اخبار سیاسی و اقتصادی و تحلیل های روز

بررسی فساد مالی 87 میلیارد یورویی؛ روی میز گفت و گوی اردوغان – روحانی

چرا اردوغان به تهران می آید؟

پیش بینی می شود دو موضوع عمده اردوغان و روحانی در گفت و گوی این هفته شان در تهران، مساله سوریه و نیز پرونده فساد مالی بزرگ در ترکیه باشد.

عصر ایران - مازیار آقازاده - رجب طیب اردوغان نخست وزیرترکیه در روزهای 28و29 ماه جاری میلادی(سه شنبه و چهارشنبه) هفته جاری سفری رسمی به کشورمان خواهد داشت.

 این نخستین سفر نخست وزیر ترکیه به کشورمان پس از استقرار دولت یازدهم است و در حالی صورت می گیرد که دولت اردوغان از حدود 40 روز پیش بدین سو با بزرگ ترین بحران سیاسی 11 سال گذشته خود دست و پنجه نرم می کند.

بحرانی که اتفاقا بخش بزرگی از آن مربوط به ایران است و پرونده ای است که قوه قضاییه  و پلیس ترکیه - از نظر برخی از ناظران تحت هدایت فتح اله گولن رهبر متنفذ مذهبی ترکیه -  علیه دولت اردوغان گشوده است، تا با او تسویه حساب کرده و از قدرت و مشروعیت دولت او در آستانه انتخابات شوراها و ریاست جمهوری بکاهد.

اما افشای پرونده فساد مالی بزرگ در ترکیه و تنش سیاسی متعاقب آن که به گفته نخست وزیر ترکیه برای این کشور هزینه اقتصادی هنگفتی به همراه داشته و تا کنون باعث افت 30 درصدی ارزش لیره در برابر دلار آمریکا شده است، تنها به این کشور خلاصه نمی شود و پس لرزه های این موضوع به ایران نیز رسید و بابک زنجانی که گفته می شود شریک تجاری " رضا ضراب" یکی از مهم ترین متهمان پرونده فساد مالی بزرگ در ترکیه است، به همراه برخی دیگر ازشرکاء تجاری و همکارانش دستگیر و بازداشت شده اند.

دولت یازدهم می کوشد برای بهبود فضای کسب و کار و جلب سرمایه های خارجی که از اهداف استراتژیک آن است -  و در سفر اخیر رییس جمهور به داووس نیز اولویت نخست او در سخنرانیها و دیدارهای دو جانبه بود -  فضایی با ثبات و شفاف بیافریند و برای ایجاد این فضا باید بساط برخی باندها و شبکه هایی که در سال های گذشته به واسطه و یا به بهانه تحریم در اقتصاد کشورمان رشد قارچ وار داشته اند و با سازوکارهایی بعضا غیر قانونی و ابهام آلود کار کرده اند،جمع شوند.

نخست وزیر ترکیه اما شرایط دگرگونی دارد و در حالی که دولت روحانی می کوشد ایران را از یک انزوای کم سابقه و تجربه دو سال مداوم رشد منفی اقتصادی به دور خیز یک پرش بلند اقتصادی رهنمون کند، اردوغان پس از یک دهه رشد بالا و مداوم اقتصادی حالا با بی ثباتی سیاسی و مساله تنش بر سر پرونده فساد مالی بزرگ و تبعات اقتصادی متعاقب آن که به گفته نخست وزیر ترکیه علاوه بر کاهش بی سابقه ارزش لیره بیش از 120 میلیارد دلار برای اقتصاد ترکیه هزینه در برداشته است، می خواهد به ایران سفر کند.

پیش بینی می شود دو موضوع عمده اردوغان و روحانی در گفت و گوی این هفته شان در تهران، مساله سوریه و نیز پرونده فساد مالی بزرگ در ترکیه باشد.

این دو موضوع علاوه بر سایر موضوعات دوجانبه (مراودات اقتصادی و مرزی) ، منطقه ای و بین المللی است که نخست وزیر ترکیه می خواهد درباره آنها با رییس دولت تدبیر و امید در ایران رایزنی کند. 

به نظر می رسد اردوغان برای عبور از بحران کنونی دولت خود  به نزدیکی به ایران و رایزنی با دولت جدید در کشورمان نیاز دارد. 

نخست وزیر ترکیه که سیاست دولتش نسبت به سوریه از نظر برخی از ناظران و از جمله دولت ایران خارج از دایره اعتدال بوده است و در این مساله زیاده روی داشته است، این روزها علاوه بر مخالفان همیشگی اش ، درگیر یک جنگ قدرت تمام عیار با برخی از حامیان سابق خود و نیز برخی از اعضا و هواداران سابق حزب حاکم عدالت و توسعه است و مشخص نیست این تنش و انشقاق سیاسی متعاقب آن تا چه میزان از آرای حزب حاکم ترکیه در انتخابات در پیش روی شوراها( فروردین ماه 93)و نیز انتخابات ریاست جمهوری در تابستان سال آینده خواهد کاست.

اردوغان و روحانی علاوه بر برخی اختلاف نظرها ، اهداف و دستورکارهای مشترکی نیز دارند . به نظر می رسد در ماه های گذشته دولت ترکیه از سیاست سابق خود در همراهی با عربستان به ویژه در زمینه سوریه کمی فاصله گرفته است ؛ تضمین ادامه این مشی در سیاست خارجی ترکیه برای ایران از اهمیت بسزایی برخوردار است.

ترکیه شریک، رقیب و همسایه ای  تاریخی برای ایران است و دو کشور از منظر توسعه اقتصادی و سیاسی تقریبا در سطحی مشابه قرار دارند و به طور طبیعی ایران می خواهد همراهی و هماهنگی ترکیه را در سیاست های منطقه ای داشته باشد.

آمانو: نیاز آژانس به 8 میلیون دلار برای افزایش نظارت بر ایران / آمادگی 12 کشور برای کمک مالی

هم اکنون آژانس بین المللی انرژی اتمی به طور مستمر یک یا دو تیم بازرسی در ایران دارد که هر تیم شامل دو بازرس است.

مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی گفت مسیر ایجاد راه حلی برای بحران هسته ای ایران همچنان طولانی است. آمانو همچنین توافق موقت ژنو را گام مهم در مسیر حل کامل اختلاف هسته ای با ایران توصیف کرد.

به گزارش عصر ایران به نقل از رویترز،  یوکیا آمانو ادامه داد: برای افزایش نظارت هسته ای در ایران، آژانس در نیمه دوم 2014 نیازمند 6 میلیون یورو ( 8.21 میلیون دلار) است. آژانس خود می تواند نیم میلیون یورو از این مبلغ را از منابع داخلی اش و تغییر برنامه بازرسی ها تامین کند اما همچنان نیازمند 5.5 میلیون یورو (7.52 میلیون دلار) است.

براساس توافق هسته ای ژنو میان ایران و گروه 1+5،  تهران مجموعه تعهداتی را درباره برنامه هسته ای متعهد شد که از جمله می توان به عدم توسعه سایت های اتمی، تعلیق غنی سازی 20 درصدی و تبدیل ذخایر اورانیوم 20 درصدی اشاره کرد.

براساس این توافق، آژانس بین المللی انرژی اتمی مسؤولیت نظارت و راستی آزمایی اجرای این تعهدات هسته ای ایران است.

 آمانو افزود: آژانس برای افزایش نظارت های هسته ای در ایران باید تعداد نیروهای خود را در ایران به دو برابر افزایش دهد.

وی گفت: بازرسان ما نیازمند ورود به مراکز جدیدی هستند و آنها نیازمند دست یابی به تجهیزات و انجام آزمایش های بیشتری هستند . حجم فعالیت های تحلیل و گزارشی بازرسان افزایش می یابد. نیازمند دو برابر کردن فعالیت های بازرسی خود در ایران هستیم

شماری از دیپلمات های حاضر در جلسه غیرعلنی اخیر شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز گفته اند که تعدادی از کشورها وعده داده اند بودجه مورد نیاز آژانس برای نظارت های بیشتر بر برنامه هسته ای ایران و اجرای تعهدات هسته ای ایران در توافق ژنو را تامین کنند.

هم اکنون آژانس بین المللی انرژی اتمی بازرسی های مستمری را از تاسیسات هسته ای ایران انجام می دهد و یک یا دو تیم بازرسی در ایران دارد. هر تیم شامل دو بازرس است. علاوه بر این، تعدادی از کارشناسان هم در مقر دائمی آژانس در شهر وین بر فعالیت های هسته ای ایران متمرکز هستند.

"جوزف ماکمانوس" نماینده آمریکا در آژانس هم گفت که کشورش از فعالیت های آژانس برای افزایش بازرسی های هسته ای در ایران حمایت مالی خواهد کرد.

همچنین 12 کشور شامل آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، فنلاند، ژاپن، کره جنوبی، هلند، نیوزلند، نروژ، سوئد و سوئیس آمادگی خود را برای مشارکت در تامین هزینه های مالی بازرسی های بیشتر آژانس از ایران اعلام کرده اند اما به رقم دقیق مشارکت مالی خود اشاره نداشتند و تنها  فنلاند برای پرداخت 300 هزار یورو اعلام آمادگی کرد.

رسانه های خارجی نوشته اند که با توجه به مجموعه خبرها، هیچ مشکلی در زمینه تامین مالی هزینه های نظارت های جدید آژانس در ایران نیست.

بودجه آژانس بین المللی انرژی اتمی برای سال جاری میلادی 344 میلیون یورو است که یک سوم آنها برای بازرسی های آژانس از جمله بازرسی در ایران اختصاص می یابد.

اعضای شورای حکام با اجماع، برنامه پیشنهادی مدیر کل آژانس برای افزایش فعالیت های نظارتی بر ایران را پذیرفت.

تحلیل کارشناسان ترک از سفر اردوغان به تهران:

اکنون این ترکیه است که باید به دنبال ایران برود

هرچند در عرف روابط دیپلماتیک، سفر مقامات ارشد یک کشور به دیگر کشور‌ها، به ویژه کشورهای همسایه، ‌کاملاً مرسوم است، هنگامی که پای روابط ایران و ترکیه (دو همسایه با روابط همواره پر افت‌و‌خیز) به میان می‌آید، بر اهمیت ماجرا افزوده می‌شود. در این میا‌ن، کار‌شناسان ترکیه‌ای حتی درباره زمان‌بندی و نحوه ‌سفر اردوغان به تهران نیز بحث‌های جالبی ‌مطرح می‌کنند.

کد خبر: ۳۷۳۹۹۹

تاریخ انتشار:۰۶ بهمن ۱۳۹۲ - ۱۳:۱۳-26 January 2014

هرچند در عرف روابط دیپلماتیک، سفر مقامات ارشد یک کشور به دیگر کشور‌ها، به ویژه کشورهای همسایه، ‌کاملاً مرسوم است، هنگامی که پای روابط ایران و ترکیه (دو همسایه با روابط همواره پر افت‌و‌خیز) به میان می‌آید، بر اهمیت ماجرا افزوده می‌شود. در این میا‌ن، کار‌شناسان ترکیه‌ای حتی درباره زمان‌بندی و نحوه ‌سفر اردوغان به تهران نیز بحث‌های جالبی ‌مطرح می‌کنند.

به گزارش «تابناک»، روزنامه «تودی زمان» در مطلبی به تحلیل سفر رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه به تهران پرداخته که قرار است در چند روز آینده انجام شود؛ سفری که نخستین دیدار اردوغان با حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران از زمان انتخابات خرداد ماه ریاست جمهوری به شمار می‌رود. 

به باور این روزنامه، مهم‌ترین جنبه این سفر، طرح یک قرارداد مهم همکاری راهبردی میان ایران و ترکیه است که قرار است در این سفر به امضای مقامات ارشد دو کشور برسد. 

«بایرام سینکایا»، کار‌شناس مسائل ایران در این زمینه می‌گوید: «ترکیه با بیشتر همسایگان نزدیک خود قراردادهای همکاری راهبردی امضا کرده؛ اما پیش از این به امضای چنین قراردادی با ایران هرگز‌ ‌اشاره نشده ‌بود. این نشانه‌ای از گسترش روابط نزدیک‌تر میان دو کشور است». 

وی می‌افزاید: «بی‌گمان برای ترکیه، اینکه ایران در حال بهبود بخشیدن به روابط خود با کشورهای غربی است و غرب هم تحریم‌ها علیه ایران کاهش داده، ‌به معنای گشایش راهی برای روابط بهتر و نزدیک‌تر با این کشور است».
 
به باور سینکایا، روابط ایران و ترکیه از زمان انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور ایران شاهد بهبودی بوده است. از این زمان، لحن دو کشور نسبت به یکدیگر، به ویژه در مواردی چون اختلاف نظر بر سر مسأله سوریه، بهتر شده است؛ هرچند ترکیه و ایران از طرف‌های متفاوتی در سوریه حمایت می‌کنند، ‌هر دو نگرانی مشترکی درباره ظهور دوباره فرقه‌گرایی در منطقه داشته و توافق دارند که علیه تهدیدات فرقه‌ای با یکدیگر ‌همکاری کنند. 

اما نکته مهم دیگری که کار‌شناسان ترک به آن اشاره می‌کنند، این است که تا پیش از این، به واسطه وجود تحریم‌های شدید جهانی علیه ایران، این ایران بود که به ترکیه نیاز داشت، ولی با روی کار آمدن روحانی و ‌توافق هسته‌ای میان ایران و غرب، نیاز ایران به ترکیه به عنوان کانالی برای برقراری ارتباطات بین‌المللی به شدت کاهش یافته است.
 
ماه گذشته، احمد داوداوغلو، وزیر خارجه ترکیه، از عزم ترکیه برای توسعه روابط نزدیک با ایران، از جمله انجام دیدارهای متعدد میان مقامات ارشد دو کشور سخن گفت. وزارت خارجه ترکیه همچنین اعلام کرد، ‌قرار است روحانی در ماه فوریه و بلافاصله پس از آمدن اردوغان به تهران، سفری به آنکارا داشته باشد. 

دیدار اردوغان از تهران در ۲۸ ژانویه، نخستین دیدار میان وی و روحانی خواهد بود. زمانی که داو‌داوغلو در اواخر نوامبر سال گذشته به تهران سفر کرد، اعلام نمود که روحانی در ماه دسامبر به ترکیه سفر خواهد کرد تا در مراسم بزرگداشت سالگرد درگذشت مولانا شرکت کند. 
اما اندکی بعد اعلام شد که به جای رئیس جمهور، وزیر خارجه ایران در این مراسم شرکت خواهد کرد، ولی این دیدار نیز به واسطه فشردگی برنامه‌های محمد جواد ظریف لغو شد. پس از آن، ایران با فرستادن دعوت‌نامه‌ای رسمی، از اردوغان دعوت کرد تا پیش از سفر روحانی به آنکارا‌ به ایران سفر کند. ظریف روز چهارم دسامبر اعلام کرد: «رئیس جمهور ما از اردوغان دعوت کرده تا وی اول به ایران سفر کند». 

‌«گوکهان باچیک»، استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه «ایپک» آنکارا تأکید می‌کند که تغییر برنامه سفر‌ها از سوی روحانی و درخواست از اردوغان برای اینکه اول وی به ایران سفر کند، موضوعی بسیار جالب توجه است. 

باچیک می‌گوید: «این موضوع از نظر من بسیار معنادار است». البته وی توضیح بیشتری در این زمینه نمی‌دهد و بر این باور است که موضوع بسیار روشن است و نیاز به توضیح ندارد. 
اما سینکایا نظر متفاوتی در این زمینه دارد و بر این باور است که مشکل خاصی در اینکه اردوغان اول به تهران سفر کند، نیست. 

وی می‌گوید: «همتای روحانی در ترکیه، عبدالله گل است، نه اردوغان. گل در سال ۲۰۱۱ به ایران سفر کرد. سفر روحانی همچنان در دستور کار است. بنا بر پروتکل‌های دیپلماتیک، آن‌ها از اردوغان خواستند که اول سفر کند. من مشکلی در این زمینه نمی‌بینم». 
 
به باور وی، هم‌اکنون مهم‌ترین موضوع‌، بهبود روابط ایران و ترکیه و رسیدن آن به سطحی است که از امضای قرارداد همکاری راهبردی سخن به میان می‌آید. وی اظهار می‌دارد که این موضوع، یعنی امضای چنین قراردادی از سوی دو کشور، ‌تحولی بسیار مهم به شمار می‌رود.