در نهم خرداد ماه 1392 هجری شمسی، حجت الاسلام و المسلمین حسن
روحانی که در آن زمان نامزد انتخابات ریاست جمهوری بود، بیانیه ای موسوم به بیانیه
شماره 3 درباره حقوق اقوام، ادیان و مذاهب را منتشر کرد.
در این بیانیه
آمده بود: کشور عزیز ما، ایران، بوستانی عطرآگین از اقلیم ها، زبان ها، ادیان و
مذاهب گوناگون است. اکنون که انتخابات سرنوشت ساز ریاست جمهوری دوره یازدهم، این
فرصت تاریخی را فراهم کرده است؛ اینجانب متعهد و مصمم هستم درصورت کسب رأی اعتماد
شما و استقرار دولت تدبیر و امید با اجرای بندهای ده گانه زیر، بخشی از فصل حقوق
ملت قانون اساسی را که از مهمترین اهداف نظام مقدس جمهوری اسلامی بوده و هست، از
شعار به عمل درآورم تا شاهد ایرانی آزاد و آباد، با مشارکت ایرانیان باشیم.
مشارکت عمومی فارغ از زبان و مذهب در مدیریت های کلان کشور و اجرای اصل
شایسته سالاری در همه سطوح سیاسی-اداری به گونه ای که تمامی شهروندان و هم میهنان
در شرایط یکسان امکان مشارکت و تصدی در کلیه سطوح تا عضویت کابینه را داشته باشند،
یکی از مواد بیانیه 10 گانه انتخاباتی رییس جمهور بود.
علاوه بر انتصاب
نیروهای شایسته محلی در پست های مدیریتی مناطق مختلف کشور و حمایت تقویت و تفویض
اختیار و واگذاری امور اجرایی محلی و منطقه ای به آنان در قالب سیاست های عمومی
دولت، تدریس زبان مادری ایرانیان (کردی، آذری، عربی و...) به طور رسمی در سطوح
مدارس و دانشگاه ها دراجرای کامل اصل 15 قانون اساسی نیز از دیگر وعده های روحانی
در این بیانیه بود.
اکنون که نیمه اول چهار سال فرصت فعالیت دولت تدبیر و
امید به پایان رسیده است، بر آن شدیم تا رویکرد دولت یازدهم و دستاوردهای آن در
حوزه اقوام و اقلیت ها را از زبان حجت الاسلام و المسلمین علی یونسی دستیار ویژه
رییس جمهوری در امور اقوام و اقلیت های دینی و مذهبی بشنویم که مشروح این گفت و گو
را در زیر می خوانید:
++ چرا دولت
یازدهم بر موضوع اقوام و اقلیت های دینی- مذهبی به صورت دستیاری ویژه پیگیری می
شود؟ دولت تدبیر و امید که ضرورت ها و اقتضائات زمان را خوب فهمیده و
نیازهای جامعه رای دهندگان را تشخیص داده بود و بر اساس تشخیص و شعار درست هم مورد
پسند مردم قرار گرفت واین گفتمان علیرغم همه ناباوری ها رای آورد، قاعدتا باید بهتر
از هر کسی تشخیص دهد که اقلیت های قومی و دینی باید مورد توجه ویژه باشد.
از شعارهای اصلی رییس جمهوری در انتخابات احقاق حقوق شهروندی بود و به این
توجه خاص شد، اگر حقوق شهروندی به طور کامل اجرایی و عملیاتی شود، به طور طبیعی
حقوق همه اقلیت های قومی، مذهبی و دینی هم کاملا استیفا می شود، علیرغم این شعار که
دولت هم چنان بر آن پافشاری می کند و مصمم است که حقوق شهروندی را استیفا کند، در
عین حال اقلیت ها به دلیل اقلیت بودن، احتیاج به توجه ویژه دارند و توجه به حقوق
آنان همانند سایر اقشار و طبقات جامعه به عنوان بخشی از ایرانیان، از ضرورت های
اجتناب ناپذیر است.
++مگر اقلیت ها از
ابتدای انقلاب تا کنون مورد توجه دولت ها نبوده اند؟ چرا بوده است، توجه
هر دولتی ممکن است به شیوه و روش خاصی باشد که این دولت احساس کرد که توجهی ویژه را
با ایجاد یک نهاد جدید اعمال کند و فکر می کنم خیلی خوب هم مورد توجه مردم قرار
گرفت؛هم اکثریت استقبال کردند و هم اقلیت. البته باید بگویم که بکارگیری این واژه
اکثریت و اقلیت شایسته نیست و اطلاق بخشی از جامعه ما به عنوان اقلیت یک واژه نارسا
است.
ملت ایران به دلیل این که همه شهروند جمهوری هستند هیچ اقلیت و اکثریتی
ندارد، از نظر قانون اساسی همه مردم ایران مشمول حقوق مساوی هستند و اقلیت و اکثریت
معنا ندارد اما یک واقعیت های تقریبا تلخی در طول تاریخ شکل گرفته است که باید به
تدریج این ادبیات اصلاح شود.
++ریشه ها و عوامل ایجاد احساس نابرابری چیست؟
ممکن است اقلیت ها بعضا احساس نابرابری، تحقیر و تبعیض داشته باشند در
حالی که اکثریت چنین نگاهی را ندارند و در بیشتر مواقع این احساس با واقعیت مطابقت
ندارد.
بیشتر آن به دلیل تبلیغات سویی بوده که دشمنان و گروهک های تروریستی
انجام داده اند، بخشی هم مربوط به جریان های سیاسی است که با القای این موضوع به
دنبال بهره برداری سیاسی بودند و البته بخشی هم مربوط به نگاه های فرقه ای است که
این نگاه در هرجایی که باشد یک نگاه خطرناک است.
احساس نابرابری همچون
احساس نا امنی بسیار بد است، نا امنی خیلی خطرناک است، اما بدتر از آن احساس ناامنی
است، بی عدالتی بد است اما احساس بی عدالتی خیلی بدتر است، تحقیر مردم خیلی بد است
اما احساس تحقیر خیلی بدتر است، برای این که برطرف کردن این احساس، سخت تر از ایجاد
امنیت و عدالت است.
در واقعه به چاه انداختن حضرت یوسف، یک حرکت برادر کشی
رخ داد اگرچه خداوند ایشان را حفظ کرد. برادران یوسف پیغمبر زاده و در بیت نبوت رشد
یافته بودند اما به هر دلیل احساس نابرابری به آن ها دست داد. احساس نابرابری احساس
خطرناکی است که حتی پیغمبرزاده را هم وادار می کند علیه برادرش به خشونت و جنایت
روی آورد.
++آیا این موضوع فقط به اسلام
اختصاص دارد؟ این درسی است که همه مذهبی ها و همه پیروان ادیان باید از
آن بیاموزند. همه ادیان باید احساس برابری کنند؛ احساس نابرابری و ظلم به یک فرد،
گروه، قوم و یا مذهب حتما افراد را وادار می کنند تا نسبت به آن ترتیب اثر بدهند و
اقداماتی مرتکب شوند که ممکن است مانند اقدام برادران حضرت یوسف، بسیار بسیار
ظالمانه باشد.
++با این وجود همواره
انگشت اتهام به سمت ایران نشانه می رود در ایران از گذشته های گذشته
اقوام مختلفی بوده اند، یهودیان، مسیحیان و فرقه های دیگر از دیرباز در ایران حضور
داشته اند، در فرهنگ ایران هم زیستی با ادیان و مذاهب نهادینه شده است، یعنی مردم
ایران در دل خودشان مذاهب، ادیان، فرق و نگاه های مختلف را تحمل کرده و داشته اند،
این یک امتیاز است، ملت بزرگ هم کار بزرگ می کند.
در گذشته که وسعت کشور هم
بیشتر بوده و بخش های مهمی را اداره می کرده است طبیعتا باید اهل تسامح و بردباری
سیاسی و مذهبی هم بوده باشد.
بردباری سیاسی و مذهبی از ویژگی های ممتاز
تاریخ ایرانیان است، دشمن سعی کرده در این اواخر این ویژگی را از ملت ایران کتمان
کند و تحت تاثیر قرار دهد در حالی که در تاریخ ملت ایران سابقه قوم کشی نداریم، در
تاریخ ملت ایران جنگ های خونین فرقه ای نداشته ایم. این یک امتیاز و ویژگی بسیار
مهم است.
یهودی ها در اروپا حادثه تلخ هولوکاست را داشتند، ارامنه در منطقه
یک حادثه داشته اند، شیعیان و اهل سنت در جاهای دیگر مورد ظلم واقع شده اند اما در
ایران کمترین حوادث تلخ قومی و مذهبی داشتیم، معنایش این است که تاریخ ملت ایران یک
تاریخ بسیار فاخر است و همواره با همزیستی اخلاقی و انسانی همراه بوده است.
++آثار این همزیستی مسالمت آمیز چیست؟
ما باید این ویژگی را حفظ کنیم، این ویژگی می تواند زمینه توسعه همه
جانبه را فراهم کند و ما را به تمدن اسلامی که از آرزوهای رهبر معظم انقلاب است
برساند و البته این آرزوی همه مسلمانان است.
ملت ایران ملتی باهوش، شجاع و
بزرگ است و دیدگاه جهانی دارد، داشتن دیدگاه جهانی مستلزم داشتن توسعه نگاه است،
باید در دل خود همه اغیار و دگراندیشان، مذاهب و ادیان مختلف را بپذیرد و اجازه
ندهیم که دیگران احساس تحقیر و تبعیض را القا کنند.
++ از نظر جنابعالی که در جریان اطلاعات و جزییات
رویدادها هستید، حساسیت های قومی چقدر در کشور جدی است؟ جمهوری اسلامی
ایران چه در زمان حضرت امام(ره) و چه در دوره رهبر معظم انقلاب، چه این دولت و چه
دولت های پیشین نگاه فرصتی به اقلیت ها داشته اند، نباید نگران باشیم و اگر چنانچه
بین اقلیت های مختلف عناصر نابابی وجود داشته باشند، مسلما ارتباطی به خود اقلیت
ندارند هم چنان که در اکثریت هم ممکن است چنین عناصری وجود داشته باشند.
به
صرف این که بگوییم در کردستان، ترکمن صحرا و برخی مناطق در مقطعی تحرکات ضد انقلابی
شده و این را به حساب همه بگذاریم ، ظلم است.
اتفاقی که در دهه شصت در
کردستان و یا جاهای دیگر رخ داد مربوط به گروهک های تروریستی بود، اتفاقا خود مردم
کردستان در کنار مردم مناطق دیگر کشور، این گروهک ها را مهار کردند.
به
هرحال خوش بختانه مساله قومیت در ایران در حال حل شدن است، نه تنها حساسیت های قومی
در حال زوال است بلکه قومیت در ایران به عنوان یک امتیاز محسوب می شود.
مردم ایران از مجموعه ای از اقوام مختلف تشکیل شده اند و کسانی که تبلیغاتی
غیر از این می کنند، دشمن مردم و اقوام هستند. حساسیت های قومی بین ملت و دولت نیست
بلکه مشکل از تبلیغاتی ناشی می شود که سعی می کند احساس نابرابری را ایجاد کند.
++ این تبلیغات داخلی است یا خارجی؟
بیش از هر دشمنی، این اسراییل است که تلاش می کند غیرمستقیم اقلیت های
داخل کشورهای اسلامی را به عنوان یک خطر معرفی کند و حتی تلاش می کند که آن ها را
جریان ضد امنیتی معرفی کند، برای این که اسراییل خودش در منطقه خاورمیانه یک اقلیت
است و احساس خطر و نابودی می کند.
و البته از آنجایی که این رژیم دموکراتیک
نیست و عناصر افراطی و نژاد پرست در سیستم دولتی اسراییل، نفوذ اصلی را دارند لذا
بر اساس تجارب تاریخی، یک روزی این رژیم توسط خود مردم فلسطین و یهود و آرای آن ها
برکنار خواهد شد. تاکید می کنم که این به معنای آن نیست که ایران با آن ها خواهد
جنگید بلکه به دلیل این که رژیم صهیونیستی یک رژیم نژاد پرست است توسط خود مردم
یهود از بین خواهد رفت.
تندروهای اسراییل چون احساس خطر می کند، لذا تلاش
می کنند فرار به جلو کرده و در ایران، عراق و دیگر کشورها خطر قومیت را مهم جلوه می
دهد.
++به نکته مهمی اشاره کردید، با
توجه به این که سیاست ضد اشغالگری جمهوری اسلامی در قبال رژیم صهیونیستی بر کسی
پوشیده نیست، وضعیت یهودیان داخل ایران چگونه است؟ یهودیان در ایران
کاملا در آرامش و امنیت هستند، یهودیان آمریکا هم با ما همراهی می کنند، مسیحیت و
اهل سنت هم مدافع پر و پا قرص جمهوری اسلامی هستند چون سیاست های ایران سیاست های
قومی، نژادپرستانه و مذهبی متعصبانه نیست.
پیروان ادیان در کشور ما، سیاست
های اصلی و استراتژی های اصلی را از زبان رهبر معظم انقلاب و رییس جمهوری می شنوند
و نه از زبان دیگران، یعنی استراتژی جمهوری اسلامی ، استراتژی وحدت و تقریب میان
اقوام و مذاهب است، و این فرقه های سنی ستیز هستند که این تبلیغات را دامن می زنند
ودنبال می کنند. این قبیل فرقه ها از قبل از انقلاب هم بوده اند و این اواخر نیز
بیشتر تقویت شده اند. این ها شبکه هایی هستند که عمده بودجه آن ها از سوی برخی
کشورهای غربی و اسراییل تامین می شود، و فعالیت آنها تاثیر چندانی در از میان بردن
تقریب و وحدت میان اقوام و مذاهب در ایران ندارد.
++تاکید شما بیشتر بر روی مقابله با فضایی است که در
آن احساس نابرابری تقویت می شود، برای کاهش احساس نابرابری دولت باید چه رویکردی
داشته باشد؟ همانطور که پیشتر توضیح دادم لازم بود دولت به این بخش توجه
ویژه کند، این توجه ویژه بازدارنده است و از نگاه های منفی، ضد امنیتی و ضد توسعه
ای پیشگیری می کند. دولت باید برای برطرف شدن محرومیت همه شهروندان به خصوص اقوام و
اقلیت ها پیشقدم باشد و کار کند که البته تا کنون کارهای زیادی انجام داده و
اقدامات بزرگی در مناطق اهل سنت و اقوام صورت گرفته است.
++عملکرد دولت در امور اقوام واقلیت ها تاکنون چگونه
بوده؟ ببینید؛ تنها انجام این خدمات کافی نیست، باید این خدمات به یک
گفتمان متکی باشد. چه این گفتمان را گفتمان اعتدال، حقوق شهروندی و تعارف بنامیم و
چه گفتمان همزیستی و هم شناختی قومی؛ هر چه که بگوییم باید به یک استراتژی و اخلاق
عمومی ، تبدیل و نهادینه شود که هیچ گاه، هیچ شهروندی به دلیل قومیت یا مذهب، احساس
تحقیر و تبعیض نکند و مورد سوء استفاده دشمن قرار نگیرد.
دولت باید تبلیغات
هم بکند، در حوزه اقوام واقلیت ها عمده تلاش ما این بوده است که تبلیغات ضد قومی،
ضدملی و ضد امنیتی را خنثی کنیم، این اولین کاری بوده که انجام دادیم و مدام در
سراسر کشور در حال مذاکره، ملاقات، جلسات و همایش ها بوده و هستیم.
در این
جهت پیشرفت خیلی خوبی داشته ایم، برای دوست، دشمن و رقیب جا افتاده که نگاه دولت
یازدهم نسبت به همه مردم ایران یک نگاه عادلانه ، انسانی و اخلاقی است و هیچ قوم،
مذهب و جریان خاصی بر دیگری ترجیح ندارد.
با این که ابزار کافی نداشتیم و
خیلی از رسانه ها هم با ما همکاری نمی کردند و حتی در برخی موارد بر ضد ما عمل می
کردند اما ما بخش تبلیغاتی و گفتمانی را از روز اول شروع کردیم که ارزیابی ها نشان
می دهد خوش بختانه موفق بوده ایم.
++بحث
ارتباط را مطرح کردید، یکی از اقدامات دولت یازدهم ارتباط با مراجع است. رابطه
دستیاری ویژه رییس جمهوری در امور اقوام و اقلیت های دینی و مذهبی با بزرگان اقلیت
های مذهبی چگونه است؟ به طور کلی رابطه دولت با همه بزرگان دینی، مذهبی
و قومی در بهترین سطح است، تقویت این رابطه تنها به ایجاد دستیاری هم خلاصه نمی شود
بلکه شخص رییس جمهوری، وزرا و مسوولان هم با این محترمین و بزرگان ارتباط دارند.
در سطح بالاتر هم رهبر معظم انقلاب است که رهبران اقلیت ها را به حضور می
پذیرند و همکاران ما در سطوح مختلف دولت نیز به دلیل وظایفشان، ارتباط دارند و ما
هم به صورت ویژه پیگیر رابطه هستیم.
اگر چنانچه در جایی هم ارتباطات کافی
نباشد، موضوع به ما منتقل می شود، ما هم بررسی می کنیم اگر چنانچه ضرورت و ادعای
درستی باشد، سعی می کنیم نقص را برطرف کنیم.
++علاوه بر گفتمان سازی، عملکرد دستیاری ویژه در حوزه
مطالبات اقوام و اقلیت ها چگونه بوده است؟ از دیگر کارهایی که ما در بخش
دستیاری ویژه دنبال کردیم، پیگری و تحقق مطالبات به حق اقوام و اقلیت ها بود.
مطالبات قومی، محلی، اقتصادی، فرهنگی، دینی ومذهبی را به عنوان نماینده و زبان آن
ها بیان کرده و می کنیم، ارتباط با ما اقوام و مذاهب بسیار صمیمانه و راحت است؛ با
قشر فرهیخته اهل سنت، علما، دانشگاهیان، محققان، احزاب و تشکلاتشان ارتباط بسیار
خوبی داریم، هم چنین ارتباط بسیار خوبی با اقلیت های دینی داریم و پیام آن ها به
سرعت به رییس جمهوری و دولت منتقل می شود.
اقلیت ها احساس می کنند که در
دولت یک نماینده ویژه دارند، به جای این که من نماینده دولت بین آن ها باشم، به
قدری خوب عمل شده است که این احساس ایجاد شده که من نماینده آن ها در دولت هستم،
خوش حالم که این گونه اعتماد کردند، به این اعتماد افتخار می کنم و خوش حالم که
چنین روابط خوب و اعتماد متقابلی ایجاد شده است.
ما هم حقیقتا سعی کردیم که
حرف دل آن ها را بزنیم و در بیان حرف دلشان هیچ ملاحظه ای نکردیم، همه می دانند که
شفاف آمدیم و زبان و بیان آن ها شدیم، خیلی ها این را نپسندیدند و خرده گرفتند، ما
به این ایرادها توجه نکردیم، ما باید با کسب اعتماد آن ها احساس تبعیض و بی عدالتی
را از بین ببریم.
++در این جا سوالی هم مطرح می شود که چطور یک شخصی که
سابقه امنیتی دارد، مورد اعتماد اقوام و اقلیت ها قرار می گیرد؟ روزهای
اول هم عده ای چنین مطالبی را می گفتند، آن ها می گفتند رییس جمهوری هم امنیتی است،
پس چطور به ایشان رای دادند، مردم به این چیزها نگاه نمی کنند، مردم به صداقت، عمل
و عقاید و نظرات فرد نگاه می کنند، بیان یک واقعیت بهترین دلیل برای صداقت یک فرد
است.
آقای رییس جمهوری که سالیان سال در امنیتی ترین مقام بود اما به شدت
مورد اقبال مردم قرار گرفت، چرا؟ برای این که حرف دل ملت را با شهامت به زبان آورد
. هر کسی که حرف دل مردم را بزند و پای حرف خود بایستد، مردم استقبال می کنند.
مردم به این تحلیل های سیاسی که فرضا این فرد امنیتی و اطلاعاتی است اصلا
توجه نمی کنند، بسیاری از نمایندگان مجلس یا سابقه امنیتی دارند و یا مثلا پاسدار،
ارتشی و بسیجی بودند، نگاه مردم به خود فرد، تفکرات، برنامه ها و عملکردش است نه
جایگاهی که در گذشته داشته است.
++ چرا
یک نفر از اقلیت ها به عنوان دستیار ویژه انتخاب نشده است؟ آیا انتخاب چنین فردی،
نمی توانست موثرتر باشد؟ این که چرا از میان خود اقلیت ها فردی برای این
کار انتخاب نشد را خیلی مهم نمی دانم اما این را مهم می دانم که باید روزی فرا برسد
که اقلیت های دینی و مذهبی در مدیریت کلان کشور حضور داشته باشند، حضور اقلیت های
مذهبی، دینی و قومی در کلان کشور همین طور که الان در مجلس شورای اسلامی و مجلس
خبرگان است، بسیار مفید و در وحدت و انسجام بیشتر تاثیرگذار است. در حال حاضر هم در
حوزه قومی پیشرفت خوبی داشته ایم، از این که از قوم عرب در مدیرت کلان کشور استفاده
شده چه ضرری کردیم، به عنوان مثال کشور از حضور دریابان شمخانی که قبلا وزیر دفاع،
و همچنین فرمانده نیروی دریایی بود و اکنون دبیر شورای عالی امنیت ملی است، چه ضرری
کرده است؟ بی تردید منافع زیادی هم برای کشور داشته است.
از قوم کُرد در
سمت های مهم داشته ایم، در حد معاون اول، وزیر کشور و وزیر نفت کُرد بوده و هستند.
لازم است بگویم که کُرد فقط کسی نیست که از کردستان باشد، کُرد، کُرد است و فرقی
نمی کند کُرد خراسان باشد یا کُرد کرمانشاه و کردستان.
جمهوری اسلامی
حساسیت قومی ندارد و این انتصابات گواه بر آن است، چطور در مساله آذری و ترک بودن
هیچ مانعی برای قرار گرفتن در بالاترین سمت ها وجود ندارد، در مورد کُرد و بلوچ نیز
همین گونه است.
به صراحت می گویم که قومی بودن در جمهوری اسلامی عامل
محرومیت نیست، ممکن است در رده های پایین اشکالی باشد اما قطعا اراده حاکمیتی نیست
بلکه یک اراده محلی یا فرقه ای است، ممکن است در یک محلی از به کارگیری یک قومیت با
سلیقه شخصی خودداری شده باشد و یا تعداد کمتری از آن ها به کار گرفته شوند که قطعا
این موضوع هیچ ارتباطی به اراده حاکمیت ندارد.
++اگرچه در حد کلان چنین نگاه و اراده ای وجود ندارد
اما به هرحال در سطح محلی وجود دارد و این کم اهمیت نیست. آیا نباید به رفع این نقص
توجه جدی داشت؟ ما به دنبال رفع آن هستیم، از همان روزهای اول هم به
عنوان یک اولویت، پیگیری کردیم ، متاسفانه بخشی از اقوام ایرانی با حساسیت بی جای
محلی سبب شده اند که بخشی از اقوام دیگر ایران در قرار گرفتن در پست های اداری
محروم شوند.
واقعیت تلخی است اما آمار دقیق آن را داریم، دولت هم به دنبال
رفع آن است، اما تاکید می کنم که این اراده حکومت و دولت نیست.
شما نگاه
کنید در همین مدت، قوه قضاییه هزاران نفر را به عنوان شورای حل اختلاف انتخاب کرده
است، قدم بسیار خوبی است، نزدیک به 2 هزار نفر از اهل سنت در شوراهای محلی به کار
گرفته شده اند و امور بسیاری از شهرهای قومیت نشین، در اختیار خودشان است، در همین
کردستان بیش از 50 درصد از سمت های اداری در اختیار مردم کردستان است.
تاکید می کنم که انتصاب به یک قوم دلیل محرومیت برای انتصاب در مشاغل مهم
نیست. دلیل محرومیت برای مشاغل جزیی هم نیست، در سطوح بالا هم از اقوام استفاده می
شود؛ در مجلس شورای اسلامی که در راس امور است این اقوام حضور دارند، در مجلس
خبرگان و دولت هم هستند.
++آیا به نظر
شما در پاسخ به استعلام ها اعمال سلیقه صورت نمی گیرد؟ ممکن است در برخی
مناطق اعمال سلیقه های خاص شود چرا که یک نگاه منفی به یکی از اقوام دارند، حال
ممکن است این گونه افراد در دستگاهی هم نفوذ کرده و اعمال سلیقه کنند که من آن را
اقدام خودسر می دانم.
++ هر از چندی در
کشور اتفاقاتی رخ می دهد و به آن اقدام خودسرانه گفته می شود، از نگاه شما اقدام
خودسر به چه معنی است؟ اقدام خودسر یعنی اقدام خلاف قانون و مصالح کشور،
اقداماتی که در برخی جاها صورت گرفته و سبب محرومیت بخشی از شهروندان ایرانی می شود
را ضد قانونی، ضد امنیتی و ضد مصالح ملی می دانم. افرادی که در برخی مناطق این گونه
عمل می کنند در واقع دعواهای محلی خودشان را به دعوای ملی تبدیل کرده اند اما تاکید
می کنم این یک واقعیت تلخ است و به طور ویژه به دنبال حل این مساله هستیم.
++چگونه؟ ما به دنبال آن
هستیم که نگاه دولت و رییس جمهوری به طور ویژه اجرا شود، ما تلاش می کنیم در وهله
اول نگاه ها تغییر کند و اصلاح شود، و یا تشخیص شخصی را بر تشخیص حاکمیت ترجیح
ندهند، حاکمیت و دولت، این نگاه را نادرست می داند و معتقد است که اقلیت ها را باید
فرصت ببینیم نه تهدید.
ما باید نگاه محدود خودسرانه را متوقف کنیم و تلاش
کنیم اولا خود آن ها تغییر نظر بدهند، اگر هم بر نگاهشان اصرار داشته باشند، باید
در حد نگاه شخصی حفظ کنند و حق ندارند آن را به عنوان نگاه حاکمیت و دولت جمهوری
اسلامی جلوه دهند.
++موضوع اقلیت ها
یکی از مسایل اشاره شده در گزارش های حقوق بشری است، ارزیابی شما از این گونه گزارش
ها چیست و دولت تدبیر و امید چقدر توانسته است پایه های این گزارش را متزلزل کند؟
در حوزه اقلیت های مذهبی، دینی و قومی معتقدم جمهوری اسلامی ایران در
دفاع از حقوق اقلیت ها پیشتاز است، آن چه که آن ها استناد می کنند اتفاقات نادری
است که در کشور رخ می دهد و ربطی به اقلیت ها ندارد.
کم برخورداری که در
بلوچستان یا کردستان است ربطی به مذهب و قوم ندارد، این کاستی ها به دلایل تاریخی و
جغرافیایی ایجاد شده که دولت به طور جدی در صدد کاهش آن است.
در سفر رییس
جمهوری در کردستان چند کار بزرگ انجام شد. از نظر اقتصادی رییس جمهوری قول دادند که
دولت دو مشکل اساسی بزرگراه و آب را حل کند. از نظر فرهنگی هم اتفاق بزرگی افتاد و
برای اولین بار کرسی آموزش زبان کردی در دانشگاه کردستان دایر می شود.
علاوه بر آن برای نخستین بار است که یک فرهیخته کُرد اهل سنت نماینده و
سفیر جمهوری اسلامی در کشور دیگر می شود. این ها نشان می دهد که دولت جمهوری اسلامی
در حمایت از شهروندان با قومیت یا مذهب متفاوت، در همه کشورهای منطقه پیشتاز است.
++در باره انتصاب سفیر سنی مذهب گفتید،
رویکرد دولت در انتخاب این سفیر چه بود؟ آقای روحانی گفتمان تقریب، حقوق
شهروندی و جذب همه اقلیت ها را مطرح کرده بود، و در دستور کار خود داشت و در سطوح
مختلف هم عمل می کرد، منتظر فرصت بود که این کار انجام شود، برخی ملاحظات هم داشتند
که منتظر به نتیجه رسیدن توافق بودند چون کسانی که مخالف این توافق بودند از هر
حرکت اصلاح طلبانه، ملی، تقریبی و وحدت بخش دولت به گونه بدی تعبیر می کردند و باعث
می شدند اصل هدف دولت را که به نتیجه رساندن برجام بود زیر سوال ببرند.
از
همان روزهای اول، رییس جمهوری به وزیر امور خارجه دستور داده بود تعدادی از هموطنان
اهل سنت و اقوام را که شایسته و واجد شرایط امنیتی، علمی، اخلاقی و سیاسی و همچنین
مدافع جمهوری اسلامی هستند به عنوان سفیر برای کشورهای مناسب انتخاب شوند.
من هم پیگیر این دستور بودم و مکرر هم خواسته تاکید کردم. اهل سنت و اقوام
بدانند که جمهوری اسلامی به آن ها اعتماد دارند، سفیر، تنها نماینده دولت نیست بلکه
نماینده جمهوری اسلامی است.
++برای
سایر اقلیت ها هم چنین رویکردی وجود دارد؟ حتما این اتفاق صورت می گیرد،
برنامه داریم و پیگیر هستیم، این راه باز شده و باید به جایگاه خودش برسد، نه فقط
در این شغل بلکه معتقدیم همه اقلیت ها باید برای احراز مشاغل و مناصب، به جایگاه
اصلی خود برسند.
البته در حال حاضر برای پست هایی همچون نمایندگی، شهرداری
ها، فرمانداری ها، معاونت ها و ادارات کل انجام می شود، ما معتقدیم که باید مراحل
بعدی هم اجرایی شود و بالاخره در دولت و جاهای مختلف کسانی که شایسته هستند و ضعف و
اشکالی ندارند از همه اقوام و اقلیت ها حضور داشته باشند.
برای احراز مشاغل
اجتماعی هم که نه دولت و نه مردم محدودیتی ندارند، بسیاری از مناصب اجتماعی در
اختیار اقلیت هاست، الان تقریبا در کردستان مدیریت فرهنگی به دست اهل سنت است. یکی
از بزرگترین موسیقی دانان ایران کُرد است، شهرام ناظری که شوالیه موسیقی ایران است
یک کُرد است، به طور کلی بهترین موسیقی دان، بهترین پزشک، بهترین مهندس در هر جایی
که باشند میدان فعالیت برای آن ها باز است و محدودیت هایی که در کشورهای دیگر اعمال
می شود، در ایران وجود ندارد.برای اینکه پیش و بیش از هر چیزی، ما همه ایرانی هستیم
و همه را ایرانی می دانیم با هر قومیت ونژادی .
++چند سال پیش آمریکا طرحی را اجرا کرد تا اقلیت های
مقیم ایران بتوانند به آن کشور مهاجرت کنند، به نظر شما هدف این طرح چه بوده است؟
اسراییل از مهاجران یهود تشکیل شده است و از این رو تلاش می کند که با
شیوه های مختلف، یهودی های ایران را هم به مهاجرت تشویق کند در حالی که یهودیان در
ایران هزاران سال زندگی کرده اند و هیچ مشکلی هم نداشتند. یهودیان ایران ، پیش از
هر چیزی ایرانی هستند و هویت ایرانی خود را با هیچ چیز دیگر معامله نمی کنند.
اسراییل با آژانس معروفش به شکل سری در صدد جذب جوانان یهود است و این
موضوع از سوی آمریکا هم به شکل دیگری دنبال می شود.
در توافق هسته ای به خوبی
نشان داده شد که چقدر تصمیمات مهم آمریکا متاثر از اسراییل است، در ماجرای مهاجرت
هم آمریکایی ها با نفوذ اسراییل این کار را با دو هدف دنبال می کنند، نخست؛ پایگاهی
برای مخالفان نظام ایجاد کنند و دوم این که کاستی ها و کمبودهای نیروی انسانی خود
را تامین کنند.
++حال که موضوع
مهاجرت مطرح شد، اجازه دهید به پدیده اخیر مهاجرت و تصویر جسد کودک سوری که در دریا
غرق شد را یادآور شوم. پیامدهای این رخداد چه می تواند باشد؟ بله،
امروزه مسلمان هایی که در خانه هایشان امنیت ندارند و نمی توانند زندگی کنند، مجبور
می شوند به کشورهای بیگانه روی آورند و با شکل های خطرناک هم این مهاجرت صورت می
گیرد.
آن چه این روزها رخ می دهد و بسیار هم دلخراش می باشد، برای جامعه
اسلامی یک ننگ است، این که مسلمان ها نتوانند هم کیشان خود را در خانه هایشان نگاه
دارند یا پناه دهند و آن ها ناچارند به کشورهای غیر مسلمان و بیرون از منطقه روی
آورند.
اگر پول هایی که علیه مردم یمن و سوریه و یا برای تقویت گروه های
تروریستی و جنگ افروزی هزینه می شود برای امنیت مردم و توسعه اقتصادی هزینه می شد،
دلیلی نداشت که مسلمان ها منازل خود را ترک کنند و مجبور شوند به راه های بسیار
خطرناک روی آورند، چه تعداد که در مسیر از پای درآمدند و آن هایی هم که به مقصد می
رسند با چه مشکلات عدیده ای مواجه هستند.
آن چه که این روزها روی می دهد یک
درد است، یک درد سوزناکی است برای مسلمان ها بخصوص مسلمان های خاورمیانه که راهی به
جز پناه بردن به خارج از سرزمین های اسلامی برایشان باقی نمانده است.
جمله
ای که صدراعظم آلمان گفت حرفی تاریخی است و یک طعن بسیار تلخی به کشورهای مسلمان
بود که مردم باید برای روزهای سخت به کعبه و حجاز روی آورند نه این که از آن ها
فرار کنند. آن چه که اتفاق افتاد درد آور است.
++به پدیده شوم تروریسم اشاره کردید، رییس جمهوری در
مقاطع مختلف بر شناسایی ریشه های تروریسم تاکید کرده اند، به نظر شما چه عواملی می
تواند در ایجاد تروریسم موثر باشد؟ شکل گیری تروریسم ریشه های متعددی
دارد، متاسفانه عمل عده ای باعث بروز بدترین خشونت ها در جهان اسلام شده است، در
کلان موضوع، جریان داعش یک واکنش خصمانه و احمقانه برخی از مسلمان های خشن است در
مقابل مظالم وحشیانه اسراییل.
به دلیل این که اسراییل و آمریکا جهان اسلام
را تحقیر کرده اند به طور طبیعی مسلمانان هم ممکن است دست به کارهایی بزنند. پس در
درجه اول ریشه تروریسم در منطقه، اسراییل و حمایت بی چون وچرای غرب از این رژیم
اشغالگر است.
متاسفانه این مساله از بس تکرار شده شاید عده ای بگویند که
شعار است اما نه، این یک واقعیت است. خود کشورهای غربی هم به این موضوع اعتراف کرده
اند که دست اسراییل را باز گذاشته اند تا هر کاری که می خواهد، انجام دهد. سکوت در
برابر جنایت ها و شهرک سازی ها و حملات وحشیانه به مناطق فلسطینی و زنان و کودکان
آنان، همگی حکایت از این حمایت علنی می کند.
ساکنان فلسطین اشغالی به جز
کسانی که مورد حمایت دولت رژیم صهیونیستی هستند، هیچ حرمت و امنیتی ندارند. چندین
نسل است که آوارگان فلسطینی در چادرها زندگی می کنند، چندین میلیون مسلمان آواره
توسط اسراییل در منطقه داریم. اگر چنانچه فلسطینی ها خمپاره ای شلیک کنند، به
اسراییل حق می دهند در جواب آن خمپاره چندین هزار نفر مردم را از بین ببرند و شهر
را نابود کنند. این رفتارها همه مسلمان ها را متاثر می کند و مساله مهمی است. و این
مسائل از جمله دلایل واکنش مسلمانان فلسطینی است.
از نظر تاریخی هم یکی
دیگر از دلایل ایجاد گروههای تروریستی ، جنایات عمیق تاریخی غربی ها نسبت به مسلمان
ها می باشد.
علت دیگر این پدیده، استبداد برخی سران کشورهای اسلامی است،
وقتی حاکمی شهروندان خود را بیگانه بداند و آن ها را در مدیریت کشور مشارکت ندهد و
مخالفان راهی برای پیگیری خواسته های خود پیدا نکنند، گروهی از تندروهای مخالف،
رفته رفته دست به اسلحه هم می برند.
علت بعدی، فقر و تعصبات کور مذهبی است،
تعصبات شدید فرقه ای و مذهبی که وجود دارد و این اواخر هم خیلی تشدید شده است. ریشه
های این تعصبات کور هم به تحریکات مخالفان مسلمانان و هزینه های سنگینی که اسراییل
و سرویس های جاسوسی دنیا برای این امر اختصاص می دهند، برمی گردد.
اگر روزی
بخواهند این مشکل را حل کنند، کافی است دولت ها با مردمانشان آشتی کنند و غرب هم از
حمایت بی چون و چرای خود از اسراییل دست بردارد که اگر این دو کار انجام شود،
بسیاری از مشکلات برطرف می شود. و بستر تندروی و خشونت و تروریسم تا حدود زیادی از
میان می رود. البته مباحث فرهنگی هم در جای خود قابل تامل و بحث است.
++بعضی وقت ها شاهد بروز آیین هایی هستیم که ناشی از
تعصبات کور و افراطی است، چه قدر توانسته ایم این ها را مدیریت کنیم؟ از
روز نخست، سیاست جمهوری اسلامی اتحاد و انسجام و دفاع از مسلمانان در جهان بوده
است، این سیاست موکد و مورد تاکید مکرر حضرت امام(ره) و رهبر معظم انقلاب بوده و
هست و شاید بتوان گفت هیچ مساله ای به این اندازه مورد تاکید رهبری نبوده است.
اتحاد به معنی این نیست که شیعه، سنی شده و یا سنی، شیعه شود بلکه به معنای
این است که هر کسی در محدوده خودش محترم باشد. نه اکثریت بخواهد به اقلیت تعدی کند
ونه اقلیت بخواهد ادعایی کند بلکه هر کسی در محدوده خود از حقوق قانونی برخوردار
باشد و همه باید به عنوان شهروند صاحب حق، زندگی کنند.
برای این مساله
نهادهای زیادی هم ایجاد شده است اگرچه اصل دفاع از این گفتمان را عالی ترین مرجع
جمهوری اسلامی برعهده گرفته و شخص رهبر معظم انقلاب متولی تقریب شده اند. ایجاد این
نهادها مشخص می کند که به مساله تقریب و اتحاد به صرف گفتن اکتفا نشده و نهادسازی
هم شده است اما چون مساله کمی پیچیده بوده و راه سختی در پیش رو دارد، بطور طبیعی
مخالفانی هم در داخل و خارج دارد.
++
آیا امکان معرفی صریح تر مخالفان این گفتمان را دارید؟ دو جریان مخالف
این گفتمان هستند، اول اسراییل؛ همان گونه که گفتم اسراییل به شدت از اتحاد
مسلمانان احساس خطر و ناامنی می کند و برای تفرقه هزینه می کند، دوم وهابیت؛ منظور
از وهابیت همه گروه های سلفی متعصب اهل سنت است. این ها جریانی هستند که دشمن اصلی
را آمریکا و اسراییل ندانسته بلکه شیعه و ایران می دانند، این ها مدام شیعه ستیزی و
ایران ستیزی را تبلیغ می کنند، برخی کشورهای پولدار منطقه هم از گذشته تا کنون حامی
این جریان هستند.
در این رابطه برای ایجاد جنگ و گروه تروریستی میلیاردها
دلار خرج می کنند و در آمریکا هم لابی دارند، چندین سایت و شبکه را علیه شیعه،
عرفان اسلامی و علیه اهل سنتی که اهل اتحاد، انسجام، صلح و اخلاق است هدایت و حمایت
می کنند.
در داخل ایران هم برخی جریان های فرقه ای و متعصب و افرادی از
روحانیون و اندکی شیعه هستند که خطر اصلی را اهل سنت می دانند، این گروه کم هستند،
قبل از انقلاب هم بودند و با امام(ره) و انقلابیون هم درگیر بودند. البته الان قوی
تر شده اند برای این که از برخی کانال ها حمایت می شوند، شبکه های تلویزیونی دارند،
تعبیر شیعه انگلیسی به همین ها اطلاق می شود، خیلی از این ها در اسراییل و آمریکا
پایگاه دارند.
تعدادی از روحانیون متعصب بی سواد که فقط بلد هستند فحش
بدهند و اهانت کنند، دروغ بگویند و علیه اهل سنت و صحابه پیامبر اسلام(ص) افترا
ببندند و سعی کنند که اختلاف شیعه و سنی شعله ور شود.
اینها گروه های
تندروی اندکی هستند که مسایلی را علیه صحابه مطرح می کنند؛ بهانه به دست دشمنان می
دهند و عده ای هم آن را به حساب ملت ایران می گذارند، ملت ایران، رهبری ، دولت
ایران و اکثر مراجع تقلید این قبیل امور را حرام می دانند و با اهانت به مقدسات
ادیان، مذاهب و اقلیت ها مخالفند.
بنده شخصا خدمت آیات عظام وحید خراسانی،
مکارم شیرازی و شبیری زنجانی رسیدم و آن ها معتقدند که هر نوع اهانتی به صحابه و
همسر پیامبراکرم جائز نیست و مقام معظم رهبری هم بارها چنین حرکاتی را حرام دانسته
اند.
این رفتار جاهلانه مختص برخی افراد متعصب نادان است، البته درایران
کمتر است و در برخی کشورهای منطقه بیشتر است. گروه های تندروی وهابی مسلک که در
ایران هم هستند سعی می کنند اهل سنت را همراه خود معرفی کنند در حالی که اکثر اهل
سنت ایران با آن ها مخالفند.
++ آیا اهل
سنت در تهران و اطراف آن نمازخانه دارند؟در حال حاضر بیش از 20 نماز
خانه اهل سنت در تهران و اطراف تهران فعالیت دارند و دولت از امنیت آن ها حمایت می
کند. به طور کلی سیاست کلان حکومت و دولت جمهوری اسلامی دوری از اختلاف و تفرقه،
رعایت و تامین و تضمین حقوق شهروندی همه ایرانیان، در چارچوب قانون ، و اتحاد و
یکپارچگی و انسجام ملی در جهت رفاه عمومی، توسعه و پیشرفت و برخورداری همگان از
موقعیت های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و معنوی است.
تاکید بر منافع،
امنیت و هویت ملی با حفظ تفاوت های قومی و نژادی و آزادی در حفظ هویت ها و فرهنگ
های قومی و بومی و مذهبی و نژادی. به تعبیری وحدت در عین کثرت ، برای سربلندی ایران
عزیز.
++ در همین رابطه با توجه به این
که کشور در آستانه دو انتخابات مهم و سرنوشت ساز قرار دارد ، جنابعالی به عنوان یکی
از مسوولان دولت تدبیر و امید، چه برنامه ای در این ارتباط برای حضور هر چه بیشتر
اقلیت های دینی و قومی و مذهبی در این انتخابات دارید؟ اولا به عنوان
دولت و مجری انتخابات، به لحاظ قانونی و شرعی وظیفه ای جز برگزاری انتخاباتی سالم و
پرشور و فراهم کردن بسترهای سخت افزاری و نرم افزاری برای این انتخابات نداریم.
دولت، با حفظ بی طرفی کامل، تنها مجری قانونی انتخابات است و بس.
و اما در
باره اقلیت های قومی و مذهبی و دینی، که همواره در طول دهه های بعد از انقلاب
اسلامی حضور چشمگیر و مسوولیت شناسانه ای در عرصه های مختلف سیاسی و غیرسیاسی داشته
اند، دو توصیه دارم.
توصیه اول به همه جناح ها و جریان های سیاسی و همگان
است که به این بخش از جامعه کاملا نگاه فراجناحی و ملی داشته باشند و بیش از هر
چیزی به ترغیب آنان برای حضور در عرصه انتخابات توجه کنند و همت بگمارند. هرچند خود
این بخش از هموطنان، به این امر مهم همواره واقف بوده اند و در حساس ترین شرایط به
وظایف ملی خود در حد اکمل آن ، عمل کرده اند.
توصیه دوم من به این عزیزان و
هموطنان اقلیت دینی و مذهبی و قومی و رهبران با تدبیر آنان است که توجه جدی به این
امر ملی داشته باشند و در این شرایط خطیر منطقه ای ، بدون توجه به دسته بندی های
سیاسی رایج در کشور اعم از راست و چپ و اصطلاح طلب و اصولگرا، سعی کنند حضور
حداکثری در انتخابات پیش رو داشته باشند و البته نمایندگان واقعی خود را بر اساس
معیارهایی که دارند به مجلس بفرستند.
اهمیت شرکت در انتخابات ، و انتخاب
نمایندگانی اصلح، بیش از هر چیز است و باز توصیه ام به عنوان یک برادر این است که
اقلیت های عزیز ایرانی حتی بیشتر از انتخابات 92 که بطور گسترده در انتخابات شرکت
کردند و برابر آمار های موجود ، اکثریت واجدان شرایط رای ، در پای صندوق ها حضور
پیدا کردند، در دو انتخابات آینده نیز حضور چشمگیر داشته باشند و در کنار سایر
هموطنان خود، پایه های اصلی وحدت و انسجام، و در عین حال، رشد و توسعه در کشور را
هر چه بیشتر مستحکم نمایند تا ایران به عنوان یک کشور دموکراتیک و آزاد، در منطقه ،
الگویی برای سایر کشورهای منطقه و اسلامی باشد .
قطعا این حضور ، پایه های
تبلیغات دشمنان ملت و تفرقه افکنان در داخل و خارج را سست و بی اثر خواهد کرد.
++ جناب یونسی ! آیا خودتان قصد شرکت در
انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری را به عنوان نامزد انتخاباتی دارید
؟ نخیر. قبلا هم در پاسخ به پرسش برخی خبرنگاران ، تاکید کرده ام که
هیچگونه قصد نامزدی در انتخابات را ندارم.
++ آیا ممکن است بر اساس برخی اخبار ، در انتخابات
آینده از لیست خاصی حمایت کنید؟ خیر چنین چیزی صحت ندارد و شایعه ای بیش
نیست. گوش به شایعه ها ندهید و در صحت اخبار ارسالی دقت کنید. البته در فرصت مناسب
، در باره شرکت اقلیت ها در انتخابات، صحبت مفصل تری خواهم کرد.
طی ده سال اخیر آمار سرطان در کشور چهار برابر شده است و احتمال می رود طی دو سال آینده پنج برابر شود.