علم و زندگی

پاسخی بر چند سوال علمی جالب

آیا می‌شود خون مصنوعی ساخت؟ سال‌هاست پزشکان آرزو می‌کنند خون‌های مصنوعی‌ای ساخته شود که بتوانند بدون نگرانی از سازگاری گروه خونی یا آلودگی، آن را به بیماران خود تزریق کنند. تاکنون موادی به عنوان خون مصنوعی برپایه هموگلوبین (ماده حمل‌کننده اکسیژن در خون) ساخته شده است. اما یک پژوهش نسبتا جدید نشان داده که استفاده از این نوع مواد خطر سکته قلبی یا حتی مرگ را به همراه دارد. ولی یک خبر خوب هم در این زمینه هست؛ این‌که روش جدیدی برای ساخت خون مصنوعی با استفاده از سلول‌های بنیادی دنبال می‌شود که ممکن است بتواند خون واقعی تولید کند. اما این روش هم هنوز به نقطه قطعی نرسیده است. وقتی نان بیات می‌شود دقیقا چه اتفاقی برای آن می‌افتد؟ بیات شدن نان تنها خشک شدن و از دست دادن رطوبت نیست. نان حتی در جای مرطوب یا در بسته‌بندی می‌تواند بیات شود. درباره این موضوع متخصصان صنایع غذایی تحقیقات فراوانی انجام داده‌اند؛ اما هنوز به نتیجه قطعی نرسیده‌اند. به نظر می‌آید که هرچه از عمر نان می‌گذرد، آب از درون ذرات نشاسته نان خارج و به فضای بین ذرات نشاسته می‌آید. در نتیجه، خاصیت ژل‌مانندی ذرات نشاسته کم می‌شود و نان حالت بیات پیدا می‌کند. اگر نان بیات را گرم کنید، آب دوباره به اندازه کمی داخل ذرات نشاسته نفوذ می‌کند و نان کمی نرم می‌شود. اما این وضع زیاد طول نمی‌کشد، چون نان داغ شده خیلی زود رطوبت از دست می‌دهد و دوباره بیات و این‌بار حتی سفت‌تر می‌شود. وقتی نان بیات می‌شود، بعضی از ذرات طعم‌دار آن هم در هوا پراکنده می‌شوند و در عوض، نان از مواد غذایی مجاور خود یا از دیواره ظرفی که در آن است، ذرات طعم‌دار جذب می‌کند. به همین دلیل، نان بیات شده مزه غذای دیگر یا گاهی بوی پلاستیک می‌دهد. آیا حلزون می‌تواند بدون پوسته‌اش زنده بماند؟ نه. تقریبا در همه حلزون‌ها، پوسته شامل بعضی اندام‌های مهم و حیاتی است که حتی وقتی حلزون به‌طور کامل از پوسته‌اش بیرون می‌آید، درون پوسته باقی می‌مانند. بنابراین اگر حلزون را به‌طور کامل از پوسته‌اش جدا کنید احتمالا چندان زنده نخواهد ماند. البته حلزون‌ها آسیب‌های جزئی روی پوسته خود را می‌توانند ترمیم کنند. اگر به نقش‌های روی پوسته یک حلزون نگاه کنید خواهید دید که بی‌نظمی‌هایی در نقش‌های پوسته وجود دارد؛ این بی‌نظمی‌ها جای ترمیم شده شکستگی‌ها یا آسیب‌های قدیمی است. چرا آب معدنی تاریخ انقضا دارد؟ آب معدنی تصفیه و پاک شده، اما کاملا استریل نیست و باکتری‌های موجود در آن می‌توانند به تدریج زیاد شوند و آب را ناسالم کنند، مگر این‌که بطری آب تیره‌رنگ باشد یا در تاریکی نگه‌داری شود. ضمنا ممکن است موادی از بدنه پلاستیکی بطری جدا و در آب حل شوند. البته هرکدام از این اتفاق‌ها زمان بسیار طولانی نیاز دارد که تاریخ انقضای روی بطری خیلی زودتر از آن فرا می‌رسد. بنابراین تاریخ انقضای آب معدنی بیشتر جنبه احتیاط دارد و تاکید بر این‌که آب معدنی همیشه سالم نمی‌ماند.