مجله مهر: «جنوب»، «خوزستان»، «فکه»، «مرز ایران و عراق» و... را که می‌شنویم، برای بسیاری از ما یادآور روزهای جنگ است، جنگی خانمان سوز و دردناک که ترکش‌های آن روزها را هنوز هم می‌توان در زندگی مردم و زیست آن منطقه دید.
اما همه‌چیز که جنگ و خون‌ریزی و بمب نیست، در دشت‌هایی که روزگاری تنها جای پوتین سربازها می‌ماند، حالا رد پای آهوانی را بر خود می‌بیند که این سو و آن سو می‌جهند. البته حضور این آهوها هم بیشتر با علاقه شخصی و پیگیری‌های یک دلسوز محیط زیست اتفاق افتاده است. سیدباقر موسوی که ۴۲ ساله است، تقریبا همه عمرش را در این منطقه گذرانده و دغدغه‌اش برای برگرداندن آهوها به منطقه نتیجه مثبتی داشته است. صفحه اینستاگرام راهنمای ما در پیدا کردن این محیط‌بان بود، او در صفحه‌اش عکس‌های متفاوت و خاصی از زیست طبیعی منطقه منتشر می‌کند.
به دنبال آهوهای فکه
«من متولد اول شهریور ۱۳۵۶ هستم و دیگر بالای ۱۰ سالی می‌شود که در حفاظت و حمایت از تنها بازمانده آهوی این منطقه تلاش می‌کنم و در این مدت بعنوان یک محیط‌بان در این زمینه فعالیت داشتم. زمانی این آهوها در اطراف کوه مشداخ و شنزارهای بستان به تعداد قابل توجهی زیست می‌کردند اما بر اثر به وجود آمدن شرایط نامساعد به سمت منطقه فکه و نهایتا دشت‌های منطقه طیب در عراق فراری شدند. خیلی زود شکارچیان عراقی متوجه حضور این آهوها در خاک خودشان شدند و متأسفانه تعدادی از آنها را شکار کردند.»
«در این زمان برای اینکه بتوانم این تعداد آهو را به خاک میهن خودمان بازگردانم در نزدیک نقطه مرزی اقدام به ایجاد چند آبشخور کردم که خوشبختانه تا امروز بیش از چهل رأس به واسطه این آبشخورها از آنسوی مرزها به منطقه فکه بازگشته و سپس با روش‌های خاصی آنها را به زیستگاه اولیه خودشان یعنی منطقه مشداخ و تپه ماهورها و شنزارهای بستان هدایت کردم. در این میان تنها با امکانات ناچیز شخصی و البته حمایت‌های مادی و معنوی دوستداران محیط‌زیست توانستم موفقیت‌های قابل توجهی در بازگرداندن و حفاظت از این آهوها داشته باشم.»
آبشخورهایی که آهوان را برگرداند
«وقتی آب با شن‌ها تماس پیدا می‌کند، بوی خاصی را به وجود می‌آورد و البته ممکن است ما آدم‌ها آن را استشمام نکنیم، اما آهوی تشنه از کیلومترها آن را متوجه شده و به سمت آن کشیده می‌شود.
یکی دیگر از روش‌هایی که برای نگه داشتن این آهوان در کشور انجام می‌دهم، استفاده از حلقه‌های CD و کاست‌های VHS بود که تقریبا بدون صرف هیچ هزینه‌ای به اجرا درآمد و نتیجه آن هم بسیار مثبت بوده است. برای این کار در محل‌هایی خاص و مشخص شده، مسیری چند صد متری را به نوعی با نوار ویدئو و سی‌دی مسدود می‌کنم که گروه‌های کوچک آهو با رسیدن به آن و دیدن زرق و برق نوارها و سی‌دی‌های محل را ترک میکنند. این کار را در محل‌های مختلف که از قبل شناسایی کرده‌ام، تکرار می‌کنم تا آهوان به جای دلخواه و مورد نظر هدایت شوند.»
آهوها از من نمی‌ترسند
«آهویی که در این منطقه زندگی می‌کند به لحاظ ظاهری با گونه‌ها یا زیرگونه‌های موجود در کشور تفاوت دارد. گوش‌های بزرگ، گواتر ناپیدا، مقاومت در گرمای بالای شصت درجه، آب نخوردن در فصل سرد سال و شاخدار بودنِ حدود شصت درصد از ماده‌ها، خصوصیات منحصر بفرد این نوع آهوی بی‌نظیر است. همچنین این آهو تابه حال به لحاظ ژنتیکی معرفی نشده و به احتمال زیاد یا گونه خالصی است و یا امکان دارد زیرگونه‌ای از آهوی شنی عربی باشد.
نکته جالبی که در ارتباط با این آهوها وجود دارد، این است که آنها، مرا می‌شناسند و گاهی تا فاصله چهار متری آنها نزدیک می‌شوم ولی فرار نمی‌کنند.»
علاقه به طبیعت مرا به محیط‌بانی و عکاسی کشاند
«من از همان اول استخدامم به عکاسی علاقمند بودم و با کشف آهویی که تصور می‌شد با جنگ تحمیلیِ نسل آن منقرض شده است به استخدام سازمان درآمدم. خوشبختانه با تلاش بی‌وقفه و جستجوی فراوان توانستم از تعداد انگشت شمار آهوی باقیمانده عکس هم بگیرم. در حال حاضر هم مشغول مراقبت، نگهبانی و آبگیری آبشخورها و رسیدگی از آهوان بازگردانده شده از آنسوی مرز هستم. البته همچنان تلاش می‌کنم آهوهای بیشتری را از آنسوی مرزها به سمت خاک خودمان بازگردنم. این آهوان هم در خاک ایران و هم در عراق با خطر شکار روبرو هستند، از طرفی وجود کانال آبرسان ام الدبس که بتونی است و از وسط زیستگاه شمالی منطقه می گذرد، زندگی آهوها را به شدت تهدید می‌کند. چون آهوان معمولا برای تغذیه از روی پل‌هایی که روی کانال نصب شده، می‌گذرند، ولی در هنگام بازگشت با کوچکترین استرس یا ترسی خود را به داخل کانال می‌اندازند که با توجه به دیواره بتونی لغزنده و شیبدار، قادر به خروج از آن نخواهند شد و نهایتا به دلیل عمق زیاد آب غرق می‌شوند.
البته این منطقه مرزی بخش‌هایی دارد که شاید تابه‌حال کسی در آنها پا نگذاشته باشد، از طرفی مناطقی هست که هنوز مین‌هایی از زمان جنک زیر شن‌ها مدفون شده و هم برای آهوان و هم برای من که در مناطق رفت و آمد می‌کنم، خطرناک هستند.»
نزدیک بود روی مین بروم!
«همین چند وقت پیش در حال بررسی و پیگیری تحرکات آهوها در منطقه مرزی و در میان شنزارها بودم که رد پاهای آهوها که جلوی مسیرم قرار داشتند مرا به خودشان جلب کردند که ناگهان متوجه شدم در میان ردها شاخک‌های یک مین والمر از میان شن‌ها در آمده است! واقعا اگر ردها توجه من را به خودشان جلب نمی‌کردند، امکان نداشت شاخک‌های مین والمر را ببینم و احتمالا هم روی آن پا می‌گذاشتم.»
همیشه دوست داشتم پرواز کنم
«من همیشه علاقه خاصی به حیات وحش و آنچه در طبیعت بصورت آزاد و طبیعی زندگی می‌کند، داشته و دارم. از همین رو در صفحه اینستاگرام من عکس‌های زیادی از پرنده‌های مختلفی وجود دارد، زیبایی خاصی که پرندگان دارند، نحوه زندگی و تنوع گونه‌ای زیادی که آنها دارند، برایم جذابیت زیادی دارد.
همچنین از کودکی پرواز پرندگان را دوست داشتم و عمل به پرواز درآمدن آنها برایم عجیب و شگفت انگیز است و حتی همیشه دوست داشتم مانند آنها پرواز کنم. تقریبا همه پرندگانی که در محل خدمتم زندگی میکنند یا به این نقطه مهاجرت میکنند را می‌شناسم. تمام عکس‌ها را هم با دوربین کامپکت یا گوشی موبایل گرفته‌ام، البته مدتی قبل دوربین نیمه حرفه‌ای تهیه کردم که کیفیت عکس‌هایم بهتر شده‌اند.»
