سیدعلی موجانی
در گفتگو با فرارو بررسی کرد
فرارو-
یک دیپلمات پیشین وزارت خارجه در بیان راهکاری عملی برای تغییر سیاست های خصمانه
عربستان علیه ایران گفت: «باید سعی شود با جامعه عربستان ارتباط عمیق و موثری
برقرار کرد. لذا باید دیپلماسی عمومی ایران نسبت به عربستان فعال شود تا آنها
بتوانند نیات و اهداف ما را به صورت صحیح بشناسند. ما صرفا نباید به بیانات سیاسی و
خطاب قرار دادن دولت ها اکتفا کنیم بلکه باید با جوامع آنها ارتباط برقرار
کنیم.»
در حالی که یکی از اهداف سفر اشتاین مایر به ایران و سپس عربستان
میانجی گری وی میان این دو کشور مهم در منطقه خاورمیانه عنوان شده بود، سخنان وزیر
خارجه عربستان در کنفرانس خبری با همتای آلمانی خود نشان داد اشتاین مایر در این
هدف خود موفق نبوده است. عادل الجبیر ضمن تکرار ادعاهای واهی علیه ایران تهدید کرد
که ریاض حتی آماده مقابله نظامی با اقدامات ایران است. محمدجواد ظریف چند روز پیش
با بیان اینکه «تلاش عربستان برای حذف ایران از منطقه باعث خونریزی و دامن زدن به
درگیری میشود»، خواستار پایان دادن به این روند شده بود.
در واکنشی به این
سخنان، جبیر مدعی شد که «وقتی عربستان سعودی و مردمش هدف حملات مداوم ایران قرار
دارند، داشتن روابط مثبت سخت است.»
چرا عربستان سیاستی خصمانه علیه ایران
اتخاذ کرده است؟ ایران باید چه سیاستی در قبال عربستان در پیش گیرد؟
سید علی
موجانی مدیرکل سابق اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت خارجه و کارشناس مسائل خاورمیانه
در
گفتگو با فرارو گفت: «برجام عاملی است که تیرگی روابط ایران و عربستان را
تشدید کرده اما مسلما تنها عامل در این تیرگی روابط نیست.»
وی ادامه داد:
«ترتیبات امنیتی و سیاسی منطقه خاورمیانه حدودا از سه سال پیش تغییر کرده و نقش
قدرت های درون منطقه با توجه به ظرفیت هایی که برای برخی از آنها فراهم شده تغییر
کرده و طبعا مسئولیت های این کشورها نسبت به گذشته دگرگون شده و لذا دوره فعلی را
باید دوره گذار تلقی کرد.»وی افزود: «در چند سال اخیر یک بحران اساسی در
منطقه نیز رخ داده که آن مسئله اعاده خلافت و تشکیل داعش است. این اعاده خلافت به
منزله از بین رفتن تمام اشکال سیستم حکومت در دنیای اهل سنت تلقی می
شود.»
این کارشناس مسائل خاورمیانه اظهار کرد: «لذا اساس حکومت ها و دولت
های خاندانی و سنتی منطقه از درون با چالش های اساسی مواجه است و طبعا در چنین
شرایطی برای حفظ انسجام داخلی بیان یک تهدید خارجی و تحریک افکار عمومی می تواند در
پیش گرفته شود تا از پاسخ به خواسته ها و نیازهایی که در این جوامع برای سالیان
متمادی سرکوب شده یا مورد توجه قرار نگرفته است اجتناب گردد.»
وی ادامه داد:
«این شرایط باعث شده ایران به عنوان کشوری تاثیرگذار و مسئولیت پذیر در منطقه به
عنوان یک هدف مورد توجه قرار بگیرد و اظهاراتی علیه آن صورت بگیرد که بخشی از آنها
اظهار نگرانی شدید از مسئولیت های ایران در منطقه و بخشی دیگر تشدید شرایط برای حفظ
انسجام داخلی یا حفظ شرایط امنیتی است که در این کشورها وجود دارد.»
وی
افزود: «مجموع این شرایط و همچنین رفتار عصبیت گونه ای که به طور تاریخی در این
منطقه هر از چندگاهی در سخنان و رفتار رهبران برخی از این کشورها بروز می کند در
بروز رفتار غیردوستانه عربستان نسبت به ایران نقش دارد.»
موجانی در پاسخ به
این سوال که ایران در این شرایط باید چه سیاستی را برای تنظیم روابط خود با عربستان
در پیش بگیرد؟، گفت: «ایران کشوری مسئولیت پذیر است و از سوی دیگر هیچگاه به دنبال
تغییر جغرافیای سیاسی منطقه و یا ایجاد تزلزل در شرایط امنیتی و ثبات منطقه نبوده
است.»
وی ادامه داد: «در طول دو قرن گذشته کشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس از
جمله عمان برای سه مرحله و بحرین یکی دو مرحله از ایران درخواست اعزام نیرو کردند
تا بتوانند مشکلات امنیتی خود را رفع کنند و ایران حتی بعد از اعزام نیرو و کمک به
دولت آن کشور هیچگاه چشمداشتی به خاک یا حاکمیت آن کشورها نداشته است.»
وی
افزود: «لذا در حوزه روابط با این منطقه، ایران با این پیش زمینه مسائل را دنبال می
کند و طبعا نیاز دارد که به کشورهای همسایه خود احساس آرامش و تسکین بدهد و تاکید
کند که هیچگاه هیچ تهدیدی از سوی ایران علیه آنها مطرح نبوده است که البته این
جملات بارها از سوی ایران تکرار شده است.»
این دیپلمات پیشین ایران اظهار
کرد: «این سیاست ایران در واقع حفظ شرایط موجود است که باید با دقت بیان تا به
درستی از سوی طرف مقابل شنیده شود و استمرار داشته باشد تا نیروهایی که در این
کشورها هستند و نقش سازنده دارند و درک درستی از ایران و شرایط منطقه ای دارند
مجالی برای حضور و بروز داشته باشند و اجازه ندهند عواملی که فرصت طلب بوده و در
درگیرهای داخلی قصد پیگیری منافع خود را دارند تنها سخنگوی این کشورها باشند و
سیاست های منطقه ای این کشورها را نمایندگی کنند.»
وی افزود: «بخش هایی از
حاکمیت عربستان می دانند ایران نقطه اتکای آنها با منطقه است و حاضر نیستند با
ایجاد تنش و درگیری این ظرفیت را از دست بدهند و کشور خود و منطقه را درگیر بحران
غیرضرور کنند.»
موجانی در پاسخ به این سوال که آیا استفاده از زبان قدرت و
انجام مانورهای نظامی در منطقه خلیج فارس می تواند پیام مناسبی به عربستان برای
تغییر رفتار و سیاست های خود باشد؟، گفت: «ظرفیت نظامی ما و انجام مانور در خلیج
فارس ضرورتا نمی تواند به معنای پیام برای عربستان باشد؛ چراکه هدف هر کشوری از
انجام مانور نظامی کسب یا افزایش آمادگی نظامی خود برای دفاع می باشد.»
وی
ادامه داد: «ما در منطقه ای حضور داریم که قدرت های فرامنطقه ای به آن چشمداشت
دارند و به آن وارد شدند. امروز دشمن اصلی ما در منطقه قدرت های فرامنطقه ای هستند
که در منطقه حضور دارند و ثبات منطقه را با روش های مختلف از بین می برند. مشکل
اصلی ما گروههای مافیایی و عناصر مخربی هستند که امنیت منطقه را زایل کرده
اند.»
موجانی در پاسخ به این سوال که چه راهکار عملی و موثری را می توان
برای تغییر سیاست های خصمانه عربستان علیه ایران به کار گرفت؟، گفت: «باید سعی شود
با جامعه عربستان ارتباط عمیق و موثری برقرار کرد. لذا باید دیپلماسی عمومی ایران
نسبت به عربستان فعال شود تا آنها بتوانند نیات و اهداف ما را به صورت صحیح
بشناسند. ما صرفا نباید به بیانات سیاسی و خطاب قرار دادن دولت ها اکتفا کنیم بلکه
باید با جوامع آنها ارتباط برقرار کنیم.»
این 4 فروند کشتی جنگی تقریبا کوچک اما تندرو اند و قادر به مانور و حرکت آسان در آب های کم عمق هستند.
یک منبع آمریکایی اعلام کرد که دولت آمریکا با فروش 4 فروند کشتی جنگی به قیمت 11 میلیارد دلار به عربستان سعودی موافقت کرده است.
به گزارش
عصرایران به نقل از خبرگزاری فرانسه، عربستان سعودی برای به روز سازی ناوگان نیروی دریایی خود به ویژه در شرایط افزایش تنش ها در منطقه خلیج فارس و ادامه جنگ در یمن تلاش می کند.نیروی دریایی ارتش عربستان سعودی به دو ناوگان شرقی (خلیج فارس) و غربی (دریای سرخ) تقسیم می شود. قبل از این نیز رسانه های خارجی از مذاکرات ریاض و واشنگتن برای نوسازی ناوگان نیروی دریایی عربستان سعودی خبر داده بودند.
نیروی دریایی ارتش عربستان سعودی هم اکنون در جنگ یمن در آب های دریای سرخ و خلیج عدن مشارکت دارد.این 4 فروند کشتی جنگی تقریبا کوچک اما تندرو اند و قادر به مانور و حرکت آسان در آب های کم عمق هستند. این نوع از کشتی های جنگی می توانند دهها موشک ضدهوایی و موشک های ضدکشتی حمل کنند . آژانس دفاع، امنیت و همکاری آمریکا به عنوان اداره مسؤول فروش خارجی تسلیحات در دولت آمریکا اعلام کرد: همچنان کنگره آمریکا باید با فروش این تسلیحات به عربستان سعودی موافقت کند و سپس این فروش اجرایی می شود.
این آژانس اضافه کرد: این معامله به بهبود امنیت شریک منطقه ای و استراتژیک آمریکا منجر می شود. کشوری که قدرت مهمی برای ثبات سیاسی و پیشرفت اقتصادی در خاورمیانه به شمار می رود. جزئیات زیادی درباره این کشتی های جنگی اعلام نشده است اما گفته شده این کشتی ها برای نیروی دریایی آمریکا ساخته شده بود اما هم اکنون به عربستان سعودی فروخته خواهند شد.
نکته جالب دیگر درباره انتخابات کانادا راهیابی دو ایرانیتبار به پارلمان است. «مجید جوهری» و «علی احساسی» در زمره نمایندگانی هستند که از حزب لیبرال به پارلمان راه یافتهاند
با پیروزی حزب لیبرال در انتخابات پارلمانی کانادا و تغییر دولت در این کشور احتمال بازگشایی سفارت کانادا در تهران ( و متعاقب آن سفارت ایران در پایتخت کانادا) بیش از هر زمان دیگری قوت گرفته است.
به گزارش
عصرایران، استیون هارپر نخست وزیر وقت کانادا در سپتامبر 2012 دستور قطع روابط سیاسی اوتاوا با تهران را صادر کرد و پس از روی کار آمدن دولت روحانی در تهران نیز علاقهای به تجدید رابطه نشان نداد.
او حتی پس از توافق هستهای ایران با گروه 1+5 و اعلام تمایل دولت روحانی به تعامل با همه کشورها گفته بود: «ما مایل نیستیم هیچ بخشی از توافق برای عادی شدن روابط ایران با غرب باشیم».
اکنون اما استیون هارپر کنار رفته و «جاستین ترودو» مامور تشکیل دولت جدید شده است. با توجه به این که حزب لیبرال، قدیمیترین حزب سیاسی در کانادا به حساب میآید و پدر ترودو نیز نخست وزیر بوده سیاست های این حزب قابل پیش بینی است و قطعا نوع روابط کانادا با ایران تغییر خواهد کرد.هر چند با گشایش سفارت بریتانیا در تهران انتظار میرفت روند بهبود روابط با دولت کانادا نیز آغاز شود اما هارپر علاقه ای نشان نمیداد و همه منتظر انتخابات بودند و حالا همان اتفاق مورد نظر رخ داده است.
نکته جالب دیگر درباره انتخابات پارلمانی کانادا راهیابی دو ایرانیتبار به پارلمان است. «مجید جوهری» و «علی احساسی» در زمره نمایندگانی هستند که از حزب لیبرال به پارلمان راه یافتهاند و البته یک پارسی زبان دیگر را نیز می توان اضافه کرد: مریم منصف سیاستمدار افغان تبار.
دولت کانادا پس از قطع رابطه با تهران از دیپلماتهای ایرانی نیز خواست این کشور را ترک کنند و سفارت جمهوری اسلامی ایران در اوتاوا نیز به حال تعطیل درآمد و در اطلاعیهای که بر روی درِ ورودی سفارتخانه نصب شد این نکته آمد که این تصمیم دولت کانادا بوده است. حضور گسترده و متفاوت ایرانیان مقیم کانادا در انتخابات اخیر را می توان با همین انگیزه نیز دانست که با کنار رفتن حزب محافظه کار و روی کار آمدن حزب لیبرال سفارتخانه ها در دو پایتخت دوباره باز و فعال شوند هر چند حضور نامزدهای ایرانی تبار نیز در این اقبال موثر بوده است.
آیا آمریکا از ایران میخواهد سپاه را منزوی کند؟
بر اساس اطلاعیه وزارت امور خارجه آمریکا اصل تحریمها باقی و همانند گذشته حتی بعد از روز اجرا برای نهادها و افرادی که لیست تحریمی قرار دارند مثل سپاه پاسداران، جاری است. در نتیجه همکاری با یک نهاد تحریمی مصداق تخلف از تحریمها را داشته و اگر وزارت خزانهداری آمریکا تشخیص دهد که از تحریمها تخلف شده، اجازه تنبیه و یا حتی تحریم کردن متخلف را داراست.
به گزارش فارس، روز یکشنبه اوباما دردستوری که به وزارتخانههای مرتبط با تحریم ایران داد، خواستار انجام مقدمات لازم برای عمل به تعهدات آمریکا در برجام شد. یکی از این وزارتخانهها، وزارت خارجه آمریکا بود.
وزارت خارجه آمریکا نیز اطلاعیهای برای استفاده از حق صرف نظر کردن یا همان waiver منتشر کرده است، که کاملترین و مستندترین متن برای توقف تحریمهاست. این متن برای طرف ایرانی بسیار اهمیت دارد چرا که مبنای انجام تعهدات آمریکاست و بررسی با دقت آن کار ضروری از سوی وزارت خارجه به عنوان متولی اجرای برجام میباشد.
بررسی این متن نشان میدهد که ابهام بسیار جدی در نحوه توقف و گستره توقف تحریمهای آمریکا وجود دارد. این ابهام نگرانی جدی در موضوع کارآمدی برداشتن تحریمها و از آن مهمتر بازگشت تحریمها ایجاد میکند.
باقیماندن ساختار تحریمها
بر اساس اطلاعیه وزارت خارجه آمریکا تمامی تحریمهایی که آمریکا متعهد به توقف آنها شده بود، تنها برای افراد و نهادهایی برداشته میشود که در SDN List نباشند (Specially Designated Nationals List) و برای افراد و نهادهایی که در این لیست هستند، تحریمها تغییری نخواهد کرد.
این مساله ۱۸ مرتبه در این اطلاعیه مورد تاکید قرار گرفته است و در هر بند که تحریمهای مشخص شده در برجام را توضیح داده، تاکید کرده است که این توقف شامل افراد و نهادهایی که در لیست تحریم آمریکا (SDN List) هستند نمیشود.
در تصویر زیر بخشی از این اطلاعیه آمده است که قسمت هایلایت شده مرتبط با همین موضوع است.
نتیجه ابتدایی از این اطلاعیه این است که تحریمها در واقع برداشته نمیشوند بلکه افراد و نهادهای مصداق تحریم کاهش مییابند. این نوع برداشتن تحریمها حتی همان توقف موقت هم نیست و تنها کاهش مصادیق است که البته بسیار سریع قابل بازگشت است. پس آمریکا ساختار تحریمهای خود را کاملا حفظ کرده است.
بازگشت تحریمها بدون نقض توافق
اما احتمال دارد برخی بگویند باقی ماندن ساختار تحریم خیلی اهمیت ندارد و همینکه مصادیق اعمال تحریمها کاهش یابد مقصود حاصل میشود. چرا که بر اساس برجام قرار است افراد و نهادهای مشخص شده در پیوست ۳ از ضمیمه دوم، در روز اجرا از لیست تحریمها خارج شوند و در نتیجه نباید نگران چیزی بود.اما با کمی دقت و بررسی بیشتر مشخص میشود که این مساله مشکلی بسیار بزرگ برای ایران به وجود خواهد آورد و زمینه بازگشت قانونی تحریمهای برداشته شده خواهد شد.
با نگاهی دقیقتر به پیوست ۳ از ضمیمه دوم و نیز بررسی لیست اصلی تحریم آمریکا (SDN List) مشخص میشود که افراد و نهادهایی که قرار است از لیست تحریمی خارج شوند، تمامی افراد و نهادهایی نیستند که در لیست تحریمی آمریکا (SDN List) قرار دارند و آنهایی که در لیست تحریمی باقی میمانند افراد و نهادهای مهم و قابل توجهی هستند.
برای مثال قرارگاه خاتم الانبیا از جمله نهادهایی است که قرار نیست از لیست تحریمی خارج شود. این قرارگاه به خصوص درسال های اخیر نقش مهمی در پروژههای عمرانی و نفت و گاز ایران داشته است. کافی است سری به سایت این قرارگاه زده و حجم و گستره فعالیتهای این قرارگاه را مشاهده کرد. حضور در فازهای پارس جنوبی، در بالادستی صنعت نفت، پالایشگاهی، راهسازی و پل سازی و ... نشان دهنده گستردگی فعالیتهای این قرارگاه است. (سایت قرارگاه خاتم الانبیا)
بنیاد تعاون سپاه نیز همانند قرارگاه خاتم الانبیا در تحریمها باقی خواهد ماند. نمونه دیگر در دانشگاهها، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، امام حسین (ع) و بقیه الله است. این دانشگاهها نیز در لیست تحریمی آمریکا باقی خواهند ماند. از میان بانکها نیز دو بانک انصار و بانک مهر باقی میمانند.
همچنین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز از نهادهای مهم باقی مانده در لیست تحریمی است.
پس مشاهده میشود که این نهادها از رفع تحریمهای صورت گرفته بهره نخواهند برد. اما سوال این است که آیا همکاری با این نهادها سبب تحریم شدن آن نهاد خواهد شد؟
بر اساس اطلاعیهای که منتشر شده است، اصل تحریمها باقی و همانند گذشته حتی بعد از روز اجرا برای نهادها و افرادی که لیست تحریمی قرار دارند، جاری است. در نتیجه همکاری با یک نهاد تحریمی مصداق تخلف از تحریمها را داشته و اگر وزارت خزانهداری آمریکا تشخیص دهد که از تحریمها تخلف شده، اجازه تنبیه و یا حتی تحریم کردن متخلف را داراست.
در گذشته نیز بخش مهمی از دلایل تحریم بانکها مختلف ایرانی و حتی بانک مرکزی ایران، دور زدن تحریمها و تخلف از قوانین مالی آمریکا (که تحریمهای بانکی بخشی از این قوانین محسوب میشوند) یعنی پولشویی بوده است. اینکه بانک مرکزی ایران به عنوان یک نهاد پولشو شناخته میشود به دلیل انجام فعالیتهای بانکی به منظور برطرف کردن نیاز بانکهای تحریم شده است.
پس خطر اصلی بازگشت نهادها و بانکهایی است که قرار است در روز اجرا از لیست تحریمی آمریکا خارج شوند.
این همان کلامی است که آدام ژوبین در مجلس سنای آمریکا درباره اش صحبت کرد. او که جانشین دیوید کوهن شده است گفت: «ما به صراحت به سران ایران اعلام کرده ایم که اگر ببینیم هریک از بانکهایی که از فهرست تحریمها خارج می شوند به حمایت از حزب الله و نیروی قدس و فعالیتهای غیرقانونی بالستیک ایران مبادرت کنند، بار دیگر این بانکها در فهرست تحریمها قرار خواهند گرفت»
در نتیجه آمریکا بهانه لازم برای بازگشت تحریمها را همیشه در اختیار دارد بدون آنکه برجام را نقض کرده باشد. راهی که باقی میماند منزوی کردن نهادهای باقی مانده در لیست تحریمی آمریکا در داخل کشور است که به طور قطع هیچ کس در ایران آن را اجرا نخواهد کرد.