اخبار فرهنگی . هنری . ادبی

نگاهی به سینماهای خرمشهر 30 سال بعد از آزادسازی

به علت برگزاری جشن عروسی امروز سینما تعطیل است!

گویا بنیاد مستضعفان حاضر به ساخت یا بازسازی این سینماها نیست. شهر آبادان نیز چنین مشکلی را دارد. از نظر بنیاد مستضعفان، اگر آنها سینماها را فعال کنند باید سینماها را در اختیار حوزه هنری بگذارند. حوزه هنری نیز می‌گوید ما هیچ سندی نداریم و روی زمینی که سندش مال ما نیست سرمایه‌گذاری نمی‌کنیم

قاسم منصور آل کثیر:  خرمشهر با وجودی که پیش از جنگ بیش از 7 سالن سینما را در خود جای داده بود، هم اکنون تنها دارای یک سینمای دو سالنه بوده که به همت بنیاد مستضعفان در این شهر احداث شده است. این سینما مدتها به محل برگزاری جشن عروسی تبدیل شده بود، به طوری که اکثر روزهای هفته پلاکارد «به علت برگزاری جشن عروسی امروز سینما تعطیل است» در جلوی آن برای مراجعه کنندگان و علاقه‌مندان به هنر هفتم خودنمایی می‌کرد.شهر خرمشهر قبل از انقلاب از نظر سینما و تعداد آن رتبه سوم استان را از آن خود کرده بود. یعنی بعد از آبادان و اهواز، خرمشهر بیشترین سالن‌های سینما را داشت. میهن، حافظ، مهتاب، اتحاد و ایران 5 سالن سینمای عمومی بودند که در آبادان فعالیت می‌کردند. علی‌نقی طاهری، نویسنده، پژوهشگر و مولف کتاب تاریخ سینمای خوزستان در این باره می‌گوید: به غیر از 5 سینمای یاد شده، 2 سینمای دیگر نیز فعال بودند. یکی را اداره گمرک و دیگری را جمعیت هلال احمر مدیریت می‌کردند که هر دو خصوصی بودند.طاهری می‌افزاید: در کل 7 سالن سینما در خرمشهر بود که بعد از انقلاب یعنی در خرداد 1359سینمای خرمشهر همراه با سینماهای دیگر شهرستان‌ها، همه سینماها مصادره و در اختیار بنیاد مستضعفان قرار گرفتند، اما در شهرهایی مثل اهواز، بنیاد مستضعفان پیگیر سینماها شد و اسم‌های سینماها را نیز تغییر دادند. اما نوبت به خرمشهر که رسید وقتی خواستند این کار را بکنند جنگ شروع شده بود و همه سینماها کاملا تخریب شدند.

وی در ادامه می گوید: بعد از جنگ، در سال 1368 قاعدتا باید پیگیر سینماها می‌شدند. اما بنا به دلایلی که هم آبادان در گیرش بود و هم خرمشهر، کسی نیامد این سینما‌ها را بازسازی کند. برای اینکه وقتی مصادره شده بودند در اختیار بنیاد مستضعفان قرار گرفتند ولی در این فاصله حکمی صادر شد. این حکم چنین بود: «سینماهایی که فعال هستند اداره آنها باید زیر نظر حوزه هنری برود.»

بلاتکلیفی زمین‌های سینما

گویا بنیاد مستضعفان حاضر به ساخت یا بازسازی این سینماها نیست. شهر آبادان نیز چنین مشکلی را دارد. از نظر بنیاد مستضعفان، اگر آنها سینماها را فعال کنند باید سینماها را در اختیار حوزه هنری بگذارند. حوزه هنری نیز می‌گوید ما هیچ سندی نداریم و روی زمینی که سندش مال ما نیست سرمایه‌گذاری نمی‌کنیم.

این نویسنده و پژوهشگر می‌گوید: هلال احمر اوایل فعالیتش یک مدیر داشت که علاقه‌مند به سینما بود و شروع به ساخت سینماهایی کرد که مربوط به هلال احمر بودند. از جمله در اهواز همین سینمای هلال احمر فعلی را ساخت، یکی دیگر نیز در مسجد سلیمان ساخت. بعد از جنگ، حدود سال 72 در نزدیکی میدان راه‌آهن خرمشهر، هلال احمر یک سینما ساخت ولی چون مورد استقبال قرار نگرفت و سالن آن بزرگ و فاقد دستگاه خنک کننده بود، رونقی نداشت و بعد از 8 ماه تعطیل شد.طاهری می‌افزاید: این موضوع همین‌طور ادامه پیدا کرد تا اینکه سال 82 سینما «نخل» خرمشهر توسط بنیاد مستضعفان ساخته شد که 3 سالن برای آن در نظر گرفته شد. وضعیت حالای سینما نخل هم اصلا خوب نیست و مسئولان آن می‌نالند و می‌گویند که اینجا زیاد درآمد زایی ندارد و مردم استقبال نمی‌کنند.

خرابه‌های هنر

این پژوهشگر سینماهای خوزستان توضیح می‌دهد: حالا هم خرمشهر از رونق افتاده و جمعیتش نصف شده است. این سرنوشت سینمای خرمشهر است. الان هم فقط یک سالن بیشتر ندارد و این هم با مجالس زنده است. اگر این را هم نگذارد که باید درش را ببندد، چون این روزها کمتر کسی می‌رود سینما. هنوز هم خرابه‌های آن سینماها همانطور مانده است. طاهری در پایان گفت: دلیل خراب ماندن این سینما‌ها این است که سینما طبق قانون، زمینش کاربری خاصی دارد، همچون زمین‌های مسکونی و تجاری سینما نیز کاربری فرهنگی دارند و نمی‌شود کاربریش را تغییر داد. در سال‌های جنگ جهانی دوم، اولین سینمای خرمشهر به نام هندی‌ها توسط یکی از کارمندان شرکت نفت به نام ژرژ ارمنی در زمینی واقع در پشت بانک ملی شهر که شرکت نفت به او واگذار کرده بود ساخته شد. کلیه سینما‌های خرمشهر تا سال 1354 فقط بعد از ظهرها و با 2 سانس فیلم نمایش می‌دادند. حالا خرمشهر از رونق افتاده. این سرنوشت سینمای خرمشهر است.

هنرهای تجسمی، وضعیتی همانند سینماها

در این بین گویا وضعیت فعالیت‌های هنری در دیگر بخش‌ها نیز تفاوتی با سینما ندارد. نداشتن گالری و کم توجهی به فعالیت‌های هنری مخصوصا در بخش هنرهای تجسمی باعث شده بسیاری از هنرمندان به شهرستان‌های مختلف بروند و خرمشهر را ترک کنند.«عبدالزهرا صالحی»، کاریکاتوریست خرمشهری نیز درباره هنرهای تجسمی خرمشهر می‌گوید: به نظرم اوج پیشرفت هنرهای تجسمی خرمشهر از سال 70 به بعد بود، آن موقع هر کلاسی تشکیل می‌شد حدود 30 یا 40 نفر در هر کدام از رشته‌های هنرهای تجسمی حضور داشتند که ما آن موقع به قدری افراد مشتاق داشتیم که با همکاری تعدای از دوستان آمدیم یک نگارخانه به اسم «نگارین» تعریف کردیم. این نگارخانه آزاد زیر نظر ارشاد اسلامی بود. صالحی می‌افزاید: حضور پر رنگ جوانان نشان از آن داشت که واقعا آن موقع فعالیت‌های هنری شهر زنده بود. ارگان‌ها نیز همکاری می‌کردند، حتی شورایی مثل شورای آرد و نان هم به رشته هنرهای تجسمی خرمشهر کمک می‌کرد و برای اردو و جشنواره‌هایی دیگر با هزینه‌های آنها بچه‌ها را می‌فرستادیم. این کاریکاتوریست خرمشهری ادامه می‌دهد: ارگانهایی مثل شهرداری، فرمانداری و... کمک می‌کردند و تعداد برگزیده‌ها در سطح استان و کشور آنقدر زیاد بود که در هر بخشی در سطح کشور و در رده‌های نوجوانان، جوانان و بزرگسالان ما افراد برگزیده داشتیم.

مرجع/ تهران امروز