به گزارش مشرق، فرهاد کلینی با تشریح اوضاع منطقه گفت: به نظر می رسد شرایط موجود منطقه بعد از دست آوردهای محور مقاومت و ترکیب جدید به وجود آمده با ورود جدی روسیه در سوریه به سمت و سوی جدیدی سوق پیدا می کند که از جمله شاهد بهم خوردن برخی از اولویت ها و فوریت ها هستیم.
این کارشناس مسائل استراتژیک در توضیح این تغییر نگرش ها و رویکردها گفت: اگر پیش از این موضوع تغییر حاکمیت در سوریه اولویت اصلی غرب بود اکنون اصراری به این موضوع نیست و آنها هم اکنون تهدید اصلی را از طرف داعش می بینند. نکته دیگر اینکه غرب اکنون به تغییرحاکمیت در سوریه نیز مانند گذشته نگاه نمی کند و آن را در قالب یک فرایند بررسی می کند.
کلینی با اشاره به حضور ایران در نشست وین 2 گفت: در گذشته شاهد بودیم که تمایلی به حضور ایران در نشست های مربوط به سوریه از سوی کشورهای غربی نبود و یا با حالتی از ناز و گوشه چشم به ایران نگریسته می شد اما هم اکنون به ایران به عنوان یکی از اصلی ترین بازیگران و به عنوان یک نیاز نگاه می شود و از همین جایگاه در نشست وین دو از آن دعوت بعمل آورده شد.
این کارشناس ارشد مسائل استراتژیک آنگاه به موضوع نحوه تعامل غرب خصوصا اروپا با ایران اشاره کرد و گفت: پیرامون چگونگی نحوه تعامل با ایران نیز شاهد این هستیم که رقابت ها فشرده تر شده است، حتی اروپا سعی می کند فاصله خود و همکاری جدیدش را با محور ایران و روسیه دست کم در ادبیات رسمی خود مورد آزمایش قرار هد و اینکه همزمان با موضوع نحوه جدید تعامل ایران با روسیه و همزمان با شدت گرفتن دیالوگ های منطقه ای ایران و اروپا شاهد نامه دوم رهبری به جوانان اروپایی هستیم این ادرس بسیار قابل توجهی است.
کلینی افزود: اهمیت موضوع از این منظر است که روسیه می داند تعامل با انقلاب اسلامی ایران و فهمی که از جانب انقلاب اسلامی صادر می شود، برای فدراسیون روسیه به عنوان کشوری که تعداد جمعیت مسلمان آن بسیار قابل توجه است و اسلام دومین دین رسمی در این کشور است بسیار حائز اهمیت است.
به گفته فرهاد کلینی روسیه به هیچ عنوان علاقمند نیست این جمعیت مسلمان به سمت آموزه های وهابی و مدل اسلامی که از سوی عربستان سعودی ارائه می شود سوق پیدا کند چه اینکه اگر این آموزه های وهابی بسط پیدا کند طبیعتا استاتوس و حاکمیت روسیه را زیر سوال می برد. از طرف دیگر اروپا نیز درست با شرایط روسیه دست به گریبان است و برای آنها نیز این نگرانی مصداق دارد یعنی از یک سو هم اینک اسلام دومین مذهب این قاره محسوب می شود و از سوی دیگر موج جدیدی از مهاجرات مسلمانان خاورمیانه و شمال افریقا به حوزه اروپا نیز در حال وقوع است. به همین دلیل برای اروپا چگونگی الگوی سبک زندگی این مسلمانان و ذهنیتی که با خود در درون اتحادیه و در پیرامون شهروندان جدید و حتی نسل جدید مسلمانان در اتحادیه اروپا شکل می گیرد اهمیت زیادی دارد.کلینی با ارجاع به نامه مقام معظم رهبری گفت:
در اینجا است که ارزش این نامه و زمان بندی دقیق آن رخ می نماید و نشان می دهد که مقام معظم رهبری این نگرانی و خلاء پیش آمده برای روسیه و اتحادیه اروپا را به درستی تشخیص داده است. به گفته کیلنی نامه مقام معظم رهبری به جوانان غربی نشان دهنده این است که اولا جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک نظریه در این فقره و ثانیا بعنوان یک مدل بسیار مناسب سبک زندگی می تواند در نظر گرفته شود و ثبات و امنیت اجتماعی در اروپا را تقویت کند. لذا از این منظر ارسال نامه دوم رهبری به جوانان غرب و خصوصا اروپایی یک ادرس بسیار راهبردی است.منبع:
خبرآنلاینتسامح با ایده حضور رئیس جمهور بشار اسد، مانند داروی بسیار تلخی است که دیوید کامرون، نخست وزیر انگلیس، و دیگر سران غرب ناگزیر از خوردن آن هستند.
به گزارش مشرق، غرب، بهطور ملموسی از راهبرد «حذف بشار اسد از معادلات دیپلماتیک سوریه»، عقبنشینی کرده و حضور وی در معادلات سیاسی را بهصورت ضمنی پذیرفتهاست.برهمین اساس، روزنامه القدس العربی چاپ لندن در مقاله ای به قلم ابراهیم درویش نوشت: کشورهای غربی توانایی ایجاد رژیمهای جدید در منطقه را ندارند و بهتدریج از این دیدگاه که پیش از هر راه حلی در سوریه «ابتدا باید اسد برود»، دست برمیدارند.
پایگاه اینترنتی این روزنامه ضمن متهمکردن غرب به اتخاذ تصمیمات عجولانه در قبال داعش که موجب از هم گسیختگی وحدت مخالفان سوریه شده، به نقل از امیل هاکاییم تحلیلگر سیاسی از موسسه بینالمللی پژوهشهای راهبردی نوشت: «اگر به دنبال ایجاد نیرویی برای داعش هستید ابتدا باید با اسد در مسیری موازی حرکت کنید».این مقالهنویس سپس با اشاره به مصادیقی در سخنان سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه که به صراحت گفت: کشتن معمر قذافی در لیبی موجب زندگی بهتر برای ساکنان این کشور نشد و به دار آویختن صدام نیز امنیت را برای عراقیها به ارمغان نیاورد، حذف بشار اسد از قدرت را یک انتخاب بد عنوانکرد و اینگونه نتیجهگرفت که هیچ تضمینی نیست که پس از بشار اسد، رژیم بهتری قدرت را در دست بگیرد.
ابراهیم درویش ادامه داد: واقعیتها نشان میدهد حتی کاخ سفید نیز لحن خود را درخصوص لزوم کناره گیری اسد نرمتر کرده است و مقامات آمریکایی از «آیندهای درازمدت» با حضور اسد سخن میگویند. آنگلا مرکل صدراعظم آلمان هم خواستار گفتوگو با همه بازیگران در بحران سوریه از جمله اسد شدهاست.
روزنامه انگلیسی محافظهکار دیلی تلگراف هم در مقالهای نوشت: «با وجود اینکه ایده هولناکی است اما به نظرمیرسد که فعالیت به همراه بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، تنها گزینه موجود برای نابودی داعش است.
در همین باره، عبدالباری عطوان هم در یادداشتی نوشت: تصور نمیکنم این ایده، که همزمان با اظهارات بیسابقه جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا، درباره امکان همکاری با ارتش سوریه، تصادفی مطرح شده باشد.
عطوان افزود: تسامح با ایده حضور رئیس جمهور بشار اسد، مانند داروی بسیار تلخی است که دیوید کامرون، نخست وزیر انگلیس، و دیگر سران غرب ناگزیر از خوردن آن هستند. جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا، بهطور تدریجی درحال مهیاکردن زمینه بلعیدن (خوردن) این داروی تلخ و بلکه به خوراندن این دارو به دیگران در غرب و منطقه است.
عطوان نوشت: کری در سخنانش بهطور صریح و روشن به موضوع کنارهگیری رئیس جمهور بشار اسد بهعنوان شرط کمکخواهی از ارتش سوریه اشاره نکرد که این، دارای پیام واضحی با این درون مایه است که کناره گیری بشار اسد دستکم در شرایط کنونی، ضروری به شمار نمی رود.
روزنامه محلی لاپروگرس چاپ لیون هم به نقل از وزیر امور خارجه فرانسه نوشت: ضرورتیندارد که رئیس جمهور سوریه پیش از یک دوره انتقال سیاسی در این کشور، از قدرت کنار برود. لوران فابیوس همچنین گفته است داشتن یک سوریه متحد برای مبارزه با داعش، مستلزم انتقال سیاسی قدرت است. این بدان معنی نیست که بشار اسد باید قبل از انتقال سیاسی از قدرت کنار برود.
شبکه تلویزیونی بی بی سی عربی هم ضمن گفتوگو با حسن عبدالعظیم از مسئولان ارشد مخالفان سوری درباره نشست ریاض به نقل از وی گفت: حضور همه گروهها در نشست ریاض به این معناست که این گروهها و کشورهای بینالمللی با راه حل سیاسی در سوریه موافق هستند. هر گروهی که با راه حل سیاسی همراهی نکند و بر گزینه نظامی اصرارکند از روند سیاسی سوریه کنار گذاشته میشود و گروهی تروریستی به شمار می رود.
ای پی تی ان هم گزارش داد: لوران فابیوس وزیر امور خارجه فرانسه گفت: میتوان بحث در خصوص انتقال حکومت را درحالی آغاز کرد که بشار اسد در راس قدرت است. فابیوس البته بر این موضع قبلی خود نیز تاکید کرد که برکناری بشار اسد، سرنوشت و هدف انتقال حکومت است.
در ادامه همین خط خبری، شبکه تلویزیونی فرانس بیست و چهار هم گزارشداد: فرانسه دیگر مسئله برکناری بشار اسد را بهعنوان یک پیش شرط برای انتقال حکومت از راههای سیاسی مطرح نخواهدکرد. این شبکه ضمن اذعان به تغییر دیپلماسی فرانسه و همسویی این کشور با مواضع جدید آمریکا درقبال بشار اسد تصریحکرد: بر اساس دیپلماسی فرانسه، بشار اسد میتواند رئیس جمهوری سوریه بماند. این تغییر مواضع فرانسه از سوی واشنگتن حمایت می شود. چون وزیرامور خارجه آمریکا در سفر به یونان در پاسخ به این سوال که بشار اسد چه زمانی باید از قدرت کناره بگیرد، گفت: من فکر میکنم که پاسخ سوال شما این است «معلوم نیست که او باید برود».
به نظرمیرسد ناکامی غرب در مواجهه جدی با داعش علیرغم راهاندازی به اصطلاح «ائتلافی با مشارکت 65 کشور»، و نیز مواضع جدی ایران و روسیه در حمایت از بشار اسد ، بستر تغییر لحن و تغییر راهبرد غرب از«حذف بشار اسد» به پذیرش «حضور بشار اسد» را _ حتی به بهانه مبارزه با داعش_ فراهم کرده است؛ نکتهای که در آستانه نشست ریاض برای حل بحران سوریه، که گفتهشده سهشنبه آینده برگزارخواهد شد، «مهم» ارزیابی میشود.
منبع: بصیرت
درخواست ترکیه از روسیه برای قطع فوری تحریمها
همزمان با تداوم اقدامات مسکو در افزایش تحریم ها علیه آنکارا در واکنش به سرنگونی بمب افکن سوخو 24 روسی، وزیر امور خارجه ترکیه خواستار اقدام فوری روسیه در پایان تحریم ها شده است.به گزارش مشرق، «مولود چاووش اوغلو» بر ضرورت لغو فوری تمام تحریم های اعمال شده از سوی روسیه در رابطه با سرنگونی هواپیمای سوخو-24 روسی تاکید کرده است.
وی امروز (یکشنبه) در گفت وگو با خبرگزاری روسی ایتارتاس، گفت: اقتصاد و تجارت همواره جایگاه ویژه ای در روابط روسیه و ترکیه داشته و ضربه زدن به روابط دو کشور را که با سال ها تلاش طرفین مستحکم و پایدار شده است، نادرست می دانیم.
وزیر امور خارجه ترکیه یادآوری کرد: مقام های ترکیه و روسیه پیش تر به این تفاهم رسیده بودند که روابط اقتصادی و بازرگانی دو کشور نباید تحت تاثیر اختلاف های سیاسی قرار گیرد.وی افزود: باید بجای تشدید تنش ها، این دوره را با خویشتنداری پشت سر گذاشته تا روابط دو کشور به مسیر قبلی بازگردد و در غیر این صورت این حادثه ناگوار، پیامدهای نامطلوبی به همراه خطر تیرگی کامل روابط دو کشور خواهد داشت.
چاووش اوغلو گفت: تجدیدنظر در تحریم های مسکو علیه آنکارا را لازم و در راستای منافع دو کشور می دانیم که باید فورا لغو شود. در غیر این صورت بر اقتصاد دو کشور تاثیر منفی گذاشته و برای ملت های روسیه و ترکیه پیامدهای منفی دارد.
مقامات ترکیه با وجود تاکید بر رد عذرخواهی از روسیه برای سرنگون کردن هواپیمای این کشور در خاک سوریه، در طول 10 روز پس از این واقعه به تاثیرات منفی تحریم های روسیه اعتراف کرده و خواستار انعطاف مسکو شده اند.
«ولادیمیر پوتین» رییس جمهوری روسیه هفته گذشته با امضای قانون سختگیرانه تحریم علیه ترکیه، بخش زیادی از روابط اقتصادی دو کشور به ویژه واردات محصولات کشاورزی و مواد غذایی را کاهش داده یا قطع کرده است.
روسیه و ترکیه از تجارت سالانه 30 میلیارد دلاری و افق افزایش آن به 100 میلیارد دلار تا سال 2025، اکنون رویاروی هم قرار گرفته اند و تحریم ها می تواند این روابط را به کمتر از 10 میلیار دلار کاهش دهد.
روسیه در نخستین اقدام تحریمی علیه ترکیه دو نشست نهایی شده وزیران خارجه و سران دو کشور با موضوع توسعه راهبردی آنکارا و مسکو را لغو کرد و پس از آن نیز اجرای تحریم های گسترده محصولات کشاورزی و باغی را در دستور کار قرار داد و حتی محموله های تخلیه شده در گمرکات اجازه خروج نیافت و کشتی های وارد شده براساس قرار دادهای قبلی نیز نتوانستند در اسکله تخلیه لنگر بیاندازند.
اظهار نظرها و درخواست های مقام های ترکیه نشان می دهد که هنوز امیدوارند در گفت وگو با طرف روسی از وارد شدن زیان هنگفت بر اقتصاد این کشور؛ جلوگیری کنند.در همین چارچوب، «احمد داوود اوغلو» نخست وزیر ترکیه ضمن دعوت از گردشگران روس برای ادامه سفر به این کشور گفت که این کشور همچنان مقدم آنان را خوشامد می گوید و از پذیرش آنها استقبال می کند.
به دنبال این دعوت، نخست وزیر ترکیه از گردشگران روس برای سفر به این کشور که از نگرانی آنکارا از میلیاردها دلار زیان براثر تحریم تورهای گردشگری این کشور از سوی روسیه حکایت دارد، وزیر فرهنگ و گردشگری ترکیه هم از مردم روسیه خواست به سفرهای گردشگری به ترکیه ادامه دهند.
«ماهر اونال» در پیامی در شبکه اجتماعی توییتر به زبان های روسی، انگلیسی و ترکی گفت: به شهروندان روس می خواهم بگویم که ترکیه از سطح بالای امنیت برخوردار است و شما از این واقعیت اطلاع دارید.
این درحالی است که مقامهای روس سفرهای گردشگری به ترکیه را به عنوان یکی از تحریم های مسکو در مورد آنکارا در رابطه با سرنگونی هواپیمای نظامی روسی در سوریه منع کرده اند.براساس اطلاعات رسانه های روسی، در 10 ماه نخست سال جاری میلادی گردشگران روس 7.10 درصد کل گردشگران خارجی در ترکیه را تشکیل می دادند و پس از آلمان با 15.56 درصد در مکان دوم گردشگران در ترکیه قرار گرفتند.
در سال های اخیر سالانه تا سه میلیون گردشگر روس به ترکیه سفر کرده است و این کشور از محل سفرهای گردشگری روس ها بیش از هشت میلیارد دلار درآمد کسب کرده است. منبع:
ایرناگاردین: رویای احیای امپراطوری عثمانی اردوغان را در مسیری خطرناک قرار داده است
روزنامه گاردین با اشاره به تاریخ سیاست خارجی ترکیه، نوشته است که رئیسجمهور کنونی این کشور تلاش میکند تا رویهای جدید را در سیاست خارجی به نمایش بگذارد، اما عملکرد نادرست وی در مواجهه با روسیه میتواند خطایی مهلک برای آنکارا باشد.به گزارش مشرق، روزنامه گاردین روز یکشنبه در گزارشی با عنوان «رویای امپراطوری اردوغان، خطری برای ترکیه است»، به بررسی تاریخچه سیاست خارجی ترکیه پرداخته و درافتادن آنکارا با مسکو را برای ترکیه مهلک توصیف کرده است.
«نورمن استون» به ابتدا به رفتارهای رجب طیب اردوغان در صحنه سیاست خارجی پرداخته، از رویارویی وی با شیمون پرز رئیس وقت رژیم صهیونیستی در اجلاس سال 2009 داووس تا حمایت وی از مخالفان دولت سوریه. استون نوشته است که اردوغان تلاش کرد با این اقدامات در عرصه بینالمللی به خصوص در خاورمیانه برای خود کسب اعتبار کند.
استون نوشته است که اردوغان زمانی که پذیرش پناهجویان سوری را آغاز کرد، تصور میکرد که دولت بشار اسد رئیسجمهور سوریه ظرف تنها چند هفته سقوط کند؛ اما نه تنها این اتفاق نیفتاد، بلکه با تقویت کردهای سوریه، تهدیدی نیز علیه ترکیه که جمعیت کثیری از آن کرد هستند، شکل گرفت.
وی سپس به حمله اخیر جنگنده ترکیهای به یک جنگنده روس اشاره کرده و نوشته است که این اقدام در تاریخ ترکیه بیسابقه بوده است، تا جایی که برای بررسی تبعات احتمالی آن باید نگاهی به تاریخچه سیاست خارجی ترکیه انداخت.
به نوشته گاردین، از سال 1923 یعنی زمانی که ترکیه امروزی شکل گرفت، این کشور علیرغم میل باطنی مرزهای تعیین شده توسط انگلستان را پذیرفت و جز در مواردی معدود که آنها هم بر اساس قراردادهای بینالمللی بود، تلاشی برای تغییر این وضعیت نکرد. استون با بیان اینکه تاهمین چند وقت قبل ترکیه به سیاست «کمال آتا ترک» بنیانگذار ترکیه امروزی یعنی «صلح در خانه، صلح در خارج؛ بدون دشمن»، پایبند بود، نوشته است: «دلیل همه این موارد بسیار ساده بود. روسیه بیش از حد قدرتمند بود و در دهها جنگ امپراطوری عثمانی را شکست داده بود. علاوه بر این، روسیه نقش تعیینکنندهای در محافظت از جمهوری نوپای ترکیه ایفا کرده بود.»
نویسنده این مطلب با برشمردن موارد حمایت روسیه از جمهوری ترکیه، نوشته است که این روند پس از جنگ جهانی دوم، یعنی زمانی که «ژوزف استالین» رهبر وقت اتحاد جماهیر شوروی خواستار استقرار نظامی نیروهای این کشور در ترکیه شد، تغییر کرد و دولت وقت آنکارا تصمیم گرفت به بلوک غرب بپیوندد. ترکیه همان زمان با حمایت آمریکا و بریتانیا به ناتو پیوست، در جنگ کره مشارکت کرد و سیاست بیطرفی را کنار گذاشت. آنکارا همچنین از مزیت کمکهای صندوق بینالمللی پول، دریافت کمکهای مارشال، اعزام هزاران دانشجو به خارج از کشور، دسترسی به بازارهای اروپایی و همچنین بازار کار آلمان برخوردار شد.
گاردین در ادامه اجمالا به بررسی نقش ارتش ترکیه در اعمال تغییرات در شاکله حکومت این کشور از دهه 1950 به بعد و دین زدایی از ترکیه در این دوران پرداخته و سپس نقش «تورگوت اوزال» را که در دهه 1980 در ترکیه به قدرت رسید بررسی کرده است. نویسنده اوزال را «بزرگمرد واقعی ترکیه مدرن» توصیف کرده و نوشته است که او در برابر ارتش به تفوق رسید، ترکیه را وارد تجارت جهانی کرد، روند افراطی دین زدایی را متوقف کرده و به مشکلات کردها نیز پی برد. گاردین با اشاره به مرگ اوزال در سال 1993، نوشته است که «هیچکس از پس از آن، نتوانست جای او را پر کند.»
استون در ادامه با اشاره به روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه در اوایل قرن جاری در ترکیه، نوشته است که اردوغان تلاش کرد تا تفکرات همسو با حزبش، از جمله جریان اخوان المسلمین در سوریه را بسط و گسترش دهد. وی نوشته است: «کاملا روشن است که داعش هم کمکهایی را از ترکیه دریافت کرده است، چراکه سرنگونی (بشار) اسد لجوج اولویت اردوغان بود.»
وی به بازداشت یکی از روزنامه نگاران سرشناس ترکیه به دلیل افشای همکاری آنکارا با داعش اشاره کرده و همچنین از نارضایتی کردها از عملکرد اردوغان سخن گفته است. نویسنده گاردین نوشته است: «ماجراجویی اردوغان تا الان موفق بوده، اما این عملکرد بر خلاف رویکردهای سنتی سیاست خارجی ترکیه است و حتی میتواند این کشور را در معرض نابودی قرار دهد.»
او با بیان اینکه ترکیه زمانی کاملا مطیع اروپا بود و در مقابل واشنگتن حرفی جز «بله من هم موافقم» و «دقیقا همین طور است»، نداشت، نوشته است که اردوغان حالا میبیند که اروپا و آمریکا در برابر زندانی کردن روزنامه نگاران ترک سکوت میکنند و در مسئله بحران پناهجویان از آنکارا کمک میخواهند، تا جایی که به نظر میرسد امروز این واشنگتن است که سیاست خود را با مواضع ترکیه هماهنگ میکند.
گاردین نوشته است که اکنون خود را «احیاگر امپراطوری عثمانی» میبیند، «فراموش کرده است که ضربات مهلک همیشه از سمت شرق میآیند، نه غرب؛ ایران و سوریهای که لشگرهایشان دو بار در قرن 19 به استانبول رسیدند.»
در پایان این گزارش آمده است: «حالا به نظر میرسد که قدرتهای غربی هم در حفظ اسد با روسیه همکاری کنند، تا بتوانند به دشمن مهمتر یعنی داعش بپردازند. به عبارت دیگر، ترکیه احتمالا در این قضیه در انزوا قرار گرفته است. ممکن است در مسئله اخیر (ساقط کردن هواپیمای روسیه) بحث تلاش برای تحریک کردن در میان باشد؛ چراکه اگر (ولادیمیر) پوتین با قدرت به ساقط شدن هواپیما پاسخ دهد، احتمالا آمریکاییها مجبور به اعلام منطقه پرواز ممنوع خواهند شد و در آن صورت اردوغان میتواند در سکوت با دشمنانی که میخواهد با آنها مقابله کند و اصلیترین تهدید برای رژیم او به شمار میآیند، یعنی کردها، روبرو شود. او تا الان موفق بوده است، اما آیا همزمان با آغاز سرما در این منطقه آناتولی مرکزی، این گام او را ساقط میکند؟ اگر یک درس برای حاکم ترکیه وجود داشته باشد، این است: روسیه را تحریک نکن.»منبع:
فارسدرآمدهای نفتی ایران 22 درصد کاهش یافت
تفکیک درآمدهای نفتی نیز حکایت از آن دارد که از محل فروش نفت خام ٢٠ هزار و ٩٦٢ میلیارد تومان درآمد ایجاد شده که این عدد هم ٣/٢١ درصد نسبت به سال قبل کمتر شده است.عملکرد درآمد و هزینهها در بودجه برای نیم سال جاری نشان میدهد درآمدهای نفتی ٤/٢٢ درصد نسبت به نیم سال قبل کاهش یافته و در مجموع ٣٦ درصد از درآمدهای پیشبینی شده محقق شده است.
به گزارش اعتماد، بر این اساس با توجه به هزینههای دیده شده در بودجه شش ماهه منفی ٣٢ هزار و ٢٤٥ میلیارد تومان تراز عملیاتی ایجاد شده است.
در آستانه ارایه بودجه سال ٩٥ به مجلس که براساس شنیدهها برای نخستینبار دولت یازدهم با تاخیر این لایحه را ارایه میکند؛ عملکرد شش ماهه بودجه سال جاری از عدم دستیابی کامل به اهداف حکایت دارد.
با وجود آنکه بودجه دو سال گذشته به صورت انقباضی دیده شد و بودجه سال ٩٤ حتی از پیشبینیهای اولیه لایحه بسیار محدودتر بسته شد اما عملکرد باز هم از اهداف عقبتر است. در بخش درآمدها عملا ٢٨ درصد از آنچه در قانون مصوب شده بود، تحقق پیدا نکرد.
مجموع درآمدهایی که باید در نیم سال جاری به دست میآمد ٦٤ هزار و ٤٢٥ میلیارد تومان بود حال آنکه از این میزان تنها ٤٦ هزار و ٤٨٣ میلیارد تومان محقق شده است.
درآمدهای نفتی ٤/٢٢ درصد آب رفت
در ٦ ماهه نخست سال جاری ٢٧ هزار و ٩٤٤ میلیارد تومان درآمد از محل فروش نفت و فرآوردههای نفتی به دست آمده است که این رقم نسبت به درآمدهای مدت مشابه سال گذشته ٤/٢٢ درصد کاهش یافته است.
دهم آذر سال ٩٣ حسن روحانی لایحهای را به مجلس برد که در آن ٧١ هزار میلیارد تومان درآمد نفتی پیشبینی شده و قیمتها برای هر بشکه نفت ٧٢ دلار در نظر گرفته شده بود. اما کاهش قیمتها در بازار جهانی شوخیبردار نبود و روند نزولی قیمت نفت مجلس را بر آن داشت که این بودجه را محدودتر و به تحقق نزدیکتر کند.
به همین دلیل هم قیمت نفت در بودجه کاهش یافت و هم درآمدها با ٥٣ هزار میلیارد تومان تقلیل داده شد.
درآمدهای نفتی شش ماهه نخست سال ٩٣ نشان میدهد که در این مدت ٣٥ هزار و ٩٩٦ میلیارد تومان از محل فروش نفت و فرآوردههای نفتی عاید کشور شده بود. بنابراین درآمد ٢٧ هزار میلیارد تومانی امسال ٢٢ درصد کمتر از آن چیزی است که سال قبل به دست آمده بود.
تفکیک درآمدهای نفتی نیز حکایت از آن دارد که از محل فروش نفت خام ٢٠ هزار و ٩٦٢ میلیارد تومان درآمد ایجاد شده که این عدد هم ٣/٢١ درصد نسبت به سال قبل کمتر شده است.
همچنین منابع حاصل از صادرات فرآوردههای نفتی و میعانات گازی پنج هزار و ٤٨١ میلیارد تومان بوده که ٨/٢٩ درصد از مدت مشابه سال قبل کمتر شده است. با این حال درآمدهای منابع حاصل از فروش داخلی میعانات گازی ٨٥٤ میلیارد تومان شده که نسبت به شش ماهه نخست سال قبل ١/٣٦ درصد رشد داشته است.
مالیاتها بالا رفت
درحالی که اقتصاد امسال رکودی عمیقتر از سالهای قبل را تجربه میکند اما درآمدهای مالیاتی افزایش یافت. در مدت مورد بررسی سه هزار و ٣٤١ میلیارد تومان درآمد مالیاتی به دست آمده که ١٤ درصد نسبت به شش ماهه سال ٩٣ بیشتر شده است.
با این وجود این میزان مالیات محقق شده هم ٣٧ درصد از ارقام پیشبینی شده در قانون بودجه بوده است. رشد درآمدهای مالیاتی با این توضیح از سوی مسوولان در شرایط رکودی دیده شد که به جای افزایش مالیات برای مودیان، رشد پایه مالیاتی در دستور کار قرار گرفته و افزایش درآمدها از محل شناسایی محلهایی جدید که پیش از این مالیات پرداخت نمیکردند اتفاق میافتد.
با این وجود در شرایطی که درآمدهای نفتی نسبت به گذشته کاهش یافته و دولت روی درآمدهای مالیاتی برای بودجه امسال و حتی سال آینده حساب ویژهای باز کرده است، این بخش نتوانسته بر اساس پیشبینی بودجه حرکت کند و پاسخگویی کاملی داشته باشد.
از مجموع ١٢٨ هزار میلیارد تومان درآمد مربوط به بودجه عمومی سال جاری، حدود ٣/٨٨ هزار میلیارد تومان متعلق به درآمدهای مالیاتی است. این رقم که با رشد حدود ١٨ هزار میلیارد تومانی از درآمدهای سال ١٣٩٣ تعیین شده، گرچه تا پایان نیمه اول امسال از لحاظ مقداری در مقایسه با دوره مشابه سال قبل منفی نیست، ولی نتوانسته توقعات سال جاری را برآورده کند.
گزارش بانک مرکزی از عملکرد بودجه سال جاری حاکی از تحقق ٤/٣٣ هزار میلیارد تومانی این منبع درآمدی دولت در شش ماهه ابتدایی امسال است؛ این در حالی است که عملکرد مالیاتی در نیمه اول سال نسبت به شش دوازدهم رقم مصوب که حدود ٤٤ هزار میلیارد تومان است حدود ٧/١٠ هزار میلیارد تومان عدم تحقق دارد.
ایسنا در گزارشی معتقد است کمکاری درآمدهای مالیاتی برای بودجه ١٣٩٤ و انتظار تحقق ٥٤ هزار میلیارد تومانی درنیمه دوم سال برای بودجه در حالی وجود دارد که دولت با توجه به کاهش قیمت جهانی نفت از اواسط سال گذشته و استمرار آن، سهم درآمدهای مالیاتی از بودجه عمومی را در سال جاری افزایش داده بود.
بخش عمران ١٨ درصد از اعتباراتش را گرفت
کسریهای دولت باز هم سر بخش عمران را بیکلاه گذاشت. این بخش در شش ماهه نخست هشت هزار و ٦١٨ میلیارد تومان از اعتبارات را گرفت حال آنکه پیشبینی شده است در سال ٩٤ در مجموع ٤٧ هزار و ٣٨٥ میلیارد تومان اعتبار به این بخش پرداخت شود.
به عبارت دیگر در صورتی که نیمی از این اعتبارات را برای نیم سال جاری هم در نظر بگیریم باید حدود ٢٣ هزار و ٦٩٢ میلیارد تومان از اعتبار پیشبینی شده محقق میشد. محاسبات نشان میدهد هر ٩ هزار و ٧٠٠ میلیارد تومان پرداختهای عمرانی میتواند یک درصد رشد اقتصادی ایجاد کند، بنابراین براساس این برنامه بیش از ٤٧ هزار میلیارد تومان در طرحهای تملک داراییهای سرمایهای یا همان طرحهای عمرانی در قانون بودجه ٩٤ مصوب شد که تاکنون ١٨ درصد از این رقم محقق شده است.
اعتبارات عمرانی پرداخت شده ٢٢ درصد کاهش یافت
البته در نیم سال دوم مسوولان کشور معتقدند پرداخته های بیشتری به این بخش صورت خواهد گرفت به طوری که محمدباقر نوبخت، رییس سازمان مدیریت و برنامهریزی در جلسه مشترک خبری با وزیر اقتصاد و رییس کل بانک مرکزی درباره سیاستهای تسریع رونق به پرداخت بیش از ٣٠ هزار میلیارد تومان به پروژههای عمرانی در سال جاری اشاره کرد و گفت: ما طی سال جاری قطعا بیش از ٣٠ هزار میلیارد تومانی که در بودجه تعیین شده به طرحهای عمرانی پرداخت میکنیم. از سوی دیگر وقتی رقم محقق شده سال جاری برای بخش عمرانی را با مدت مشابه سال قبل مقایسه میکنیم ٧/٢٢ درصد افت قابل مشاهده است. رقمی که در نیمه سال گذشته به بخش عمرانی پرداخت شده بود ١١ هزار و ١٥٤ میلیارد تومان بود که به این ترتیب نسبت به رقم تخصیص یافته سال جاری ٧/٢٢ درصد بیشتر بوده است.
نسبت درآمد به هزینه ٦١ درصد
بر اساس جداول ارایه شده از سوی بانک مرکزی در نیم سال اول نسبت درآمدها به پرداختهای هزینهای ٨/٦١ درصد بوده است. این نسبت در خصوص درآمدهای مالیاتی به پرداختهای هزینهای ٤/٤٤ درصد و سایر درآمدها به پرداختهای هزینهای ٤/١٧درصد بوده است.
در تحلیلهای دیگر نسبت تملک داراییهای سرمایهای به فروش نفت خام ١/٤١ درصد و تملک داراییهای سرمایهای به پرداختهای هزینهای ٥/١١ درصد دیده شده است. نسبت مالیاتها به مجموع پرداختهای هزینهای و تملک داراییهای سرمایهای ٩/٣٩ درصد، نسبت سایر درآمدها به مجموع پرداختهای هزینهای و تملک داراییهای سرمایهای ٦/١٥ درصد، فروش نفت خام به مجموع پرداختهای هزینهای و تملک داراییهای سرمایهای ٣/٣٣ درصد و تراز عملیاتی و سرمایهای به مجموع پرداختهای هزینهای و تملک دارایی سرمایهای منفی ٣/١٥ درصد محاسبه شده است.