سلام خوزستان
انتشار اخبار سیاسی- اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی خوزستانسلام خوزستان
انتشار اخبار سیاسی- اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی خوزستانیادها و یادبودها
خبرگزاری فارس: هدایای کمی در دنیا وجود دارند که آنقدر قدرت داشته باشند تا بتوانند جان فردی را نجات دهند؛ خون هدیه‌ای است که با آنکه هزینه نسبتا کمی دارد، می‌تواند جان افراد زیادی را حفظ کند.
به گزارش خبرگزاری فارس از اهواز، همه روزه در جهان بسیاری از افراد به خون و فرآورده‌های خونی نیاز پیدا می‌کنند. خون یک ماده حیاتی است و وقتی به طور حاد مثلا در یک سانحه مثل تصادف یا سوختگی‌ها، مقدار زیادی از آن از بدن خارج می‌شود، مدتی طول می‌کشد تا سیستم‌های مختلف بدن کمبود آن را جبران کنند و ممکن است در این مدت بدن متحمل عوارض جبران ناپذیری شود.به علاوه اگر بدن در حال کنترل صدمات دیگری هم باشد (مثلا همزمان یک آسیب تنفسی یا زخم عمیقی در بدن وجود داشته باشد)، تأمین خون لازم برای نیازهای پایه بسیار مشکل‌تر خواهد بود و حتی می‌تواند زندگی فرد را به خطر بیندازد.
از هر چهار نفر یک نفر در طول حیات خود نیاز به تزریق خون یا فرآورده‌های خونی پیدا می‌کند. افراد بسیاری هستند که زندگی آنها وابسته به دریافت خون و فرآورده‌های خونی است و فقط با دریافت مقدار کمی خون در طول سال می‌توانند به زندگی خود ادامه بدهند.
برای ترغیب مردم جهان به اهدای خون و افزایش سطح آگاهی آنان روز 14 ژوئن مصادف با 24 خرداد به نام روز جهانی اهدا کنندگان خون نامیده شده اما در ایران 9 مرداد روز اهدای خون نام گرفته است.
* نقش این سیال سرخ
در واقع خون ترکیبی زنده و پیچیده بوده و حیات انسان به آن وابسته است. این ماده حیاتی از سلول‌ها و پلاسما تشکیل یافته است. بخش مایع یا پلاسما حاوی آب، املاح، مواد غذایی، هورمون‌ها، مواد انعقادی و سایر مواد محلول است و 55 درصد حجم خون را تشکیل می‌دهد.
یکی از وظایف اصلی خون که توسط سلول‌های قرمز انجام می‌شود، حمل اکسیژن و مواد غذایی و رساندن آن به سلول‌های مختلف بدن است. اگر سلول‌های خونی کم شوند یا به هر صورت با مشکلی مواجه شوند، اولین مسئله‌ای که در بدن ایجاد می‌شود، اشکال در اکسیژن رسانی است. این وظیفه را فقط سلول‌های خونی می‌تواند انجام دهد و هیچ سلول دیگری در بدن نمی‌تواند جایگزین سلول‌های خونی شود. اگر اکسیژن کافی به بدن نرسد، تنفس سلولی دچار اختلال شده و سلول می‌میرد. سلول‌های قلب و مغز به شدت به کمبود اکسیژن حساس بوده و در صورت فقدان اکسیژن، در کمتر از چند دقیقه می‌میرند.
پس یکی از خطرات تهدیدکننده برای کسانی که در اثر یک تصادف حجم زیادی ازخون خود را از دست داده‌اند، هیپوکسی و مرگ بافتی است که به اصطلاح نکروز نامیده می‌شود.
یکی دیگر از وظایف خطیر سلول‌های خونی، دفاع در مقابل عوامل میکروبی و خارجی است. این کار توسط سلول‌های سفید که در اصل سربازهای بدن هستند، صورت می‌گیرد، بدن ما دائما با میکروب‌ها سروکار دارد، حتی تعداد زیادی میکروب در سطح پوست ما داخل حفرات بینی، دهان و سایر قسمت‌های لوله گوارش در حال زندگی هستند و مادامی که سلول‌های خونی ما فعال و توانا هستند هیچ یک از این میکروب‌ها نمی‌توانند صدمه‌ای به بدن وارد سازند.
* رکورد داران اهدای خون
سلطان اهدای خون ایران، وقتی برای نخستین بار خون اهدا می‌کرد نمی‌دانست زندگی دوباره‌ای را برای یک مادر و نوزادش به ارمغان آورده است. نوزادی که هنوز پا به جهان نگذاشته، تولدی دوباره یافت.
درست 50 سال پیش، وقتی سید محمد حسن شیخ الاسلامی، دانشجوی سال آخر پزشکی دانشگاه جندی شاپور بود، هیاهویی در بخش زنان و زایمان بیمارستان اهواز به پا شد. مادری در حین عمل زایمانش به خون نیاز پیدا کرده بود و حیات مادر و نوزادش در گروی دریافت خون بود. اکنون 50 سال از آن روز گذشته و دانشجوی پزشکی آن روز‌ها همچنان خون اهدا می‌کند.
او رکورددار گینس است اما رکورد او با دیگر رکورد‌ها تفاوت چشمگیری دارد، پدر اهدای خون ایران سه رکورد جهانی در امر انتقال خون دارد که مهم‌ترین آن رکورد بالا‌ترین آمار اهدای خون است که چند سالیست از آن اوست و در کتاب رکوردهای گینس هم ثبت شده است.
رقم اعجاب انگیز اهدای خون دکتر شیخ الاسلامی 77 ساله در آخرین نوبتی که او به یک پایگاه انتقال خون مراجعه کرد، به 191 رسیده است.
شیخ الاسلامی یک رکورد عجیب دیگر هم دارد، او 16 ماه تمام، بدون وقفه ماهی یک بار خون داده است در حالی که طبق قوانین بین‌المللی از سن 16 تا 65 سالگی، مردان هر سه ماه یکبار و بانوان هر چهار ماه یکبار می‌توانند خون اهدا کنند.
اما رکورد اهدای خون در خوزستان متعلق به آقای علیرضا شجاع است که تاکنون 118 بار خون اهدا کرده است متاسفانه تماس‌های مکرر خبرنگار فارس برای مصاحبه با ایشان به نتیجه نرسید.
* فرایند اهدای خون
اهدای خون هنگامی رخ می‌دهد که یک فرد سالم به طور داوطلبانه مقدار مشخصی از خون خود را در یک مرکز انتقال خون هدیه می‌کند. خون اهدا شده پس از انجام آزمایش‌های غربالگری و تایید سلامتی به منظور تهیه فرآورده‌های خونی مورد استفاده قرار می‌گیرد و یا از طریق بانک خون مراکز درمانی به افراد دیگر تزریق می‌شود.
اهداکنندگان برای مواردی که ممکن است باعث به خطر انداختن ایمنی خون شوند مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. غربالگری شامل آزمایش برای کشف احتمالی آلودگی‌هایی نظیر HIV و هپاتیت است که می‌تواند از طریق خون انتقال دهنده منتقل شوند.
هر واحد خون حداقل جان سه نفر را از مرگ حتمی نجات می‌دهد که از این یک واحد سه نوع فرآورده گلبول قرمز، پلاسما و پلاکت‌ها هر کدام به مصرف یک بیمار می‌رسند.
فردی که خون اهدا می‌کند، پس از 24 ساعت حجم مایعات بدن او جبران می‌شود و در کمتر از یک هفته گلبول‌های از دست رفته نیز در بدن او دوباره ایجاد می‌شوند. همچنین 20 تا 30 روز پس از اهدا نیز فاکتورهای خونی از دست رفته به طور کامل در بدن فرد جبران می‌شوند.
اهدا کننده خون اما باید به لحاظ جسمی دارای شرایطی باشد. برخی شرایط عمومی اهدای خون عبارتند از:
-سن بین 17 تا 65 سال
-حداقل وزن 50 کیلوگرم
-تعداد نبض بین 50 تا 100 ضربه در دقیقه
-فشار خون بین 90 تا 180 میلی متر جیوه
-حداقل هموگلوبین خون 5/12 گرم در دسی لیتر
-حداقل فاصله بین دو اهدا 8 هفته کامل
-بیشترین تعداد اهدای خون برای آقایان 4 بار در سال و خانم‌ها 3 بار در سال
-درجه حرارت بدن نباید بیشتر از 5/37 درجه سانتیگراد باشد.
-ناشتا نباشند.
-دچار ضعف یا خستگی مفرط نباشند.
* خوزستان؛ اولین و پرمصرف ترین
انتقال خون از انسان به انسان برای نخستین بار در ایران در سال 1303 در شهر مسجدسلیمان و در بیمارستان نفت این شهر انجام شد. سازمان انتقال خون نیز در سال 1353 در کشور تاسیس شد و از آن زمان تاکنون عملیات انتقال خون به صورت رسمی در کشور انجام می‌شود. این را مدیر کل انتقال خون خوزستان می‌گوید و می‌افزاید: فرایند انتقال خون در ایران در سال‌های ابتدایی به صورت فروش خون بود و افرادی به ازای انتقال خون خود به افراد نیازمند وجه نقد دریافت می‌کردند؛ با گذشت زمان و مخصوصا با آغاز جنگ تحمیلی، انتقال خون شکل دیگری به خود گرفت و در سال‌های دفاع مقدس بسیاری از افراد برای اهدا خون مراجعه می‌کردند و در ازای اهدا خون خود هیچ انتظاری نداشتند. سازمان انتقال خون خوزستان نیز در سال 1357 فعالیت خود را در استان آغاز کرد.
به گفته دکتر عبدالحسین قاسم‌زاده هر فرد 18 تا 65 سال که وزن بیش از 50 کیلوگرم دارد، در صورت سالم بودن می‌تواند خون اهدا کند. این تصور اشتباه است که اگر یک واحد خون اهدا شود، از آن تنها به عنوان خون استفاده می‌شود و با انتقال آن به یک بیمار، تنها جان یک نفر نجات می‌یابد، واقعیت این است که اهدا یک واحد خون می‌تواند حداقل جان سه بیمار را نجات دهد، زیرا با پیشرفت علم، امروز از هر واحد خون محصولات زیادی به دست می‌آید و به این ترتیب می‌توان جان چند بیمار را نجات داد.
وی به شرایط ویژه خوزستان از نظر نیاز به خون اشاره کرده، می‌افزاید: خوزستان استانی تالاسمی خیز و تعداد بیماران مبتلا به تالاسمی در این استان قابل توجه است؛ همچنین به دلیل وجود تجهیزات و امکانات درمانی موجود در استان، عمل‌های جراحی زیادی در بیمارستان‌ها انجام می‌شود و بیماران زیادی از استان‌های همجوار و حتی کشورهای همسایه برای درمان به خوزستان مراجعه می‌کنند، به همین دلیل مصرف خون در خوزستان زیاد است و همیشه نیازمند اهدا خون از سوی شهروندان هستیم.
به گفته این مقام مسئول، در استان خوزستان بیش از 3 هزار بیمار خاص وجود دارد که به صورت مستمر نیازمند دریافت خون هستند. در گذشته یک بیمار نیازمند باید از چند روز قبل نیاز خود را به بیمارستان اعلام می‌کرد، ولی در حال حاضر ذخیره خون به اندازه کافی وجود دارد و زمانی که بیمار به بیمارستان مراجعه می‌کند، در همان زمان خون مورد نیاز در اختیار وی قرار می‌گیرد.
مدیرکل انتقال خون خوزستان با اشاره به افزایش آمار اهدای خون تصریح می‌کند: در حال حاضر خوشبختانه با توجه به فرهنگ سازی انجام شده، میزان اهدا خون در جامعه بسیار افزایش یافته به طوری که سال گذشته میزان اهدا خون در استان پنج درصد افزایش یافت. اکنون 96 درصد اهدا کنندگان در خوزستان را مردان تشکیل می‌دهند و تنها چهار درصد اهدا کنندگان، زن هستند.
وی درباره علت کم بودن میزان اهدا خون در میان خانم‌ها، می‌گوید: بسیاری از خانم‌ها وزن کمی دارند و به طور طبیعی نمی‌توانند خون اهدا کنند؛ برخی افراد نیز تصور‌ها و باورهای نادرستی درباره اهدا خون دارند و به همین دلیل مراجعه نمی‌کنند. این در حالی است که زنان 50 درصد جمعیت شهری خوزستان را تشکیل می‌دهند و 50 درصد خون تولیدی را نیز مصرف می‌کنند، به همین دلیل لازم است میزان اهدا در خانم‌ها نیز افزایش یابد. اکنون در برخی کشورهای پیشرفته میزان اهدای خون در زنان و مردان برابر است.
* خاطر جمع باشید
مدیر کل انتقال خون خوزستان در خصوص تأمین و تضمین خون‌های اهدایی که مهم‌ترین وظیفه سازمان انتقال خون است، می‌گوید: هشت پایگاه اقماری در استان ایجاد شده و سه پایگاه اصلی نیز در اهواز وجود دارد. پایگاه اندیمشک نیز به زودی راه‌اندازی می‌شود.
قاسم‌زاده با اشاره به اینکه هم اکنون برخی شهرهای استان پایگاه انتقال خون ندارند، می‌افزاید: شهرهایی که پایگاه ندارند زیر پوشش پایگاه‌های شهرهای همجوار قرار دارند و بیمارستان‌های موجود در این شهر‌ها نیز از ذخیره خون کافی برخوردار هستند.
وی توضیح می‌دهد: سازمان انتقال خون پس از دریافت خون از اهدا کنندگان، اقداماتی بر روی آنها انجام می‌دهد به نحوی که از یک واحد خون بیش از 10 محصول مختلف به دست می‌آید؛ همچنین با انجام آزمایش‌های مختلف بر روی خون دریافتی خون از نظر بیماری‌های مختلف مانند انواع هپاتیت، ایدز و بیماری‌هایی با منشاء مقاربتی بررسی می‌شود، به این ترتیب دریافت کنندگان خون می‌توانند اطمینان کامل نسبت به سالم بودن خون دریافتی داشته باشند. ضمن اینکه به تازگی دستگاه‌ها و تجهیزاتی در سازمان به کار گرفته شده که در کمترین زمان و بیشترین اطمینان، آزمایش‌های متعددی را بر روی خون‌ها انجام می‌دهد و همچنین فرآورده‌های متعددی مانند پلاکت، پلاسما، کرایو و فاکتورهای انعقادی از خون تولید می‌شود.
این مسئول در سازمان انتقال خون خوزستان درباره نحوه تأمین نیاز بیمارستان‌ها به خون، می‌گوید: خون مورد نیاز بیمارستان‌ها به صورت روزانه و بر اساس نیاز آنها تامین می‌شود، همه بیمارستان‌ها نیز از ذخیره خون برخوردارند و بازرسان انتقال خون نیز به صورت مستمر از این ذخایر بازدید می‌کنند.
مدیرکل انتقال خون خوزستان از اجرای موفق طرح حذف خون جایگزین خبر داده می‌گوید: در مدت حدود سه سال که این طرح حذف شده با کمبود خون مواجه نشده‌ایم، زیرا هم میزان اهدای خون افزایش یافته و هم شبکه خون‌رسانی تکمیل شده است.
قاسم‌زاده می‌افزاید: در حال حاضر ذخیره خون استان به اندازه‌ای است که حتی اگر 10 روز خونگیری انجام نشود، مشکلی ایجاد نمی‌شود؛ با این وجود با توجه به اینکه میزان مصرف خون در استان زیاد است، همیشه نیازمند دریافت خون هستیم.
* اهدا کننده مستمر باشیم
در حال حاضر شاخص‌های انتقال خون در ایران بسیار مناسب و نزدیک به کشورهای پیشرفته است، زیرا به دلیل وجود باورهای مذهبی و اعتقادی در کشور، میزان اهدای خون بالاست. در کشورهای پیشرفته 60 درصد اهدا کنندگان، مستمر هستند؛ اهدا کننده مستمر به فردی گفته می‌شود که در طول سال حداقل دو بار خون اهدا کند.
براساس آمار منابع رسمی، میزان اهدا کنندگان مستمر در ایران 54 درصد است؛ اگر چه این میزان مطلوب است، ولی باید باز هم افزایش یابد. همچنین میزان اهدا در کشور نیز 23 نفر به ازای هر 1000 نفر است و این میزان در خوزستان بیشتر از میانگین کشوری و به میزان 25 نفر در هر 1000 نفر است.
دکتر نگین ایوب‌زاده مسئول آموزش و روابط عمومی اداره کل انتقال خون خوزستان درباره نامگذاری یک روز به نام اهدای خون می‌گوید: 9 مرداد مصادف با سالروز تاسیس سازمان انتقال خون به نام روز اهدای خون نامگذاری شده علاوه بر این، به طور همزمان در این روز در 9 شهر بزرگ کشور از جمله اهواز پایگاه انتقال خون به صورت رسمی تاسیس شد.
وی می‌افزاید: برای خانم‌ها و آقایان شرایط اهدای خون یکسان است اما خانم‌ها با توجه به شرایط فیزیولوژیک خاص و بارداری و زایمان، سالی 3 بار می‌توانند خون دهند در حالی که برای آقایان تا 4 بار در سال امکان پذیر است. در عین حال به دلیل باور‌ها و عدم فرهنگسازی مناسب، تمایل زنان به اهداء خون کمتر از مردان است و در سال گذشته تنها چهار درصد اهداکنندگان در استان خوزستان خانم بودند.
آمارهای پایگاه منطقه‌ای آموزشی انتقال خون خوزستان حاکی از اهدای 108 هزار و 811 واحد خون توسط شهروندان این استان در سال گذشته است که از این میزان، 72 هزار و 844 واحد مربوط به شهروندان اهوازی است و بقیه واحدهای خونی نیز در پایگاه‌های اقماری شهرهای دزفول، آبادان، بهبهان، شوش‌تر، مسجدسلیمان و ایذه اهداء شده است. بیشترین میزان خون اهدا شده در سال گذشته به ترتیب در شهرهای اهواز، دزفول و آبادان و میانگین سنی اهداکنندگان نیز 20 تا 45 سال بوده است.
* حس زیبای خون دادن
بهرام کولیوند یکی از اهدا کنندگان خون دادن را رمز سلامتی خود دانسته و می‌گوید: کمک به هم نوع و نجات جان یک انسان برایم از اهمیت زیادی برخوردار است، امیدوارم خداوند هم قبول کند زیرا به نظر من نجات جان یک انسان بسیار ارزشمند است.
وی اضافه می‌کند: وقتی که خون اهدا می‌کنم روحم بسیار سبک می‌شود و احساس بسیار خوبی دارم و این حس که خون من جان یک هم وطن را نجات خواهد داد حس زیبایی را به من هدیه می‌کند. از این کار احساس غرور می‌کنم. او به دیگران نیز سفارش می‌کند: اگر سالم هستید برای اهدای خون به پایگاه انتقال خون مراجعه کنید و به هموطنان خود زندگی ببخشید.
وی در پاسخ به این سوال که آیا تاکنون در هنگام خون دادن دچار ضعف عمومی شده، می‌گوید: یک بار این مسئله پیش آمد با این وجود خونگیری تا آخرین مرحله انجام شد. مقصر خودم بودم که با شکم خالی اقدام به اهدای خون کرده بودم با این حال این شرایط موجب نگرانی و ناراحتی من از خون دادن نشد بلکه اشتیاقم به این کار خیر همراه با آمادگی جسمانی کامل بیشتر هم شد.
* یک کار خیر دیگر در ماه رمضان
با آغاز ماه مبارک رمضان و همزمانی آن با بلند‌ترین و گرم‌ترین روزهای تابستان احتمال کاهش ذخایر خونی در پایگاه‌های سطح کشور خصوصا نقاط گرمسیر قوت می‌گیرد.
سازمان انتقال خون ایران با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرده است: این روز‌ها اهدای خون در زمان‌های محدودتری صورت می‌گیرد گرچه پایگاه‌های انتقال خون بعد از افطار نیز فعال هستند اما همچنان نیاز به اهدای خون به قوت خود باقی است.
از اهداکنندگان خون دعوت شده است تا یک نوبت از دفعات اهدای خود را در ماه مبارک رمضان قرار دهند و ماه رمضان توجه خود را برای اهدای خون تنها به شب‌های قدر معطوف نکنند زیرا در ماه مبارک رمضان هفته‌های پیش از شب‌های قدر ذخایر خونی به کمترین میزان خود می‌رسد.
انتقال خون خوزستان نیز ساعات کاری پایگاه‌های زیر پوشش این اداره را در ماه رمضان برای حل مشکل کاهش میزان اهدا خون در تابستان تغییر داده و تا ساعت 22 عملیات خونگیری در این مراکز و پایگاه‌ها انجام می‌شود.
زندگی، گرم جریان می‌یابد با هر قطره‌ای که تو با لبخند اهدا می‌کنی. چقدر لذت بخش است چونان باران بی‌مضایقه مهربان بودن. قطره‌های خون بهاری است که پیشکش می‌کنیم تا هیچ وقت زندگی دیگران به زمستان نرسد.
«هرگز به نیکی نمی‌رسید، مگر از آنچه که دوست دارید، انفاق کنید». آل عمران-92
..........................................
گزارش: مریم سادات سبط نبی
