اخبار سیاسی و اقتصادی و تحلیل های روز

میزگردی درباره روابط شیعیان با ایران؛

جلسه اندیشکده آمریکن اینترپرایز برای جدایی شیعیان منطقه از ایران 

در میزگردی که هفته گذشته در موسسه آمریکن اینترپرایز برگزار شده بود، حدود 14 روش برای ایجاد اختلاف میان شیعیان ایران و شیعیان منطقه بررسی شد.

گروه جنگ نرم مشرق- پنجشنبه هفته گذشته موسسه امریکن اینترپرایز کنفرانسی با موضوع روابط شیعیان خاورمیانه علیه ایران برگزار کرد. در این کنفرانس، چند تن از تحلیلگران و کارشناسان درباره وضعیت شیعیان در خاورمیانه، سخنرانی کردند.

در یکی از میزگردها، جاسم حسین عضو سابق مجلس بحرین، عباس کاظم عضو ارشد مدرسه مطالعات پیشرفته بین‌الملل دانشگاه جان هاپکینز، احمد مجیدیار عضو موسسه امریکن اینترپرایز، توبی ماتیاسن استاد دانشگاه کمبریج، برندا شافر استاد دانشگاه جورج تاون، فیلیپ اسمیت استاد دانشگاه مریلند و مایکل روبین عضو موسسه اینترپرایز سخنرانی کردند.

مهمترین مباحثی که اعضای حاضر در این میزگرد مطرح کردند، عبارت است از:

· چگونگی استقلال گروه‌های مختلف شیعه در منطقه خاورمیانه از تسلط و نفوذ ایران

· با توجه به وجود گروه‌های متفاوت شیعه در عراق،‌ باید برای دور کردن آنها از ایران، برنامه‌های متفاوتی اتخاذ کرد.

· استفاده از تمایل رقابت میان حوزه‌های علمیه قم و نجف: مهمترین هدف حوزه نجف، تقویت جامعه شیعه در داخل کشور است اما حوزه قم به دنبال ایجاد یک حکومت شیعی به سبک ایران در عراق است.

· حوزه علمیه نجف بیشتر بر مباحث فقهی و علمی تمرکز دارد تا مباحث سیاسی.

· شیعیان سکولار در عراق به هیچ وجه با تسلط ایران بر عراق موافق نیستند و با هر اقدامی برای افزایش نفوذ ایران، مقابله می‌کنند.

· تنها گروه‌هایی که از افزایش نفوذ ایران در عراق حمایت می‌کنند، احزاب و جریان‌های سیاسی هستند زیرا به حمایت مالی و سیاسی ایران نیاز دارند.

· در بحرین، شیعیان رقابتی میان حوزه‌های علمیه قائل نیستند و تحصیل طلاب بحرینی در حوزه علمیه قم، نقش حداقلی در افزایش نفوذ ایران در بحرین دارد.

· مشکل بحرین، سوءمدیریت حکومت است که با استفاده از ابزار زور و دریافت کمک مستقیم از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس برای سرکوبی خیزش‌های مردمی در سال 2011، بهانه و فرصت را به ایران داد تا نفوذش در این کشور را افزایش دهد.

· ایران در خیزش‌های مردمی بحرین در سال 2011 مداخله‌ای نداشت و پیروی شیعیان بحرینی از مراجع ایرانی، نمی‌تواند توجیه‌کننده این باشد که ایران پشت پرده قیام‌های مردمی بوده است.

· در مورد عربستان، شیعیان این کشور به طور سنتی به حوزه علمیه نجف اقبال داشته‌اند اما سختگیری‌هایی که حزب بعث در دهه 1970 اعمال کرد سبب شد شیعیان عربستانی به اجبار به قم بروند و در آنجا تحصیلات علوم دینی را انجام دهند.

· در مورد لبنان، با وجود مخالفت‌های برخی گروه‌های مذهبی با ولایت فقیه مدنظرامام خمینی (ره)، اما گروه‌های متعدد لبنانی با ایران روابط صمیمانه و نزدیکی دارند.

· مقابله با نفوذ ایران در میان شیعیان لبنانی بسیار سخت است، هرچند غیرممکن نیست.

· در کشور آذربایجان، وضع متفاوت از سایر کشورها است. دولت این کشور، یک دولت سکولار و معتقد به جدایی دین از سیاست است. به همین دلیل راه برای نفوذ ایران در میان شیعیان این کشور، دشوار است.

· در پاکستان،‌ شیعیان با مشکلات زیادی روبرو هستند و کشتار شیعیان رو به افزایش است. با وجود این مشکلات، شیعیان پاکستان، تمایلی به کمک خارجی ندارند و از نفوذ ایران نیز استقبال نمی‌کنند اما در صورت تشدید فشارها امکان روی آوردن آنها به ایران وجود دارد. 

مروری بر فعالیت های مجازی داعش؛

مجازات کسی که نام داعش را ببرد چیست؟/ فردی که داعش برای سر آن 20 میلیون لیره جایزه تعیین کرد

در روزهای اخیر داعش 20 میلیون لیره سوری جایزه تعیین کرده تا اطلاعاتی از "نهاد البدر" به دست آورد. این فرد کسی است که هویت امیر داعش در الرقه و مسئول شرعی و برخی رهبران داعش را فاش کرده است.

گروه بین‌الملل مشرق - فعالیت‌های گروهک تروریستی دولت اسلامی عراق و شام موسوم به داعش در فضای مجازی به گونه‌ای است که دیگر نمی‌توان جلوی آن را گرفت.  

فعالیت های مجازی عناصر داعش در اینترنت بویژه سایت اجتماعی توئیتر در حالی است که برخی از دیدگاه‌های این سازمان حتی سایت توئیتر را نیز تکفیر کرده‌اند و برخی دیگر به دنبال یافتن جایگزینی برای آن هستند، اما قدرت این سایت های اجتماعی برای انتقال اخبار مانع از تحریم این سایت از سوی داعش شده است. به این ترتیب است که با وجود رفتارهای افراط گرایانه و سخت‌گیری‌های بی سابقه داعش در مناطق تحت نفوذ خود، تحرکات تبلیغاتی و رسانه‌ای این گروه در فضای مجازی به صورت کاریکاتوری متفاوت از رویکرد واقعی آن گروه است. 

صفحه های داعش در توئیتر را همه  می‌توانند دنبال کنند، خطر در همین نکته است، بویژه افرادی که گرایش به تفکرات افراط گرایانه دارند، بیشتر تحت تاثیر افکار این گروه ها قرار می گیرند. از نظر این افراد داعش همان گروهی است که باقی خواهد ماند و گسترش پیدا خواهد کرد و شریعت اسلامی با این گروه به اجرا در خواهد آمد و حقوق غصب شده مسلمانان گرفته خواهد شد.  

داعش با صفحات مختلفی که در توئیتر دارد، فعالیت های گسترده ای را در اینترنت دنبال می کند تا خلافت به ظاهر اسلامی را پیاده کند. شیرهای دولت اسلامی، بازهای دولت اسلامی، انصار دولت اسلامی، صفحه ولایت شام و ... از دیگر صفحات وابسته به این گروه است که در فضای سایبری  فعالیت می کنند.  
البته نکته قابل توجه این سایت ها این است که در استفاده از آنها نباید نام داعش را به صورت اختصاری به کار برد، چرا که در این صورت حکم فردی که از واژه داعش استفاده کند، 70 ضربه شلاق است. علت آن هم این است که "هیئت شرعی" و "امیر المومنین" سرکرده این گروه این نام را رد کرده‌اند. داعش برای خود وزارت تبلیغات نیز دارد، وزارتی که بیانیه‌های داعش از آن منتشر می شود. این وزارتخانه وابسته به هیئت شرعی است که فتاوایی در تایید داعش صادر می کند. 
 

حضور مجازی داعش نیز برای خود اهدافی دارد، مثلا با پیگیری این سایت ها می توان یاد گرفت که چطور با  نرمی سر یک انسان را از بدنش جدا کرد. این سایت ها همچنین تصاویری از مراسم ها و جشن‌های داعش را نیز در بر دارد، تصاویری نیز از "بیت‌المال مسلمانان" و "دیوان مظالم" و ... در خود دارند، تصاویری نیز از تجمع زنان در سایت‌های آنها وجود دارد که البته غیر از سیاهی چیزی نمی‌توان از آن دید.   

رویکردها و ارزش های افراط گرایانه در فیلم های این گروه نیز واضح است، آنها بر سر جنازه ها و صحنه‌های خونباری که خلق می‌کنند، تکبیر می گویند. خواهی نخواهی این تصاویر یک روز یا بخشی از آن فکر تو را به خود مشغول خواهند کرد.  

این گروه های افراط گرا در توئیتر برای خود  عضوگیری می کنند و مردم را به جهاد! تشویق می کنند، هیچ کس هم نیست که این اقدامات را  متوقف کند. داعش عناصر تروریستی را از طریق اینترنت جذب می‌کند و بعد آنها را وارد سوریه می کند. 

این گروه از طریق تبلیغات مجازی که برای خود دارد، به دنبال کسب حمایت حداکثری است و با انتشار تصاویری از افراد خارجی که عضو این گروهک شده اند، دیگران را ترغیب به حضور در میان مبارزان خود می کند. به این ترتیب می‌توان گفت توئیتر آژانس انحصاری دولت داعش است و تنها مقری است که این دولت کافر به ظاهر اسلامی برای خود دست و پا کرده است. اما به محض اینکه این سخنان را در آن مطرح کنی، هزاران فحش و ناسزا نصیب تو خواهد شد.  
علاوه بر صفحات رسمی که داعش در توئیتر دارد، عناصر و هواداران این تروریست‌ها نیز صفحاتی دارند، شمریه العراق، منبر جهاد اسلامی، انصار الدوله و ناصرة المجاهدین و ابو حمزة المهاجر و ابو عمر الفات و ... تعدادی از این سایت‌ها هستند. بیشتر این سایت‌ها تصاویری از اسامه بن لادن رهبر سابق القاعده و پرچم های سیاه القاعده و داعش را بر خود دارند.  

البته در مقابل صفحات داعش در توئیترصفحاتی نیز وجود دارند که از جنایات داعش در مناطق تحت نفوذ خود خبر می‌دهند. صفحه مربوط به جنایات داعش در شهر الرقه یکی از این صفحات است،  ابو ابراهیم الرقاوی از فعالان اینترنتی و شاهدان عینی جنایات داعش در الرقه می‌گوید که داعش روزانه تعدادی از اهالی این شهر را در زندان ها می‌کشد. این گروهک به صورت محرمانه دهها حکم اعدام را اجرای کرده و فعالان اینترنتی و خبرنگاران را می کشد. شهر الرقه دیگر بیش از اینکه شبیه به یک شهر باشد، به قبرستان شبیه شده است. گروه های فعال در زمینه افشای جنایات داعش می گویند که هدف آن ها این است که این گروه تروریستی را از شهر بیرون کنند. 
 
گروهک تروریستی داعش از هیچ اقدامی برای سرکوب و ساکت کردن اهالی شهر فروگذار نمی کند. بازداشت و ربایش عناصر فعال یکی از این اقدامات است، مثلا در روزهای اخیر داعش 20 میلیون لیره سوری جایزه تعیین کرده تا اطلاعاتی از "نهاد البدر" به دست آورد. این فرد کسی است که هویت امیر داعش در الرقه و مسئول شرعی و برخی رهبران داعش را فاش کرده است.  

نهاد البدر که الان سر وی 20 میلیون لیره قیمت دارد، در افشاگری های خود از داعش نوشته که این گروه یک دانشمند شرعی دارد که هیچ چیز از دین نمی‌داند. وی نام ابو علی بر خود گذاشته و یک شمشیر در دست دارد و حکم‌هایی را برای بازداشتی‌ها صادر می کند. وی هر فردی از مخالفان داعش حتی از میان مخالفان دولت سوریه را به سر بریدن محکوم می کند.
  
"نهاد" فاش کرد که داعش رهبران گردان‌های مختلف سوریه را ربوده و آنها را هدف قرار می دهد. وی همچنین فاش کرد که داعش نوجوانان 18 ساله را در اردوگاه های آموزشی که در شهرها تاسیس کرده، جذب می کند و به آنها آموزش نظامی و عقیدتی می‌دهد. نام بزرگترین این اردوگاه ها اسامه بن لادن است. 
 
الرقاوی می گوید که عملیات شستشوی مغزی نوجوانان الرقه در این اردوگاه ها صورت می گیرد. آنها بدون اینکه خانواده هایشان بتوانند کاری بکنند یا به این اقدام اعتراض کنند، از خانه ها ربوده می شوند.  

داعش قوانین سخت گیرانه ای را در الرقه ایجاد کرده است، بر اساس این قوانین استعمال قلیان و سیگار حرام است و نقاب داشتن برای زنان واجب است. هر کسی که با اعتقادات داعش مخالفت کند، به سختی مجازات می شود. عناصر داعش دختران را در مدرسه شلاق می‌زنند و دست کسانی که به ادعای آنها سرقت کرده اند را قطع می کنند و خودروهای حامل قلیان را آتش می زنند. آنها حتی کسانی که یک سیگار در نزدشان پیدا شود را مجازات می کنند. "الرقه در سکوت ذبح می‌شود" این عبارت که نام یکی از صفحات سایت‌های اجتماعی است، توصیف دردناکی از اتفاقاتی است که در این شهر روی می دهد.  

فعالان سایت های مجازی می گویند که داعش نفت سوریه را از طریق الرقه سرقت کرده و به مرزهای ترکیه می برد. آنها بر مقدرات اقتصادی شهر نیز مسلط شده‌اند و منابع مواد غذایی شهر را نیز مصادره کرده اند. این در حالی است که هیچ توجهی به زندگی مردم و خدمات عمومی در شهر ندارند. این موضوع باعث شده بیشتر اهالی، شهر را ترک کنند. تعداد عناصر داعش در الرقه بالغ بر 8 هزار نفر برآورد شده است.   
داعش تنها در هفته جاری 10 نفر را در الرقه اعدام کرد، دو تن از این تعداد کودکانی بودند که در میدان النعیم و میدان تل ابیض اعدام شدند. داعش دو تن از اعدامی ها را در مینا النعیم به صلیب کشید. 
داعش همچنین چند روز پش مجسمه "اسد شیران" را که قدمت آن به دوره آشوریان (744-727 ق.م ) باز می گشت، در مقابل درب پشتی باغ الرشید از بین برد. البته این اولین باری نیست که داعش آثار باستانی سوریه را به بهانه مغایرت با شریعت اسلام از بین می‌برد. 

افشای طرح رژیم اسرائیل برای استفاده از تکفیری‌ها علیه دولت عراق

بر این اساس، می توان چنین نتیجه گرفت که از نظر رژیم اسرائیل، نتیجه مطلوب از مجموعه درگیری های خاورمیانه، تضعیف همه طرف ها و از بین رفتن هرگونه پتانسیل مقاومت در منطقه علیه این رژیم است. در این زمینه، از نظر مقامات اسرائیلی میان شیعه و سنی و افراطی و غیرافراطی تفاوتی وجود ندارد.

کد خبر: ۴۱۰۳۴۳

تاریخ انتشار:۰۲ تیر ۱۳۹۳ - ۲۲:۰۱-23 June 2014

یکی از نکات بسیار مهمی که طی حدود دو هفته درگیری میان گروه های تروریست تکفیری- بعثی و نیروهای دولتی- مردمی در عراق آشکار شده، حمایت مستقیم و غیرمستقیم برخی دولت ها از تروریست هاست. در این زمینه، هرچند رژیم اسرائیل مطابق معمول اقدامات خود را به شکلی سری و مخفیانه انجام داده، اما اظهارات شب گذشته نخست وزیر این رژیم، آشکارکننده نکات مهمی در این زمینه است.

به گزارش «تابناک»، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم اسرائیل، شب گذشته در نخستین موضع گیری علنی خود درباره تحولات اخیر، به موضوع احتمال همکاری میان آمریکا و ایران به منظور مقابله با تروریست ها در عراق پرداخت و به شدت با ایده هرگونه همکاری میان تهران و واشنگتن مخالفت نمود.

نتانیاهو در جریان مصاحبه ای با شبکه «ان بی سی»، با نادیده گرفتن ماهیت آشکار تروریستی عناصر مهاجم به عراق، درگیری در این کشور را منازعه ای میان شیعه و سنی خوانده و اظهار داشت: «آنچه امروز در خاورمیانه، در عراق و سوریه شاهد آن هستید، خصومتی شدید میان شیعیان افراطی – که در این مورد از سوی ایران هدایت می شوند – و سنی های تندرو است که رهبری آن ها را القاعده، داعش و دیگران بر عهده دارند». 

وی در ادامه، ضمن هشدار به آمریکا برای عدم همکاری با ایران، اظهار داشته: «اکنون هر دو این گروه ها دشمن ایالات متحده هستند و زمانی که دشمنان شما با یکدیگر می جنگند، یکی از آن ها تقویت نکنید؛ هر دو را تضعیف کنید». وی مدعی شده نتیجه همکاری احتمالی آمریکا با ایران، دستیابی ایران به سلاح هسته ای خواهد بود!

نتانیاهو پیشنهاد خود را نیز در این زمینه به آمریکایی ها داده و اظهار داشته: «من فکر می کنم دو اقدام وجود دارد که باید انجام دهید: یکی اینکه اقداماتی که برای مقابله با تصرف عراق از سوی داعش ضروری می بینید را به کار ببندید و دوم اینکه به ایران اجازه ندهید آن گونه که بر لبنان و سوریه مسلط شد، بر عراق مسلط شود». 

هرچند ممکن است این سخنان نتانیاهو در نظر اول صرفاً یک موضع گیری تبلیغاتی در راستای مواضع همیشگی رژیم اسرائیل علیه برنامه هسته ای ایران ارزیابی شود، اما واقعیت آن است که این بار، اظهارت وی چیزی بیش از فضاسازی صرف بوده و از رویکرد کلی این رژیم نسبت به تحولات خاورمیانه حکایت دارد.

بر این اساس، می توان چنین نتیجه گرفت که از نظر رژیم اسرائیل، نتیجه مطلوب از مجموعه درگیری های خاورمیانه، تضعیف همه طرف ها و از بین رفتن هرگونه پتانسیل مقاومت در منطقه علیه این رژیم است. در این زمینه، از نظر مقامات اسرائیلی میان شیعه و سنی و افراطی و غیرافراطی تفاوتی وجود ندارد. ترجمان این رویکرد در تحولات جاری عراق به این صورت است که رژیم اسرائیل تلاش دارد از یک سو دولت عراق به رهبری نوری مالکی – به ویژه با توجه به اینکه متحد ایران محسوب می شود – تضعیف شده و نتواند پایه های قدرت خود را در عراق و منطقه تحکیم کند و از سوی دیگر، تروریست های تکفیری نیز به طور کامل از میان نروند تا بتوان در موقع لزوم بار دیگر از آن ها در راستای منافع صهیونیست ها استفاده کرد. 

جالب اینکه روزنامه «جروزالم پست»، از مطبوعات راست گرای اسرائیلی نیز دقیقاً به همین نکته اشاره کرده و محتوای پیشنهاد نتانیاهو به آمریکایی ها را «استفاده از داعش برای ضربه زدن به ایران» دانسته است. به این ترتیب، کاملاً آشکار می شود که گمانه های پیشین درباره حمایت رژیم اسرائیل از تروریست ها در عراق و سوریه غلط نبوده و این امر در عمل کاملاً رخ داده و همچنان نیز ادامه دارد. 

زارعی در گفت‌و‌گو با «تابناک»؛

نگرش امریکایی به تحولات عراق با نگرش ایرانی ناهمخوان است

امریکایی‌ها دنبال این هستند که خواست غیر منطقی خود را با تهدید دولت عراق در بغداد به کرسی بنشانند؛ بنابراین، به طور طبیعی باید حضور کری نشان نظم باشد، ولی رسانه‌ها روی اختلافات عراق و امریکا اشاره می‌کنند؛ بنابراین، ماهیت حمایتی و ثبات بخش در این سفر مورد توجه قرار نگرفته است. مقامات عراقی نیز با انتقاد از امریکایی‌ها، نشان دادند ‌خواستار سفر کری نبودند و این سفر را فاقد اهمیت راهبردی می‌دانند.

کد خبر: ۴۱۰۴۱۱

تاریخ انتشار:۰۲ تیر ۱۳۹۳ - ۱۸:۲۱-23 June 2014

بحران و نارامی در عراق همچنان ادامه دارد، حال آنکه در روزهای اخیر، زمزمه‌هایی از همکاری ایران و عراق در حل بحران عراق به گوش می‌رسید که البته با تکذیب صریح ایران پایان یافت.

به گزارش «تابناک»، وزیر خارجه آمریکا، امروز برای رایزنی درباره بحران امنیتی عراق وارد بغداد شد و به محض ورودش با نوری مالکی دیدار کرد. 

کری در سخنانی گفته بود: آمریکا می‌خواهد ‌عراقی‌ها رهبرانی داشته باشند که قدرت را تقسیم کرده و هیچ کس را به حاشیه نرانند.

مقامات آمریکایی اظهار کردند، پیش‌بینی نمی‌شود، کری از مالکی بخواهد تا از پست نخست‌وزیری عراق استعفا دهد، بلکه وی نخست وزیر و دیگر مسئولان عراقی را ترغیب می‌کند تا دولت ملی با حضور اهل تسنن و کردها تشکیل دهند. 

شبکه سومریه نیوز عراق گزارش داده است، کری با نوری مالکی، نخست وزیر عراق دیدار کرد، ولی جزئیاتی از این دیدار منتشر نشده است.

در همین زمینه، سعدالله زارعی، کارشناس مسائل خاورمیانه در گفت و گو با تابناک به بررسی موضع امریکایی‌ها و سفر کری، وزیر خارجه امریکا به عراق پرداخته است.
زارعی در آغاز بیان کرد: آنچه ‌امریکایی‌ها در عراق پیگیری می‌کنند، با آنچه ایران در عراق پیگیری می‌کند، کاملا متفاوت است. آقای جان کری، پیش از سفر به عراق به صراحت گفته ‌ایرانی‌ها می‌دانند ما در عراق چه چیزی می‌خواهیم و ایرانی‌ها هم می‌دانند ‌ما در عراق به دنبال چه هستیم و چه چیزی خواسته ماست.
بنابراین کاملا روشن است که نگرش امریکا به تحولات عراق با نگرش ایرانی کاملا ناهمخوان است. امریکایی‌ها به دنبال این هستند که نظم عراق را در هم بریزند. البته این خواسته جدید امریکایی‌ها نیست. رئیس جمهور امریکا در انتخابات عراق به صراحت اعلام کرد، باید نظم عراق تغییر کند و وضع کنونی متوقف شود. البته این اتفاق نیفتاد و همان گروهی که در مقطع قبل اکثریت را در دست داشت، قدرت را به دست گرفت و امروز نیز همان گروه، اکثریت قاطع‌تری  ‌دارد.

این کارشناس مسائل خاورمیانه ادامه داد: بنابراین امریکایی‌ها آشکارا خواستار تغییر سیاسی عراق هستند، به گونه ای که ‌اوباما اعلام کرد، هر گونه کمک امریکا به عراق، مستلزم کناره‌گیری ‌مالکی از قدرت است. جمهوری‌خواهان در امریکا نیز بر همین مسأله تأکید دارند. هم‌پیمانان امریکا نیز در منطقه همین نگاه را به مسأله دارند. عربستان، ترکیه و اردن نیز به دنبال تغییر سیاسی در عراق هستند.

بنابراین امریکایی‌ها خواهان تغییر قدرت در عراق هستند؛ حال آنکه منطق امریکایی‌ها منطق نادرستی است، زیرا اکثریت کنونی، اکثریتی است که با رأی مردم به قدرت رسیده‌‌ است، حال آنکه مردم بر روی کار ماندن این دولت تأکید داشته‌اند؛ اکثریتی که با ر‌أی مردم روی کار آمده، تنها با رأی مردم کنار می‌رود.

زارعی گفت: خط جمهوری اسلامی در عراق مبتنی است‌ بر اینکه ارتش و تمامیت ارضی عراق و قانون اساسی این کشور مورد تأکید قرار بگیرد. باید ساختاری که مردم عراق دست‌کم یک میلیون شهید دادند،‌ حفظ شود و اگر قرار است، اصلاح و تغییری شود، به دست مردم نه با فشار امریکایی‌ها باشد.
بنابراین کاملا روشن است که خط جمهوری اسلامی مبتنی بر کمک به مردم و حفظ دستاوردهای مردم است. خط امریکایی نیز تغییر قدرت نه به شیوه دمکراتیک، بلکه به شیوه قهر‌آمیز است.
این استاد دانشگاه در رابطه با علت حضور جان کری در عراق گفت، امریکایی‌ها دنبال این هستند که خواست غیر منطقی خود را با تهدید دولت عراق در بغداد به کرسی بنشانند؛ بنابراین، به طور طبیعی باید حضور کری نشان نظم باشد، ولی رسانه‌ها روی اختلافات عراق و امریکا اشاره می‌کنند؛ بنابراین، ماهیت حمایتی و ثبات‌بخش در این سفر مورد توجه قرار نگرفته است. مقامات عراقی نیز با انتقاد از امریکایی‌ها نشان دادند، خواستار سفر کری نبودند و این سفر را فاقد اهمیت راهبردی می‌دانند.
زارعی در پایان گفت: طرح تقسیم عراق به ضرر اهل سنت تمام می‌شود، زیرا اهل سنت 18 درصد مردم عراق را تشکیل می‌دهند و ظرفیت مناطق سنی نشین ‌موقعیت متزلزلی دارد. البته داعشی‌ها به دنبال تجزیه هستند، ولی اهل تسنن عراق، خواستار جدایی نیستند. ناگفته نماند که فدرالیزم برای اهل سنت منافعی دارد؛ بنابراین، شاید عراق ‌به سمت فدرالی برود.

همه پیشنهادهای هسته‌ای که بین ایران و غرب رد و بدل شده است

پس از بیش از ده سال مذاکره ایران و غرب بر سر موضوع هسته‌ای ایران، برنامه جامع اقدام مشترک یکی از معدود توافق‌های حاصله بین دو طرف بود که بعد از چندین دوره مذاکره فشرده در سطوح و قالب‌های مختلف به دست آمد. پیش از این چندین پیشنهاد بین دو طرف رد و بدل شده بود که به مرحله توافق نهایی نرسیده بود.

کد خبر: ۴۱۰۳۹۱

تاریخ انتشار:۰۲ تیر ۱۳۹۳ - ۱۶:۱۸-23 June 2014

پس از بیش از ده سال مذاکره ایران و غرب بر سر موضوع هسته‌ای ایران، برنامه جامع اقدام مشترک یکی از معدود توافق‌های حاصله بین دو طرف بود که بعد از چندین دوره مذاکره فشرده در سطوح و قالب‌های مختلف به دست آمد. پیش از این چندین پیشنهاد بین دو طرف رد و بدل شده بود که به مرحله توافق نهایی نرسیده بود.

به گزارش «تابناک»، در حالی که واقعیت پیشنهادهای ردو بدل شده بین دو طرف در سالهای گذشته به گونه‌های متفاوتی در داخل ایران روایت شده است، کسلی دوانپورت تحلیل‌گر موسسه آمریکایی کنترل تسلیحات در مطلبی به توضیح پیشنهادهایی پرداخته است که به ادعای وی در سالهای گذشته مطرح شده است.

بعضی از این پیشنهادها را ایران در فاصله سالهای 2003 تا 2005 مطرح کرد ولی به مرور مشمول گذر زمان شدند و به قول علی اصغر سلطانیه نماینده پیشین ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گفت و گویی در سال 2005، دیگر منسوخ شده‌اند. بعد از ان هم پیشنهاداتی که ایران در موضوع هسته‌ای مطرح کرد با این ادعای طرف غربی مواجه شد که به اندازه کافی نگرانی‌های آنها را رفع نمی‌کند.

سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و انگلیس موسوم به E3 نیز در فاصله سالهای 2004 تا 2005 پیشنهاداتی را مطرح کردند. بعد از این ایالات متحده، روسیه و چین نیز به سه کشور فوق پیوستند و در قالب 5+1 چندین پیشنهاد بین آنها و ایران رد و بدل شد. به ادعای این کشورها، این پیشنهادات بخشی از یک استراتژی دومسیره بود که مسیر دوم آن اعمال تحریم‌ها در شورای امنیت برای اجبار ایران به عقب نشینی بوده است.

به نوشته خانم داونپورت، پیش از توافق طرفین در ژنو در آذرماه سال گذشته، پیشنهاداتی رسمی که بین دو طرف رد و بدل شده است، به قرار زیر است:

پیشنهاد بهار 2003

بنا به ادعای تیم گولدیمان سفیر سابق سوئیس در تهران، ایران در ماه می سال 2003 پیشنهاداتی را به آمریکا مطرح کرد تا اختلافات بین دو طرف فروکش کند. بر این اساس، در پیشنهاد ایران به آمریکا پیشنهاد شده بود که گروه‌هایی بین دو طرف تشکیل شود تا مسائل مورد بحث را در سه محور اصلی خلع سلاح، امنیت منطقه‌ای و همکاری‌های اقتصادی مورد گفت و گو قرار دهند. عناصر اصلی این پیشنهاد به قرار زیر بوده است:

- تسهیل همه تحریم‌های آمریکا علیه ایران

- همکاری برای ثبات در عراق

- شفافیت کامل در مورد برنامه هسته‌ای ایران و از جمله پروتکل الحاقی

- همکاری علیه سازمان‌های تروریستی و به ویژه مجاهدین خلق و القاعده

- پذیرش پیشنهاد سال 2002 اتحادیه عرب در موضوع فلسطین با عنوان صلح در برابر زمین از سوی ایران

- دسترسی کامل ایران به فنآوری صلح‌آمیز هسته‌ای و همچنین فناوری‌های شیمیایی و بیوتکنولوژی

دولت بوش تصمیم گرفت این پیشنهاد ایران را رد کرده و گزینه فشار بیشتر علیه ایران را در پیش گیرد.

پیشنهادات مطرح شده بین ایران و اروپا

چند ماه بعد، سه کشور اروپایی پذیرفتند که در ازای تعلیق فعالیت‌های مربوط به غنی‌سازی و نیز همکاری ایران با آژانس وارد مذاکره در سه موضوع هسته‌ای، امنیت و همکاری اقتصادی با ایران شوند. با بهانه اروپایی‌ها نسبت به برنامه ایران برای کار بر روی تاسیسات تبدیل اورانیوم، این توافق بعدا با مشکل مواجه شد و سرانجام در نوامبر 2004 ایران تعلیق بیشتر فعالیت‌های خود را پذیرفت و کمی بعد مذاکرات بین دو طرف از سر گرفته شد.

ایران در این دوره چهار پیشنهاد را مطرح کرد. علاوه بر موضوع هسته‌ای، پیشنهادات مطرح شده مسائلی چون حمایت ایران از تروریسم، امنیت منطقه‌ای و همکاری‌های اقتصادی را نیز در بر می‌گرفت. پیشنهادات ایران به قرار زیر بود.

پیشنهاد 17 ژانویه 2005

- تعهد ایران به عدم پیگیری سلاح‌های کشتار جمعی

- رد هر گونه حمله، تهدید به حمله و خرابکاری علیه تاسیسات هسته‌ای ایران

- همکاری در موضوع مبارزه با تروریسم و از جمله تشدید تبادل اطلاعات و پرهیز از پناه دادن به تروریست‌ها

- همکاری منطقه‌ای امنیتی از جمله در عراق و افغانستان

- همکاری در موضوع کنترل‌های استراتژیک تجارت و برداشتن ممنوعیت‌های اروپایی انتقال تسلیحات متعارف و کالاهای با استفاده دوگانه

پیشنهاد 23 مارس 2005

پیشنهاد ایران در ماه مارس، تضمین‌های عینی مفصل‌تری در مورد برنامه هسته‌ای ایران مطرح می‌کرد:

- پذیرش پروتکل الحاقی از جانب ایران و حضور پیوسته بازرسین در تاسیسات کلیدی ایران

- محدود کردن برنامه غنی‌سازی ایران و اظهار سیاست ایران در فعالیت نکردن برای بازفرآوری

- تبدیل فوری همه اورانیوم غنی‌شده به میله‌های سوخت

- اعلام ایران از سوی اروپا به عنوان منبع مهم انرژی اروپا

- تضمین دسترسی ایران به فنآوری پیشرفته هسته‌ای همراه با امضای قراردهایی برای ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای در ایران توسط اروپا

- عادی‌سازی وضعیت ایران در مقررات کنترل صادرات گروه هشت

پیشنهاد 29 آوریل 2005

در پیشنهاد آوریل 2005، بعضی از عناصر پیشنهاد ماه مارس تکرار شده بود ولی تمرکز بیشتر بر اقدامات کوتاه مدت اعتمادساز بود. عناصر اصلی آن به قرار زیر بود:

- پذیرش پروتکل الحاقی از سوی ایران

- اعلام سیاست بازفرآوری نکردن از سوی ایران

- ادامه تعلیق غنی‌سازی برای شش ماه

- تشکیل یک ستاد مشترک برای مقابله با تروریسم و کنترل صادرات

- اعلام اروپا در شناسایی ایران به عنوان منبع مهم انرژی اروپا

پیشنهاد 18 جولای 2005

حسن روحانی دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی ایران، پیشنهادات زیر را خطاب به اروپایی‌ها مطرح کرد:

- توافق با محدودیت اولیه غنی‌سازی ایران در نطنز

- مذاکره بر سر فعالیت کامل نطنز

- ترتیباتی برای واردات اورانیوم برای تاسیسات تبدیل اورانیوم و صادرات کیک زرد

- مذاکره بر سر مکانیزم بهینه شده بازرسی آژانس برای نطنز

پیشنهاد متقابل اروپا

در اوت 2005، اروپایی‌ها پیشنهاد جامع خود را برای یک توافق بلندمدت با ایران مطرح کردند که عناصر اصلی آن به قرار زیر بود:

- ترتیباتی برای تضمین فراهم شدن اورانیوم با غنای پایین برای هر رآکتور آب سبک ساخته شده در ایران

- ایجاد یک ذخیره سوخت هسته‌ای که در کشوری ثالث نگهدای خواهد شد

- تعهد ایران به عدم پیگیری چرخه سوخت. این مساله بعد از ده سال قابل تجدیدنظر است

- تعهد حقوقی الزام‌آور ایران به عدم خروج از ان‌پی‌تی و پذیرش پروتکل الحاقی

- ترتیبات مربوط به بازگشت سوخت مصرف شده در ایران به کشور تامین‌کننده ان

- شناسایی ایران از جانب اروپا به عنوان منبع بلندمدت انرژی فسیلی

- همکاری ایران و اروپا در پاره‌ای از مسائل سیاسی و امنیتی از جمله در عراق و افغانستان، تروریسم و قاچاق مواد مخدر

ایران چند روز بعد این پیشنهاد را به دلیل به رسمیت نشناختن حق غنی‌سازی ایران رد کرد، تبدیل اورانیوم را ادامه دارد و تعلیق مورد توافق با اروپا را شکست و به مذاکرات پایان داد.

روسیه برای تقویت پیشنهادات اروپایی‌ها، در اکتبر 2005 پیشنهاد مشارکت ایران در مالکیت تاسیسات غنی‌سازی در روسیه را مطرح کرد ولی این پیشنهاد پس از چند ماه مذاکره در مارس 2006 رد شد.

پیشنهادات 5+1

آمریکا، روسیه و چین در ژوئن 2006 به کشورهای اروپایی پیوستند تا پیشنهادی را برای مذاکرات جامع با ایران مطرح کنند. این پیشنهاد بازتابی از پیشنهادات پیشین بود و عناصر زیر را در بر می‌گرفت:

- تعلیق فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی و بازفرآوری ایران

- ایجاد مکانیزمی برای بازبینی تعلیق موقت فوق

- از سرگیری اجرای پروتکل الحاقی توسط ایران

- فراهم شدن راکتورهای آب سک با تکنولوژی روز برای ایران از طریق پروژه‌های مشترک همراه با تضمین سوخت هسته‌ای و ذخیره سوخت هسته‌ای برای پنج سال

- تعلیق بحث بر سر موضوع هسته‌ای ایران در شورای امنیت

- همکاری بر سر هوانوردی غیرنظامی، مخابرات، فنآوری پیشرفته، کشاورزی و دیگر حوزه‌ها بین ایران، آمریکا و اروپا

ایران در ماه اوت به این پیشنهاد پاسخ داد و آن را به دلیل الزام ایران به تعلیق فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی رد کرد ولی آن را اساس و ظرفیت مفیدی برای همکاری بلندمدت و جامع بین دو طرف دانست.

در مارس 2008، گروه 5+1 موافقت کرد تا پیشنهاد خود در مارس 2006 را بازآرایی کند تا بعضی از مزایایی پیشنهادی خود به ایران را مشخص کرده و نمای بهتری از این منافع برای افکار عمومی ایران فراهم کند. این توافق برای بازآرایی پیشنهاد سال 2006، با تصویب قطعنامه 1803 شورای امنیت درباره ایران همزمان شد.

بسته پیشنهادی متقابل ایران

پیش از ارائه بسته جدید به ایران، ایران پیشنهاد خود را به شش کشور مقابل ارائه کرد. منابع غربی در واکنش به پیشنهاد ایران اعلام کردند در حالی که پیشنهاد ایران موضوعات متنوع مربوط به همکاری در حوزه‌های انرژی هسته‌ای و مسائل سیاسی و اقتصادی را در بر می‌گیرد مسائل کمی برای رفع نگرانی‌های طرف غربی را در بر می‌گیرد. بعضی از عناصر اصلی پیشنهاد ایران عبارت بودند از:

- ایجادکنسرسیوم‌هایی برای غنی‌سازی و تولید سوخت در مناطق مختلف جهان و از جمله ایران

- بهبود نظارت آژانس بر کشورهای مختلف

- همکاری برای ایمنی هسته‌ای و حفاظت فیزیکی

- همکاری برای کنترل صادرات

- همکاری برای امنیت منطقه‌ای و مسائل اقتصاد جهانی

پیشنهاد تعلیق در برابر تعلیق

گروه 5+1 پیشنهاد خود را در ژوئن 2008 و در جلسه‌ای در غیاب نماینده آمریکا مطرح کردند. در این جلسه شش کشور این موضوع را مد نظر قرار دادند که در یک بازه شش‌هفته‌ای مذاکرات را در قالب تعلیق در برابر تعلیق از سر بگیرند. بر این اساس ایران برنامه غنی‌سازی خود را گسترش نمی‌داد و در مقابل، شش کشور تحریم‌های جدید علیه ایران را در پیگیری نمی‌کردند. این پیشنهاد مسائل زیر را نیز در بر می‌گرفت:

- باقی ماندن بسته 2006 روی میز مذاکره

- در نظر گرفتن برنامه تحقیق و توسعه ایران و رفتار با برنامه هسته‌ای ایران مانند برنامه هر کشور غیر مسلح به سلاح هسته‌ای در ان‌پی‌تی به شرط برگشت اعتماد

- کمک فنی و مالی برای برنامه هسته‌ای ایران

- تاکید مجدد بر تعهدات منشور سازمان ملل در مورد پرهیز استفاده و یا تهدید به استفاده از زوز مطابق با منشور

- همکاری در مورد افغانستان از جمله در مورد قاچاق مواد مخدر، بازگشت پناهندگان، باسازی و کنترل‌های مرزی

- گام‌هایی به سوی عادی‌سازی روابط اقتصادی و تجاری از جمله حمایت از عضویت ایران در سازمان جهانی تجارت

- جزئیات بیشتر در مورد چارچوب همکاری در حوزه‌های کشاورزی، محیط زیست و زیرساخت‌ها، هوانوردی غیرنظامی، توسعه اجتماعی و مسائل انساندوستانه

بعد از این دیدار با ایران در ماه ژوئن، برای اولین بار نمایندگان شش کشور عضو 5+1 و از جمله آمریکا در جولای 2008 در ژنو با ایران دیدار کردند. ایران در این جلسه یک پیشنهاد نوشته شده ولی غیر رسمی (non-paper) را برای روند مذاکرات مطرح کرد که که بر اساس آن، چنین مذاکراتی مبتنی بر اشتراکات بسته‌های دو طرف در ماه‌های می و ژوئن خواهد بود. هر دو بسته خواهان همکاری‌های درباره مسائل سیاسی، اقتصادی و امنیتی بود ولی غربی‌ها اظهار می‌داشتند که پیشنهاد ایران به نگرانی‌ها از برنامه هسته‌ای ایران نپرداخته است.

بعد از انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا و پیروزی اوباما و اشاره وی به ترک سیاست پیشین مبتنی بر ضرورت تعلیق فعالیت‌های مربوط به چرخه سوخت در ایران پیش از مذاکرات، 5+1 تصمیم به تجدید مذاکرات خود با ایران گرفت. به همین سبب، پنج کشور دیگر از سیاست جدید دولت امریکا در قبال مذاکرات استقبال کرده و رسما از ایران برای مذاکرات جدید دعوت کردند.

اولین بسته پیشنهادی ایران بعد از روی کار آمدن اوباما

ایران در سپتامبر پیشنهاد اصلاح شده خود را مطرح کرد. متن این پیشنهاد مسائل زیر را در بر می‌گرفت:

- همکاری برای پرداختن به موضوعات تروریسم، قاچاق مواد مخدر، جرایم سازمان یافته و دزدی دریایی

- اصلاح سازمان ملل و شورای امنیت

- نگارش قوانین مربوط به حقوق استفاده از فضا

- ارتقا قانونمند و عادلانه عملکرد نظارتی آژانس

- ارتقای جهانشمولی ان‌پی‌تی و عدم اشاعه سلاح‌های کشتار جمعی

پیشنهاد تبادل سوخت راکتور تحقیقاتی تهران

در ماه ژوئن 2009، ایران درخواست خود برای کمک برای سوخت جدید رآکتور تحقیقاتی تهران را به آژانس ارائه کرد. در مقابل، ایالات متحده پیشنهاد کرد که ایران در مقابل دریافت 120 کیلوگرم اورانیوم بیست درصد، 1200 کیلوگرم از ذخایر اورانیوم غنی شده تا چهاردرصد خود را به خارج انتقال دهد. این میزان تقریبا هشتاد درصد ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران تا آن روز بود. در یک دیدار اولیه میان ایران، ایالات متحده، روسیه و فرانسه و آژانس در اول اکتبر، ایران به طور اصولی با این تبادل موافقت کرد.

- ایران پیش از پایان سال 2009، مقدار 1200 کیلوگرم اورانیوم با غنای پایین را در یک محموله به خارج خواهد فرستاد

- روسیه این ذخایر را به غنای 20 درصد خواهد رساند که به تولید 120 کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده برای تولید میله‌های سوخت برای راکتور تهران منجر خواهد شد

- فرانسه میله‌های سوخت مورد نیاز راکتور تهران را در فاصله یک سال بعد از حصول توافق و پیش از پایان سوخت راکتور تهران تهیه خواهد کرد

- ایالات متحده با آژانس همکاری می‌کند تا ایمنی و مقررات کنترلی مربوط به رآکتور تهران را بهبود بخشد.

پس از بیان ملاحظات ایران در باره چنین توافقی، کشورهای 5+1 حاضر شدند اقدامات زیر را برای تسهیل توافق بپذیرند:

- ارائه بیانیه رسمی به ایران توسط شش کشور در حمایت از تضمین تحویل سوخت رآکتور تهران به ایران

- تامین مالی انتقال ذخایر با غنای پایین و سوخت رآکتور

- گزینه به وثیقه ماندن ذخایر اورانیوم انتقالی ایران توسط آژانس در یک کشور ثالث تا زمان تحویل سوخت رآکتور تهران

در ماه‌های بعد نظرات متفاوتی در ایران در این باره مطرح شد از جمله این که انتقال سوخت ایران فوری نباشد یا این که 400 کیلوگرم از اورانیوم ایران به جزیره کیش منتقل شود. به مرور فضای اعتماد بر سر چنین توافقی در حال از دست رفتن بود و ایران از فوریه 2010 غنی‌سازی بیشتر بخشی از اورانیوم خود برای به دست آوردن اورانیوم 20درصدی مورد نیاز راکتور تهران را آغاز کرد.

بیانیه تهران بین برزیل، ترکیه و ایران

در بهار سال 2010، ترکیه و برزیل میانجی‌گری بر سر مساله تبادل سوخت را در دست گرفتند. در آوریل 2010، اوباما در نامه‌ای به رهبران این دو کشور، توافق با ایران بر سر انتقال 1200 کیلوگرم اورانیوم با غنای پایین را اعتمادساز و باعث کاهش نگرانی‌های منطقه‌ای دانست. تلاش‌های دو کشور به بیانیه تهران در 17 می منجر شد که لولا داسیلوا، اردوغان و احمدی‌نژاد بر سر آن توافق کردند.

- سه کشور حق همه کشورهای عضو (آژانس) و از جمله ایران را برای تحقیق و تولید و استفاده از انرژی هسته‌ای (و همچنین چرخه سوخت که شامل فعالیت‌های غنی‌سازی می‌شود) یادآور می‌شوند

- ایران در عرض یک ماه، 1200 کیلوگرم اورانیوم با غنای پایین را در ترکیه به وثیقه خواهد گذاشت

- گروه وین متشکل از آژانس، فرانسه، روسیه و آمریکا با تامین 120 کیلوگرم اورانیوم با غنای بیست درصد برای ایران در عرض یک سال موافقت خواهد کرد.

- اگر گروه وین به تعهدات خود عمل نکند، ترکیه ذخایر ایران را که همچنان قانونا در مالکیت ایران است، به ایران باز خواهد گرداند.

فرانسه، روسیه و آمریکا در نامه‌ای به آژانس در تاریخ 9 ژوئن با طرح مسائلی، بیانیه تهران را رد کردند. آنها مدعی بودند که این بیانیه، به موضوع غنی‌سازی بیست درصد در ایران و نیز ذخیره شده مقادیر جدید اورانیوم با غنای پایین در ایران نپرداخته است.

پیشنهاد گام به گام روسیه

اولین بار لاوروف وزیر خارجه روسیه نقشه راه اجرای مشوق‌های پیشنهادی در یک بسته را در 12 جولای 2011 در یک سخنرانی در واشنگتن بیان کرد. اگر چه این پیشنهاد علنی نشد ولی عناصر اصلی آن بعدا توسط موسویان مذاکره‌کننده سابق ایران به قرار زیر اعلام شد.

گام اول

- ایران غنی‌سازی در نظنز را محدود می‌کند، سانتریفیوژ جدیدی نصب نمی‌کند و تولید سانتریفیوژهای پیشرفته را متوقف می‌کند.

- 5+1 بعضی از تحریم‌های سازمان ملل و از جمله تحریم‌های مالی و بازرسی کشتی‌ها را به تعلیق در می‌اورد

گام دوم

- ایران اطلاعات اولیه طراحی را مطابق کد اجرایی 3.1 به آژانس ارائه خواهد کرد، غنی‌سازی خود را به پنج درصد محدود خواهد ساخت و نظارت بیشتر آژانس بر سانتریفیوژهای خود را خواهد پذیرفت

- 5+1 بیشتر تحریم‌های سازمان ملل را به تعلیق در خواهد آورد و تحریم‌های یک‌جانبه را به تدریج برخواهد داشت

گام سوم

- ایران پروتکل الحاقی را اجرا خواهد کرد

- 5+1 همه تحریم‌های سازمان ملل را به شکل مرحله‌ای به تعلیق در خواهد آورد.

گام چهارم

- ایران همه فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی را برای مدت سه ماه به تعلیق در خواهد آورد

- 5+1 همه تحریم‌های ایران را بر خواهد داشت و اجرای مشوق‌های پیشنهادی به ایران را آغاز خواهد کرد

سایر اعضای 5+1 مخالفتی علنی با این پیشنهاد روس‌ها اظهار نداشتند ولی به نظر می‌رسید که آمریکا با شکل آن موافق نبود. آمریکایی‌ها در حالی که از بررسی این پیشنهاد سخن می‌گفتند از برگزاری جلساتی با روس‌ها در این باره خبر دادند. ایران نیز در حالی که از این پیشنهاد استقبال کرد ولی بررسی آن را نیازمند چند ماه وقت دانست.

پیشنهادات سال 2012

در آوریل 2012، مذاکرات دیپلماتیک ایران و 5+1 در استانبول از سر گرفته شد. دو دور بعدی مذاکرات نیز در بغداد و مسکو برگزار شد. در استانبول، فرایندی گام به گام و متقابل برای ایجاد تحرک کافی برای رسیدن به یک توافق بلندمدت را مورد بررسی قرار دادند. در مذاکرات بعدی، دو پیشنهاد مطرح شده از سوی ایران و 5+1 مورد گفت و گو قرار گرفت. دو طرف برای برگزاری مذاکرات کارشناسی بررسی هر دو پیشنهاد در استانبول در ژوئن توافق کردند

پیشنهاد پنج مرحله‌ای ایران

گام اول: خطوط راهنما

- ایران بر تعهدات خود مطابق ‌ان‌پی‌تی و مخالفت خود با سلاح‌های هسته‌ای مطابق فتوای رهبر انقلاب تاکید می‌کند

- 5+1 حقوق هسته‌ای ایران و به ویژه حق غنی‌سازی را مطابق با ماده چهارم ان‌پی‌تی به رسمیت شناخته و علنا به آن اشاره خواهد کرد.

گام دوم: اقدامات شفافیت‌ساز

- ایران به همکاری گسترده خود با آژانس ادامه خواهد داد و به طور شفاف با آژانس درباره ابعاد نظامی احتمالی با آژانس همکاری خواهد کرد

- 5+1 به تحریم‌های یک‌جانبه و چندجانبه علیه ایران در خارج از شورای امنیت پایان خواهد داد

گام سوم: اقدامات اعتمادساز

- فراتر از بازرسی‌های پیوسته آژانس از فعالیت‌های غنی‌سازی ایران برای رآکتور تهران، ایران با 5+1 برای تامین سوخت مورد نیاز این راکتور همکاری خواهد کرد

- 5+1 تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران را پایان خواهد دارد و ایران از دستور کار شورای امنیت خارج خواهد شد

گام چهارم: تقویت همکاری برای منافع مشترک

طرفین همکاری خود را برای مسائل زیر آغاز و تقویت خواهند کرد

- طراحی و ساخت راکتورهای قدرت و تحقیقاتی هسته‌ای (اولویت‌های ایران)

- راکتورهای تحقیقاتی آب سبک، ایمنی و امنیت هسته‌ای، رآکتورهای گداخت (اولویت‌های 5+1)

گام پنجم: تقویت همکاری مشترک

طرفین همکاری بر سر مسائل زیر را آغاز خواهند کرد

- مسائل منطقه‌ای به ویژه سوریه و بحرین (اولویت‌های ایران)

- مبارزه با دزدی دریایی و اقداماتی علیه قاچاق مواد مخدر (اولویت‌های 5+1)

پیشنهاد 5+1

اقدامات ایران:

- تعلیق همه فعالیت‌های غنی‌سازی بیست درصدی

- ایران همه اورانیوم غنی‌شده بیست درصدی خود را به خارج خواهد فرستاد

- تعطیلی تاسیسات فردو

اقدامات 5+1:

- تامین سوخت راکتور تهران

- حمایت 5+1 از همکاری آژانس برای مدرن کردن و حفظ ایمنی راکتور تهران

- 5+1 می‌تواند پروژه‌های همکاری فنی آژانس با ایران را بررسی کرده و از سرگیری بعضی از آنها را توصیه کند

- ارائه بسته پیشنهادی برای تامین ایزوتوپ‌های پزشکی برای بیماران سرطانی ایران

- اجازه آمریکا برای بازرسی‌های ایمنی و تعمیر هواپیماهای غیرنظامی ایران و تامین قطعات یدکی

- همکاری با ایران برای به دست آوردن راکتور تحقیقاتی آب سبک برای تولید ایزوتوپ‌های پزشکی

پیشنهادهای سال 2013

ایران و 5+1 در اوایل آوریل 2013 در آلماتی قزاقستان دیدار کردند. مذاکرات در فوریه و پس از وقفه‌ای نه ماهه از سر گرفته شده بود. هر طرف پیشنهادی را در ماه آوریل به آلماتی آورد ولی در رسیدن به توافق ناکام ماندند و دیدار جدیدی هم برنامه‌ریزی نشد.

پیشنهاد ایران مشابه پیشنهاد پنج مرحله‌ای قبلی بود ولی بعد از ابراز نارضایتی 5+1، ایران پیشنهاد خود را در روز دوم تغییر داد.

پیشنهاد ایران

اقدامات ایران

- توقف نصب سانتریفیوژ در فردو

- ادامه گفت و گوها با آژانس

- ادامه تبدیل اورانیوم بیست درصدی به اکسید

- تعلیق غنی‌سازی بیست درصدی

اقدامات 5+1

- برداشته شدن همه تحریم‌ها علیه ایران

- شناسایی حقوق هسته‌ای ایران

پیشنهاد 5+1 برپایه پیشنهاد آنها در سال 2012 طرح شده بود. این پیشنهاد البته احتمال از سرگیری فعالیت‌ها در فردو را در نظر گرفته بود، به ایران اجازه می‌داد که بخشی از ذخایر بیست درصدی خود را حفظ کند و حوزه تحریم‌ها برخی از امتیازات در به ایران می‌داد.

پیشنهاد 5+1

اقدامات ایران:

- تعلیق همه فعالیت‌های غنی‌سازی بیست درصدی

- انتقال بخشی از ذخایر بیست درصدی ایران به خارج از کشور و در اختیار آژانس

- تعلیق همه فعالیت‌ها در فردو

- ارائه اطلاعات از جانب ایران به آژانس درباره اصلی‌ترین فعالیت‌های مطرح درباره ابعاد نظامی احتمالی ایران، تعهد به پروتکل الحاقی و نسخه اصلاحی ترتیبات جانبی توافقنامه پادمانی ایران موسوم به کد 3.1

اقدامات 5+1

- تامین مجتمع‌های سوخت برای راکتور تهران

- پشتیبانی 5+1 از همکاری آژانس برای مدرن کردن و حفظ ایمنی راکتور تهران

- 5+1 می‌تواند پروژه‌های همکاری فنی آژانس با ایران را بررسی کرده و از سرگیری بعضی از آنها را توصیه کند

- ارائه بسته پیشنهادی برای تامین ایزوتوپ‌های پزشکی برای بیماران سرطانی ایران

- اجازه آمریکا برای بازرسی‌های ایمنی و تعمیر هواپیماهای غیرنظامی ایران و تامین قطعات یدکی

- همکاری با ایران برای به دست آوردن راکتور تحقیقاتی آب سبک برای تولید ایزوتوپ‌های پزشکی

- تسهیل تحریم‌های مربوط به فروش فلزات گران‌بها و محصولات پتروشیمی

- 5+1 هیچ تحریم مرتبط با عدم اشاعه جدیدی علیه ایران اعمال نخواهد کرد

پیشنهادات فوق مجموعه پیشنهادهای مطرح بین ایران و طرف مقابل در سال‌های گذشته بود که از نگاه تحلیل‌گر غربی احصا شده است. بعضی از مسائل پشت پرده چرایی به نتیجه نرسیدن این پیشنهادات و مسائلی از جمله خرابکاری علیه برنامه هسته‌ای ایران و بسیاری موارد دیگر بخش جدایی‌ناپذیر تحولات مذاکرات بین ایران و اروپا و بعدا 5+1 است که اهمیت خاص خود را دارد.