نیمه ماه شعبان؛ زادروز حضرت بقیه الله (عج)؛ |
ای گروه خلایق، آگاه باشید. کسی که میخواهد به آدم و شیث بنگرد، من همان آدم و شیث هستم. کسی که میخواهد به نوح و فرزندش سام بنگرد، من همان نوح و سام هستم ... کسی که بخواهد به امامان (ع) از فرزند حسین (ع) بنگرد، من همان امامان هستم. دعوت مرا اجابت کنید...» امام صادق (ع) فرمودهاند: «آقای ما قائم (عج) ـ هنگام ظهور ـ بر کعبه تکیه میکند و این سخنان را بیان میکند.» به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، دوازدهمین امام بشریت حضرت مهدی موعود همنام پیامبر مکرم اسلام (ص) بوده و القاب معروفشان «مهدی موعود»، «امام عصر»، «صاحبالزمان»، «بقیهالله»، «حجت»، «قائم» و ... (ارواحنا له الفداه) است و پدر و مادرشان امام حسن عسکری (ع) و حضرت نرجس (س) هستند و وقت و محل تولد آن حضرت روز 15 شعبان سال 255 یا 256 هجری قمری، در سامراست و ایشان به طور مخفی حدود پنج سال تحت کفالت پدر بودهاند. دوران زندگی حضرت مهدی (عج) را اکنون میتوان در چهار بخش مورد بررسی قرار داد: دوران کودکی که حدود پنج سال تحت سرپرستی پدر و در پشت پرده خفا بودند تا از گزند دشمنان محفوظ بمانند و هنگامی که پدرشان در سال 260 پدرش شهید شدند، مقام امامت به آن حضرت محول شد. دوران غیبت صغری که از سال 260 ه.ق شروع شد و در سال 329 که حدود 70 سال میشود، پایان یافت. البته اقوال دیگری نیز در این زمینه وجود دارد. دوران غیبت کبری که از سال 329 شروع شد و تا وقتی که خدا بخواهد و آن حضرت ظهور کنند، ادامه خواهد یافت. دوران درخشان ظهور آن حضرت و حکومت جهانیشان. غیبت صغری و نایبان چهارگانه فشار و شرایط سخت زمان باعث شد که پس از شهادت امام حسن عسکری (ع) در سال 260 هجری، حضرت مهدی (عج) غایب شوند؛ به طوری که حتی شیعیان خاص از دیدار آن حضرت جز در موارد نادر محروم شدند. در این دوران، آن حضرت توسط نمایندگان خاص خود که به نواب اربعه (نایبهای خاص چهارگانه) معروفند با مردم تماس داشتند. نام این چهار نایب خاص و مدت نیابتشان به این شرح است: عثمان بن سعید عمری از سال 260 تا 300 به مدت 40 سال. او در سال 300 از دنیا رفت. محمد بن عثمان پس از پدر عهدهدار نیابت خاص شد و پنج سال نیابت کرد و سرانجام در سال 305 هجری درگذشت. حسین بن روح نوبختی که در شعبان 326 وفات کرد، بنابراین حدود 21 سال عهدهدار مقام نیابت بود. علی بن محمد سمری که در نیمه شعبان سال 329 وفات یافت و حدود سه سال نایب بود. به این ترتیب این چهار بزرگوار که هرکدام فقیهی عالیقدر و ممتاز بودند بین شیعیان و حضرت مهدی (عج) وساطت میکردند و امور دوران 70 ساله غیبت صغری را بر عهده داشتند. مرقد شریف نواب اربعه در مدائن (نزدیک بغداد) در کنار قبر حضرت سلمان (ع) قرار دارد. از آنجا که شبکه وکلا قبل از حضرت امام زمان (عج) در جامعه اسلامی حضور داشته و بوسیله ائمه پیشین بنیاد نهاده شده بود، چهار نایب خاص نامبرده هر کدام با بهرهگیری از این شبکه با شیعیان ارتباط داشتند و نامهها، سوالات و اموالی را که باید به دست امام مهدی (عج) میرسید از آنان میگرفتند و به نواب خاص تحویل میدادند و یا طبق دستور آنان، آن اموال را به مصرف میرساندند. اعلامیه ختم دوران غیبت صغری و آغاز غیبت کبری نایبان چهارگانه، هرکدام به دستور مستقیم حضرت مهدی (عج) یکی از پس دیگری نصب میشدند و هنگامی که علی بن محمد سمری (ره) نایب چهارم امام قائم (عج) از دنیا رفت، دوران سفارت و نیابت خاص و غیبت صغری، به پایان رسید. شش روز قبل از وفات علی بن محمد سمری، نامهای از حضرت مهدی (عج) به او داده شد. او آن نامه را برای شیعیان خاص خواند و آنان متن آن نامه را که همچون یک اعلامیه از سوی امام مهدی (عج) در مورد ختم دوران غیبت صغری بود، نوشتند و از خانه او خارج شدند. متن آن چنین بود: «به نام خداوند بخشنده مهربان. ای علی بن محمد سمری، خداوند اجر برادرانت را در مورد فقدان تو، بزرگ کند. تو پس از شش روز از دنیا میروی. امور خود را سامان بده و آماده رحلت باش و به هیچکس در مورد جانشینی وصیت نکن. غیبت کامل (غیبت دوم و کبری) واقع شد. دیگر ظهوری نیست مگر بعد از اذن خداوند متعال ...». راز نامها و القاب امام زمان (عج( آن حضرت «مهدی» است زیرا ایشان به سوی حق و عدالت آشکار و نهان، هدایت میشود و خداوند آن حضرت را به اسرار و زمینههای نهان رشد و صلاح، ارشاد میکند. «قائم» است زیرا به بزرگترین قیام در تاریخ بشریت دست میزند؛ قیامی که سراسر آن عدالت، حق و خداپرستی است. «منتظر» (به فتح ظ) است زیرا مردم همواره در انتظار ظهورش هستند تا برای پاکسازی سراسر زمین از هرگونه ظلم و جور قیام و انقلاب کند. «صاحبالامر» است زیرا امام برحقی است که اطاعتش به عنوان «ولی امر» مطابق آیه «اولی الامر... ـ 59 نساء» واجب است. «حجت» است زیرا حجت خدا بر جهانیان است و خداوند به وسیله ایشان، حجت را بر جهانیان تمام میکند. «خلف صالح» و «آقا» است زیرا همان خط فکری امامان (ع) و پیامبر اسلام (ص) را دنبال کرده و اجرا میکند و این خط را به طور شایسته، آشکار کرده و با عزت و آقایی کامل، در همه عرصهها میدرخشد. «بقیهالله» است زیرا باقیمانده و عصاره ماندگار پیامبران و امامان (ع) و اولیای خداست و ذخیرهای جاوید برای احیای قرآن و اسلام ناب و مایه رهایی از آلودگیها و زنجیرهای اسارت است و فرمان خدا را اجرا کرده و نام خدا را در همه جا آشکار میسازد و برنامه شیطان و شیاطین را محو و نابود میکند. معنی انتظار و شرایط آن «انتظار» به معنی امید و آمادگی برای آینده بهتر است. مثلا شخصی یگانه فرزندش بیمار شده، در انتظار سلامتی او به سر میبرد، یعنی میخواهد وضع موجود (بیماری) برطرف شود و وضع دیگری (سلامتی) جایگزین آن شود. بنابراین انتظار از دو بخش تشکیل شده است: 1ـ نابودی وضع موجود 2ـ جایگزینی وضع نیک و عالی به جای آن. بر این اساس، انتظار یعنی آیندهنگری و تلاش برای دگرگونی و انقلاب. انتظار ظهور حضرت مهدی (عج) با توجه به انقلاب جهانی عظیم و عمیقی که دارد، یعنی آمادهباش کامل و زمینهسازی برای چنان انقلاب جهانی و عمیقی و قطعا چنین انتظاری باید در همه شاخههای رشد و ترقی جریان داشته باشد. مانند آمادگی سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، نظامی، اخلاقی و ... . به عبارت روشنتر، انتظار بر دو گونه است؛ انتظار خام و بیمسئولیت، انتظار پخته و مسئولانه. در تقسیمبندی دیگر، انتظار مخرب و اسارتبار و انتظار سازنده و حرکتآفرین. «انتظار خام» آن است که به طور سطحی و روبنایی و موقت باشد و تنها به دعا، جشن و شب شعر و سخنرانی اکتفا شود ولی «انتظار پخته و مسئولانه» آن است که حرکتبخش و با مسئولیت باشد و موجب تلاش پیگیر انقلابی شود. چنین انتظاری شرایطی دارد و با لقلقه زبان، به دست نمیآید. اینکه در روایات آمده است: «منتظر مانند کسی است که در رکاب پیامبر (ص) با دشمن میجنگد و در خیمه (ستاد ارتش) امام عصر (عج) است»، بیانگر آن است که انتظار تنها به لفظ، دعا و مجلس جشن و شعرخوانی به دست نمیآید، بلکه بستگی به آمادگی وسیع در تمام زمینهها برای پاکسازی محیط از آلودگیها و بهسازی در عرصههای گوناگون دارد. به عبارت آشکارتر، هر انقلابی وقتی به نتیجه میرسد که قبلا در ابعاد مختلف، زمینهسازی عمیقی برای آن شده باشد و هیچ انقلاب و نهضتی بدون مقدمه و زمینهسازی به پیروزی نخواهد رسید. انقلاب جهانی حضرت مهدی (عج) که مهمترین و وسیعترین و عمیقترین انقلابهای جهانی است هرگز از این قانون، مستثنی نخواهد بود، بلکه به خاطر جهانی بودن و عمیق بودنش، به طریق اولی باید برای آن زمینهسازی بیشتری صورت گیرد. 10 عامل زمینهساز ظهور حضرت مهدی (عج( در میان عوامل زمینهساز، میتوان 10 عامل زیر را به عنوان مهمترین عوامل زیربنایی و ریشهای برای انتظار و آمادگی در راستای ظهور حضرت ولی عصر (عج) مطرح کرد: 1ـ تکیه بر اسلام ناب و جدا کردن آن از اسلام یزیدی. 2ـ تکیه بر پیشرفتهای علمی و رشد اندیشهها و فکرهای بلند. 3ـ استقامت، شجاعت و قاطعیت. 4ـ انقلاب اخلاقی، زهد و وارستگی. 5ـ ایمان عمیق و توکل صحیح و تنگاتنگ به خدا. 6ـ برخوردها و شیوههای منطقی و استدلالی با یکدیگر. 7ـ توجه به طبقه مستضعف و محروم. 8ـ اتحاد و به همپیوستگی مسلمانان. 9ـ انتخاب رهبری صحیح. 10ـ برنامهریزیهای جامع در همه عرصهها. ویژگیهای یاران حضرت مهدی (عج( در آیه 54 سوره مائده میخوانیم: «ای کسانی که ایمان آوردهاید، هر کس از شما از اسلام بیرون رفت، خداوند در آینده جمعیتی را میآورد که دارای این پنج امتیاز هستند... هم خدا آنها را دوست دارد و هم آنها خدا را دوست دارند، در برابر مومنان، خاضع و مهربانند، در برابر مشرکان و دشمنان، سرسخت و نیرومندند، به طور پیگیر در راه خدا جهاد و تلاش میکنند، در مسیر انجام وظیفه از سرزنش هیچ سرزنشکنندهای نمیهراسند.» در بعضی از روایات آمده است که در این آیه ویژگیهای یاران حضرت مهدی (عج) بیان شده است. آنها با این اوصاف، در برابر مرتدین و کارشکنان میایستند و برای برقراری حکومت عدل جهانی حضرت مهدی (عج) تلاش میکنند. گفتارهایی از امام مهدی (عج( «به شما امر میکنم که چیزی را شریک خدا قرار ندهید و در اطاعت خدا و رسولش، مراقبت کنید.» «به شما امر میکنم، آنچه قرآن آن را زنده کرده، زنده بدارید و آنچه را قرآن نابود و باطل کرده، نابود و باطل سازید.» «درهای سوال را بر اموری که برای شما مفید نیست، ببندید.» «در مورد فرا رسیدن سریع ظهور بسیار دعا کنید چرا که همین دعا و خواستن، مایه فرج و گشایش و نزدیک شدن به آن است.» «ما به امور زندگی شما توجه داریم و شما را از یاد نمیبریم.» «هیچ چیزی مانند نماز، بینی شیطان را به خاک نمیمالد، پس نماز بخوان و بینی شیطان را به خاک بمال.» «...اما چگونگی بهرهمندی از من در عصر غیبتم، همانند بهرهمندی از نور خورشید است در آن هنگام که ابرها آن را از دیدار مردم بپوشانند.» «ظهور، مربوط به اراده خداست. تعیینکنندگان وقت ظهور، دروغگو هستند.» ثمرات ظهور حضرت مهدی (عج( در عصر درخشان حضرت مهدی (عج) عدالت و امنیت سراسر جهان را فرا میگیرد و در همه جا نعمتهای مختلف الهی، فراوان میشود. امیر مومنان علی (ع) فرمود: «در آن عصر باران بسیار میبارد، زمین گیاهان خود را آشکار میسازد، کینهها از دلها برطرف میشود، درندگان و حیوانات آرامش مییابند.» امام صادق (ع) فرمودند: «هنگامی که قائم (عج) قیام کند، حکومتش را بر اساس عدالت قرار دهد و در عصر او ظلم و ستم برچیده میشود، جادهها و راهها امن میشوند، زمین، برکات خود را آشکار میسازد، هر حقی به صاحبش میرسد، هیچ دینداری نمیماند مگر اینکه اسلام را میپذیرد و به آن اقرار میکند... و قائم ما در میان مردم همانند داود (ع) و محمد (ص) داوری کند. در این هنگام زمین، گنجها و برکات خود را آشکار سازد و کسی از شما موردی برای انفاق و صدقه و کمک مالی خود نمییابد زیرا همه مومنان غنی و بینیاز خواهند شد.» امام صادق (ع) در مورد آشکار شدن همه ابعاد دین در عصر حکومت حضرت مهدی (عج) نیز فرمودند: «مهدی (عج) آشکار کننده همه ابعاد دین است.» همچنین آن حضرت فرمودند: «علم و دانش دارای 27 شعبه است. تمام آنچه پیامبران الهی تاکنون آوردهاند، دو شعبه بیش نبوده و مردم تاکنون جز آن دو شعبه را نشناختهاند. هنگامی که قائم ما قیام کند، 25 شعبه دیگر علم را آشکار کند و در میان مردم منتشر میسازد و آن دو شعبه را به آنها ضمیمه میکند تا 27 شعبه، تکمیل و منتشر شود.» پیشرفتهای تربیتی در عصر حضرت مهدی (عج( فرهنگ اخلاقی و روابط خانوادگی و اجتماعی مردم، در عصر حکومت درخشان حضرت مهدی (عج) به جایی میرسد که امام باقر (ع) فرمودهاند: «در عصر حکومت مهدی (عج) آنقدر حکمت و روشنبینی به مردم داده میشود که زن در خانه خود بر اساس قرآن و سنت رسول خدا (ص) قضاوت میکند.» و این به معنای این است که رسانههای گروهی و وسایل تربیتی در خانه و مدرسه و محیط به قدری مجهز و اسلامی و نیرومند است که مسایل و مشکلات در خانهها به راحتی حل میشود و نیاز به کشمکشهای بیرون از خانه نیست. از عرایض حضرت مهدی (عج) به درگاه خدای متعال در فرازی از دعای افتتاح: «خدایا ما مشتاقانه به سوی تو رو میآوریم و برقراری دولت ارجمند را از تو میخواهیم تا در پرتو چنان دولتی در راه اطاعت تو گام برداریم. آن دولتی که تو در پرتو آن اسلام و مسلمین را عزت میبخشی و نفاق و منافقان را ذلیل میکنی و ما را به برکت آن دولت از دعوتکنندگان به اطاعتت و پیشگامان به راه و طریقتت میسازی و کرامت و عظمت دنیا و آخرت را روزی ما میگردانی...» منبع: سیره چهارده معصوم (علیهم السلام)، تالیف: محمد محمدی اشتهاردی، نشر مطهر، چ 4 بهار1381 |