یک نکته

نقدی بر مخفی کاری و ضعف مطالعات در سد گتوند

 

معاون سابق سازمان محیط زیست کشور گفت: سد گتوند علیا از ضعف ارزیابی محیط زیستی رنج می برد.

دکتر دلاور نجفی در گفتگو با آژانس خبری بختیاری (ایبنانیوز)، با اعلام این مطلب افزود: برای هر سد دو نوع ارزیابی زیست محیطی برای دوره ساخت و دوره بهره برداری انجام می شود تا آسیب های محیطی را به حداقل ممکن برساند ولی سد گتوند از ضعف ارزیابی محیط زیستی رنج می برد.

معاون سابق محیط طبیعی سازمان حفاظت از محیط زیست کشور افزود: طرح ارزیابی زیست محیطی سد گتوند برای دوره ساخت، با فشار سازمان محیط زیست تا حدودی انجام شد ولی در حد یک گزارش روی کاغذ ماند و الزامات آن توسط وزارت نیرو اجرا نشد.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: متاسفانه تا آنجا که خبر دارم، سد گتوند علاوه بر ضعف در اجرای ارزیابی محیط زیستی دوره ساخت، هنوز فاقد طرح ارزیابی محیط زیستی دوره بهره برداری است و موضع گیری مسئولان سازمان محیط زیست به روشنی نشان میدهد که مطالعات مربوطه که توسط وزارت نیرو انجام شده هرگز به سازمان محیط زیست ارائه نشده و همین ضعف مطالعات و مخفی کاری باعث افزایش نگرانی ها درباره پیامدهای آبگیری این سد شده است چرا که احتمال میرود شرایط اکولوژیک رودخانه در پائین دست به هم بریزد.

این مدرس زمین شناسی دانشگاه در پاسخ به این سوال که "میزان اثر بخشی دیوار حائل در کنترل معدن نمک و جلوگیری از شوری احتمالی آب کارون چقدر است"، گفت: لایه های رسی خصوصاً در سازند آغاجاری، میشان و گچساران لایه های تداوم دار است. لنز نیست؛ باند است. پر شدگی ها مشکل را حل نمی کند و لایه های نمکی با خاک ریختن مهار نمی شوند. با افزایش حجم آب دریاچه سد، سطح تماس آب با توده نمک، محدود به بیرون زدگی ها نخواهد بود و سریع به حجم بالاتری می رسد. ضمن اینکه هنوز گزارش دقیقی از وضع فروچاله ها و اقدامات انجام شده برای مهار آنها ارائه نشده و احتمال دارد فروچاله ها پس از تماس با آب، عمیق تر و بزرگتر شوند.

نجفی افزود: علاوه بر نگرانی های محیط زیستی که پیرامون سد گتوند وجود دارد، برخی ملاحظات زمین شناسی در رابطه با افزایش احتمال علمی وقوع زلزله در منطقه هم مطرح است.

این استاد دانشگاه افزود: با احداث سد گتوند حجمی برابر ۲ میلیارد متر مکعب آب را در یک منطقه پر از شکستگی و گسل ذخیره می کنیم. وزن حجمی آب برابر با یک است و به این ترتیب ۲ میلیارد تن وزن غیرطبیعی به زمین وارد می کنیم. وزن وارده، گسل های منطقه لالی و گتوند را فعال می کند و احتمالاً شاهد وقوع زلزله در این مناطق خواهیم بود؛ همانطور که در جریان آبگیری سد کارون ایذه حدود ۷۰ لرزه بزرگ و کوچک در ایذه ثبت شد.

نجفی در پاسخ به این سوال که "مسئولان وزارت نیرو احتمال وقوع زلزله قوی را اندک می دانند"، افزود: نمی توان به دقت گفت که زلزله در چه مقیاسی خواهد بود. کشورهای پیشرفته جهان هم این توان علمی را ندارند که قدرت زلزله را پیشبینی کنند. از نظر زمین شناسی، منطقه زاگرس مرکزی مملو از شکستگی است. وزن غیرطبیعی ۲ میلیارد تنی که با احداث این سد و دریاچه آن ایجاد می کنیم، ایجاد شکستگی می کند و شکستگی های قبلی را هم فعال می کند. البته یک نکته باعث امیدواری ماست که زلزله ها خطرناک نباشد. در واقع وجود لایه های مارنی، شیلی و گچی در سازند آغاجاری، میشان و گچساران باعث می شود امیدوار باشیم زلزله ها خفیف باشند.

این استاد دانشگاه گفت: همه ما امیدواریم زلزله خطرناکی رخ ندهد ولی مسئولان وزارت نیرو نباید احتمال وقوع زلزله را انکار کنند بلکه باید ضمن هماهنگی با نهادهای مسئول نظیر ستاد حوادث غیرمترقبه استانداری خوزستان و هلال احمر، اقدام به افزایش آگاهی های عمومی مردم منطقه لالی و گتوند درباره زلزله و اقدامات پیشگیرانه فنی نمایند تا از شدت و خسارات زلزله احتمالی جلوگیری کنند و ان شاء الله شاهد پشیمانی در این زمینه نباشیم.