در چهارمین سالگرد ثریا، این برنامه به مردم خوزستان تقدیم شد؛ در این برنامه با حضور دکتر روح‌الله ایزدخواه، دبیر اندیشکده جهاد اقتصادی و مدیر اندیشکده توسعه منطقه‌ای فناوران به محرومیت‌زدایی در استان خوزستان و بررسی ظرفیت‌های توسعه بومی این استان پرداخته شد.
هورنیوز – در این برنامه مستندی که به تلاش یاسر عرب، محسن زارعی و احمدرضا پاهنگ تهیه شده بود، وضعیت اسف‌بار مناطق محروم در استان خوزستان را نشان داد که دردهای این مستند اشک را از چشمان مخاطبان ثریا جاری کرد؛ در این مستند درد دل عشایران شنیده شد؛ عشایرانی که بارها و بارها فرزندانشان به دلیل نبود خانه بهداشت در مقابل چشمانشان تلف شدند و برای رسیدن به یک پزشک باید ده ساعت پیاده‌روی می‌کردند و یا صبر می‌کردند تا کوکشان از دنیا برود! عشایری که در این مستند به وضعیت زندگی‌شان پرداخته شد از حداقلی‌ترین امکانات مانند آب، برق، گاز، جاده و حتی یک سقف مطمئن محروم بودند.
مسئولین بعد از انتخابات باید به محرومیت‌زدایی در مناطق مختلف کشور توجه کنند
محسن مقصودی در ابتدای برنامه خاطر نشان کرد: یکی از مسائلی که باید بعد از انتخابات به آن پرداخته بشود محرومیت‌زدایی در استان‌های محروم کشور از جمله استان پرظرفیت خوزستان است؛ در همین راستا دوربین برنامه ثریا تصاویری را نشان می‌دهد که معمولا دوربین‌های صداوسیما این تصاویر را نشان نمی‌دهند.
دکتر روح‌الله ایزدخواه، دبیر اندیشکده جهاد اقتصادی در خصوص ظرفیت‌های توسعه بومی استان خوزستان گفت: متاسفانه خوزستان یکی از مصادیق توسعه نیافتگی در بسیاری از نقاط کشور ماست؛ منطقه‌ای که طلای سیاه دارد و یکی از بهترین خاک‌های کشور را برای کشاورزی دارد، امروزه رتبه یک یا دو را در بیکاری کشور دارد. منطقه خوزستان پر آب‌ترین استان کشور است کماینکه چندین رودخانه پرآب در این منطقه داریم و از لحاظ نقاط کشت در این منطقه نقاطی را داریم که در چهار فصل میتوان در آن کشت انجام داد؛ شدت آفتاب در استان خوزستان۲٫۵ برابر کشور هلند است و همین کشور هلند نزدیک به ۴۰۰ میلیارد یورو در سال صادرات گل و گیاه دارد.
وی در ادامه افزود: منطقه شوش و دزفول در منطقه ۳۰درجه زمین قرار گرفته است یعنی مداری که بهترین نقاط حاصلخیز دنیا بر روی آن قرار گرفته است؛ شهر دزفول یک شهر تاریخی است که ۵هزار سال قدمت تاریخی دارد، همچنین دزفول دومین شهر پرجمعیت استان خوزستان است و سی و یکمین شهر پرجمعیت کشور است که در این منطقه قطب کشاورزی وجود دارد و از این منطقه بهتر پیدا نمی‌کنید چراکه متر به متر آن قابلیت کشاورزی و دامداری دارد و البته دزفول شهری است که نیروی کار مستعد و تحصیلکرده و مستعد زیادی دارد.
از ظرفیت‌های عظیم استان خوزستان استفاده نکرده‌ایم!
ایزدخواه در خصوص ظرفیت‌های گردشگری این استان و در پاسخ به این سوال که اگر این منطقه در یک کشور دیگری بود چه کار می‌کردند، گفت: بین‌النهرین اولین نقطه تمدنی است؛ بطور مثال یک شهر صدهزار نفری در جنگل‌های آمازون بوده که هیچ چیزی نداشته است و فقط چند سفال چندهزارساله در آنجا کشف شده است که از همین ظرفیت کوچک استفاده کردند و آن شهر درحال حاضر یک شهر توریستی جهانی است و زنجیره صنعتی گردشگری را راه انداخته‌اند یعنی ضمن اینکه در آنجا یک موزه‌ای بود از سفال‌ها نمونه‌برداری کردند و صنعت سفال‌سازی راه انداختند و بعد پروازهای هوایی را در آنجا سامان دادند و دبیرستان‌ها و دانشگاه‌های منطقه را بسیج کردند که برای صنعت گردشگری ایده و طرح بدهند.
مدیر اندیشکاه توسعه منطقه‌ای فناوران ادامه داد: ما در ایران ظرفیت‌های بسیاری داریم که از آنها استفاده نمی‌کنیم؛ از لحاظ اقلیمی، اقلیم بسیار زیبا، جلگه‌های و کوهپایه‌های دیدنی داریم و از آنطرف تاریخ دفاع مقدس و انقلاب را داریم که سالانه ۲میلیون نفر فقط در اردوهای راهیان نور به این منطقه می‌آیند اما تا به حال از این ظرفیت‌های عظیم استفاده نشده است و مردم منطقه شاکی هستند که تا به حال از محل این فرصت بزرگ گردشگری خیری به آنها نرسیده است.
ایزدخواه افزود: دو میلیون نفر برای یک منطقه ۵۰۰ هزار نفری بسیار ظرفیت بزرگ و خوبی است اما متاسفانه برای این ظرفیت برنامه‌ریزی نشده است.
دولت اصلاحات طرح ساماندهی آبهای استان خوزستان را روی زمین گذاشت
وی در ادامه خاطرنشان کرد: سال ۷۵ رهبری به خوزستان تشریف بردند و با هلی‌کوپتر منطقه را دیدند و مشاهده کردند که انبوهی از آب و انبوهی زمین قابل کشت موجود است ولی این آبها به این زمین‌ها نرسیده است، ایشان می‌گویند چرا این آبها را ساماندهی نکرده‌اید؟ و در آنجا طرحی تهیه میشود که به طرح مقام معظم رهبری معروف میشود که شبکه آب رسانی ایجاد کند تا این آبها به زمینهای کشاورزی برسد که این طرح نزدیک ۸ سال در دولت اصلاحات بود و مدام به هیئت وزیران رفت و برگشت و سه دفعه در هیئت وزیران مطرح شده بود و به جایی نرسیده بود؛ سال ۸۷ بنده در مرکز پژوهش‌های مجلس روی این طرح کار کردم و پیگیری کردم که چرا این طرح اجرایی نمی‌شود؟
کرخه بزرگترین سد خاکی خاورمیانه به حوضچه تبخیر تبدیل شده است
ایزدخواه گفت: مدل این کار انجام شده بود که بچه‌های جهادسازندگی مدل این کار را طراحی کرده بودند که از ۸۵ تا ۸۹ مطالعه دقیقی کرده بودند و مدل این کار را تهیه کرده بودند که این کار توسط سازمان‌های دولتی امکان اجرایی شدن ندارد چراکه پروژه عظیمی است و حدودا ۵۵۰هزار هکتار اراضی در خوزستان داریم که این اراضی می‌توانند از سد کرخه آب کشاورزی بگیرند که متاسفانه بزرگترین سد خاکی خاورمیانه به حوضچه تبخیر تبدیل شده بود.
وی اظهار داشت: در آن زمان ما تلاش کردیم که اجازه بدهید بچه‌های جهاد که همگی فرماندهان زمان جنگ جهاد هستند، کار کنند که خداروشکر در دولت نهم تصویب شد و این طرح از سال ۸۹ اجرایی شد و الان حدود ۱۵۰هزار هکتار را با دقیق‌ترین روش‌های فنی احیا کرده‌اند که به دنبال این کار قیمت زمین تقریبا چهار برابر میشود.
برای محرومیت زدایی به دولتها امیدی نیست، باید مدل جهاد سازندگی احیا شود
محسن مقصودی اظهار داشت: باتوجه به نکته‌ای که در خصوص جهاد سازندگی گفتید باید بگوییم که در این حوزه دیگر به دولتها و جناح‌ها مختلف امیدی نیست و مشکلات آنقدر زیاد است که نیاز به توان مردمی داریم و باید به همان مدل جهادسازندگی برگردیم که از نبود آن بسیار رنج می‌بریم.
دکتر روح‌الله ایزدخواه تاکید کرد: در همین طرح احیای اراضی چندین تعاونی بزرگ مردمی ایجاد شده است که خود مردم زمین‌هایشان را در اختیار دولت قرار بدهند که موسسه جهادنصر بتواند کار را بصورت یکپارچه انجام بدهد لذا خود مردم باید پای کار بیایند.
نهادهای دولتی پشت میز نشین نمی‌توانند پا به پای عشایر باشند
مجریا ثریا تصریح کرد: شاید یکی از دلایلی که اینقدر مناطق محروم ما وضعیت نابه‌سامانی دارد این است که جهادسازدنگی از بین رفته است؛ جهادسازندگی روستاییان و عشایر ما را پای کار می‌بردند اما متاسفانه در حال حاضر عشایر رها شده‌اند چراکه نهادهای دولتی پشت میز نشین اصلا نمی‌توانند پا به پای عشایر باشند.
مدیر اندیشکاه توسعه منطقه‌ای فناوران در خصوص ظرفیت دامداری خوزستان گفت: شمال این استان کوهستانی است چراکه منتهی‌الیه زاگرس است لذا مرتع فراوان است بنابراین دامداری در این منطقه اولویت اول را دارد و به سمت جنوب استان که می‌رویم زمین‌ها جلگه‌ای میشود و زمین‌ها کشاورزی میشود.
بعد از اصلاحات ارضی آمریکایی‌ها بنیه اجتماعی کشاورزی ما را از بین بردند
ایزدخواه در ادامه گفت: مدل بهینه در دام، ایجاد کشت و دام‌های متوسط است یعنی هم مرتع داشته باشیم و هم دام بخصوص گوسفند که بدون وجود کشت، پرورش آن به صرفه نیست و این امر هم می‌تواند در قالب‌‌های خانوار و یا روستا باشد یعنی می‌توانیم برای هر روستا یا خانوار یک کشت و دام بزنیم که در دزفول خوشبخاتانه این کشت و دام‌ها پاگرفته است و موفق هم بوده است؛ همانطور که می‌دانید کشت و دام‌های بزرگ ما اغلب شکست خورده و زیان‌ده است اما کشت و دام‌های مردمی و متوسط تشکل می‌خواهند تا بتواند جواب بدهد؛ حالا شاید مدل این تشکل تعاونی یا اتحادیه باشد و یا همان مدل‌های سنتی قدیم مثل نسق‌بندی‌هایی که بوده است می‌تواند جوابگو باشد اما متاسفانه بعد از اصلاحات ارضی آمریکایی‌ها این بنیه اجتماعی کشاورزی ما را از بین بردند و ماهم دیگر آن را بازسازی نکردیم البته جهادسازندگی تلاش داشت این اقدام را انجام بدهداما اجازه ادامه ندادند.
روح الله ایزدخوا تاکید کرد: ما باید سازه‌های اجتماعی در بین روستاییان ایجاد کنیم که این‌ها در ابتدا متشکل بشوند و بعد به صورت مردمی به کارشان ادامه بدهند که البته در این بین کج سلیقگی میشود چراکه می‌بینیم اسما تعاونی داریم ولی باز می‌بینیم دوباره مدیران جهاد در تعیین مدیران و غیره دخالت می‌کنند؛ بنده در یکی از دهات‌های شوش دهیاری را دیدم که فوق لیسانس کشاورزی داشت اما متاسفانه مشکل ما این است که وقتی در تهران می‌نشینیم می‌گوییم این مناطق که محرومند و تحصیلکرده ندارند اما واقعا شرایط فرق کرده است و ما در همین روستاها دانشجوی دکتری داریم و می‌بینیم که این شخص در بهترین دانشگاه تهران مشغول تحصیل است و در تابستان به کار عشایری مشغول است.
ضعف رسانه‌ها، یکی از دلایل محرومیت در نقاط محروم کشور است
محسن مقصودی در این میان تاکید کرد: یکی از مباحثی که در محرومیت این مردم عزیز نقش دارد ضعف رسانه‌هاست یعنی رسانه ندارند و ما می‌بینیم که خیلی از موضوعات حاشیه‌ای به مسئله جدی رسانه‌های ما تبدیل میشود اما متاسفانه این مناطق فراموش میشوند بطور مثال امور مناطق محروم در ریاست جمهوری یک کارهایی می‌کنند اما وقتی به این مناطق می‌رویم می‌بینیم که سه تا دستگاه تولید برق خورشیدی در آنجا هست که مردم از آن استفاده کنند اما ساماندهی این کار را رها کرده‌اند بطور مثال این دستگاه بعد از شش ماه خراب شده است و این مردم نمی‌دانند باید چه کار کنند!! وقتی شارژ دوربین دوستان تمام شده است ده ساعت دیگر رانندگی و بعضا پیاده طی مسیر کردند تا برسند به جایی که بتوانند باتری‌شان را شارژ کنند؛ مسئولین باید به این مباحث ابتدایی رسیدگی کنند.
وی با بیان اینکه خانه بهداشت درد بزرگی در این منطقه هست، اظهار داشت: عمده امکانات بهداشتی ما در تهران و کلانشهر‌هاست و انتظارمان این بود که در طرح تحول سلامت بیشتر به مردم محروم رسیدگی بشود اما متاسفانه مناطق محروم ما واقعا در بحث بهداشت و درمان رها شده‌اند.
مشکل اساسی در مناطق محروم این است که کار به مردم سپرده نمی‌شود
ایزدخواه افزود: مشکل اساسی این است که کار به مردم سپرده نمی‌شود؛ در همین منطقه دزفول مردم پس‌اندازهای میلیاردی در بانک دارند اما متاسفانه کار به این مردم سپرده نمی‌شود لذا مشکل فقر، پول و کمبود نیروی انسانی نیست اما وقتی پیمانکار از اصفهان و کرمانشاه به خوزستان می‌رود و کار انجام می‌دهد طبیعی است که کار ناقص انجام میشود؛ مردم هم وقتی دولت کاری را به دست می‌گیرد، یک گوشه‌ای می‌نشینند و می‌گویند دولت کار را تا آخر انجام می‌دهد.
دبیر اندیشکده جهاد اقتصادی ادامه داد: جهادسازندگی در همین منطقه در سال ۶۴ که هنوز جنگ ادامه داشت گفت که خرمشهر که آزاد شده است و دست خودمان است پس باید آن را بسازیم و نیازی نیست که منتظر بمانیم تا جنگ تمام بشود لذا بازسازی جنگ در دل جنگ شروع شد نه بعد از جنگ؛ جهاد در این زمان به مردمی که از این مناطق مهاجرت کرده‌بودند می‌گفتند که می‌خواهیم روستای شما را آباد کنیم و خودتان نیز کمک کنید و هر روستایی که مردم آن زودتر حاضر می‌شدند از همان شروع می‌کردند؛ وقتی مردم را به صحنه بیاوریم می‌بینیم که خودشان کار را به سرانجام می‌رسانند.
دلالی، تولیدات استان خوزستان را فلج کرده است
دکتر روح‌الله ایزخواه در خصوص مسائل کشاورزی استان خوزستان اظهار داشت: همانطور که اشاره کردم این منطقه چند فصل کشت دارد و حتی در زمستان هم کشت زمستانه دارند اما متاسفانه از سه سال پیش کلم در این منطقه کیلویی تومان است که باتوجه به افزایش قیمت نهاده‌ها که سالانه افزایش پیدا میکند قاعدتا هر سال کشاورز ضرر بیشتری میکند و مردم هم این کالا را گران‌تر می‌خرند!
وی تاکید کرد: در این منطقه مرکبات به وفور وجود دارد؛ پرتغال دارد که برای آبمیوه‌گیری به ارومیه می‌رود، چغندر دارد که به کرمانشاه و اصفهان دارد و یک کارخانه قندی در خوزستان بوده است که ده سال است کار نمی‌کند؛ با این حال که دزفول فرودگاه و راه‌آهن و جاده‌های بین‌المللی دارد، متاسفانه صنایع بسته‌بندی در این منطقه نیست. یک کشاورزی که در آن منطقه فعالیت میکند گفت هرشاخه گل را ۵۰ تومان از من می‌خرند! و این گل وقتی به تهران می‌رسد هزارتومان است و به مغازه که می‌رسد ۲هزارتومان است و حدود ۵ تا ۸ هزارتومان به دست مشتری می‌رسد بنابراین طبیعی است که کشاورزی با این شرایط رونق نمی‌گیرد.
ایزدخواه اظهار داشت: این منطقه قطب تولید گل است و یک سوم گل ایران در این منطقه تولید میشود اما وقتی این گل برای کشورهای عربی یا حتی شیراز و اصفهان هم که می‌خواهد صادر شود ابتدا به تهران می‌آید و از تهران به مناطق دیگر می‌رود! که این امر، کار را از صرفه می‌اندازد و سوال این است که چرا این صادرات از همان خوزستان صورت نمی‌گیرد؟ کویتی‌ها چندسال پیش التماس می‌کردند که ۳۰هزار هکتار از این اراضی را به ما اجاره بدهید اما ما در این منطقه ارقامی حدود ۶۰۰هزار هکتار زمین مستعد داریم که از آنها استفاده نمی‌شود.
وی گفت: در خصوص لبنیاتی که دام‌های خوزستان دارند باید بگویم که من در آن منطقه فقط یک کارخانه لبنیاتی دیدم که در آنجا هم دلال شیر را از کشاورز ۷۵۰تومان می‌خرید و جلوی دلال به مشتری بعدی تماس می‌گیرد و می‌گوید شیر را با قیمت ۱۵۰۰ تومان ارسال کردم؛ کشاورزی دزفول مدرن و مکانیزه است و شهر دزفول و شمال خوزستان در مکانیزاسیون کشاورزی در کشور اول است چراکه زمینهای بزرگ دارند و برایشان صرفه دارد که تجهیزات داشته باشند؛ در شمال ماهی خاویار ده ساله به خاویار می‌رسد اما در این منطقه ماهی پنج ساله به خاویار می‌رسد.
مسئولین فکر می‌کنند که راه حل مشکلات اقتصادی در ژنو و نیویورک است
این کارشناس ارشد توسعه منطقه‌ای اظهار داشت: وزیر کشاورزی روسیه اخیرا به ایران آمده بود و می‌گفت ما حدود دو میلیون تن سبزی و صیفی‌جات نیاز داریم که ما در اندیشکده جهاد اقتصادی روی این موضوع کار کردیم و نشان دادیم که اگر فقط زمینهای شهر شوش را زیر کشت غلات ببریم خاورمیانه را تامین میکند؛ این منطقه ظرفیت بسیار بالایی دارد و آدم دائم حسرت می‌خورد که چرا از این ظرفیت استفاده نمی‌شود و کشاورز و دامدار هر روز ضعیف‌تر میشوند و نهایتا منجر به مهاجرت میشود درصورتیکه در همین منطقه می‌توانستیم شرکت‌های بزرگ تعاونی صادراتی داشته باشیم و البته به بندر هم نزدیک است به راحتی می‌تواند به دنیا صادر بشود.
مقصودی تصریح کرد: خیلی از اوقات مسئولین فکر می‌کنند برای حل مشکلات اقتصادی باید الزاما کشورهای اروپایی وارد کشور بشوند و راه‌حل در ژنو و نیویورک است.
ایزدخواه تاکید کرد: مسئولین باید واقعیت‌های داخلی را ببیند بطورمثال چهار تا جوان در این منطقه ماهی خاویاری تولید می‌کنند؛ در همین منطقه به دلیل اینکه روخانه دائمی داریم الگوی کشت می‌تواند اینگونه باشد که ابتدا آب به حوضچه‌ها بیاید و پروش ماهی صورت بگیرد و بعد به زمینهای کشاورزی بیاید که در اینصورت کود طبیعی ماهی هم تولید میشود و نیازی دیگر به کود شیمیایی نیست و آب هم از دست نمی‌رود.
وی همچنین گفت: مقام معظم رهبری فرمودند که مجلس دهم باید دولت را ملزم به اقتصاد درون‌زا بکند و این جمله واقعا تعبیر روشنی است اما متاسفانه به این امر بسیار کم توجه میشود.
راهیان نور باید در مقابل مردم غیور خوزستان احساس مسئولیت کند و اقتصاد این شهر را تکان دهد
روح الله ایزدخواه در بخش پایانی برنامه اظهار داشت: حدود صد سال پیش در دزفول صنعتی به نام نیل‌سازی بوده است که یک نوع گیاه بومی بوده است که از آن رنگ طبیعی نیلی و لاجوردی بیرون می‌آمده است که ۱۵۰ کارگاه نیل‌سازی در کنار رودخانه دز بوده است و معروفیت جهانی هم داشته است؛ در این منطقه شمال خوزستان در بسیاری از محصولات می‌توانیم برندهای جهانی ایجاد کنیم؛ در همین اردوهای راهیان نور چند میلیون نفر به این منطقه می‌روند که متاسفانه این گروه‌ها عمدتا غذا و آب معدنی را با خودشان می‌برند و فقط اتوبوس‌شان از مقابل مردم رد میشود که این درست نیست و مسئولین باید اراده کنند و بگویند که ما می‌خواهیم وعده‌های غذایی را از همین منطقه تامین کنیم و صنایع دستی این مناطق را بعنوان سوغات خریداری کنند تا این ظرفیت به کمک توسعه مناطق محروم خوزستان بیاید.
وی گفت: در خرمشهر تعاونی داریم که ۶۰هزار نفر عضو دارد، چرا نمی‌تواند دوتا آشپزخانه بزرگ ایجاد کند و برای راهیان نور با استاندارهای باکیفیت غذا تولید کند و راهیان نور باید این مسئولیت را روی دوش خودش احساس کند که یک زمانی این مردم جنگیدند که این کشور حفظ بشود و باید کاری کنند که اقتصاد این مردم تکانی بخورد.
در پایان مقصودی گفت: امروز چهارمین سالگرد برنامه ثریا بود و بچه های ثریا تصمیم گرفتند به جای اینکه در برنامه امروز به ثریا بپردازیم این برنامه را به مردم محروم و مقاوم خوزستان تقدیم کنیم و امیدواریم دعای خیر این مردم عزیز درادامه مسیر ثریا پشتیبان ما باشد.
