یک گزارش تاسف بار

قاچاق وسیع کتاب‌های ممنوعه از افغانستان به ایران

با توجه به آنکه چاپ کتاب در افغانستان کاملاً آزاد است و ‌ضوابط و محدودیت خاصی ندارد، بسیاری از کتب در ایران یا ‌افغانستان ترجمه ‌و سپس برای انتشار به بنگاه‌های چاپ و نشر افغانستان سپرده می‌شوند و در ‌‌نهایت پس از چاپ، بخش قابل توجهی از آن‌ها به بازار ایران قاچاق می‌شود.

کد خبر: ۴۸۲۲۸۱

تاریخ انتشار: ۱۸ اسفند ۱۳۹۳ - ۱۲:۰۵ - 09 March 2015

هنوز چند سالی از انتشار خبر قاچاق کتاب‌های ایران به افغانستان نگذشته که روند معکوسی ‌شکل گرفت و کتبی که در ایران مجوز دریافت نمی‌کنند، در کشورهای همسایه و به طور خاص افغانستان و آذربایجان چاپ شده و وارد بازار ایران می‌شوند؛ اتفاقی که مدیریت بازار کتاب را برای متولیان دشوار ساخته و آنچه پیش از ایران درباره فروش فیلم‌های خارجی در سطح وسیع رخ داده بود، این بار در حوزه کتاب رقم خورده است.

به گزارش «تابناک»، توزیع برخی کتب دارای ادبیات غیراخلاقی با چاپ افست در ایران، شائبه صدور مجوز برای چنین کتاب‌هایی را پیش آورده بود، زیرا معمولاً صاحب هیچ چاپخانه‌ای، ریسک انتشار چنین کتبی را بدون مجوز به جان نمی‌خرد و سرمایه‌گذاری چندده میلیاردی‌اش را به خطر نمی‌اندازد؛ بنابراین، تنها گزینه چاپ دیجیتال پیش روست، ولی ‌این کتب ‌چاپ دیجیتال ندار‌ند. این شائبه خیلی زود از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد رد ‌و پیش از این موضع‌گیری نیز مشخص شده بود که این کتب قاچاق هستند.

مطابق با وضعیت موجود، با توجه به آنکه چاپ کتاب در افغانستان کاملاً آزاد است و ‌ضوابط و محدودیت خاصی ندارد، بسیاری از کتب در ایران یا ‌افغانستان ترجمه ‌و سپس برای انتشار به بنگاه‌های چاپ و نشر افغانستان سپرده می‌شوند و در ‌‌نهایت پس از چاپ، بخش قابل توجهی از آن‌ها به بازار ایران قاچاق می‌شود و با توجه به محتوای چنین کتبی، ظاهراً مشتری گسترده‌ای نیز در بازار ایران دارند.

این اتفاق را می‌توان ‌قاچاق معکوس تلقی کرد، زیرا پیش از این گفته شده بود، ۸۰ درصد بازار کتاب افغانستان با کتب چاپ شده در ایران تغذیه ‌و روزانه ۵ کامیون کتاب قاچاق به افغانستان قاچاق می‌شود؛ یعنی در هر سال، بیش از ۱۸۰۰ کامیون کتاب قاچاق می‌شود که آماری بسیاری نجومی و عجیب است و اگر فرض را بر این بگذاریم که هر کامیون تنها پنج هزار نسخه کتاب‌ حمل می‌کند، عدد نجومی ۹ میلیون نسخه استخراج می‌شود!

این آمار‌ها از آن جهت رسماً از سوی مسئولان مطرح شد که برای توقف این قاچاق و تغییر مسیر نقل و انتقالات به شیوه قانونی، راهکارهای عملیاتی در نظر گرفته شود؛ برای نمونه، با حذف هر گونه مالیات و عوارض صادرات کتاب، علاوه بر کمک به صنعت ضعیف نشر کتاب در ایران، روند قانونی چاپ و ارسال این کتاب‌ها از مبدأ تا خروج از کشور نیز مورد توجه قرار می‌گیرد، ولی با قاچاق معکوس، چنین دغدغه‌ای در اولویت دوم است.

ظاهراً با توجه به پایین بودن قیمت کاغذ و هزینه نیروی کار در افغانستان، چاپ کتب در این کشور از صرفه اقتصادی بیشتری نسبت به ایران برخوردار است که اگر واقعاً چنین برآوردی صحت داشته باشد، وضعیت کتاب در ایران پیچیده‌تر خواهد شد و بعید نیست برخی از کتیی نیز که انتشارشان ‌ممنوعیت ندارد، برای چاپ به افغانستان و پاکستان فرستاده شود و عملاً چیزی از نشر ایران نماند.

قاچاق کتاب در حالی از افغانستان به ایران افزایش یافته و جنجال اخیر را نیز در پی داشته که پیش از این نیز شاهد چاپ نسخه‌های دیجیتال کتب ممنوع و توزیع زیرزمینی در بازار کتاب بودیم؛ اما اکنون با ورود نسخه‌های چاپی افغانی به ایران، برخی کتاب‌فروشی‌ها عرضه نسبتاً علنی‌تر داشته‌اند و همین امر نیز در دامن زدن به شائبه چاپ چنین کتاب‌هایی مؤثر بوده است.