اخبار روز خوزستان

این‌دیگر نوبرش‌است؛ در کنار کارون زیستن اما تشنه!

گروه جامعه: حمیدرضا خدابخشی، رئیس هیات مدیره انجمن مهندسان صنعت آب و یکی از فعالان آب در استان خوزستان با تایید اینکه مردم خوزستان با مشکل آب دست و پنجه نرم می‌کنند، معتقد است که وزارت نیرو به مردم خوزستان آب با تصفیه غیر استاندارد می‌دهد و به همین دلیل مردم مجبورند یا به تصفیه خانگی آب بپردازند یا اینکه آب بشکه ای بخرند که هزینه‌های بسیاری بر دوش آنها متقبل می‌شود. مسئله آب و بحث کیفیت آن سالهاست در خوزستان مطرح است. به طوری که بسیاری از کارشناسان آب و محیط زیست در این استان همواره از عملکرد وزارت نیرو و سازمانهای مختلف مرتبط با آب گلایه داشته اند. طرح‌های بسیاری نیز برای آبرسانی به شهرهای مختلف خوزستان صورت گرفته است و مسئولان نیز همواره از پیگیری هایشان برای رفع مشکلات صحبت می‌کنند اما هر سال با رسیدن فصل بهار و تابستان در خوزستان مشکل آب بسیار به چشم می‌آید به طوری که گلایه و شکایت مردم را به دنبال دارد. حال با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و آغاز به کار وزیر نیروی کابینه یازدهم با رای اعتماد بالای مجلس نشینان امید به تحولات جدی در آبرسانی به شهر‌های استان خوزستان احیا شده است و ذکر چالش‌ها و راهبردهای این بخش در مصاحبه با رییس هیئت مدیره انجمن مهندسان صنعت آب خوزستان از نظر می‌گذرانیم:

با توجه به اینکه مشکل آب در خوزستان سالهاست وجود دارد اما صحبت‌های نماینده خوزستان در مجلس حاکی از آن است که مردم صورت گسترده آب بشکه‌ای می‌خرند. این موضوع تا چه اندازه صحت دارد؟
اغلب مردم شهرهای خوزستان از آب تصفیه شده خانگی یا تصفیه خانه‌های خصوصی برای مصرف شربشان استفاده می‌کنند که این آب شرب به دو شکل استفاده می‌شود. اگر مردم دارای غنای مالی باشند سیستم آب تصفیه کن خانگی خریداری و در خانه‌ها نصب می‌کنند و هزینه‌های فیلتر به صورت ماهانه، برق مازاد و استهلاک دستگاه را هم پرداخت می‌کنند تا بتوانند به اندازه نیاز شربشان آب تصفیه خانگی تولید کنند.

اگر خانواده‌ای هم توان مالی نداشته باشد که بتواند دستگاه آب تصفیه کن بخرد، مجبوراست که آب بشکه‌ای تصفیه شده که توسط تصفیه خانه‌های خصوصی تولید می‌شود را بخرند. هر چند این آب‌های بشکه‌ای نیز به لحاظ بهداشتی محل ایراد است زیرا نظارتی بر روی شیوه تصفیه و پرکردن این بشکه‌ها صورت نمی‌گیرد. هر چند میزان آلودگی آب این بشکه‌ها نیز قابل کنترل نیست چون که مشخص نیست که آب این بشکه‌ها چندوقت به چند وقت عوض می‌شود. اما مردم به دلیل طعم و بوی بد آب لوله کشی مجبورند آب را به صورت بشکه‌ای بخرند و استفاده کنند.

آب شرب شهری و روستایی در تمام شهرهای خوزستان دارای طعم بد، شور و تلخ است و بوی بدی دارد. بی کیفیت بودن آب خوزستان سه علت مشخص دارد. اول اینکه سیستم تصفیه کننده‌های شهری و روستایی قدیمی است و مشکل دارد و از سوی دیگر شبکه آبرسانی توزیع شهری به شدت فرسوده است سوم اینکه سطح آلودگی رودخانه‌های موجود در خوزستان بسیار بالاست. علت این موضوع هم نبود نظارت کافی روی آبهای جاری در خوزستان است. متاسفانه قوانین محیط زیستی، استانداردهای ملی و جهانی در حفظ سطح کیفی مطلوب آب رودخانه‌ها رعایت نمی‌شود.

به این دلایل مردم به پرداخت هزینه‌های گزاف آب شرب مجبور می‌شوند به طوری که در بعضی از مناطق مردم برای استحمام نیز مجبورند آب را تصفیه کنندکه این مشکل در جنوب شرق استان خوزستان شکل حادتری به خود می‌گیرد. تنها شهر دزفول در زمینه آب شرب با مشکل کمتری مواجه است و آب را به صورت بشکه‌ای استفاده نمی‌کند که دلیل آن هم استفاده از آب با کیفیت رودخانه دز است. هر چند در این شهر هم شبکه آبرسانی شهری فرسوده است و بعضی از مناطق دزفول نیز دچار افت کیفیت آب هستند.

سدهای بسیاری در استان خوزستان احداث شده است با توجه به تعداد بالای سدها چطور می‌شود، آب شرب مردم با مشکل مواجه باشد؟

در اهداف سدسازی وزارت نیرو تامین آب شرب از محل سدهابرای خوزستان به هیچ وجه جایگاهی ندارد. اهدافی که شرکت آب ونیرو در مطالعاتش در نظر می‌گیرد با این پیش فرض است که استان خوزستان برای تامین آب شرب شهری و روستایی دچار مشکل نیست بنابراین عمده مصرف منابع آب پشت سدها در ابتدا برای تولید برق به خصوص در زمان‌های پیک است. دومین اولویت وزارت نیرو بحث کشاورزی و کنترل سیلاب‌ها و گردشگری نیز درحاشیه اهداف است. چون در سال‌های اخیر اولویت تولید برق بر کشاورزی افزایش یافته وزارت نیرو بیشترین هدفش را تولید انرژی در فصل تابستان قرار داده است به همین دلیل به بقیه جنبه‌ها توجه کمتری داشته است.

سدسازی در استان خوزستان تاثیر مثبت قابل انتظاری در کشاورزی استان خوزستان نداشته است و از نظر کمی هم در تامین آب شرب شهرها نیز تاثیر نداشته و هیچ برنامه‌ای تا امروز برای آن وجود نداشته است. یعنی جزو برنامه‌های وزرات نیرو نیست. حتی اگر در شرایط موجود برنامه ریزی هم انجام شود که بخواهند آب شرب شهرها را از محل مخازن سدها تامین کنند با وضعیت شبکه‌های فرسوده توزیع آب شهری و روستایی که باعث نفوذ آب‌های زیرزمینی و فاضلاب به شبکه توزیع آب می‌شود آب باکیفیت به دست مصرف کننده در منازل نمی‌رسد.

همواره کارشناسان آب استان خوزستان از EC بالای آب در این استان شکایت داشتند که باعث افت کیفیت آب می‌شود وضعیت همچنان مانند گذشته است؟

نبود هماهنگی و سوء مدیریت در این زمینه بسیار وجود دارد. انگشت اشاره ام را سوی کسی نمی‌گیرم اما کل ساختار منابع آب کشور دچار مشکل است و خوزستان از آن متاثر است. وقتی یک سد مانند کرخه ساخته می‌شود که کل آورد آب رودخانه کرخه را می‌تواند کنترل کند ولی در بالادست آن 30 سد دیگر در مراحل مختلف مطالعاتی، اجرایی و بهره برداری هستند، یعنی بدنه و ساختار مدیریت منابع آب مشکل دارد.

وقتی به شیوه مدیریت نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که انگشت اشاره همه ی سازمان‌های مسئول به سمت همدیگر است و همدیگر را به آلوده کردن آب شهرها متهم می‌کنندو استانداری از موضعی بالاتر همه سازمان‌های متولی را مقصر می‌داند. این نشان می‌دهد مسئولیت نهادهارا درقانون درست جایگذاری نکرده اند ووظیفه حفظ منابع آب نامشخص است. ضعف در وجود قوانین هم داریم اینکه برای حفاظت کیفی کدام سازمان به صورت مستقیم مسئول است در قوانین مبهم است. اینکه چه میزان آب در روخانه‌ها باید جاری باشند و چه کیفیتی باید داشته باشند دچار ضعف هست.

سدها یک برنامه ریزی برای رهاسازی آب در طول مدت فصول مختلف دارند که براساس فصل کشت یعنی کشاورزی و تولید انرژی این کار صورت می‌گیرد. وقتی کیفیت آب به صورت غیرمنطقی تغییر می‌کند نمی‌توان آن برنامه‌ای که در رهاسازی وجود دارد حفظ شود و همین باعث می‌شود رهاسازی غیر منطقی صورت بگیرد تا کیفیت رودخانه درحد مطلوبی حفظ شود. این باعث کاهش منابع ذخیره شده آب در مخازن به صورت خارج از برنامه می‌شود که تبعات بسیاری دارد از جمله اینکه آب مورد نیاز برای کشاورزی در مقطع زمانی برنامه ریزی شده برای رهاسازی وجود نداشته باشد یا با کمبود تولید برق در برخی زمان‌ها مواجه می‌شویم.

در حال حاضر با یک رهاسازی غیر منطقی کیفیت آب در رودخانه کارون نه به صورت مطلوب اما بهتر از شرایط قبلی شده است. هر چند این وضعیت پایدار نیست زیرا کشت و صنعت‌ها متوقف نشده اند بنابراین رهاسازی پساب‌های کشاورزی قابل کنترل نیستند. شوری زمین‌های ناشی از شوری قبلی آب نیز وجود دارد که باعث بالارفتن درصد شوری زهکش‌ها و نهایتا آب خروجی آنها می‌شود.

به رغم اینکه مدیران سدگتوند علیا به عنوان یکی از شورکنندگان آب کارون می‌گویند در برنامه رهاسازی EC آب را کنترل می‌کنیم اماشنیده‌ها حاکی از آن است که رهاسازی با‌ای سی 1700 هم صورت گرفته است. این در تابستان خوزستان در مقطع گتوند علیا به مفهوم افزایش حدود 900 واحد شوری در آن مقطع از رودخانه است است که تقریبا بیش از دوبرابر‌ای سی سالهای قبل است. این EC به صورت تصاعدی در طول مسیر افزایش پیدا می‌کند. درواقع هر سال شاهد افزایش EC روی خاک هستیم که بر کیفیت آب هم بسیار تاثیر بدی می‌گذارد.

راهکارهایی که می‌توان برای برطرف شدن این مشکلات ارائه کرد، چیست؟
سه عامل اصلی که موجب بی کیفیت شدن آب شرب می‌شوند را توضیح دادم که این سه عامل باید برطرف شوند. اما با توجه به اینکه در خوزستان پشت سدها منابع آب مناسب وجود دارد می‌توان از این منابع استفاده کرد. در طرح غدیر _ طرح آبرسانی به غرب خوزستان_ این کار صورت گرفته است و قرار است از منابع آبی سد دز استفاده شود اما متاسفانه سرعت انجام این پروژه بسیار پایین است. با توجه به اینکه درآمدهای عمده نفت در خوزستان است پیشنهاد این است که آب تصفیه شده بسته بندی را رایگان به دست مردم برسانند. اگر نماینده اهواز می‌گوید وزارت نیرو باید غرامت بدهد به خاطر این است که شوری آبی که به مردم داده می‌شود درحد آب خام هست و مردم برای تصفیه آن چندین برابر هزینه متقبل می‌شوند.

در راهکارهای درازمدت نیز می‌توان از مخازن سدها برای آبرسانی استفاده کرد. همچنین ضرب العجلی برای اصلاح و بازسازی شبکه‌های توزیع صورت بگیرد و منابع مالی اش از درصد فروش نفت تامین شود تا به صورت ضربتی کارهای آبرسانی به شهرها انجام شود. در کنار این باید استاندارهای حفظ کیفیت آب رودخانه در کشت و صنعت‌ها پیاده سازی شود وجهادکشاورزی روی کود و سموم دفع آفات نظارت داشته باشد.

براساس مطالعات جامع که انجام شده است بر اساس یک برنامه و استاندارد مشخص از کود استفاده شود و روش‌های بیولوژیک دفع آفات جایگزین روش‌های شیمیایی شوند. برای خروجی تمام کارخانه‌ها باید تصفیه کننده استفاده شود که منابع تامین آب نیز پاک سازی شوند. یک نظارت کافی هم روی شیوه‌های کشت و نوع مصارف رودخانه صورت بگیرد و از کشت محصولات پرمصرف جلوگیری بکنند تا دبی آب کاهش پیدا نکند چون حفظ دبی آب تا یک حد مشخص باعث بهبود کیفیت آب می‌شود. "

سلام خوزستان

سلام خوزستان

درباره من