اخبار تخریب میراث فرهنگی خوزستان

 

غرق آسیاب «آاسمال» و شبکه دستکند آبیاری در سد گتوند

بر اثر بالا آمدن آب مخزن سد گتوند علیا و به زیر آب رفتن پل ترکمه بر روی رودخانه «تلک»، آخرین جاده ارتباطی ۷ روستای منطقه آبماهیک با شهرستان لالی قطع گردید و محاصره انسانی در این منطقه کامل شد.

 مجتبی گهستونی سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی خوزستان تاریانا در این باره به خبرنگار ایبنانیوز گفت: بر اساس اخبار واصله، در مرحله اخیر آبگیری سد گتوند علیا و پس از بالا آمدن آب رودخانه تلوک، بخش دیگری از آثار طبیعی و تاریخی منطقه از جمله آبشار و دره ی رودخانه تلوک، آسیابهای تاریخی «آ اسمال» به همراه شبکه دستکند آبیاری و گورستان پیرامون آن، گورستان تاریخی گلزاری و قلعه و قناتهای سربیشه به زیر آب رفته است.

وی افزود: متاسفانه طی چند روز اخیر بخش مهمی از دره ی زیبای تلوک که قبلا گمان نمی رفت در مخزن سد قرار داشته باشد، به زیر آب رفته است و هم اکنون مخزن سد گتوند علیا علاوه بر تهدید به زیر آب رفتن باقی مانده ی این اثر طبیعی، منطقه ی «چم بنگشت» روستای چیتی را هم در معرض تهدید قرار داده است.

به گزارش آژانس خبری بختیاری (ایبنانیوز)، عیسی محمدی از ساکنان منطقه آبماهیک با اعلام این خبر به خبرنگار ما گفت: در پی افزایش آب مخزن سد گتوند در شامگاه ۳۱/۴/۹۲ ، «پل ترکمه» بعنوان تنها مسیر باقی مانده دسترسی مردم ساکن در ۷ روستای منطقه آبماهیک با دنیای بیرون، به زیر آب رفت.

علی یوسفی نماینده ی مردم آبماهیک در این باره به خبرنگار ایبنانیوز گفت: آبگیری مرحله اخیر سد گتوند علیا غیر قابل پیش بینی و برای اهالی غافلگیر کننده بود و با توجه به اینکه شرکت آب و نیرو تکلیف تملک اراضی و خانه های مردم را مشخص نکرده است هنوز هم بخشی از اموال و محصولات کشاورزی در این روستاها باقی است.

وی در خصوص وضعیت سکونت در این مناطق گفت: به دلیل قطع برق و افزایش گرمای بی سابقه در خوزستان مردم ناگزیر از تخلیه موقت روستاها و کوچ اجباری به منطقه عقیلی و حومه شهرستان شوشتر، مسجدسلیمان و نواحی معتدل استان چهارمحال بختیاری شدند، اما با توجه به تعیین تکلیف نشدن وضعیت سکونت و معیشتی آنها توسط مسئولین پروژه، کوچ آنها به این مناطق موقتی بوده و جایی برای سکونت دائم نداشتند، بخشی از اموال، وسایل زندگی و محصولات کشاورزی خود را در این روستاها باقی گذارده اند.

وی افزود: سقوط پل ترکمه و قطع کامل مسیر دسترسی زمینی، نگرانی شدید اهالی را در پی داشته و خسارات افزونتری به مردم وارد کرده است. به زیر آب رفتن پل ترکمه علاوه بر قطع را ارتباطی روستاییان به خانه های خود، موجب قطع دسترسی به ارضی کشاورزی، سکونتگاه های عشایری و هزاران هکتار از مراتع منطقه نیز شده است.  

بنظر می رسد مسئولین شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران، با نزدیک شدن به پایان دوره ی ریاست جمهوری دکتر محمود احمدی نژاد و روی کار آمدن دولت دکتر حسن روحانی، قصد دارند بدون برطرف کرد نواقص فنی پروژه، با شتاب بخشیدن به مراحل آبگیری سد گتوند علیا، بخشی از حقایق تلخ این پروژه را مکتوم کنند و امکان تأمین دلیل را برای منتقدان این پروژه از بین ببرند.

گفتنی است سد گتوند علیا علاوه بر ابعاد غیرانسانی و ضد اجتماعی نیر مهاجرت اجباری، در ابعاد فنی نیز مورد انتقادهای فراوان درخصوص وجود گنبدهای عظیم نمکی، فرو ریختن دیوار حایل، شوری رودخانه کارون و شناسایی نشدن محوطه های تاریخی قرار گرفته است.

نقش برجسته فالح در ایذه تخریب شد

 

نقش‌‌برجسته فالح ایذه در بالای ورودی گوردخمه بردگوری واقع شده است.  باستان‌شناسان قدمت آن را به دوره الیمایی‌ نسبت می‌دهند. با این‌حال تماس‌های مکرر فعالان میراث‌فرهنگی با مسئولان اداره میراث‌فرهنگی شهرستان ایذه نتیجه‌ای به همراه نداشت. چنانچه رحمانی رئیس این اداره کل، از وجود این اثر تاریخی در ایذه  اظهار بی‌اطلاعی کرد.

اما «مجتبی گهستونی» فعال میراث‌فرهنگی و دبیر انجمن تاریانا، از وضعیت گوردخمه‌ بردگوری دشت سوسن ایذه و نقش‌برجسته فالح به خبرگزاری میراث‌فرهنگی اینطور می‌گوید: درحالی قرار بود از وضعیت حفاظتی گوردخمه بردگوری و نقش برجسته "مورد شعله فالح" گزارش‌هایی تهیه شود که ناگهان با تخریب جدی نقش مواجه شدیم.

ا

ین فعال میراث‌فرهنگی می‌افزاید: در رابطه با چگونگی و زمان تخریب نقش‌برجسته فالح اطلاعاتی در دست نیست. چراکه هیچ آثاری از تراشه و شکستگی در اطراف نقش مشاهده نشد. اما مسئله‌ای که کاملا هویدا بود به تراشه‌های سنگ برمی‌گردد که بر اثر بارندگی و مرور زمان محو و جابه‌جا شده‌ بودند.

این درحالی‌است که فعالان میراث‌فرهنگی شهرستان ایذه از سرقت عده‌ای سودجو در ماه‌های قبل خبر می‌دهند. گفته‌می‌شود توابع دهدز ایذه نیز با تخریب‌هایی مواجه شده، همچنین از نقش‌برجسته شماره 2 خنگ‌ اژدر که پیشتر به سرقت رفته بود هیچ اطلاعاتی بدست نیامده است. این موارد سبب شده فعالان میراث‌فرهنگی ایذه نسبت به وضعیت آثار تاریخی خود احساس نگرانی بیشتری داشته باشند.

هرچند گهستونی اطلاعات و اخبار تخریب‌های اخیر شهرستان ایذه را به‌گوش مسئولان میراث‌فرهنگی این شهرستان می‌رساند اما به‌گفته این فعال میراث‌فرهنگی، رحمانی رئیس اداره کل میراث‌فرهنگی ایذه نیز از تخریب‌های اخیر اطلاعی ندارد.

این مسئول به فعالان میراث‌فرهنگی گفته است، در منطقه سوسن تنها یک نقش‌برجسته وجود دارد که هیچ خطری آن را تهدید نمی‌کند و مشخصات و اطلاعات آن  با گوردخمه و نقش‌برجسته فالح مطابقتی ندارد. 

با این‌حال این فعال میراث‌فرهنگی با در اختیار گذاشتن تصاویری از نقش‌برجسته و حصول اطمینان رئیس میراث ایذه از چنین اثری ادامه می‌‌دهد، پس از آنکه عکس‌ها در اختیار رئیس اداره میراث‌فرهنگی گذاشته شد این مسئول تاکید کرد، من هنوز موفق به دیدن این اثر نشده‌ام چراکه نقش‌برجسته فالح در منطقه کوهستانی واقع شده و با شهرستان ایذه نزدیک به دو ساعت فاصله دارد.

اما آنطور که فعالان میراث‌فرهنگی می‌گویند، پیگیری‌های میراث‌فرهنگی شهرستان از چگونگی تخریب این اثر تاریخی آغاز شده و نقش‌برجسته‌های جنگه و شیمن دشت سوسن نیز به‌سرعت بررسی می‌شوند.

گهستونی تاکید می‌کند، عدم شناسایی و ثبت این اثر ارزشمند توسط اداره میراث‌فرهنگی شهرستان ایذه نشان می دهد که روند شناسایی و حفاظت از آثار تاریخی در خوزستان با چالش جدی مواجه است.

«جعفر مهرکیان» و « نورالله مرادی نوروزی»، قدمت نقش برجسته فالح در ارتفاعات بخش سوسن را به دوره الیمایی نسبت می‌دهند. چراکه به‌اعتقاد این باستان‌شناسان، استقرار گوردخمه (برد گوری) در نزدیکی دیگر آثار مشابه بیانگر توجه خاص الیماییان به این منطقه کوهستانی بوده است.

منطقه سوسن در شمال شهرستان ایذه و در همجواری استان چهارمحال بختیاری قرار دارد و از ویژگی های منحصر به فرد تاریخی برخوردار است به گونه‌ای که به خاطر غنی بودن منطقه از آثار تاریخی ساخت سد کارون 2 منتفی شد.