اخبار و تحلیلهای سیاسی روز

جان کری: واکنش اسرائیل به توافق هسته ای، هیستریک است

نتانیاهو: هنوز دیر نشده. کشورهای جهان برای دست یابی به توافق بهتر با ایران که این کشور را از داشتن سلاح هسته ای منع کند؛ باید شجاعت و اراده داشته باشند.

وزیر خارجه آمریکا گفت که واکنش اسرائیل به توافق هسته ای با ایران، هیستریک است.
به گزارش عصرایران به نقل از خبرگزاری ها، جان کری وزیر خارجه آمریکا روز شنبه واکنش اسرائیل به توافق هسته ای احتمالی میان ایران و گروه 1+5 را "هیستریک" (عصبی و غیرمنطقی) توصیف کرد.کری در مصاحبه با کانال 10 تلویزیون اسرائیل ادامه داد: توافق هسته ای با ایران نه برای 10 یا 15 سال بلکه توافق، دائمی و ابدی خواهد بود.
وی در این مصاحبه متعهد شد تنها در صورتی توافق هسته ای با ایران امضا خواهد شد که این توافق بتواند این کشور را از دست یابی به بمب اتمی منع کند.جان کری افزود: بازرسان به صورت روزانه در ایران در حال فعالیت هستند.بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل سرسخت ترین مخالف توافق هسته ای میان ایران و گروه 1+5 است.

نتانیاهو: توافق هسته ای با ایران جهان را خطرناک تر می کند

بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل گفت: منع ایران از کسب بمب اتمی بزرگترین چالش نسل ماست.
نتانیاهو با حمله دوباره به توافق هسته ای لوزان میان ایران و 1+5 هشدار داد این توافق باعث می شود جهان جای خیلی خیلی خطرناک تری بشود.به گزارش رادیو صدای اسرائیل، نتانیاهو اضافه کرد: هنوز دیر نشده. کشورهای جهان برای دست یابی به توافق بهتر با ایران که این کشور را از داشتن سلاح هسته ای منع کند؛ باید شجاعت و اراده داشته باشند.
وی افزود: بزرگترین چالش در مقابل نسل ما منع ایران از دست یابی به توانمندی های نظامی هسته ای است.
نخست وزیر اسرائیل مدعی شد: تهران به سخنان ضداسرائیلی اکتفا نمی کند بلکه در حال ایجاد پایگاه های تروریستی در مناطق مرزی سوریه، غزه و لبنان با اسرائیل است.
نتانیاهو ادامه داد: اسرائیل نمی تواند اجازه دهد ایران به قدرتی دست یابد که بتواند آرزوهای خود را برای نابودی ملت ما تحقق ببخشد.

2 کشته در حمله به نمایشگاه کاریکاتور پیامبر اسلام(ص) در آمریکا

2 مهاجم مسلح پس از شلیک گلوله به سمت نمایشگاه به ضرب گلوله پلیس کشته شدند.در حمله مسلحانه به نمایشگاهی در تگزاس آمریکا دو نفر کشته شدند. در این محل، نمایشگاه کاریکاتور با موضوع پیامبر اسلام(ص) برپا شده بود.
به گزارش عصرایران به نقل از بی بی سی، در این حادثه، 2 مهاجم مسلح پس از شلیک گلوله به سمت نمایشگاه به ضرب گلوله پلیس کشته شدند.پلیس اعلام کرد دو فرد مسلح در خارج از مرکز کرتس کولویل کشته شدند. مهاجمان به همراه خود سلاح و مواد منفجره داشتند و قصد داشتند در حمله به نمایشگاه کاریکاتور از آنها استفاده کنند.

در این تبادل آتش یک افسر پلیس هم از ناحیه ساق پا زخمی شد.

در این نمایشگاه مسابقه کاریکاتور با موضوع پیامبر اسلام(ص) با جایزه 10 هزار دلاری در حال برگزاری بود.
برگزاری این نمایشگاه و مسابقه با انتقاد بسیاری روبه رو شده است. پیشتر نیز پاپ، اهانت به پیامبر اسلام(ص) را نکوهش کرده بود. 

"کنگره بازی" آمریکا ، مقدمه ای بر شکست مذاکرات و زیرزمینی شدن فعالیت هسته ای ایران

هر چند با لغو تحریم های سازمان ملل، اروپا و "دولت"ِ آمریکا، بخش مهمی از بنای تحریم فرو می ریزد ولی واقعیت این است که تحریم کنگره آمریکا، یکی از مهم ترین ارکان تحریم است که تا فرو نریزد، سایه تحریم از سر مردم ایران دور نخواهد شد. علت اهمیت تحریم کنگره نیز این است که طبق آن، هر شرکتی در دنیا که با ایران وارد معامله اقتصادی شود، از تجارت با آمریکا محروم می شود.

عصر ایران - مذاکرات ایران و 1+5 در حالی به مراحل سرنوشت ساز خود رسیده است که آمریکایی ها، تمام تلاش خود معطوف این کرده اند که امتیازات اندکی بدهند و بیشترین امتیاز را بستانند. البته اصل این رویکرد، کاملاً طبیعی است و هر کشوری در هر مذاکره ای چنین هدفی را دنبال می کند. سخن بر سر این است که رویکرد آمریکایی ها بدین سمت و سو رفته که مهم ترین هدف اقتصادی ایران در مذاکرات - که لغو تحریم هاست - را نادیده بگیرند.

تحریم های ایران، به سه گروه عمده تقسیم می شوند^*: تحریم های سازمان ملل ، تحریم های اتحادیه اروپا و تحریم های آمریکا.
تحریم های آمریکا نیز به دو دسته اصلی تقسیم می شوند: تحریم های اجرایی که دولت آمریکا علیه ایران وضع کرده و تحریم های کنگره.

آن گونه که امریکایی ها می گویند، در صورت موفقیت آمیز بودن مذاکرات ایران و 1+5 ، تحریم های سازمان ملل و اتحادیه اروپا و نیز تحریم های دولت آمریکا کنار می روند. تا بدین جای کار مشکلی نیست؛ مشکل اینجاست که دولت آمریکا بحث "تحریم های کنگره" را پیش کشیده و می گوید که لغو تحریم های کنگره، در دست دولت نیست و ممکن است حتی با حصول توافق نیز تحریم های کنگره سر جای خود بماند.

البته بحث های حقوقی متعددی در این خصوص وجود دارد ولی واقعیت این است که این مباحث، آن هم در فضای روابط بین الملل و خاصه در شرایط عدم اعتماد، کارایی لازم را ندارند و بسیاری از اوقات، فقط بر روی کاغذ می مانند. آنچه برای مردم ایران مهم است، لغو کامل تحریم هاست که با رویکردهای اخیر آمریکا، تحقق آن در هاله ای از ابهام قرار می گیرد.

هر چند با لغو تحریم های سازمان ملل، اروپا و "دولت"ِ آمریکا، بخش مهمی از بنای تحریم فرو می ریزد ولی واقعیت این است که تحریم کنگره آمریکا علیه ایران، یکی از مهم ترین ارکان تحریم ایران است که تا فرو نریزد، سایه تحریم از سر مردم ایران دور نخواهد شد. علت اهمیت تحریم کنگره نیز این است که طبق آن، هر شرکتی در دنیا که با ایران وارد معامله اقتصادی شود، از تجارت با آمریکا محروم می شود.

لذا اگر همه تحریم ها لغو شوند ولی همین یک تحریم باقی بماند، عملاً ایران از تعاملات اقتصادی با بسیاری از شرکت های جهان، محروم می شود زیرا اکثر شرکت های جهان طبیعتاً نمی خواهند به خاطر معامله با ایران از تعامل با بزرگ ترین اقتصاد جهان محروم شوند.
فرض کنید که شرکت اروپایی X بعد از لغو تحریم های سازمان ملل و اتحادیه اروپا، می خواهد با ایران قرارداد ببندد. این قرارداد از نظر اتحادیه اروپا و نیز سازمان ملل، اشکالی ندارد. اما مدیران آن شرکت به خاطر تعاملات اقتصادی بزرگ تری که با آمریکا دارند و از ترس تحریم کنگره، از تصمیم خود برای معامله با ایران منصرف می شوند.

البته در آن شرایط ، دور زدن تحریم کنگره، بسیار آسان تر از وضعیت کنونی خواهد بود و تعاملات اقتصادی ایران بسیار روان تر از امروز صورت خواهد گرفت اما ایران در پرونده هسته ای خود ، امتیاز می دهد که لغو کامل تحریم ها را به دست آورد نه این که فقط دور زدن تحریم ها را ساده تر کند.

 فارغ از مباحث سیاسی بین دو کشور، آنچه از نظر عموم مردم ایران حائز اهمیت ویژه است ، لغو کامل تحریم ها و مشخصاً تحریم های کنگره آمریکاست.
اگر ایالات متحده، بخواهد با برگ "کنگره" با ایران بازی کند و بعد از تعهدات ایران مبنی بر کاهش سطح فعالیت های هسته ای و تضمین صلح آمیز بودن آن، همچنان چماق تحریم را بر سر ایران نگه دارد، باید منتظر "عدم توافق" باشد.
البته مردم ایران قطعاً تمایل به توافق دارند ولی آنها توافق را برای لغو تحریم ها می خواهند، نه چیز دیگر. بنابراین، اگر تحریم ها - ولو تنها تحریم کنگره - باقی بمانند، مقصود ملت ایران حاصل نشده است.

در چنان صورتی، مشروعیت مردمی و حکومتیِ "کاهش سطح فعالیت های هسته ای"، از بین می رود و نتیجه این فقدان مشروعیت نیز، چیزی جز تشدید فعالیت های هسته ای ایران نخواهد بود.
بدیهی است از این رویکرد، چیزی عاید مردم ایران نخواهد شد به ویژه آن که شکست مذاکرات، می تواند با تحریم های جدیدتر نیز همراه شود. اما واقعیت این است که چنین وضعی، برای طرف مقابل نیز محصولی نخواهد داد.

قطعاً آمریکایی ها نمی خواهند برنامه هسته ای ایران، به سمت "عدم شفافیت" برود و زیر زمینی شود. این نگرانی برای آمریکایی ها، وقتی جدی تر می شود که بدانند گروه هایی در ایران وجود دارند که در صدد هستند همه نظارت های بین المللی از فعالیت های هسته ای ایران برطرف شود تا بتوانند حتی به سمت توازن قدرت در منطقه نیز پیش بروند.
این گروه ها، در فضای مذاکرات کنونی در موضع ضعف هستند ولی اگر آمریکا بخواهد با "کنکره بازی" همچنان تحریم ها را نگه دارد، آنها صدای بلندتری برای سخن گفتن و دست درازتری برای عمل کردن خواهند داشت و این، نه به سود آمریکا خواهد بود و نه به سود اسرائیل که ایران اتمی کابوس همیشگی اش هست.


_{*تحریم های ایالتی آمریکا و تحریم های مستقل کشورها نیز علیه ایران وجود دارد که "عمده" محسوب نمی شوند.}

          

مشرق گزارش می‌دهد؛

خبرنگاران جاسوس در ایران؛ از رضا رفیعی تا جیسون رضاییان + عکس

بسیاری از خبرنگاران خارجی با دستورالعمل‌های اطلاعاتی و امنیتی ارائه شده از سوی سرویس‌های اطلاعاتی وارد کشور هدف می‌شوند که این اتفاق در مورد "ایران" به عنوان یک کشور هدف نیز صدق می‌کند.

گروه جنگ نرم مشرق- زمانی که صحبت از جاسوس می‌کنیم، بسیاری تصور می‌کنند که جاسوس‌ها یعنی افرادی چون "جیمز باند" که کارهای عجیب و غریب می‌کنند و توانایی و قدرت غیرمتعارف دارند. چنین تصوری درباره جاسوسی در عصر حاضر از اساس غلط و اشتباه است. جاسوس‌ها طبیعی‌تر و معمولی‌تر از آن هستند که مورد توجه قرار بگیرند و یا انگشت‌نما شوند. این جماعت به قدری "شبیه همه" هستند که تفاوت و تمایزشان ازدیگران دشوار و سخت است. شخص جاسوس نیز برای اینکه به اهدافی که مدنظرش است، برسد، به صورت طبیعی در پوشش‌های مختلفی وارد می شود و به همین دلیل این افراد هزار شغل و هزار عنوان دارند و به طور عمومی با مشاغل و عناوینی چون توریست، ورزشکار، روزنامه‌نگار، هنرمند، دانشمند، محقق، پژوهشگر، بازرگان و... همزیستی دارند. هیچ‌کس در هیچ کجای دنیا به نام و عنوان جاسوس پاسپورت نمی‌گیرد. هویت‌ها چیزی دیگری را نشان می‌دهند اما در واقع آنها کار دیگری می‌کنند.

سرویس‌های جاسوسی همواره سعی دارند افراد مختلفی را به استخدام خود درآورند تا مخفیانه‌تر و مطلوب‌تر به اطلاعات مهم مد نظر خود دست پیدا کنند که در این میان، خبرنگاران از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند. بسیاری از خبرنگاران خارجی با دستورالعمل‌های اطلاعاتی و امنیتی ارائه شده از سوی سرویس‌های اطلاعاتی وارد کشور هدف می‌شوند که این اتفاق در مورد "ایران" به عنوان یک کشور هدف نیز صدق می‌کند.

پس از انقلاب اسلامی و کینه‌ای که غرب از ملت و حکومت ایران به دل گرفت و ایران را به دلیل "استقلال‌طلبی" خود به عنوان یکی از دشمنان خود معرفی کرد، همواره به دنبال ضربه زدن به منافع جمهوری اسلامی ایران بود که این امر به اطلاعات درست و دقیق از داخل ایران نیاز داشت. به همین منظور از خبرنگاران کشور خود یا از افرادی ایرانی که تابعیت کشورهای غربی را نیز دارند و در داخل ایران به کار خبری مشغول هستند، به عنوان یکی از بازوهای جمع‌آوری اطلاعات استفاده می‌کنند.

نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران که همواره در حال رصد تهدیدات علیه کشور هستند، فعالیت خبرنگاران نماینده کشورهای خارجی به خصوص غربی را نیز تحت نظر دارند تا آنها نتوانند در پوشش خبرنگاری به فعالیت‌هایی علیه امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران دست بزنند که در غیر این صورت آنها را دستگیر کنند. یکی از جدیدترین نمونه‌های این دستگیری نیز "جیسیون رضائیان" خبرنگار «واشنگتن پست» است که موجب فشار زیاد تبلیغاتی و رسانه‌ای غربی‌ها به خصوص آمریکایی‌ها علیه کشورمان شده است.

به بعضی از این افراد که در قالب خبرنگار و محقق اقدام به جاسوسی و فعالیت‌ علیه امنیت ملی کشور کردند و به دام افتند، توجه کنید:

جیسیون رضائیان

اواخر تیرماه سال 93 "جیسیون رضائیان" خبرنگار «واشنگتن پست» به همراه همسرش "یگانه صالحی"، و یک عکاس خبری و همسر این عکاس که با رضاییان همکاری می‌کردند، توسط ماموران امنیتی در تهران به جرم جاسوسی بازداشت شدند. زوج دوم مدتی بعد آزاد شدند و همسر جیسیون رضائیان که خبرنگار روزنامه انگلیسی‌زبان "نشنال" مستقر در امارات متحده عربی نیز بود، در اوایل مهرماه همان سال به قید وثیقه آزاد گردید.

خبرنگار ۳۸ ساله "واشنگتن پست"، که از سال ۲۰۱۲ به عنوان خبرنگار در ایران فعالیت می‌کرد، تابعیت دوگانه ایرانی و آمریکایی دارد و همسرش یگانه صالحی نیز برای اقامت در آمریکا اقدام کرده بود. البته رضاییان با گذرنامه ایرانی خود وارد خاک ایران شده است.

«نفوذ در اماکن مهم دولتی و افشای برنامه‌های ضدتحریمی ایران» بخشی از اتهامات "جیسون رضاییان" است

علی رغم جوسازی شدید رسانه‌های غربی به خصوص مقامات آمریکایی مبنی بر بی‌گناهی جیسیون رضائیان، اتهامات سنگین امنیتی متوجه وی شده است. از جمله مهم‌ترین اتهامات ضدامنیتی رضاییان، نفوذ در اماکن مهم دولتی و افشای برنامه‌های "ضدتحریمی ایران" از جمله هویت واسطه‌های تجاری و ماهیت شرکت‌های همکار ایران در پروسه دور زدن تحریم‌ها و جاسوسی از برنامه هسته‌ای کشورمان است. رضاییان در ایران و آمریکا ارتباطات وسیعی با افراد مختلف دارد که می‌توان به دوستی با "توماس اردبرینک" خبرنگار نیویورک‌تایمز مقیم ایران که با یک خانم ایرانی ازدواج کرده تا لابی "نایاک" که مرتبط با وزارت دفاع آمریکا است و.... اشاره کرد.

حمایت مستقیم "اوباما" از "جیسون رضائیان"، نشان از اهمیت این فرد برای دولت آمریکا و دستگاه‌های اطلاعاتی این کشور است

کیفرخواست رضاییان در آخر فروردین امسال از سوی دادستانی تهران صادر شد که وی را به جاسوسی از طریق جمع‌آوری تصمیمات کشور در خصوص مسائل سیاست داخلی و خارجی و قراردادن آن در اختیار افراد غیر صالح متهم کرده است. بر اساس کیفرخواست صادره، «دسترسی و جمع‌آوری اطلاعات طبقه‌بندی شده، همکاری با دول متخاصم و نوشتن نامه به اوباما رئیس جمهور آمریکا و تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی ایران» از دیگر اتهامات جیسون رضائیان است که بزودی دادگاه وی تشکیل می‌گردد. استفاده اوباما در ضیافت شام سالانه با اتحادیه خبرنگاران کاخ سفید از کلماتی نظیر "تمام توانم را به کار خواهم بست"، "تا آزادی او از پا نخواهم نشست" و "آرام نمی‌گیرم" برای جیسون رضائیان، نشان از اهمیتی است که این فرد برای دولت آمریکا و دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی این کشور دارد.

رکسانا صابری

بازداشت رکسانا صابری در بهمن ماه سال ۱۳۸۷ نیز یکی ار پر سر و صداترین پرونده‌های جاسوسی در ایران به شمار می‌رفت. صابری که تابعیت ایرانی- آمریکایی دارد، از پدری ایرانی و مادری ژاپنی در داکوتای شمالی متولد شده است و از سال 83 حدود شش سال قبل از دستگیری، در ایران و با مجوز دولت برای رسانه هایی چون "رادیوی عمومی آمریکا" (ان پی آر) و بی بی سی مشغول به کار بود. مجوز فعالیت وی از یک سال قبل از بازداشت توسط دولت تمدید نشده بود اما وی فعالیت خود را ادامه داد.

"رکسانا صابری" به عنوان مترجم در مجمع تشخیص مصلحت، در پی جمع‌آوری "اسناد محرمانه" درباره حمله عراق به آمریکا بود

رسانه‌های غربی ادعا کردند که صابری در حال مطالعه برای تکمیل تحصیلات خود در رشته مطالعات ایران و روابط بین‌الملل در سطح فوق لیسانس و همچنین نوشتن کتابی در باره ایران بوده، اما این درحالی است که وی به عنوان "مترجم" در مجمع تشخیص مصلحت نظام کار می‌کرده و در پی جمع‌آوری "اسناد محرمانه" درباره حمله عراق به آمریکا بوده است.

"رکسانا صابری" به عنوان مجری در کنسرت ضدانقلاب «امید برای ایران» در برلین ایفای نقش کرد

رکسانا صابری برای جاسوسی به نفع ایالات متحده، توسط دادگاه به هشت سال زندان و پنج سال تعلیق از فعالیت خبرنگاری محکوم شد اما این مجازات در دادگاه تجدید نظر به دو سال حبس تعلیقی تخفیف داده شد. وی پس از گذراندن چهار ماه در زندان به اتهام جاسوسی در اردیبهشت سال 88 از زندان آزاد و به همراه پدر و مادر خود ایران را به سمت آمریکا ترک کرد. رکسانا صابری بعد از آزادی همچنان فعالیت خود علیه جمهوری اسلامی ایران را ادامه می‌دهد و به عنوان نمونه در کنسرتی که در آستانه انتخابات سال 92 در برلین توسط سازمان‌ اطلاعاتی آلمان برای "حمایت از سران فتنه و اغتشاشات" برگزار شد، به عنوان مجری ایفای نقش کرده بود.

مازیار بهاری

مازیار بهاری خبرنگار «نشریه نیوزویک» که تابعیت ایرانی و کانادایی دارد، سال 88 به عنوان خبرنگار برای پوشش اخبار انتخابات ریاست جمهوری وارد ایران شده بود که در اواخر خرداد ماه همان سال توسط نیروهای امنیتی به اتهام اقدام علیه امنیت ملی بازداشت شد.

از اتهامات "مازیار بهاری" می‌توان به «جمع‌آوری و نگهداری اسناد محرمانه و طبقه‌بندی» شده نام برد

بهاری که فارغ‌التحصیل رشته‌های علوم سیاسی و سینما از دانشگاه کاناداست، از سال 1373 فعالیت مستند سازی و خبرنگاری را آغاز کرد، و در طول سال‌های گذشته در رسانه‌های مختلف و در کشورهای گوناگون در منطقه خاورمیانه، آفریقا و آسیای جنوب شرقی به فعالیت خبری مشغول بوده و با آنکه تاکید می‌کرد کارمند BBC و شبکه 4 تلویزیون انگلیس نیست، فیلم‌هایی را برای این رسانه‌ها تهیه ‌کرده بود.

"مازیار بهاری" در کنار عوامل فیلم ضدایرانی «گلاب»، که بر اساس کتابی که وی پس فرار از ایران نوشته است، ساخته شد

دادگاه انقلاب ایران مازیار بهاری را به جهت جرائم «اجتماع و تبانی با قصد ارتکاب جرائم علیه امنیت کشور، جمع‌آوری و نگهداری اسناد محرمانه و طبقه‌بندی شده، فعالیت تبلیغی علیه نظام، توهین به رهبر انقلاب و رئیس جمهور و اخلال در نظم عمومی» به بیش از ۱۳ سال زندان و ۷۴ ضربه شلاق محکوم کرد. وی که با وثیقه سه میلیارد ریالی آزاد بود، قبل از اعتراض به حکم دادگاه از کشور به صورت غیرقانونی گریخت و همچنان به فعالیت خود علیه نظام جمهوری اسلامی ایران ادامه می‌دهد. فیلم ضدایرانی «گلاب» نیز توسط "جان استوارت" بر اساس کتابی که "بهاری" پس فرار از ایران نوشته است، ساخته شد.

کلوتید ریس

کلوتید ریس قبل از انتخابات سال 88 به عنوان دانشجوی جغرافیای سیاسی و همچنین یک استاد زبان فرانسه برای یک فرصت ۶ ماهه مطالعاتی در دانشگاه اصفهان به ایران سفر کرده بود. اما یکی از اهداف سفر وی "جمع‌آوری اطلاعات" در رابطه با برنامه هسته‌ای ایران بود که در این رابطه در فواصل ماه‌های ژوئن تا سپتامبر 2007 یک دوره "کارورزی" را درباره فن‌آوری هسته‌ای در «کمیساریای انرژی اتمی» فرانسه ‌گذراند تا بابت ماموریتش با آشنایی بیشتری اقدام کند.

"کلوتید ریس" یک دوره کارورزی درباره فن‌آوری هسته‌ای در فرانسه به جهت جاسوسی ‌گذرانده بود

ریس از جمله مهره‌های سفارتخانه فرانسه بود که به اتهام اقدام علیه امنیت ملی از طریق حضور در تجمعات و اغتشاشات 25 و 27 خرداد ماه سال 88 و همچنین جمع‌آوری اخبار، اطلاعات و تهیه تصاویر از این اغتشاشات و ارائه آن به وابسته علمی سفارت فرانسه توسط نیروهای امنیتی دستگیر شد. زمانی که وی بازداشت شد و در دادگاه تهران به جرایم خود اعتراف کرد، وزیر خارجه وقت فرانسه برنارد کوشنر، در مصاحبه‌ای گفت: «کشورش آنقدر احمق نیست که یک دختربچه را برای جاسوسی به ایران اعزام کند و او فقط یک معلم ساده زبان است.»

نشریه‌های فرانسوی پس از آزادی "ریس" اعلام کردند که وی دارای "کد امنیتی" و درخدمت دستگاه اطلاعاتی فرانسه بوده است

بر اساس حکم اولیه دادگاه ریس به تحمل ۱۰ سال حبس در ایران محکوم شد که در جلسات تجدیدنظر این حکم به پرداخت جریمه نقدی معادل ۲۸۵ هزار دلار کاهش یافت. وی بعد از پرداخت جریمه نقدی و پس از قریب به ده ماه بازداشت در اواخر اردیبهشت ماه ۱۳۸۹ ایران را به مقصد فرانسه ترک کرد. چند روز پس از آزادی ریس، نشریه‌های فیگارو و لیبراسیون فرانسه اعلام کردند که کلوتید ریس دارای "کد امنیتی" و درخدمت دستگاه اطلاعاتی فرانسه بوده و به این دلیل تاکنون صحبتی از این مسئله نشده که نگران جان او در ایران بودند.

خبرنگاران آلمانی

دو خبرنگار آلمانی در مهرماه سال 89 برای راه انداختن یک کمپین بین‌المللی علیه جمهوری اسلامی ایران، به خانواده یک زن ایرانی در تبریز که به اتهام قتل و ارتکاب زنا محکوم به مرگ شده بود، نزدیک شده بودند تا از آنها برای اهداف خود استفاده کنند؛ اما با هوشمندی ماموران امنیتی قبل از هرکاری دستگیر شدند. این دو فرد که در نشریه‌ "بیلد ام زونتاگ" آلمانی فعالیت می‌کردند، با ویزای توریستی وارد ایران شده بودند و نه به عنوان خبرنگار، اما در این پوشش با شبکه‌های ضد انقلاب خارجی در ارتباط و همکاری می‌کردند.

دو خبرنگار آلمانی نشریه‌ "بیلد ام زونتاگ" در زمان بازداشت با مادران خود دیدار کردند

این دو فرد در دادگاه برای جرم «اجتماع و تبانی برای ارتکاب جرم علیه امنیت کشور جمهوری اسلامی ایران» ابتدا به ۲۰ ماه حبس تعزیری محکوم گردیدند که در نهایت این حکم به جزای نقدی تبدیل شد و این دو آلمانی با پرداخت جریمه و پس از 4 ماه بازداشت در ابتدای اسفند 89 به همراه وزیر خارجه‌ وقت آلمان (گیدو وستروله)، به کشورشان بازگشتند.

کوهنوردان آمریکایی

اوایل مرداد 1388 سه کوهنورد آمریکایی که یکی از آنان خبرنگار نیز بود، در حالی که از عراق وارد خاک ایران شده بودند، به اتهام جاسوسی توسط نیروهای امنیتی دستگیر شدند. این افراد شامل "شِین بائر" که در رسانه‌های غربی خبرنگار آزاد معرفی شد، به همراه "سارا شورد" که دانش‌آموختهٔ رشته ادبیات انگلیسی بود، در دمشق زندگی می‌کرد. شورد در آنجا به تدریس زبان انگلیسی و یادگیری زبان عربی مشغول بود. همچنین به همراه این دو نفر "جاش فَتال" که فعال محیط زیست معرفی گردید نیز جزو بازداشتی‌ها بود.

در میان سه کوهنورد آمریکایی، "شِین بائر" (نفر سمت چپ) خبرنگار بود که ادعا می‌کرد در پی کسب خبر برای انتخابات کردستان عراق بوده است

ایران سارا شورد را در شهریور ۱۳۸۹ و پس از چهارده ماه، قبل از صدور حکم دادگاه، به دلایل پزشکی با قرار وثیقه 500 هزار دلاری که از طرف شاه عمان تامین شد، آزاد گردید و به آمریکا رفت. یک سال بعد دادگاه شِین بائر و جاش فَتال را به اتهام جاسوسی مجموعاً به تحمل 16 سال حبس محکوم کرد؛ سپس دادگاه تجدید نظر برای هریک از این دو نفر قرار وثیقه 500 هزار دلاری تعیین کرد که باز پادشاه عمان با پرداخت این هزینه زمینه آزادی این دو نفر را فراهم کرد و آنان نیز ایران را ترک کردند. این افراد بعد از خارج شدن از ایران به اتهام زنی علیه جمهوری اسلامی ایران پرداختند.

رضا رفیعی فروشانی

رضا رفیعی روزنامه‌نگار و نماینده سابق «مجله تایم» در ایران بود که در اوایل تیرماه سال 88 توسط نیروهای امنیتی به اتهام جاسوسی دستگیر شد. وی به اقدام علیه امنیت ملی کشور از طریق جاسوسی به نفع بیگانگان و اجانب، تلاش در جهت راه‌اندازی شبکه‌های غیرقانونی ماهواره‌ای خصوصی برای "حزب اعتماد ملی" و برقراری ارتباط با عناصر وابسته به سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا و امارات متحده عربی متهم شده بود.

رفیعی بعد از انتخابات با حضور مستقیم در اغتشاشات 88، گزارش لحظه به لحظه حوادث و شلوغی‌های تهران را از طریق عکس‌برداری و تصویربرداری به وسیله تلفن ماهواره‌ای، ایمیل و سایت فیس بوک به خارج از کشور و به عناصر و عوامل سرویس‌های جاسوسی آمریکا و امارات متحده عربی منتقل می‌نمود. همچنین وظایفی از جمله جمع‌آوری اطلاعات آثار اجتماعی و اقتصادی ناشی از تحریم‌های آمریکا درایران و انتخابات برای شبکه‌های ماهواره‌ای و نفوذ دراحزاب سیاسی و تاسیس NGO با هدف تاثیرگذاری و استحاله چهره‌های سیاسی در راستای براندازی نرم را به عهده داشت.

"رضا رفیعی" (در تصویر، در حال دفاع از خود در دادگاه) نماینده سابق «مجله تایم» با عناصر وابسته به سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا و امارات متحده عربی همکاری داشت

این جاسوس به مدت دوسال به عنوان "منبع کد دار" با اخذ حقوق ماهیانه برای سرویس امارات که به طور مستقیم با سرویس اطلاعات آمریکا و انگلیس مبادلات اطلاعاتی دارند، فعالیت می‌کرد که دادگاه بدوی برای این اتهامات، او را به ۷ سال زندان محکوم کرد که این حکم در دادگاه تجدید نظر به سه و نیم سال حبس قطعی تعزیری کاهش یافت. وی پس از حدود دو سال حبس در خرداد سال 90 از زندان آزاد شد.

پیوند جاسوسی با مسائل عاطفی برای فرار از شکست

رسانه‌های غربی جزء لاینفک از ماشین سرمایه‌داری و حکومت‌های لیبرال دموکراسی غرب هستند و یک خبرنگار غربی که به ایران می‌آید، مانند یک دولت‌مرد و سیاست‌مدار یا متخصص و یا صاحب سرمایه ‌غربی در مجموعه غرب می‌گنجد و برای او بیشتر منافع ملی غربی‌ها که در هر برهه برای مقابله با ایران در قالب یک موضوع تعریف می‌شود، مهم است. البته کشورهای غربی نیز اهمیت زیادی به این جاسوس‌های خود می‌دهند و به محض اینکه دستگیر می‌شوند، با جار و جنجال رسانه‌ای و فریاد بلند اعتراض می‌کنند تا خبرنگاران جاسوس آزاد شوند و ایران را به نقض حقوق خبرنگاران متهم می‌کنند.

در بسیاری از موارد نیز این شکست امنیتی را با مسائل عاطفی و احساسی پیوند می‌زنند و «مامان و بابا»‌ها را گسیل ایران می‌کنند تا آنها اعلام کنند که بچه ما جاسوس نیست و ایران جهنم خبرنگاران است؛ گویی کار کردن در سازمان‌های اطلاعاتی شغلی است که حتما پدر و مادرها در جریان آن هستند!

جاسوسی از بین نمی‌رود، فقط از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود

دشمنی جریان صهیونیستی که حکومت‌های غربی را تحت اراده خود درآورده با ایران همچنان ادامه دارد و این یعنی نیروهای امنیتی همیشه باید مراقب باشند. غربی‌ها و هم‌پیمانان عربی آنها با از دست دادن جاسوس‌های خود در ایران، کار جمع‌آوری اطلاعات جهت ضربه زدن به منافع ملی ایران را متوقف نمی‌کنند و افراد جدید را جایگزین می‌کنند. وظیفه "نیروهای امنیتی" دستگیری آنها و وظایف رسانه‌های داخلی اطلاع رسانی دقیق به مردم و دفاع دربرابر هجمه سنگین دستگاه تبلیغاتی غرب است تا مردم ایران هر روز برای مقابله با این دشمنان، با "بصیرت‌"تر به "مقاومت" خود ادامه دهند تا بتوانند "استقلال" خود را در تمام زمینه‌ها نهادینه کنند.

پرونده ویژه «مرگ یک ایدئولوژی»/

ضربه «اطلاعات سپاه» به کارکشته‌ترین حزب تاریخ ایران

در تاریخ 6 اردیبهشت 62، با عملیات ضربتی اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که به نام عملیات «امیرالمومنین علی(ع)» نامگذاری شد، سازمان‌های علنی و مخفی حزب توده فرو می‌­ریزد و در پی آن در تاریخ 15 اردیبهشت 62 با اطلاعیه دادستانی کل انقلاب اسلامی انحلال این حزب رسما اعلام می­گردد.

به گزارش مشرق، «سخن علی بن ابی طالب، "کُن للظالم خصما و للمظلوم عونا" -دشمن ستمگر و یار ستمکش باشید-، به خط جلی در تالار نخستین کنگره ما در خیابان فردوسی شهر تهران به صورت شعاری اعلام شده بود. حزب ما نخستین نیروی سیاسی انقلابی است که اهمیت بزرگ معنوی مبارزه جانبدارانه حسین بن علی و یارانش را علیه خلافت اشرافی و استبداد یزید برجسته ساخت و محتوای اجتماعی این ایثار را توضیح داد و از نقش بزرگ جنبش تشییع در تکامل و تبلور تاریخ کشور ما سخن گفت »

(احسان طبری. ما و روحانیت مترقی.نشریه دنیا.خرداد 57)

این روایت یکی از وارثان حزب سوسیال کمونیسم در ایران در توضیح فعالیت حزب توده پس از انقلاب اسلامی است که کار خود را با نمادهای مذهبی و شیعی شروع کرد.
هرچند امروزه از آن گروهک روشنفکر چپ گرا، «مرده‌ریگی» بیش نمانده و پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و کمونیسم جهانی بیش از هر زمان دیگر به سوژه‌ای تاریخی بدل شده و دیگر موضوع روز نیست، اما همچنان مضمون روزگار ما هست، پرونده سیاسی حزب توده به عنوان جریان سیاسی غیر قابل اعتمادی که جز به منافع فرقه‌ای خود نمی‌اندیشید، هم برای چپ و هم برای راست همیشه باز است.

* متشکل‌ترین حزب تاریخ معاصر ایران

در طول تاریخ مارکسیسم ایران، «حزب توده» مهم‌ترین، متشکل‌ترین، معتبرترین سخنگو و نماینده این جریان سیاسی فرهنگی محسوب می‌شد.
این حزب که به عنوان وارث سوسیال دموکراسی عهد مشروطه و سپس حزب کمونیسم ایران در مهر 1320 پایه‌گذاری شد، در سال های پس از جنگ جهانی دوم که اتحاد جماهیر شوروی در صحنه بین‌المللی حضور خود را به عنوان یک ابرقدرت اعلام داشت، توانست به سرعت به عنوان یک حزب منسجم در صحنه سیاست و فرهنگ ایران حضور یابد و در کشکمش‌ با جریان‌های وابسته به بریتانیا و آمریکا تصویرهای پرآشوب از این دوران تاریخی را رقم بزند.
پس از کودتای 28 مرداد 32 و تثبیت ایران در حریم نفوذ غرب که از سوی شوروی به طور قطعی به رسمیت شناخته شد، حزب توده به تبع وابستگی خود به سیاست منطقه‌ای شوروی، هر چند هر گونه نقش و حضور در حیات سیاسی ایران را از دست داد لکن به عنوان یک جریان فکری به موجودیت خود ادامه داد. به نحوی که می‌توان فرهنگ لائیک و غربگرایی که در دهه 40 در ایران شکل گرفت، برآیند کُنش متقابل 3خرده فرهنگ آنگلوفیلی (کسی که طرفدار انگلستان است)، مارکسیستی و آمریکایی در سیمای سخنگویان ایرانی آن ارزیابی کنیم.

(حزب توده از شکل‌گیری تا فروپاشی، موسسه مطالعات پژوهش‌های سیاسی)

این تاثیر به ویژه از طریق روشنفکرانی که در دهه 1320 در مکتب فکری و مطبوعاتی حزب توده ایران پرورش یافتند و در دهه 40 طبق یک برنامه سنجیده از سوی نواستعمار غرب و رژیم پهلوی در ساختار نظام گذشته جذب شدند و در نهادهای فرهنگی کشور به کار گرفته شدند، اعمال شد. بنابراین هر چند در سال‌های 32 تا 57 حزب توده به عنوان یک نیروی سیاسی در ایران حضور نداشت ولی به عنوان یک جریان فکری در پی‌ریزی شالوده‌های فرهنگ لائیک و غربگرای موجود، نقشی مؤثر ایفا کرد.
بالاخره بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و فرو ریختن معادلات سیاسی گذشته در منطقه، مجددا حزب توده را در سال‌های 58 تا 61 به عنوان یک کارگزار اتحاد جماهیر شوروی و سخنگوی سیاسی و فرهنگی آن در درون کشور فعال می‌یابیم و در این دوران، حزب توده به دلیل شرایط سیاسی نوین ایران موفق شد بر پایه تجربه غنی تشکیلاتی احزاب مارکسیستی جهان و با اتکا بر کادر ورزیده و مجرب خود که سال‌های مدید در اتحاد شوروی و اروپای شرقی عالی‌ترین دوره‌های آموزشی را طی کرده بودند و بالاخره با حمایت مادی اتخاد شوروی به ایجاد تشکیلاتی منسجم دست زند و بکوشد تا به عنوان یک نیروی سیاسی در جامعه انقلابی وزن و اهمیت کسب کند و در کنار جریان‌های ضدانقلابی راست و میانه طرح‌هایی توطئه‌گرانه و مخربی را علیه انقلاب اسلامی پی‌ریزی نماید.
با انحلال حزب توده در سال 62، این تلاش نافرجام ماند و از آن پس این حزب مجددا به یک جریان محدود و بی‌رمق در خارج از کشور بدل شد که بقایای فروپاشیده آن امروز با طوفانی که جهان مارکسیسم را به کام خود برده و با بازتاب‌های ایدئولوژیک و فرهنگی آن دست به گریبانند.

*فعالیت حزب توده پس از پیروزی انقلاب اسلامی

فعالیت حزب توده را در نظام جمهوری اسلامی ایران می­ توان به 4 دوره تقسیم کرد:

اول «دوره انتقال» که نخستین ماه­‌های پس از پیروزی انقلاب را در برمی‌گیرد و طی آن، رهبری حزب توده با تمهیداتی به داخل کشور منتقل شده و سازمان خود را بر پا می­‌کند.
«نورالدین کیانوری» یکی از سران اصلی حزب در این­ باره می­‌گوید: «با پیروزی انقلاب و پیدایش شرایط جدید سیاسی در ایران، از اول فروردین 1358 تا آخر اردیبهشت همان سال، همه کادرهایی که داوطلب بازگشت به ایران بودند، مهاجرت را ترک کرده و به کشور بازگشتند. من شخصاً روز 28 اردیبهشت 1358 به تهران بازگشتم. همسرم مریم که عضو کمیته مرکزی بود، اوایل فروردین به ایران آمده و فعالیت­‌های اولیه تشکیلات دمکراتیک زنان را آغاز کرده بود.زمانی که من به ایران آمدم، کار اساسی تجدید سازمان انجام شده بود.  پس از رسیدن من به تهران کار رهبری حزب منظم شد و جلسات هیئت اجراییه تشکیل گردید.»

(خاطرات نورالدین کیانوری، انتشارات روزنامه اطلاعات)

نورالدین کیانوری دبیر اول حزب توده در بازداشت

دوره دوم که به طور عمده سال 1358 را در برمی­‌گیرد و فعالیت تشکیلاتی رهبری حزب توده معطوف به جذب گروه­ها و محفل­‌ها و افراد توده­ای و متشکل ساختن آن­ها در چارچوب سازمان‌های علنی و مخفی است، «دوره تجدید سازمان» این حزب است.
اما دوره سوم که «دوره تثبیت» است، سال­های 1359 و 1360 را در بر گرفته و اوج فعالیت حزب توده محسوب می­‌شود.در این دوره، حزب توده توانست سازمان علنی و تشکیلات مخفی ـ نظامی خود را منسجم سازد و فعالیت­های سیاسی، تبلیغاتی و اطلاعاتی خویش را سامان بخشد.
حزب توده در این مقطع، با تبلیغات وسیع تلاش می­‌کند تا به عنوان حامی استراتژیک خط امام معرفی شود و در همین جهت به موضع­گیری در مقابل حزب دمکرات کردستان، دولت لیبرالی بازرگان، حمایت از اشغال لانه جاسوسی توسط دانشجویان مسلمان پیرو خط امام، ادعای مشارکت در دفاع مقدس، مقابله تبلیغاتی با خط بنی­‌صدر و حتی «ارائه برخی اطلاعات به نهادهای انقلابی علیه ضد انقلاب راست و چپ افراطی و مائوئیسم»، سعی می­‌کند تا جای پای خود را در جامعه تحکیم بخشد.
در این دوره، حزب توده نهایت تلاش خود را برای دریافت پروانه فعالیت قانونی از وزارت کشور انجام می­‌دهد و این در حالی است که در اوج فعالیت پنهانی خود برای «سازماندهی تشکیلات مخفی - نظامی و ارتباطات جاسوسی» قرار دارد.
اقدامات فرصت­‌طلبانه حزب توده در ارائه برخی اطلاعات پیرامون کودتای نوژه، این حزب را سخت مغرور می­سازد و کیانوری مکرراً مدعی کشف کودتا توسط حزب می­‌گردد و توده­‌ای­‌ها نیز به شدت به اشاعه این شایعه می‌پردازند. در چنین جوی است که گردهمایی هفدهم کمیته مرکزی در فروردین 1360 در تهران برگزار می‌شود.
نهایتا در دوره چهارم که سال­های 1362-1361 را در بر می­‌گیرد، بر اثر پی­گیری نهادهای اطلاعاتی جمهوری اسلامی ایران، اسرار ارتباط شبکه مخفی نظامی حزب توده با کا.گ.ب. (سازمان امنیتی شوروی) کشف می­‌شود و حزب آماج کنترل­‌ها و هشدارهای اطلاعاتی ـ عملیاتی قرار می­‌گیرد.

رهبری حزب به شدت به تدارکات دفاعی در ابعاد اطلاعاتی ـ سیاسی و تبلیغاتی می­‌پردازد و می­‌کوشد تا خود را از زیر ضربه خارج کند. از جمله در نیمه سال 1361 به قطع ارتباط مستقیم با شوروی دست می­زند و ارتباط تشکیلات مخفی ـ نظامی را پیچیده­‌تر و مستورتر می­‌سازد.

احسان طبری و فرخ نگهدار در مناظره تلویزیونی با آیت‌الله مصباح و عبدالکریم سروش

با پیگیری نهادهای اطلاعاتی (اطلاعات سپاه) این اقدامات خنثی شده و در تاریخ 17 بهمن 1361 اولین گروه از رهبران و کادرهای درجه اول حزب دستگیر می­‌شوند.
در تاریخ 6 اردیبهشت 62، با عملیات ضربتی اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که به نام عملیات «امیرالمومنین علی(ع)» نامگذاری شد، سازمان‌های علنی و مخفی حزب توده فرو می‌­ریزد و در پی آن در تاریخ 15 اردیبهشت 62 با اطلاعیه دادستانی کل انقلاب اسلامی انحلال این حزب رسما اعلام می­گردد.

*اهمیت انحلال حزب توده

عملیات فروپاشی حزب توده در واقع به حیات ستون پنجم شوروی در ایران پایان داد و کانال اصلی سیاست مداخله­ جویانه روس­‌ها را مسدود کرد.
مسلماً اگر فعالیت حزب توده ادامه می­‌یافت، با گسترش شبکه نظامی و اطلاعاتی و نفوذی که در نهادها و ارگان­های جمهوری اسلامی ایران می‌تنیدند، در شرایط داخلی و بین المللی مساعد، به عملیات براندازی کودتاگرایانه علیه نظام جمهوری اسلامی دست می‌زدند. این توطئه شاید در یک مقطع حساس و بحرانی اجتماعی و سیاسی و فرهنگی می­ توانست به شکل تصرف یک نقطه بی­ اهمیت و دور افتاده کشور، تشکیل یک دولت مستقل مارکسیستی در آن و سپس دعوت «ارتش سرخ اتحاد شوروی» اجرا شود و  عملیات کودتا و براندازی با اشغال نظامی تکمیل گردد.
حزب توده در واقع نقش زائده «کا.گ.ب» ارگان جاسوسی شوروی را در ایران ایفا می‌­کرد و از طریق شبکه وسیع حزبی، شاخه‌­های «کا.گ.ب» را به ادارات، محلات، مدارس و حتی خانه­‌ها و خانواده­‌ها گسترانیده بود.

منبع: فارس

بایسته‌های بازتعریف روابط ایران و روسیه

بدون تردید تصمیم روسیه در زمینه اس-300 و ساخت واحدهای جدید نیروگاه بوشهر، به معنی شناسایی تغییرات ریشه‌ای قریب الوقوع در نقش و جایگاه ایران در منطقه است.

                

ممنوعیت تحویل اس-300 به ایران از سوی ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه طی یک فرمان رسمی لغو شد. این خبری بود که اخیرا از سوی سایت رسمی کاخ کرملین اعلام شد. بر اساس این خبر، رئیس جمهور فرمان «اعمال تغییر در دستور شماره 1154 رئیس جمهور فدراسیون روسیه مورخ 22 سپتامبر 2010 در مورد «تصمیمات مبنی بر اجرای قطعنامه شماره 1929 شورای امنیت سازمان ملل مورخ 9 ژوئن 2010»» را امضا نمود که این امر راه را برای تحویل موشک‌های ضد هوایی اس-300 به ایران فراهم می‌آورد.

بدون شک این خبر همزمان با مذاکرات ایران و گروه 1+5 و نزدیک شدن به توافق نهایی از اهمیت بالایی برخوردار است. ایران و روسیه طی بیش از یک سال اخیر نشان داده‌اند که به دنبال بهبود روابط در تمامی زمینه‌ها هستند و سفرهای متعدد مقامات رسمی و رده بالای دو کشور نیز بر این امر صحه می‌گذارد و قطعا لغو ممنوعیت تحویل اس-300 نیز در یکی از همین دیدارهای متعدد مورد توافق قرار گرفته است. این که چرا روسیه در مقطع کنونی حاضر شده است ممنوعیت فروش موشک‌های ضد هوایی اس-300 به ایران را لغو نماید، پرسش مهمی است که در اذهان مطرح می‌شود.

مطلب پیش رو قصد دارد تا چرایی این موضوع را به طور خاص و دلایل تصمیم مسکو و تهران جهت ارتقای مناسبات به طور کلی را مورد بحث و بررسی قرار دهد. پرسش مهم دیگری که باید به آن پاسخ داد این است که آیا مسکو وزن ایران را در سیاست خارجی خود بالا برده و به صورت مستقل به آن نگاه می‌کند و یا تحولاتی نظیر گفتگوهای ایران و 1+5 و احتمال چرخش تهران به سمت غرب باعث تصمیمات جدید از سوی کرملین شده است. سوال دیگر این که بهبود روابط ایران و روسیه تا کجا ادامه پیدا می‌کند و آیا این امر می‌تواند سبب عضویت ایران در سازمان شانگهای شود یا خیر؟

اشتراکات کنونی ایران و روسیه

روسیه در طول تاریخ مهمترین همسایه ایران بوده است، چه مقاطعی که دو کشور در جنگ با یکدیگر بوده‌اند و چه زمانی که به صورت مسالمت‌آمیز در کنار هم بوده‌اند. نکته مهمی که باید در ارتباط با روابط ایران و روسیه به آن اشاره کرد این است که دو کشور وزن یکسانی در سیاست خارجی یکدیگر دست کم تا مقطع کنونی نداشته‌اند. بدین معنی که هرچند روسیه همیشه کشوری مهم و تأثیرگذار در دیپلماسی ایران بوده و وزن و اولویت بالایی را در سیاست خارجی ایران داشته است، اما ایران در اولویت‌های نخست سیاست کرملین جایگاهی- دست کم تا الان- نداشته است. با این حال وقوع تحولاتی در عرصه بین‌الملل باعث شده است تا منافع دو کشور بیش از پیش با هم همخوانی داشته باشد. با این حال وقوع تحولات اوکراین (که روس‌ها از آن به عنوان کودتا یاد می‌کنند) و تحریم‌های شدید ضد روسی باعث شد تا اشتراک ایران و روسیه در زمینه مخالفت با غرب بیشتر از قبل شود. به هم خوردن توازن با غرب که از تحولات در لیبی آغاز شد و تاکنون نیز ادامه دارد، روس‌ها را به این نتیجه رسانیده است که برای ممانعت از گسترش غرب و محدودسازی هرچه بیشتر مسکو باید با کمک کشورهای مخالف غرب، به تقویت لایه‌های دفاعی خود بپردازد.

بر اساس این قرارداد مسکو و تهران قصد دارند موافقت‌نامه تجاری امضا کنند که طبق آن ایران در ازای تحویل کالاهای روسی، به مسکو نفت تحویل دهد. هرچند هنوز مسکو و تهران این قرارداد را نهایی نکرده‌اند، اما تحریم‌های غربی علیه دو کشور باعث شده است تا طرفین نسبت به عقد این موافقت‌نامه امیدوار باشند.

چرایی تصمیم روسیه در مورد تحویل اس-300 به ایران

با وجود تعاملات مثبت تهران و مسکو در صحنه بین‌الملل، قرارداد تحویل سیستم ضدهوایی اس300 یکی از اختلافات ایران و روسیه طی سال‌های اخیر بوده است. این قرارداد در سال 2007 امضا شد، ولی در سپتامبر 2010، دمیتری مدودف، رئیس‌جمهور روسیه تحویل این موشک‌ها به ایران را منع کرد و این تصمیم را به این ترتیب توجیه نمود که تحویل موشک‌های مذکور مجازات‌های شورای امنیت سازمان ملل را نقض می‌کند.

هرچند روس‌ها طبق قرارداد متعهد بودند این سامانه موشکی را به ایران تحویل دهند اما فشار غرب و اسرائیل باعث انصراف مسکو شد. با رخ دادن تحولات مختلف (شکایت ایران از روسیه در دادگاه بین‌المللی و از سرگیری مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5) اکنون روسیه تصمیم گرفته است ممنوعیت ارسال اس-300 به ایران را لغو نماید. در رابطه با تصمیم روسیه و احتمال عملی شدن آن دلایل مختلفی می‌توان ذکر کرد.

سفیر ایران در مسکو، با ستایش از تصمیم مسکو این موضوع را یکی از مهم‌ترین تصمیمات در روابط معاصر ایران و روسیه و پیشرفتی قابل توجه در عرصه روابط بین دو کشور خوانده است. مهدی سنایی در این رابطه می‌گوید: فرمان رئیس جمهور روسیه که در قانون اساسی این کشور قانون تلقی می‌شود در این برهه‌ی زمانی در واقع تأیید و حمایت از روندهای جاری و آتی برای برداشتن تحریم‌ها علیه ایران است. همچنین این تصمیم اراده دو کشور را در زمینه همکاری‌های منطقه‌ای و نقش ایران را در حل و فصل صلح‌آمیز مشکلات و تأمین ثبات در خاورمیانه تأکید می‌نماید. در زمینه دو جانبه این تصمیم نقش به‌سزایی دارد و در جامعه اقتصادی و صنعتی روسیه نشانه‌ای برای تقویت همکاری‌ها با ایران تلقی خواهد شد که مورد توجه ویژه مسولین دو کشور است و بدون تردید به اجرایی شدن توافقات مهم اقتصادی و صنعتی بسیاری که دو کشور در سال گذشته به آن دست یافتند در آینده نزدیک کمک خواهد کرد.

ولادیمیر پوتین نیز در نطق سالانه خود لغو ممنوعیت تحویل اس-300 به ایران را مرتبط با تحولات اخیر و گفتگوهای هسته‌ای دانسته است. به گفته پوتین روسیه نمی‌تواند به تحولات مثبت صورت گرفته بی‌تفاوت باشد و دیگر دلیلی وجود ندارد که ارسال این تسلیحات دفاعی به ایران ممنوع باشد.[1]

بدون تردید تصمیم روسیه در زمینه اس-300 و ساخت واحدهای جدید نیروگاه بوشهر به معنی شناسایی تغییرات ریشه‌ای قریب الوقوع در نقش و جایگاه ایران در منطقه است. علاوه بر این روسیه می‌بایست قبل از  رفع تحریم‌های ایران و ورود این کشور به بازارهای جهانی، این عامل ناراحتی در روابط دوجانبه را رفع می‌کرد.

مقابله با غرب سومین دلیلی است که روس‌ها را به اتخاذ این تصمیم واداشت. روس‌ها که پیش‌تر هشدار داده بودند که در صورت ادامه تحریم‌ها، ایران نخستین آجری است که از پشت بام بر سر آمریکا خواهند زد، اکنون این تصمیم را عملی کرده‌اند. ولادیمیر پوتین با اتخاذ تصمیم درباره اس-300 به باراک اوباما نشان داد که آمریکا باید منافع روسیه را در نظر بگیرد. این نکته را باید مدنظر قرار داد که منع صدور اس-300 در سال 2010 اعمال شد که روابط روسیه با آمریکا هنوز نسبتاً خوب بود و به همین علت روسیه حسن نیت از خود نشان داد چرا که قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد آن را به لغو این قرارداد موظف نکرده بود. الآن که آمریکا با روسیه دشمنی آشکاری می‌ورزد، حفظ تحریم داوطلبانه معنی ندارد.

با همه این گفته‌ها برخی کارشناسان معتقدند که مجموعه تحرکات اخیر برای تقویت روابط ایران و روسیه نیز به عنوان تابعی از متغیر «غرب» پی‌گیری شده و همچنان فقدان نگاه بلندمدت به ضرورت‌های دوجانبه و منطقه‌ای از سوی هر دو طرف ملموس است. نتیجه طبیعی این نقص، وجود تردید در حصول دست‌آوردهای تعامل حتی پس از امضا قرارداد است. عاملی که هم‌اکنون تهران و مسکو را به هم نزدیک کرده، «تقابل» آنها با غرب است.

تعاملات گسترده ایران و روسیه در دوره جدید

به نظر می‌رسد در یک سال اخیر شاهد تغییر در رویکرد مقامات کرملین در قبال تهران بوده‌ایم. نکته قابل توجه در مواضع مسکو در قبال ایران اظهار نظرها و مواضع مقامات روسیه در زمینه لزوم مذاکره با ایران و نیز مخالفت مسکو با اقداماتی مانند اعمال تحریم‌های یک جانبه علیه تهران است. مواضع مشترک ایران و روسیه در مخالفت با سلطه یک‌جانبه آمریکا، حمایت از دولت بشار اسد در سوریه و نیز مخالفت با آمریکا در تحولات خاورمیانه، تنها چند مورد از رویکردهای مشترک تهران و مسکو است.

همان‌طوری که گفته شد بعد از روی کار آمدن دولت جدید در ایران شاهد رویکردهای جدیدی در روابط مسکو نسبت به تهران بودیم. سفر پی ‌در پی مقامات روسی به ایران و بازدید متقابل مسئولین ایرانی از مسکو نشان دهنده تغییرات مثبتی است که دو کشور در پی آن هستند. نقطه مهم دیدار مقامات روسی از ایران را باید سفر سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه به ایران دانست. به دنبال این امر نیز محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران راهی مسکو شد و با مقامات ارشد این کشور از جمله ولادیمیر پوتین رئیس جمهور و سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه این کشور دیدار و گفتگو داشت.[2]

بهبود روابط ایران و غرب و یا دست کم حل و فصل مساله هسته‌ای و کاهش تحریم‌ها به نفع روسیه نیز است، چرا که در این صورت روسیه از امکان توسعه‌ی بلامانع همکاری با همسایه‌ی جنوبی خود در اکثر زمینه‌ها‌ی مهم، مانند توسعه‌ی میدان گازی پارس جنوبی، برخوردار خواهد شد. همچنین روسیه می‌تواند به توسعه‌ی میادین نفتی جدید و ساخت واحدهای جدید نیروگاه‌های اتمی بپردازد. ثبات در مرزهای جنوبی فدراسیون روسیه تأمین خواهد شد. این امر به نفع بانک‌های روسیه هم تمام خواهد شد که الآن بالاجبار همه‌ معاملات مالی با تهران را به خاطر رژیم تحریم‌ها و تصمیمات یک‌جانبه‌ آمریکا و اتحادیه‌ اروپا علیه تهران، به حال تعلیق درآورده است. مسکو از امکان صدور مدرن‌ترین انواع تسلیحات، به خصوص در زمینه‌ی پدافند هوایی، جنگنده‌ها و ناوهای نیروی دریایی به ایران برخوردار خواهد شد.[3]

این که آیا بهبود روابط ایران و روسیه باعث می‌شود ایران بتواند به عضویت دائم سازمان شانگهای دربیاید یا خیر، پرسش مهم دیگری است که مطرح می‌شود. روس‌ها معتقدند در صورتی که تهران شرایط توافق هسته‌ای را رعایت کند عضویت آن در سازمان همکاری شانگهای محتمل‌ترین روند امور خواهد بود. عضویت در سازمان شانگهای یکی از سیاست‌هایی بوده است که ایران طی سال‌های اخیر به دنبال آن بوده است و حتی تغییر دولت نیز در چنین سیاستی تغییری ایجاد نکرده است. سال‌های گذشته روس‌ها به این دلیل با عضویت ایران در شانگهای مخالفت می‌ورزیدند که حضور ایران وزن ضد آمریکایی شانگهای را بالا خواهد برد، اما اکنون که مناسبات مسکو و واشنگتن به بدترین دوران خود پس از جنگ سرد تبدیل شده است، کرملین نیز در تلاش است تا وزن ایران را در سیاست خارجی خود بالا ببرد.

تصمیم روسیه در تحویل اس-300 به ایران چراغ سبز ارائه شده از سوی مسکو برای بهبود روابط با ایران است. چرا که روس‌ها قبل از نتیجه‌گیری جامعه جهانی درباره رفع تحریم‌های ایران و گسترش مناسبات با این کشور، باب داد و ستد را با ایران آغاز نموده‌اند.

بدون تردید نباید تحویل اس-300 به ایران را امری کم‌اهمیت دانست چرا که این موضوع دست کم به دو نتیجه عملی مهم خواهد انجامید. اولاً در نتیجه این امر، " اقتدار نظامی در منطقه دچار تحول بنیادی" می‌شود. پس از دریافت سامانه‌های روسی، آسیب‌پذیری ایران در برابر نظارت و ضربات هوایی از بین خواهد رفت (هرچند پدافندهای کنونی ایران نیز قابلیت بسیار بالایی دارند اما سامانه اس-300 می‌تواند امنیت آسمان ایران را تکمیل کند). ثانیا رفع محدودیت‌ باعث می‌شود دوران رقابت ژئوپلتیک احیا شود.

روسیه به کمک معامله موشکی و "معامله نفت در برابر کالا" سعی دارد غرب را به تضعیف مجازات‌های روسیه وادار و به واشنگتن یادآوری ‌کند همیشه می‌تواند در دیگر امور بین‌المللی "مزاحمت" کند.

نتیجه‌گیری

بررسی روابط ایران و روسیه همواره یکی از موضوعات برجسته در سیاست خارجی دو کشور بوده است. از نظر مقامات و کارشناسان ایرانی به طور کلی روسیه تاکنون نتوانسته است اعتماد جمهوری اسلامی را به خود جلب کند، چرا که همواره رفتارهای متناقضی را در قبال تهران از خود نشان داده است. روس‌ها طی سال‌های گذشته یکی به نعل زده‌اند یکی به میخ تا از این طریق سیاست‌های خود را در پهنه گیتی به پیش ببرند. یکی از مواردی که باید به آن توجه کرد این است که ایران به دلایل مختلف در سیاست خارجی روسیه دارای جایگاه والایی نبوده است. به عبارت دیگر جایگاه ایران در سیاست خارجی روسیه عمدتا بر اساس روابط روسیه با قدرت‌های بزرگ و از جمله غرب و امریکا تعریف شده است و روسیه به روشنی دریافته است که چگونه از کارت ایران در برابر غرب استفاده کند. با این حال برخی‌ها معتقدند که در دوران جدید روابط ایران و روسیه، مسکو به خوبی به جایگاه ایران در منطقه و جهان واقف شده است.

به طور کلی روسیه در روابط خود با تهران به دنبال مجموعه‌ای از اهداف است. این اهداف را می‌توان به طور خلاصه حفظ امنیت منطقه‌ای، به حداقل رساندن تحریم‌ها، محدود کردن نفوذ امریکا در آسیا و پیشبرد همکاری‌های اقتصادی با ایران دانست. بدون شک سلسله مراتب این اهداف با توجه به شرایط تغییر پیدا می‌کند. علاوه بر این برخی از این هدف‌ها با توجه به شرایط کوتاه‌مدت اهمیت پیدا می‌کند و این امور بستگی به انتخاب سیاست‌گذاران روس خواهد داشت.

1. http://www.reuters.com/article/2015/04/16/russia-putin-iran-idUSL5N0XD39S20150416

3. http://www.iras.ir/fa/doc/note/323/%D8%B1%D9%883.

4. http://www.borhan.ir/NSite/FullStory/News/?Id=6403

  علی تقوایی/ کارشناس مسائل بین‌الملل

منبع: تبیین