اخبار روز خوزستان

مولا با حضور در ایسنا تشریح کرد؛ وضعیت فعلی تالاب های خوزستان، از هورالعظیم تا میانگران

معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان با بیان اینکه محدوده هیچ یک از تالاب‌های استان تغییر نکرده و مساحت آنها کاهش نیافته است،‌ گفت: تنها عرصه برخی تالاب ها کمتر شده و عرصه با محدوده متفاوت است؛ این عرصه به دلیل کاهش آب در بسیاری از تالاب‌ها کاهش یافته است. سید عادل مولا با حضور در تحریریه خبرگزاری ایسنای خوزستان با بیان اینکه 50 درصد تالاب‌های مهم و فعال کشور در استان خوزستان قرار دارند،‌ اظهار کرد: با توجه به اینکه تالاب شادگان بزرگترین تالاب کشور و با مساحتی بیش از 400 هزار هکتار است و اکوسیستم متفاوتی دارد، اهمیت این تالاب بسیار زیاد است؛ تالاب‌ها معمولا اکوسیستم یکسانی دارند، این در حالی است که تالاب شادگان دارای سه اکوسیستم متفاوت آب شیرین، آب شور و لب‌شور است.  وی افزود: مساحت فعلی تالاب شادگان که در سایت کنوانسیون رامسر ثبت‌ شده، 400 هزار هکتار است، ولی براساس نقشه‌ها و مستندات از قبل تهیه شده، یک مقدار از مساحت "خورموسی" هم به آن اضافه می‌شود و مساحت این تالاب به 500 هزار هکتار هم می‌رسد و هم‌اکنون اصلاحات مربوط به این موضوع در حال انجام است. این تالاب تنوع زیستی بسیاری دارد و وجود سه اکوسیستم مختلف موجب ایجاد تنوع زیستی خاص در این تالاب شده است.  مولا درباره تالاب هورالعظیم، تصریح کرد: این تالاب یکی از بازمانده‌های تالاب‌های بین‌النهرین است که در امتداد قسمت جنوبی مرز ایران و عراق قرار دارد و یکی از تالاب‌هایی است که از جهات مختلف حائز اهمیت است؛ این تالاب آخرین زیستگاه پرندگان مهاجر است و این ویژگی مهم، تالاب هورالعظیم را در دنیا مطرح کرده است. تالاب های شمال کشور نخستین زیستگاه پرندگان مهاجری است که از سیبری و شمال آفریقا به سمت ایران مهاجرت می کنند و آخرین توقف آنها نیز در تالاب هورالعظیم است، لذا این تالاب دارای ارزش و تنوع زیستی بسیار بالایی است.  معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان با اشاره به اینکه یک سوم تالاب هورالعظیم در ایران واقع شده است، ادامه داد: از مجموع 500 هزار هکتار مساحت این تالاب، 127 هزار هکتار در کشور ما واقع است و این قسمت از تالاب، بخش زنده و پویا آن را تشکیل می دهد. تالاب هورالعظیم از سه رودخانه کرخه، دجله و فرات تغذیه می‌شد، ولی متاسفانه در زمان رژیم بعث عراق این سه رودخانه را در این کشور محدود کردند و بخشی از این تالاب که در کشور عراق واقع شده با مشکلات بسیاری مواجه شد و اکنون این قسمت از تالاب به کانون گرد و غبار در منطقه تبدیل شده است.  وی با اشاره به اهمیت تنوع زیستی موجود در تالاب میانگران در شمال استان، اظهار کرد: تاکنون در تالاب میانگران هیچ پرنده ای به دلیل آلودگی ناشی از پساب ها تلف نشده و مرگ و میر پرندگان و جانداران این تالاب به دلیل آلودگی نیست، بلکه تالاب میانگران تنها با معضل کم‌آبی مواجه است و تقریبا از هیچ روخانه‌ای تغذیه نمی‌شود و تنها از روان‌آب‌ها و آب‌های سطحی تغذیه می‌شود.  مولا با بیان اینکه امسال طرح مدیرت تالاب‌های هورالعظیم،‌ میانگران و بامدژ اجرایی می‌شود، گفت: تالاب بامدژ در حاشیه شهر اهواز قرار گرفته و از تالاب‌هایی است که از رودخانه شاوور تغذیه می‌کند و با توجه به نزدیکی آن به شهر اهواز، برنامه‌ای برای احیاء این تالاب پیش بینی شده است. در زمینه احیاء این تالاب با اداره کل شیلات وارد مذاکره می‌شویم و به این ترتیب طرح رهاسازی ماهیان بومی در این تالاب اجرایی می شود. همچنین توسعه گردشگری در حاشیه تالاب بامدژ نیز در برنامه کاری قرار گرفته است.  معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان افزود: مهمترین برنامه‌های طرح مدیریت تالاب های استان در محدوده تالاب‌های شادگان و هورالعظیم اجرایی می شوند و سازمان حفاظت محیط زیست با کمک مجامع بین‌المللی این برنامه‌ها را اجرایی می‌کند؛ برنامه طرح مدیریت تالاب شادگان هم‌اکنون در سال پنجم است؛ در این طرح برنامه‌های خوبی پیش بینی شده و کارگروه های ویژه ای تشکیل شده است. این طرح در کمیته برنامه‌ریزی استان به تصویب رسیده و ابلاغ شده است. امسال در صدد هستیم که برنامه مدیریتی 10 تالاب دیگر را نیز اجرایی کنیم و اولویت با تالاب هورالعظیم و میانگران است. این طرح با چهار هدف اصلی اجرایی می‌شود که از آن جمله می توان به تامین آب کافی و سالم، ایجاد معیشت پایدار برای افراد بومی، توسعه تنوع زیستی تالاب ها و تضمین حیات نسل‌های آینده اشاره کرد.  وی با بیان اینکه مجامع بین‌اللملی حفاظت از تالاب ها بر اجرای این چهار برنامه تاکید دارند، تصریح کرد: برای اجرای هر یک از این برنامه‌ها کارگروهی ویژه تشکیل شده که شامل کارگروه‌های آب، کشاورزی، تنوع زیستی، معیشت و آگاهی رسانی به مردم و جوامع حریم تالاب است؛ اجرای این طرح ها با مشارکت بومیان منطقه انجام می شود. چالش‌هایی متنوع و مختلفی در اجرای این طرح‌ها وجود دارد که توسعه بی‌رویه صنعت از مهمترین چالش‌ها است که موجب ایجاد محدودیت‌هایی در کارکردهای اصلی تالاب می‌شود؛ این کارکردها ممکن است ماهیگیری، نی‌بری و حتی توسعه روستاها در تالاب باشد.  مولا با بیان اینکه صنایع بامطالعه یا بی‌مطالعه با وعده‌هایی در بحث اشتغال و توسعه برای اهالی منطقه در تالاب مستقر می‌شود، گفت: صنعت با فعالیت در محدوده تالاب ها غیر از بیکاری تعدادی اشخاص که ارتزاق آنها از طریق تالاب است، چیز دیگری به ارمغان نمی‌آورد؛ همچنان ‌که حدود 5 هزار صیاد در تالاب شادگان با روی آوردن به صنعت دست از صید برداشته و به امید کار در صنعت ارتزاق خود را از دست داده‌اند، این در حالی است که اگر حساب سرانگشتی داشته باشند متوجه می‌شوند که حتی یک سوم درآمدشان از تالاب را نمی‌توانند از طریق فعالیت در صنایع به دست آورند.  معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان افزود: در گذشته صیادانی در محدوده تالاب ها و ازجمله تالاب شادگان حضور داشتند که شبانه‌روز در تالاب مستقر بودند و در فصل تخم‌ریزی ماهیان اجازه نمی‌دادند حتی یک ماهی به صورت غیرمجاز صید شود. این اهالی با ورود صنعت به کارهای پیمانکاری رو آورده و اکنون دیگر توجهی به تالاب ندارند و متاسفانه این موضوع یکی از مهمترین چالش‌های تالاب های خوزستان است.  وی تصریح کرد: در تالاب هورالعظیم به دلیل وجود الزامات مربوط به استخراج نفت، مشکل دوچندان است. نفت یک سرمایه ملی است و همه به اهمیت آن واقف هستیم، ولی در این زمینه ضوابط و قواعدی وجود دارد که باید بر اساس آن ضوابط عمل کرد، ولی متاسفانه زیرمجموعه‌های نفت این ضوابط را رعایت نمی‌کنند و چالش‌هایی در تالاب‌ها ایجاد می‌شود؛ خاک‌برداری‌های غیراصولی، آلودگی‌های صوتی و آلودگی هوا و حتی واحدهای مستقر در آنجا موجب ایجاد مشکلاتی در تالاب هورالعظیم شده است. البته مشکل اساسی دوری مردم محلی از تالاب است که با کاهش ذخایر حیاتی در تالاب‌ها همراه شده است و علت اصلی آن عدم وجود آب کافی است. تالاب‌ها اگر آب داشته باشند خودپالایی انجام می‌دهند، این در حالی است که اگر آب تالاب کاهش یابد، مشکلات آن نیز افزایش می یابد. در حال حاضر برای ایجاد یک طرح توسعه پرورش ماهی دولت میلیاردها تومان هزینه می‌کند، در حالی که طبیعت حوضچه‌هایی آماده به نام تالاب در اختیار ما گذاشته که تنها آب آن باید تامین شود. این عدم آگاهی مردم و مسئولان باعث می‌شود تا در بحث مراقبت و حفاظت از تالاب ها با سرعت اندکی حرکت کنیم.  مولا خاطرنشان کرد: خوشبختانه اکنون در تالاب شادگان این موارد به خوبی در حال پیاده شدن است؛ در این خصوص کارگروه ماهیگیری پایدار آغاز به کار کرده و با همکاری همه دستگاه‌های متولی در این زمینه فعالیت می کند. کارگاه آموزشی آگاهی‌رسانی به بومیان منطقه نیز در شادگان تشکیل شده و در این کارگاه اهمیت تالاب را برای مردم تشریح می شود.  وی درباره تامین حق آبه تالاب ها اظهار کرد: وزارت نیرو میزان آب مورد نیاز تالاب را هنوز مشخص نکرده است. همیشه در این خصوص دچار چالش هستیم که این میزان آب یا در فصل کشاورزی توسط کشاورزان برداشت می‌شود و یا اینکه به دلیل خشکسالی حق آبه تالاب کاهش می‌یابد.  معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان درباره تخلیه فاضلاب‌ها و پساب های صنعتی به درون تالاب‌های استان گفت: در حال حاضر فاضلاب صنعتی چندانی وارد تالاب ها نمی شود؛ این فاضلاب‌ها به صورت مقطعی به تالاب ریخته می‌شوند؛ مشکل این نیست که فاضلاب وارد تالاب می شود، زیرا آب تالاب خودپالایی دارد و وجود آب و نی، موجب فیلتر شدن آب تالاب می شود. مشکل اصلی مربوط به صنایع بزرگ هم نیست، بلکه صنایع کوچک و جزء موجب وارد آمدن آسیب به تالاب ها می شوند. به طور مثال در تالاب هورالعظیم تنها فاضلاب کارگاه‌هایی که در آن منطقه مستقرند به درون تالاب سرازیر می شود؛ البته این کارگاه‌ها به نصب سیستم تصفیه فاضلاب ملزم شده اند و خوشبختانه برخی شرکت‌ها در این زمینه خوب کار کرده‌اند؛ برخی پیمانکاران بدون توجه به وضعیت سیستم فاضلاب، کارگاه هایی را راه اندازی می کنند و تنها با اعمال اهرم‌های فشار به نصب سیستم تصفیه اقدام می‌کنند.  وی تصریح کرد: بحث پساب و خاک‌بردارهای غیرمجاز نیز مهمترین معضل تالاب ها است که مشکل فاضلاب در برابر این معضل ها کم رنگ می شود. مشکل خاک‌برداری‌ها مشکلی نابوده کننده است که موجب خشک شدن منطقه می شود. امسال با تعیین محدوده‌ها، شناسایی و علامت‌گذاری تالاب‌ها، زوم‌بندی تالاب‌ها انجام و کاربری‌های هر تالاب تعیین می‌شود. پس از آن مشخص می‌شود که هر محدوده چه کاربری‌‌هایی دارد و اجازه کاربری دیگری در آنجا داده نمی‌شود و کاربری ماهیگیری و گردشگری و کاربری‌های دیگر صرفا در همان مناطقی که مشخص شده انجام می‌شود. مولا درباره کاهش عرصه تالاب‌ها در استان گفت: نقشه‌های سال‌های گذشته تالاب‌ های استان با نقشه‌های فعلی بسیار متفاوت است. از 127 هزار هکتار تالاب هورالعظیم در نقشه‌های سال 2010 تنها یک تکه کوچک به رنگ سبز مشاهده می‌شود که علت اصلی آن کمبود آب است. اگر وضع به همین صورت ادامه یابد، دچار مشکل می‌شویم، زیرا بحث تصرفات و ورود صنایع همچنان وجود دارد. مهمترین مشکلی که با کاهش عرصه تالاب ها ایجاد می شود، تشکیل کانون گرد و غبار است، زیرا با کاهش عرصه تالاب، آن محدوده به کانون گرد و غبار تبدیل می شود؛ در کشور عراق شاهد این موضوع هستیم و با خشک شدن تالاب ها، کانون های متعدد گرد و غبار در این کشور ایجاد شده است. حیات تالاب ها همیشه باید حفظ شود، در غیر این صورت همان تالاب، حیات انسان را به خطر می اندازد و این رسم طبیعت است که اگر به آن رسیدگی نشود، دشمن انسان می‌شود.  وی افزود: ایجاد کانون گرد و غبار کشور را با مشکل حادی مواجه می‌کند که این کاهش عرصه را بیشتر در تالاب هورالعظیم شاهد هستیم و اکنون بیشتر از نیمی از این تالاب خشک شده است. تالاب‌های شادگان و میانگران در این زمینه کمتر مشکل دارند و عرصه این دو تالاب تغییر چندانی نداشته است.  معاون اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان با بیان اینکه هدف مجامع بین‌المللی، حفظ حیات تالاب ها است، یا‌دآور شد: این تالاب‌ها یک هویت ملی هستند و در کشور ما کنوانسیون رامسر متولی حفظ آنها است.  مولا با اشاره به لزوم توسعه گردشگری در محدوده تالاب های استان، گفت: در این زمینه فعالیت در محدوده تالاب‌شادگان آغاز شده و تلاش بر این است که بحث گردشگری سنتی در محدوده این تالاب توسعه یابد، به گونه ای که هویت اصلی و فرهنگ مردم بومی منطقه در این طرح حفظ شود و گردشگر با حضور در محدوده تالاب امکان اسکان و بهره برداری از امکانات موجود را داشته باشد. به منظور معرفی تالاب‌ها به عنوان مراکز گردشگری، دو مرکز با کارکرد و اهداف مشخص در محدوده تالاب ایجاد شده است. همچنین با هدف معرفی تالاب های استان در شهرهای آبادان و شادگان نیز برنامه هایی پیش بینی شده است که از آن جمله می توان به ایجاد موزه ای برای معرفی جانداران تالاب شادگان در آبادان اشاره کرد. ایجاد چنین مرکزی در شادگان نیز پیش بینی شده و تا یک سال آینده به بهره برداری می رسد.