تولید برنج در اراضی کشاورزی خوزستان در سطح وسیع و به میزان زیادی انجام و سالانه حدود 180 هزار تن برنج از این اراضی برداشت میشود اما متاسفانه با وجود این حجم تولید که میتواند نیاز استان را تامین کند، بازار پر شده از برنجهای خارجی، به طوری ذائقه مردم به برنجهای هندی، آرژانتینی، تایلندی و شمالی عادت کرده و برنج محلی با وجود اینکه طعم، بو، مزه و قیمت مناسبتری نسبت به برنجهای خارجی و شمالی دارند اما جایگاه آن در سفرهها کمرنگ شده و در حال فراموشی است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) - منطقهخوزستان - واحدهای عرضه برنج مدعی هستند که برنجهای محلی با وجود خوشطعم بودن، اما به دلیل دانهکوتاه بودن، “بشقابپسند“ نیست و مردم برنجهای شیک و مجلسی یا دانهبلند را بیشتر میپسندند. این امر باعث شده برنجهای کشاورزان خریدار نداشته باشند. استقبال بسیار زیاد از کشت برنج در استان در حالی است که قیمت و تقاضای آن پایین است.
لزوم فرهنگسازی مصرف برنجهای محلی
محمد سواری، رییس انجمن برنجکاران خوزستان در اینباره گفت: نبود تقاضا برای برنجهای محلی ناشی از عدم فرهنگسازی و حمایت رسانهها از تولید داخل است. متاسفانه در زمینه مصرف برنجهای محلی خوزستان کار فرهنگی انجام نشده است.
وی با اشاره به بازارپسندی برنجهای شمالی و خارجی نسبت به برنجهای محلی، اظهارکرد: کشت رقم عنبر در استان نوپا است و از سال 89 به صورت عمده کشت شد اما نداشتن جایگاه در بازار در مقایسه با برنجهای شمالی، به عدم فرهنگسازی آن برمیگردد؛ متاسفانه دستگاههای متولی تولید وظایفی را که نسبت به برنج دارند انجام نمیدهند.
سواری افزود: کشت هر نوع برنج با شرایط خوزستان سازگاری ندارد. شوری آب و زمینها از موارد اساسی ناسازگاری هر واریته برنج است. عنبربو رقم قالب برنج در خوزستان است که هر سال بهصورت خودجوش توسط کشاورزان در سطح وسیعی از اراضی استان کشت میشود. این نوع برنج در چند سال اخیر توانسته خود را با شرایط اقلیمی خوزستان سازگار کند و کشاورز رغبت بیشتری برای تولید آن دارد.
وی بیانکرد: عنبربو نسبت به شرایط اقلیمی دشوار مانند گرما، شوری آب و زمین مقاومت خوبی دارد و از آغاز کشت این رقم در خوزستان تاکنون عملکرد مطلوبی نسبت به سایر ارقام داشته است. تولید برنج عنبربو هر ساله رو به رشد بوده و استقبال مردم از آن تاثیر خوبی در افزایش میزان تولید آن داشته است.
سواری خاطرنشانکرد: پیش از این بذرهای فراوانی از جمله آمل سه و دانیال بهصورت موردی در خوزستان کشت میشد ولی متاسفانه این ارقام با ذائقه مردم سازگار نبود زیرا طعم و بوی خوبی مانند عنبربو نداشتند. از طرفی این ارقام از نظر بازرگانی نیز مشکل داشت و کشاورز برای عرضه آن با مشکل مواجه میشد.
رییس انجمن برنجکاران خوزستان عنوانکرد: در سال زراعی اخیر در زمینه تولید برنجهای محلی روند رو به رشدی داشتهایم اما مشکل اصلی بحث بازرگانی است که باید برای این میزان تولید تقاضا باشد. بذرهایی که اکنون در استان کشت میشوند عمدتا عنبربو است که جزو برنجهای پر محصول محسوب میشود اما بیشتر مردم با شیوه پخت آن آشنایی ندارند. از سوی دیگر کشت برنج در خوزستان معمولا بهصورت دستپاش و غیرنشایی انجام میشود که این امر در روند تولید محصول مشکل ایجاد میکند.
برنج خوزستان، محصولی سالم و ارگانیک
همچنین محمد قاسمینژاد، معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی خوزستان در خصوص ناشناخته بودن برنجهای محلی استان نسبت به برنجهای شمال، اظهارکرد: ارقام محلی از جمله عنبر علاقهمندان خاصی در خارج و داخل استان دارد و به خوبی مصرف میشود چون طعم و عطر و بوی خوبی نسبت به برنجهای شمالی دارد اما به دلیل دانه کوتاه بودن بازارپسندی کمتری دارند.
وی بیانکرد: سالانه 70 هزار هکتار از اراضی استان زیرکشت برنج میرود که عمده آن مربوط به رقم عنبربو است؛ ارقام دیگر مانند پویا، شیروردی، فجر و دانیال نیز به صورت موردی در مناطق مختلف کشت میشوند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خوزستان خاطرنشانکرد: کشاورزان رغبت بیشتری به کشت عنبر بو دارند زیرا مردم خوزستان این نوع برنج را به برنجهای دیگر ترجیح میدهند.
قاسمینژاد با بیان اینکه درجه سلامت برنجهای خوزستان نسبت به سایر برنجها بیشتر است، گفت: برنج استان، برنجی سالم و ارگانیک است زیرا برای تولید آن از هیچگونه سموم و کودهای شیمیایی استفاده نمیشود.
وی تصریحکرد: دلیل ناشناخته بودن برنجهای خوزستان این است که بیشتر تجار برنجهای ما را با نامهای دیگر در بازار عرضه میکنند. تولید برنج در خوزستان رقم کمی نیست. خوزستان در رتبه سوم تولید برنج در کشور قرار دارد و میتواند نیاز استان را تامین کند اما این سوال مطرح میشود که این برنجها کجا میرود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خوزستان خاطرنشانکرد: جلوگیری از نابهسامانی در بازار برنج و تنظیم بازار آن برعهده مجموعه صنعت، معدن و تجارت است که بارها این مساله را در جلسات استانداری مطرح کردیم.
قاسمی نژاد یادآورشد: یکی از مشکلات دیگر ناشناخته بودن و عدم بازارپسندی برنجهای محلی خوزستان، قدیمی بودن صنعت شالیکوبی است. متاسفانه این صنایع بهصورت سنتی و با تجیهزات 40 سالگذشته در حال فعالیت است و موجب شکستگی زیاد برنج و بی کیفیت شدن آن میشود که لازم است جهت بازارپسندی بیشتر برنج خوزستان این صنایع تجهیزات خود را به روز کنند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خوزستان در رابطه با بومیسازی ارقام جدید برنج، گفت: در چند سال اخیر 20 رقم از ارقام اصلاح شده برنج با عملکرد بالا وارد استان شده و تحت عنوان طرح سازگاری ارقام کشت شد و ارقامی که برتر شناخته شدند هماکنون در سطح وسیعی کشت میشوند.
وی افزود: فجر، دانیال، شیرودی و پویا از ارقام برنج شمالی هستند که هماکنون در خوزستان کشت میشوند. این ارقام باوجود داشتن عملکرد بالا نسبت به ارقام محلی به آب کمتری نیاز دارند. کشت این ارقام در خوزستان تا 45 روز دیرتر از ارقام محلی انجام و همزمان با آنها برداشت میشوند.
گیلانی، کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی خوزستان نیز درباره واریتههای برنجی که اکنون در استان کشت میشوند، گفت: این ارقام به دو قسمت کمی و کیفی تقسیم میشوند. ارقام کیفی شامل عنبربو و چندپا و ارقام غیرکیفی شامل هویزه، سرخه و گرده رامهرمز است که برای تولید آرد برنج استفاده میشود.
وی افزود: واریته عنبربو عمدتا در مناطق دشتی کشت میشود زیرا سازگاری مطلوبی با این مناطق دارند. در مناطق کوهستانی مانند ایذه و باغملک نیز کشت برنج عمدتا به صورت نشایی انجام میشود.
این کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی خوزستان تصریحکرد: برنجهای پرمحصول شامل کادوس، شفق و دانیال است که اکنون در استان کشت میشوند. این ارقام 5.5 تا 6.5 تن محصول در هکتار عملکرد دارند و از شمال به خوزستان آورده شدهاند.
گیلانی خاطرنشانکرد: عنبر پا کوتاه که اکنون در بیشتر مناطق خوزستان کشت میشود مورد تایید مرکز تحقیقات نیست و از سوی این مرکز معرفی نشده، اما به دلیل سازگاری با شرایط اقلیمی استان، کشاورزان خود اقدام به کشت این واریته کردهاند.
وی اظهارکرد: برنج عنبربو در خوزستان تقاضای آنچنانی ندارد و کشاورزان هر سال با مشکل عرضه مواجه میشوند. بخشی از تولید این رقم به کشور عراق صادر میشود و به همین دلیل این واریته عمدتا در مناطق مرزی با عراق کشت میشود.
کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی خوزستان با بیان اینکه ذائقه مردم تعیینکننده است، گفت: در حال حاضر روی واریتههای برنجهایی که قابلیت تحمل شرایط گرما و شوری را دارند کار میکنیم. این ارقام دانهبلند و بازارپسند هستند و به نظر میرسد اگر این واریتهها در خوزستان تولید شوند عملکرد و تقاضای خوبی خواهند داشت.
کشاورزان خوزستانی سالانه محصول فراوانی را با تحمل مشقت و هزینههای زیاد تولید میکنند اما هنگام برداشت با مشکل عرضه مواجه میشوند. نبود تقاضا در بازار آزاد و پایین بودن قیمت خرید تضمینی از جمله مشکلات عرضه محصول برنجکاران خوزستانی است. برخی از تولیدکنندگان اذعان دارند که عدم فرهنگسازی مصرف برنج محلی در استان عامل اصلی کمرنگ بودن این نوع برنجها بر سفرههای مردم استان است.
با توجه به اینکه کشت برنج در خوزستان سال به سال رشد فزایندهای دارد، تداوم تولید این محصول در گرو حمایت از کشاورزان و توجه ویژه متولیان بخش کشاورزی است.
گزارش از فاطمه خاکجسته، خبرنگار ایسنا، منطقهخوزستان