به گزارش مشرق، امروز در هفتمین روز رایزنیها در دهمین دور مذاکرات جامع هستهای ایران و 1+5 در وین، طرفین توافقنامه ژنو را برای 10 تیر ماه سال آینده تمدید کردند.
هیاتهای مذاکره کننده ایران و شش کشور از روز سهشنبه هفته گذشته 27 آبان در شهر وین گردهم آمدند تا دهمین دور مذاکرات جامع هستهای را برگزار کنند. در این هفت روز از رایزنیها ساعتها گفتوگو برای حل اختلافات موجود بر سر راه توافق جامع صورت گرفت، ولی توافق جامع حاصل نشد و بحثها بر سر حصول توافق سیاسی انجام شد و در نهایت توافق شد که توافق ژنو تمدید شود.
سوم آذر ماه سال گذشته (1392) درست در چنین روزی بود که وزرای خارجه ایران و شش کشور (آمریکا، فرانسه، روسیه، چین، انگلستان و آلمان) به همراه کاترین اشتون مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا بعد از برگزاری سه دور نشست در شهر ژنو به توافقی تحت عنوان (برنامه اقدام مشترک) Joint Plan of Action دست یافتند.
پس از آنکه وزرای خارجه ایران و شش کشور (آلمان، فرانسه، روسیه، چین، انگلستان و آمریکا) به همراه کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در شهریور ماه سال گذشته در حاشیه شصت و هشتمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک توافق کردند که به منظور حل موضوع هستهای ایران مذاکره کنند و میز این مذاکرات در شهر ژنو چیده شد، رایزنیها برای حل این موضوع که به گفته محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران بحران غیر ضروری بود، با پیشنهاد ایران به گروه 1+5 مبنی بر«پایانی بر یک بحران غیرضروری، آغازی برای افقهای جدید» آغاز و سه بار این شهر میزبان این گفتوگوها بود و در حالی که قرار بود در ژنو 2 توافقی در این زمینه حاصل شود، ولی به دلیل زیاده خواهیهای فرانسه و با وجود اینکه وزرای خارجه شش کشور به ژنو آمده بودند تا کار را یکسره کنند، ولی همه به پایتختها بازگشتند و اعلام شد که دوباره به ژنو برمیگردند و در نهایت در ساعت سه بامداد روز یکشنبه سوم آذر ماه آن هم بعد از پنج روز مذاکره نفس گیر توافق ژنو با عنوان برنامه اقدام مشترک Joint Plan of Action حاصل شد و ظریف در نشستی خبری در پایان این توافق، آمادگی ایران را برای گفتوگو درباره گام پایانی توافقنامه ژنو اعلام کرد.
در مقدمه توافقنامه ژنو (برنامه اقدام مشترک) آمده است: هدف این مذاکرات رسیدن به یک راه حل جامع مورد توافق و بلند مدت است به نحوی که تضمین کند برنامه هستهای ایران کاملاً صلح آمیز باقی خواهد ماند. ایران اعلام میکند تحت هیچ شرایطی به دنبال دستیابی یا گسترش سلاح هستهای نیست. راه حل جامع مذکور مبتنی بر این اقدامات اولیه بوده و به یک گام نهایی منجر خواهد شد که دوره زمانی آن مورد توافق قرار گرفته و به رفع نگرانیها میانجامد. این راه حل جامع، ایران را قادر می سازد تا به طور کامل از حقوق خود در بهره گیری از انرژی هستهای برای اهداف صلحآمیز بر اساس مواد مرتبط در معاهده منع گسترش سلاحهای هستهای و با رعایت تعهدات خود بر طبق معاهده از آن برخوردار شود. این راه حل جامع متضمن یک برنامه غنی سازی با تعریف مشترک و محدودیتهای عملی و اقدامات شفاف ساز به منظور تضمین ماهیت صلح آمیز برنامه هستهای میباشد. این راه حل جامع به مثابه یک مجموعه منسجم خواهد بود که هیچ بخشی از آن مورد توافق قرار نمیگیرد مگر آنکه در مورد تمامی بخشهای آن توافق حاصل شود. این راهحل جامع شامل یک فرایند متقابل و قدم به قدم میباشد و به رفع همه جانبه تمامی تحریمهای شورای امنیت، تحریمهای چندجانبه و تحریمهای ملی مربوط به برنامه هستهای ایران میانجامد.
در این توافقنامه اعلام شد که گام اول دارای دوره زمانی شش ماهه خواهد بود و با توافق متقابل قابل تمدید میباشد. در این دوره همه اعضاء، با حسن نیت، در جهت حفظ فضای سازنده در مذاکرات فعالیت خواهند کرد.
توافق شد که در ازای یکسری اقدامات از سوی ایران در زمینه هستهای از جمله ذخیره نیمی از اورانیوم موجود غنی شده 20 درصد به صورت اکسید 20 درصد برای تولید سوخت راکتور تحقیقاتی تهران و رقیق کردن بقیه آن به مواد کمتر از 5 درصد، عدم غنی سازی بالاتر از 5 درصد، عدم گسترش فعالیتها در نطنز، فردو و یا راکتور اراک، دسترسی روزانه بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی به فردو و نطنز و ... 1+5 نیز اقدامات داوطلبانهای را صورت دهد از جمله توقف تلاش برای کاهش خرید نفت خام ایران، بازگشت مبالغ مشخص از عواید فروش نفت ایران در خارج از کشور به ایران و تعلیق برخی تحریمهای آمریکا و اتحادیه اروپا بر صادرات پتروشیمی ایران، طلا و فلزات گرانبها و ...
در سند Non Paper که مورد توافق قرار گرفت قرار شد 4.2 میلیارد دلار از داراییهای بلوکه شده حاصل از فروش نفت ایران طی هشت قسط پرداخت شود.
این توافقنامه سی ام دی ماه وارد مرحله اجرا شد و پس از آن بود که گفتوگوها در بهمن ماه برای حصول توافق جامع هستهای این بار در شهر وین کلید خورد.
از آن زمان تاکنون ایران و شش کشور 9 دور بر سر میز مذاکره نشستند تا بتوانند به توافقی جامع دست یابند. هفت دور در وین، یک دور در نیویورک و دور آخر هم در مسقط و دهمین دور نیز در هفته جاری در وین برگزار شد.
پس از آنکه ایران و شش کشور در وین 6 و در پایان شش ماه نخست توافق ژنو به این نتیجه رسیدند که به دلیل اختلافات موجود، حصول توافق عملی نیست، این مذاکرات را برای چهار ماه دیگر تمدید کردند که امروز سوم آذر ماه 1393 (24 نوامبر 2014) پایان این ضرب الاجل چهار ماه است.
وی اعلام کرد که گفتگوهای هستهای بین ایران و گروه 1+5 "پیشرفت قابل توجهی" داشته است اما نتوانستیم به توافق نهایی دست پیدا کنیم. "ایران پذیرفته که با گروه 1+5 همکاری کند، بخش اعظمی از کار انجام شده است."
وزیر خارجه روسیه در ادامه گفت که انتظار دارد طرفین مذاکرات بر روی تمام "اصول اصلی" یک توافق طی یک بازه 3 الی 4 ماه کار کنند.
دور نهایی مذاکراتی که با انعقاد توافقنامه ژنو در 3 آذر سال گذشته بین ایران و گروه 1+5 آغاز شده بود، پایان یافت. وزرای خارجی که طی روزهای اخیر در وین گرد هم آمده بودند در نهایت تصمیم گرفتند با توجه به آنچه "پیشرفت در مذاکرات" خوانده میشود توافق "برنامه مشترک اقدام" را برای چندین ماه دیگر تمدید کنند تا امیدها برای دستیابی به توافقی جامع زنده باقی بماند.
دیپلماتها میگویند که بر اساس این توافق که تمدید توافقنامه موقت ژنو محسوب میشود طرفین باید چارچوب کلی توافق را تا 10 اسفند ماه سال جاری (1 مارس 2015) و توافق نهایی را تا 10 تیر سال آتی شمسی (1 جولای 2015) منعقد کنند. در این بین ماهیانه 700 میلیون دلار از داراییهای مسدود شده ایران یعنی در مجموع 4/2 میلیارد دلار از داراییهای ایران آزاد شود.
گزارشها حاکی از این است که مذاکرات هستهای بعدی در 15 دسامبر (24 آذر) در مسقط در سطح معاونین وزرای خارجه و کارشناسان برگزار خواهد شد.
از ظرفیت غنیسازی در ایران و نیز جدول زمانبندی و چگونگی لغو تحریمهای ایران بهعنوان بزرگترین چالشهای مذاکرات نام برده میشود. در حالی که کشورمان بر ضرورت برخورداری از غنیسازی صنعتی در پایان دوره توافق نهایی (که خود محل مجادله است) تأکید دارد، آمریکاییها، بهعنوان طرف اصلی مذاکره با ایران، خواهان محدود شدن توان غنیسازی ایران بهنوعی ظرفیت دکوری هستند. در حوزه تحریمها نیز تهران اصرار دارد که برچیده شدن آنها بهصورتی مؤثر و محسوس انجام شود اما هدف غربیها این است که تا حداکثر زمان ممکن ساختار تحریمها را حفظ کنند، خواستهای که با مخالفت مذاکره کنندگان کشورمان رویارو شده است.
اختلافات در حوزههای دیگر چون مدت زمان توافق نهایی، رآکتور اراک، آینده حوزه تحقیقات و توسعه در برنامه هستهای ایران و نیز بازرسیها از دیگر مسائلی هستند که در مذاکرات جاری به آنها پرداخته خواهد شد.
به گزارش مشرق، جان کری، وزیر خارجه آمریکا، در این کنفراس خبری ضمن تشکر از وزرای خارجه گروه 1+5 و عوامل اجرایی مذاکرات هستهای وین، گفت که وزیر خارجه ایران بسیار سخت کار کرد و تلاش بسیاری کرد که این مذاکرات به نتیجه برسد.
وزیر خارجه آمریکا گفت در ماههای گذشته خیلی سخت کار کردیم که بتوانیم به یک توافق جامع دست بیابیم که جامعه بینالمللی را درباره برنامه هستهای ایران راضی سازد. این یک فرآیند پیچیده و زمانبر است.
میخواهیم به یک توافق خوب برسیم
وی افزود: "دستیابی به نتیجه همچنین از این جهت زمانبر است که ما میخواهیم به یک توافق خوب برسیم."
"دیپلماسی بسیار سخت است. این صحبتها قرار نیست برای اینکه ما تمدیدشان کردیم آسان شوند. آنها مشکل هستند و مشکل خواهند بود.... در طول چند روز گذشته در وین پیشرفت قابل توجه و واقعی کرده و طرحهای جدیدی را شاهد بودیم به همین دلیل است که ایران و گروه 1+5 مذاکرات را به مدت 7 ماه با این هدف که به یک توافق سیاسی در عرض 4 ماه برسیم، تمدید کردند. تصمیم گرفتیم که اگر تا آن زمان به توافق نرسیدیم چگونه به کار ادامه دهیم."
هنوز اختلافهایی میان دو طرف وجود دارد
وزیر خارجه آمریکا در ادامه گفت: "دستیابی به توافقی که نیازهای جامعه جهانی را برطرف سازد ممکن است. امروز به یک تفاهم مشترک رسیدیم اما هنوز اختلافهایی میان دو طرف وجود دارد. با پیشبرد این مذاکرات به سمت یک توافق دنیا امنتر از پیش شده است."
حتما میتوانیم به توافق نهایی برسیم
"در آخر حتما میتوانیم به توافق نهایی برسیم. نمیخواهیم تا آخر عمر پای میز مذاکره باشیم اما در یک سال گذشته راه زیادی آمدهایم و اکنون زمان آن نیست که مذاکرات را طرح کنیم. این مذاکرات بسیار فنی و پیچیده بوده و زمان زیادی را میطلبد. در ماه دسامبر کارشناسان فنی ما در زودترین زمان ممکن دیدار خواهند کرد."
"به روشنی اعلام میکنم که هدف ما در این مذاکرات کاملا روشن بوده و یک هدف سیاسی و ایدئولوژیک نیست بلکه یک هدف کاربردی است.... همه ما توافق کردیم که یک توافق جامع باید چه شکلی باشد. نخست، باید تمام راههای ایران را به سمت سلاح هستهای ببندد. دوم، باید فراتر از طرح اقدام مشترک کمک کند که فعالیتهای هستهای ایران را بیشتر تحت نظارت داشته باشیم و فوایدی نیز برای ایران باشد."
برای رفع تحریمها ایران باید به سؤالات پاسخ داده و تصمیمات سختی بگیرد
"این توافق به مانند هر توافق دیگر نمیتواند بر اساس اعتماد باشد. برای اینکه اعتماد یک شبه ایجاد نمیشود.... ما میخواهیم به نتیجه برسیم اما نه با هر قیمتی. می خواهیم به توافق جامعی برسیم که برای همه طرفها قابل قبول شود."
وی مدعی شد: "نه فقط آمریکا یا 5+1 بلکه دنیا سوالات بسیاری درباره برنامه هستهای ایران دارد، برای رفع این تحریمها ایران باید به این سؤالات پاسخ داده و تصمیمات سختی بگیرد."
کری در ادامه خواهان کمک کنگره به مذاکرات هستهای ایران و تمدید آن شد.
ایران به تعهدات خودش عمل کرد
"خیلیها میگفتند که ایران به تعهداتش عمل نخواهد کرد اما ایران به تعهدات خودش عمل کرد، برنامه اقدام مشترک سر جای خودش است و تحریمها هم در جای خود باقی ماندهاند."
جان کری اعلام کرد که درباره جزئیات سخنی نخواهد کرد و درباره اختلافات نیز صحبت نخواهد کرد. وی از پاسخ درباره اینکه طرفین در ازای این تحریمها چه امتیازی داده و چه امتیازی واگذار کردهاند طفره رفته و گفت که در این باره سخن نخواهد گفت.
با کنگره همکاری کرده و به تمام توصیههای آنها گوش میدهیم
وی از ارائه جزئیات درباره داراییهای مسدود شده ایران که بر اساس تمدید توافق آزاد خواهد شد، خودداری کرده، و گفت: "بر اساس برنامه اقدام مشترک به نتیجه رسیدهایم و با همان توافق ادامه خواهیم داد و چیزی فراتر از آن انجام نخواهیم داد."
وزیر خارجه آمریکا درباره واکنش کنگره به تمدید مذاکرات گفت: "امیدواریم که آنها به ما یک فرصت متوازن بدهند که بدون ارسال پیامهایی که ممکن است برداشت نادرستی از آنها بشود به کارمان ادامه داد. ما با کنگره همکاری کرده و به تمام توصیههای آنها گوش فرا خواهیم داشت."
به گزارش مشرق، امروز همزمان با ادامه مذاکرات میان ایران و 5+1 رسانهها خبر دادند که قرار است سعود الفیصل وزیر امور خارجه عربستان به وین سفر کند تا در آنجا با جان کری همتای آمریکاییاش دیدار کند.
همچنین دو روز قبل هم جان کرى از وین، وزراى خارجه ٤ شیخ نشین خلیج فارس شامل کویت، قطر، بحرین و امارات را تلفنى در جریان آخرین هاى مذاکرات هسته اى با ایران قرار داد.
این اقدامات آمریکاییها در شرایطی صورت میگیرد که پیش از این بارها کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس برای حضور در مذاکرات هستهای با ایران ابراز تمایل کرده بودند و پس از مخالفت تهران با این مسئله آنها تلاش خود را برای بینتیجه کردن مذاکرات متمرکز کردند.
کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس درحالی خواستار حضور در مذاکرات هستند که همواره همسو با کشورهای غربی نقش مهمی در تشدید فشارها علیه جمهوری اسلامی ایفا کردند، امارات متحده عربی در ابتدا وضع شدن تحریمها علیه برنامه هستهای پیشتاز اخراج بازرگانان و بلوکه کردن سرمایه ایرانیها شد، عربستان به همراه کویت، امارات و قطر با افزایش تولید نفت خود کاهش حضور ایران در بازار بین المللی انرژی را جبران کردند و با افزایش سطح تولید خود بازار را به حد اشباع رساندند، پس از توافق برنامه اقدام مشترک برای تشدید فشار بر ایران شروع به کوبیدن بر طبل هستهای شدن و ادعای آغاز رقابت تسلیحاتی کردند و این درحالی است که این کشور توان غنی سازی را ندارد.
همه این ها بخش کوچکی از اقدامات خصمانه همسایگان عربی حاشیه خلیج فارس علیه تهران بوده که بیشک تاریخ این اقدامات را از یاد نخواهد برد.
در این میان غربیها که در رسانههای خود تاکید داشتند در اختیار داشتن انرژی هستهای توسط ایران منجر به آغاز رقابت هستهای میشود که تنها عربستان و رسانههای وابسته به رژیم آلسعود مدعی آن بودند تا از این حربه در مذاکرات به عنوان استدلال استفاده کنند حالا همین کشورها پای عربستان را به مذاکرات با ایران باز کردهاند.
اما سوال اینجاست که هدف آمریکا از به زحمت انداختن وزیر خارجه عربستان برای سفر به وین چه بوده است؟ آیا آمریکاییها میخواهند طرح خود را همه جانبه و کامل نشان دهند؟
به نظر میرسد در این میان آمریکاییها از یکسو میخواهند در آستانه مذاکرات با رو کردن برگی جدید که نقش آن بر عهده آقای فیصل است مذاکره کنندگان ایرانی را تحت فشار قرار دهند و اینگونه جلوه دهند که اجماعی بین المللی و منطقهای در مقابل ایران شکل گرفته است به واقع آمریکا میخواهد این پیام را برای تهران مخباره کند که در منطقه دارای نفوذ و قدرت تاثیر گذاری است.
از سوی دیگر آمریکاییها دعوت از آقای فیصل برای حضور در وین را حتماً به قیمت گرانی به ریاض فروختهاند و امتیازهای مهمی از آنها دریافت میکنند.نکته اینجاست که آنها(غربیها) میخواهند به بن بست رسیدن مذاکرات را هم به سعودیها و دیگر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس بفروشند و در این میان این عربستان و دیگر شیخ نشینها خواهند بود که باید هزینه زیاده خواهی آمریکا در مذاکرات را پرداخت کنند.
حالا باید این سوال را مطرح کرد که مهمان ناخوانده وین چه قول و قرارهایی را با کری رد و بدل کرده اما بیشک همین مهمان ناخوانده بار دیگر با بکارگیری دیپلماسی نفتی توانست به کاهش قیمت نفت کمک کند تا حالا آمریکاییها با اعتماد به نفس بیشتری پشت میز مذاکره بنشینند و دعوت از وی شاید به نوعی جبران لطفشان به واشنگتن بوده که با کمک به کاهش قیمت نفت توانست بر تهران و مسکو فشار وارد کند.
به هرحال نتیجه مذاکرات هرچه که باشد این واقعیت برای عربستان و آنهایی که ریاض را در این روزهای تاریخی برای تحت فشار قراردادن ایران یاری میدهند تغییر ناپذیر است که ایران همسایه آنهاست.همسایهها واقعیتی ژئوپلتیک برای هر کشور هستند.