بخش کشاروزی که زندگی بسیاری از مردم خوزستان به صورت مستقیم یا غیر مستقیم با آن ارتباط دارد شده است. در همین خصوص نماینده مردم دشت آزادگان در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه خوزستان می تواند با اندکی برنامه ریزی کل نیاز کشور به محصولات کشاورزی و غذایی را تامین کند، گفت: در مدت اخیر اعمال سیاست های نادرست باعث شده ضربات جبران ناپذیری بر پیکره کشاورزی خوزستان وارد شود. ناصر صالحی نسب افزود: بیکاری در خوزستان در برابر میانگین کشوری نیز بالاست و نباید با برخی های سیاست های ناعالانه کشاورزی بی شمار این استان را نیز به صف بیکاران خوزستان اضافه کرد که این امر عواقب اجتماعی و اقتصادی زیان باری برای این استان می تواند داشته باشد.   صالحی نسب با بیان اینکه نبود‌ مدیریت صحیح بر منابع آبی موجب کمبود و جیره بندی آب در مناطق مختلف کشور شده است، افزود: برای مثال استان خوزستان که در مسیر طولانی ترین رود کشور یعنی کرخه قرار داشت و هیچ مشکلی نداشت اما پس از اینکه ساخت سد در مسیر راه این رود احداث شد، کمبود آب در خوزستان تبدیل به یک معضل شد.   کشاورزی در خوزستان عضو کمیسیون کشاورزی در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر هدایت منابع آبی به سمت مناطق خشک و نیازمند آب، تصریح کرد: متاسفانه مدیریت نادرست منابع آبی موجب شده است که در مقاطعی که کشاورزان نیاز مبرم به آب دارند، بحران کم‌آبی داشته باشیم و در مواقعی که به آب نیازی نیست، آب به وفور وجود دارد. وی ادامه داد: در شرایط کنونی وضعیت آب رسانی به پائین دست رود کرخه و کارون بسیار نامناسب است به طوری که پس از مردم و حتی دامها بدون آب شرب مانده‌اند و قرار است به زودی حالت فوق العاده در این مناطق اعلام شود. صالحی نسب با اشاره به کمبود بارندگی در مناطق جنوب غربی کشور، یادآور شد: در شرایطی میزان بارندگی به هیچ وجه مناسب نبود نباید آبگیری از سدهای جنوبی کشور مثل سد سیمره انجام می‌گرفت ولی این اتفاق رخ داد. نماینده مردم دشت آزادگان در مجلس با بیان اینکه خشکی آب و هوای جنوب غربی کشور در نامه‌ای به اطلاع وزیر نیرو رسیده بود، گفت: در عین حال نبود مدیریت دقیق موجب شد تا در شرایط خشکی هم از  سدهای مناطق جنوبی غربی کشور آبگیری شود. وی افزود: آب در پشت سدهای رود کارون موجود است ولی مدیریت نادرست باعث می شود تصمیماتی مثل انتقال آب کرخه به کارون اتخاذ شود و مردم پائین دست کرخه با مشکل جدی مواجه شوند.   برداشت بادمجان در اهواز عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس تاکید کرد: خشکسالی در مناطق خشک کشور قابل پیش بینی بود و در واقع آب در پشت سدها وجود دارد ولی مدیریت نامناسب مردم را آزار می دهد. از سوی دیگر، نماینده مردم ماهشهر و هندیجان در مجلس شورای اسلامی از بروز وضع نگران کننده زمینهای اطراف رودخانه زهره در شهر هندیجان خبر داد و گفت: زمینهای اطراف این رودخانه در حال تبدیل شدن به شوره زاده هستند. حبیب آقاجری در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: رودخانه جراحی در شهرستانهای کهگیلویه،‌ بهبهان، رامهرمز و بندر ماهشهر جاری است. طول این رودخانه 438 کیلومتر و ارتفاع آن در سرچشمه دو هزار و 20 متر است.   وی تصریح کرد: رودخانه‌ جراحی از کوه های راه باریک و سفید و گل گیلک در 53 کیلومتری شمال غربی یاسوج واقع در دهستان دروهان بویراحمد سردسیر سرچشمه گرفته و  به نام رودخانه لوداب رو به سوی شمال غربی روان می شود.   برداشت گل نرگس در بهبهان   آقاجری با اشاره به اینکه وجود این رودخانه یکی از عوامل مهم توسعه و حیات در شهرستان ماهشهر و شهرهای اطراف است، تاکید کرد: در صورت نابودی و یا کمبود آب در این رودخانه زندگی مردم این مناطق با یک تهدید جدی مواجه خواهد شد که مردم از هم اکنون بابت این امر نگرانیهایی دارند.    نماینده مردم ماهشهر در مجلس افزود: در مدت اخیر با وجود اینکه بسیاری از مسئولان وعده هایی برای کمبود آب در این رودخانه را داده اند ولی به جرات می توان گفت هیچ طرحی برای نجات این رودخانه از وضع نگران کننده فعلی اندیشیده نشده است و وضع رودخانه روز به روز وخیم تر می شود.   وی با بیان اینکه زمینهایی که با فاصله ۱۰۰متری از رودخانه جراحی قرار دارند در حال تبدیل به شوره زار هستند، گفت: زمینهای کشاورزی این منطقه باید هر چه سریعتر زهکشی شوند.   آقاجری با اشاره به اینکه سدهایی که روی جراحی زده شده این رودخانه را به وضعیت بدی دچار کرده، تصریح کرد: کم آبی و شور شدن زمینهای اطراف رودخانه جراحی مشکلات بسیاری را ایجاد کرده است.   وی با اعلام این مطلب که وضعیت رودخانه جراحی مناسبی نیست و روز به روز بدتر می‌شود، بیان کرد: از یک طرف آبهای سطحی و زه زمین های بالادست وارد رودخانه می شود از طرف دیگر نیز آب آن روز به روز کمتر از قبل می شود.   عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه آب روخانه کم و برداشت به شکل سنتی انجام می شود، گفت: شوری به اندازه ای بوده که تنها زمینهای اطراف رودخانه با عرض کم قابل کشت هستند.   ------------------------------ گزارش علی نواصر