تخریب میراث فرهنگی استان

وضعیت میراث فرهنگی شوش نگران‌کننده است

رییس هیات مدیره انجمن دوستداران میراث فرهنگی شوش بیان کرد: در چند ماهه اخیر متاسفانه شاهد اتفاقات ناخوشایندی در حوزه میراث فرهنگی شوش بوده‌ایم. محمدرضا معتمدی نسب به خبرنگار ایسنا در خوزستان گفت: تخریب چندین محوطه­ باستانی در شوش که توسط حفاران و قاچاقچیان یا توسط عواملی دیگر در سطح شهرستان از یک سو و ساخت‌وسازهای ناهماهنگ و تعرض‌هایی که به چشم‌انداز محوطه باستانی صورت می­گیرد از سویی دیگر از جمله اتفاقات ناگواری می­باشند که همچنان گریبانگیر میراث فرهنگی این شهرستان است. وی تصریح کرد: جای تاسف است که برخی از تخریب­ها دقیقا در محدوده متمرکز حفاظت شده روی می­دهد، محدوده­ای که فاصله­ چندانی با محل استقرار یگان حفاظت ندارد.  کارشناس ارشد فرهنگ و زبان‌های باستانی اظهار کرد: نیروهای یگان حفاظت در شوش طبق شواهد موجود حداکثر تلاش خود را جهت گشت زنی و حفاظت فیزیکی از آثار دارند اما به علت کمبود امکانات و نیروی انسانی حفاظت به صورت مناسب صورت نمی­گیرد و همچنان­ شاهد از بین رفتن آثار فرهنگی هستیم که از ویژگی غیرقابل برگشت‌پذیری برخوردارند و در واقع برگ‌هایی از تاریخ چند هزار ساله این سرزمین هستند. معتمدی‌نسب در عین حال گفت: تلاش­هایی جهت مرمت و ساماندهی محوطه شوش در حال انجام است که در جای خود قابل تقدیر می­باشد. ولی با توجه به اهمیت و ارزش جهانی شوش انتظار گسترش فعالیت عملی بیشتر و ساختاری در حوزه میراث فرهنگی می­رود.  این مدرس دانشگاه خاطرنشان کرد: علاوه بر ساخت‌وسازهای صورت گرفته در عرصه و حریم منظری که به نوعی همچنان ادامه دارد در طی چند ماهه اخیر در چندین نقطه شاهد حفاری غیرمجاز هستیم که می‌توان به تخریب یک گور احتمالا اشکانی در شهر صنعتگران شوش و حفاری دیگری در شهر پانزدهم اشاره کرد.  وی یادآوری کرد: محوطه باستانی شوش هنوز به صورت کامل محصور نشده است. در کل محوطه تنها یک مکان استقرار یگان حفاظت وجود دارد و عملاً در برخی قسمت‌ها تردد به وسیله موتورسیکلت و برخی موارد اتومبیل به راحتی صورت می‌گیرد. از سوی دیگر نبود نیروی یگان حفاظت به حد کافی با توجه به گستردگی قابل توجه محوطه‌های تحت پوشش اداره میراث فرهنگی در سطح شهرستان از علت‌های وقوع رویدادهایی همچون تخریب و حفاری غیرمجاز در محوطه باستانی شوش است. معتمدی‌نسب تاکید کرد: تخریب یک اثر باستانی نمی­تواند هیچ دلیل موجهی داشته باشد. انتظار داریم مسؤولان در راستای ایجاد بسترهای مناسب برای حفاظت بهتر همت بیشتری داشته باشند و برای رسیدن به این منظور اقدامات و پیگیری‌های لازم را انجام دهند  پل صیحه (آباره عباس خان) اندیمشک تعیین حریم نشده است پل صیحه (آباره عباس خان) اندیمشک به دلیل تعیین حریم نشدن و مجاورت با زمین‌های کشاورزی و سکونت گاه عشایر با خطر تخریب مواجه است. این اثر در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۸۲ با شماره ثبت ۸۳۷۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این آباره در ۸ کیلومتری جاده اندیمشک به شوش و در حاشیه شرقی جاده واقع شده است. پل صیحه در سال ۱۳۷۹ شناسایی گردید و کار خاکبرداری و مرمت آن از سال ۱۳۸۰ آغاز گردید. این بنا دارای ۱۲ دهانه است و در گذشته کاربری انتقال آب را داشته و آب را بوسیله کانال به این منطقه آورده و پس از عبور آب از روی پل زمینهای کشاورزی آن طرف پل را آبیاری می‌نمودند. پلهای آبرو تنها جهت آبیاری زمینهای کشاورزی به کار می‌آیند و اصطلاحاً آباره گفته می‌شود. این پل مربوط به دوره صفوی می‌باشد. هرچند بخشی از این بنا نیمه اول دهه هشتاد توسط اداره میراث فرهنگی خوزستان مرمت شد، اما به نظر می‌رسد بخشی از سازه، مربوط به دهانه دیگر پل به هر دلیلی مرمت نشده است. مجتبی گهستونی یکی از فعالان میراث فرهنگی درباره این پل می‌گوید:«استنباط این است که خواستند بخش‌هایی از پل را به صورت نمادین مرمت کنند تا علاقه‌مندان شناختی از این سازه پیدا کنند. این پل اثر مهمی در شهر اندیمشک است که چون در مسیر این شهر تا اهواز قرار دارد، می‌تواند علاقه‌مندان زیادی را به خود جلب کند اما متأسفانه بازدید کننده این پل بسیار اندک و حتا می‌توان گفت صفر است چرا که تقریباً از شهر فاصله دارد و برای مردم اندیمشک، شوش و دزفول که در نزدیکی آن قرار دارند، ناشناخته است.» سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان افزود: از آنجا که برای مرمت این پل هزینه شده، بازخوردش باید حضور گردشگران و علاقه‌مندان باشد، اما به گفته‌ی این فعال میراث فرهنگی جاده خاکی، دسترسی نامناسب، عدم وجود تابلو اعلام وجود سازه تاریخی در مسیر منتهی به یک اثر ثبت ملی شده، وجود یک تابلو با اطلاعات ناقص درباره این اثر تاریخی که شماره ثبت هم در آن وجود ندارد از جمله مشکلات این سازه است. او درباره مواردی که این اثر ثبت شده را تهدید می‌کند، می‌افزاید: « تعیین حریم نشدن با توجه به اینکه پل در مجاورت زمین‌های کشاورزی است، مجاورت اثر با سکونتگاه عشایر که در صورت نظارت نکردن یگان حفاظت احتمالا با تخریب‌هایی مواجه می‌شود از جمله مواردی است که مسوولان باید به آن بپردازند.» گهستونی یادآور شد: از سویی نباید از خاطر برد که اندیمشک دروازه ورود خوزستان به مرکز ایران است. شهری که به دلیل پادگان‌ها بیشتر جنبه نظامی پیدا کرده است تا فرهنگی. به همین دلیل این سازه و قلعه‌های تاریخی اندیمشک می‌تواند پتانسیل فرهنگی تاریخی این شهر را نیز به گردشگران نشان دهد. همچنین دسترسی به دو سد مهم کرخه و دز از قابلیت‌های گردشگری دزفول محسوب می‌شود که فقط در ایام نوروز مورد استفاده قرار می‌گیرد. وجود منطقه گردشگری منگره هم از خصوصیات ناشناخته این شهر است که فقط مردم بومی از آن استفاده می‌کنند. به گزارش هنرنیوز، مصالح به کار رفته در ساخت این پل صیحه سنگ، آجر به همراه ملات گل، آهک و ساروج است. پی پایه‌های این پل از سنگ، ستونها از آجر و دیواره‌های فوقانی از سنگ است. دریچه‌های پل در جهت خلاف جریان آب و هم در جهت موافق آن پیش آمدگی‌های دارد که اصطلاحاً موج‌شکن یا آب ( پشت پل ) به صورت نیم دایره است. افزایش مقطع طولی پل و سنگین‌تر نمودن پایه‌ها جهت خنثی‌سازی رانش حاصل از طاقهای بزرگ، نقش استحکامی پل در مقابل فشارهای سرسام‌آور آب در هنگام طغیان رودخانه‌ها و هدایت مناسب آب که از لحاظ مکانیکی و مهندسی در دوام پل تاثیر بسیاری داشته است. در ساخت پل صیحه به نمای پل توجه نشده است و فقط به جنبة کاربری و استحکامی آن توجه نموده‌اند. قوس دهانه‌ها یک اندازه نیست. این دهانه‌ها از ارتفاع « تیزی » تا پا کار بین ۶/۳ و ۷۰/۳ متفاوت است. پایه‌ها تقریباً ۱ متر بوده و دهانه ۶ بزرگترین دهانه است. با توجه به اینکه در گذشته به دلیل شرایط زندگی مردم و نیاز به آب، اکثر سکونتگاهها در کنار رودخانه و چشمه‌ها و مناطق آب خیز صورت می‌گرفت، احتمال وجود سکونتگاه‌هایی همزمان با این آباره در منطقه نیز وجود دارد. در نزدیکی این آباره در منطقه سبز آب، آباره دیگری وجود دارد که کاربری آن نیز مانند پل صیحه است. همچنین در طی خاکبرداری از دو آباره در اعماق مختلف به تکه‌های مختلف سفال شکسته برخورد شده که متعلق به دوره اسلامی است.