دیوار بلند بیاعتمادی بین ایران و آمریکا واقعیتی غیر قابل انکار است که حتی در نرمترین اظهارات مقامات دو کشور نیز به آن اعتراف میشود. صرف نظر از این که چرایی ایجاد این بی اعتمادی چیست و به خصوص آمریکاییها برای رفع نگرانی طرف ایرانی چه اقداماتی باید انجام دهند، این مساله برای همگان روشن شده است که دولت یازدهم بنا دارد از سطح تنش بین ایران و آمریکا بکاهد.
به گزارش «تابناک»، واکنشها به روند روزهای اخیر و البته پرسابقه در کاهش تنش بین ایران و آمریکا را میتوان به چهار سطح کلی تقسیم نمود.
دستهای از فعالان سیاسی بدون هیچ تردیدی بینتیجه بودن این روند را قطعی میدانند. رسانهها و فعالانی سیاسی هستند که حتی مدعی هستند دادن فرصت برای این که دولت و مسئولان سیاست خارجی آن تلاش خود را برای کاهش تنش بین دو کشور انجام دهند برای این است که این روند به شکست بینجامد تا یک بار برای همیشه ثابت شود که تنش بین ایران و آمریکا قابل حل نیست و دو طرف باید برای همیشه در حالت تخاصم به سر ببرند.
دسته دوم و سوم، مقامات و رسانههایی هستند که در مورد آینده روابط از الفاظ «بدبینی» و «خوشبینی» استفاده میکنند. رفتار سابق دولت آمریکا در برابر مردم و دولت ایران و بیاعتمادی حاصل از آن در کنار مواردی از گفتگوی دو طرف برای کاهش بعضی مشکلات مردم منطقه در کنار یکدیگر باعث میشود که نتوان چندان به گفتگوهای دو طرف خوشبین بود. طرفداران این اندیشه که از جمله مقام معظم رهبری در سخنرانی نوروز امسال خود به آن اشاره کردند، به گفتگو خوشبین نیستند ولی با امتحان مجدد آمریکاییها مخالفتی ندارند.
افراد خوشبین به افزایش قدرت منطقهای ایران و کاهش تاثیر ایالات متحده در خاورمیانه اشاره کرده و با در نظر گرفتن تواناییها و تخصص تیم سیاست خارجی در دولت جدید، خوشبین هستند که با روندی منطقی و بدون قربانی کردن منافع ملی و اصول انقلاب میتوان از میزان تنش در روابط کاست. بعضی از این افراد صریحا ابراز میدارند که رابطه ایران و آمریکا دیگر نمیتواند رابطه گرگ و میش باشد. پس نباید از روند مذاکره ترسید.
دسته چهارم آنهایی هستند که آمریکا را کشوری مانند دیگر کشورهای جهان دانسته و معتقدند که ایران و آمریکا میتوانند مانند ایران و عراق که روزی دشمن بودهاند و اکنون روابط دوستانهای دارند، به سرعت با یکدیگر دوست شوند! طرفداران این فکر نمیخواهند بپذیرند که ایران و آمریکا در کنار اختلافات قابل حل، اختلافاتی مبنایی دارند که به نظر قابل حل نمیآید.
نگرانی آن است که به جای عقلایی که در مورد آینده روند پیش آمده به صبر و تامل و سنجش و محاسبه معتقدند آنهایی فضای سیاسی و رسانهای کشور را دست بگیرند که یا در بین آنهایی هستند که مساله را از اساس بینتیجه میدانند و یا آنهایی که از کوچکترین اتفاق و نشانهای در تائید کاهش تنش ذوق زده و بیقرار میشوند. آن چه که میتواند خطرناک باشد این است که این دو گروه برای به نتیجه رساندن پیشبینی خود، مقدمات آن را نیز فراهم کنند.
پیشگویی خودسازنده یا Self-fulfilling prophecy مفهومی تبیین شده در علوم اجتماعی است که مثالهایی از آن حتی در یونان یا هند باستان نیز مورد توجه قرار گرفته است. میتوان دانشجویی را فرض کرد که توانایی کسب موفقیت در یک امتحان را دارد ولی به خاطر این که پیشبینی کرده و یا خیال میکند که در آن امتحان مردود میشود، از تلاش برای کسب موفقیت دست کشیده و در نتیجه پیشبینی مردودی خود را به واقعیت تبدیل کرده است.
واقعیت این است که بازیگران هر چه که قدرت بیشتری داشته باشند توانایی بیشتری برای محقق کردن پیشبینی خود خواهند داشت. برای مثال اگر یک گروه پرقدرت سیاسی بهبود روابط ایران و عربستان را نپسندد و در بیانیه خود بگوید ایران و عربستان هرگز روابط خوبی نخواهند داشت، بعید نیست روزی که روابط به سمت بهبود میرود به گونهای رفتار کند که این مسیر خراب شود و بهبود روابط اتفاق نیفتد! به عبارت دیگر بازیگران قدرتمند گاهی در پوشش پیشبینی در حال اعلام برنامه هستند.
اکنون و در موضوع روابط ایران و آمریکا نیز، از بین چهار گروهی که در بالا به آنها اشاره شد، دو گروه اول و آخر توانایی این را دارند که مسیر در پیش گرفته شده را از مدار عقل و منطق خارج کنند. آنهایی که به طور قاطع ابراز میکنند روند در پیش گرفته شده، ثمری نخواهد داشت ممکن است دست به تحرکاتی بزنند و یا شروطی را مطرح کنند که این روند به شکست بینجامد.
از سوی دیگر طرفداران افراطی رابطه با آمریکا هم ممکن است چنان واداده شوند و برای رسیدن به رابطه با آمریکا تن به هر شرط و شرایطی بدهند که جامعه آنها را پس بزند.
شاید نکته مهم در این میان آن باشد که عقلایی که با حساب و منطق از خوشبینی یا بدبینی به مذاکرات سخن میگویند، فضا را از دست آنهایی خارج کنند که پیشاپیش وعده شکست یا حل همه مسائل بین ایران و آمریکا را میدهند. هر دوی این گروهها توانایی خارج کردن روند موجود از مدار علانیت را دارند.
گروه بینالملل مشرق – هفته گذشته و پیش از رسیدن رئیسجمهور روحانی به فرودگاه برای ترک نیویورک، دومین بمب خبری مجمع عمومی امسال پس از دیدار دکتر ظریف و جان کری، منتشر شد. تماس اوباما با روحانی و گفتگوی 15 دقیقهای رؤسای جمهور دو کشور پس از قریب به 35 سال، به تیتر اول تمام رسانههای جهان تبدیل شد.
در این میان رسانههای اسرائیلی بیشترین واکنش را به این تماس داشتند؛ واکنشهایی که ظاهراً با عصبانیت همراه بود و مقامات این رژیم نیز ناراحتی خود را از این تماس و احتمال تعامل آمریکا با ایران، پنهان نکردند. اما روز پس از آن، اوباما اعلام کرد که پیش از تماس با روحانی، موضوع را با اسرائیل هماهنگ کرده و به اطلاع سران این رژیم رسانده است؛ اظهار نظری که خود مؤید این واقعیت است که طرف آمریکایی خواهان برقراری این تماس بوده است و براساس اخبار رسیده از نیویورک، این درخواست به صورت کتبی نیز به هیئت ایرانی ارائه شده است.
اما همزمان با این تماس تلفنی کوتاه، تلویزیون اسرائیل نیز مصاحبه را پخش کرد که نشان میدهد مقامات اسرائیلی از مدتها قبل از تماس، از احتمال برقراری آن با خبر بودند و به همین منظور گفتگویی معنادار با بنیصدر، رئیسجمهور مخلوع و سابق ایران انجام دادهاند؛ بنیصدر اولین رئیسجمهور ایران، بدلیل خیانتهای آشکار و پیدرپی در دوره مسئولیتش، از مقام خود عزل شد و مدتی بعد با لباس مبدل زنانه از کشور گریخت.
این گفتگو که نخستین گفتگوی یکی از رؤسای جمهور ایران با یک تلویزیون اسرائیلی است، روز یکم شهریور انجام شد، اما بعداز 35 روز، پنجم مهر (دقیقا روزی که مکالمه تلفنی بی سابقه اوباما با روحانی انجام شد) پخش شد.
مقامات این رژیم، با محکومیت کشتار فلسطینیان هم از سوی رئیس جمهور در سخنرانی مجمع عمومی و هم از طرف وزیر امور خارجه در مصاحبه با رسانههای آمریکایی، بار دیگر نتوانستند خشم و نفرت خود از مواضع جمهوری اسلامی را پنهان کنند.
سوالات مطرح شده در این مصاحبه همگی مواردی است که طی سالهای گذشته، طرح آنها از سوی مقامات ایران، عصبانیت صهیونیستها را به همراه داشته است.
این سوالات به ترتیب عبارتنداز:
1-شما متولد همدان هستید، آیا تا به حال از مقبره استر و مردخای رفته اید؟
2-امروز عده ای در ایران می گویند: «یهودی ها عامل یک کشتار دسته جمعی(هولوکاست) در زمان استر و مردخای بوده اند»، نظر شما چیست؟
خرید پیمانکار پنتاگون از ایران آنهم از بندرعباس! |
وال استریت ژورنال در خبری مدعی شد احتمال میرود شرکتی که مواد غذایی مورد نیاز نیروهای آمریکایی در افغانستان را تأمین میکند، و قرارداد چند میلیارد دلاری با پنتاگون دارد، تحریمها علیه ایران را نقض کرده باشد. |
به گزارش گروه فضای مجازی «خبرگزاری دانشجو»، این روزنامه آمریکایی در این خبر ادعا کرده که ایمیلی بدستش رسیده که در آن گفته شده که شرکت تأمین کننده مواد غذایی پنتاگون پیش از تحویل آنها به نیروهای آمریکایی در افغانستان در سال گذشته، آنها را در انباری در بندر عباس در ایران نگهداری میکرده و سپس آنها را از مسیر ایران به آنها تحویل میداده است. وال استریت ژورنال میافزاید: این گزارش نشان میدهد دولت آمریکا از فروشنده مواد غذایی خود نخواسته است مسیر انتقال و انبار نگهداری مواد غذایی خود را اعلام کنند. پیش از این نیز در سال گذشته، بازرس ویژه آمریکا در امور بازسازی افغانستان با اشاره به خرید 1. 1 میلیارد دلار سوخت توسط پنتاگون برای ارتش افغانستان طی 2007 تا 2012 از احتمال نقض تحریم ایران و خرید سوخت از این کشور خبر داده بود. بازرس ویژه آمریکا در امور بازسازی افغانستان با انتشار گزارشی اعلام کرده بود که دولت آمریکا در فاصله سالهای 2007 تا 2012 حدود 1. 1 میلیارد دلار سوخت برای ارتش ملی افغانستان خریداری کرده است. این گزارش از احتمال صرف بخشی از این مبلغ برای خرید سوخت از ایران به رغم تحریمهای آمریکا علیه این کشور خبر داده بود. همین طور سایت الف نیز در خبری نوشت: فاکس نیوز گزارش داد که یک پیمانکار پنتاگون که برای نیروهای آمریکایی در افغانستان غذا و آب میفرستاد تجهیزات لازم برای ساخت یک انبار نظامی در افغانستان را از ایران به این کشور ارسال کرد، اقدامی که میتواند نقض تحریمهای آمریکا علیه ایران محسوب شود. شبکه خبری فاکس نیوز گزارش داد که شرکت آنهام که دارنده قرارداد پیمانکاری چند میلیارد دلاری پنتاگون است، از بندر عباس ایران برای فرستادن مواد و تجهیزات ساختمانی که بعدها از داخل ایران به افغانستان فرستاده شد، استفاده کرد. به گزارش آرمان؛این شبکه خبری نوشت که روزنامه وال استریت ژورنال که اولینبار این گزارش را روز چهارشنبه منتشر کرد نوشت که آنهام ساخت این انبار در فرودگاه بگرام در نزدیکی کابل را در ماه ژوئن سال ۲۰۱۲ به پایان برد. این روزنامه آمریکایی گزارش داد که این پروژه شرکت آنهام را در موقعیتی قرار داد که بتواند قرارداد ۱/۸ میلیارد دلاری پنتاگون را از آن خود کند. |