خبرگزاری مهر، گروه استان ها- قاسم منصور آل کثیر: پایان سال ۹۵ بود که استاندار خوزستان توانست مسائل اجتماعی خوزستان را از سطح استان به «شورای اجتماعی کشور» به ریاست وزیر کشور بکشاند و این اتفاق مسائل اجتماعی خوزستان را در شورای اجتماعی کشور مطرح کرد. در اسفند ۹۵ برای ۱۲ مصوبه اعتباری بالغ بر ۱۵ میلیارد به تصویب رسید و برنامه ریزی طبق بودجه اختصاص داده شده صورت گرفت. مدیر کل اجتماعی استانداری می گوید بخش اعظمی از این اعتبار و مصوبات به مسئله حاشیه نشینی اختصاص یافت.
۸۵۰ هزار نفر در خوزستان حاشیه نشین هستند که ۶۰ درصد از این تعداد جزئی از حاشیه اهواز به حساب می آیند. خوزستان بعد از خراسان رضوی، مقام دوم حاشیه نشینی کشور را دارد.
مسائل مربوط به رسیدگی به حاشیه نشینی و مصوباتی که در شورای اجتماعی استانداری مصوب شد، تحت مدیریت مدیر کل امور اجتماعی استانداری خوزستان قرار دارد. مدیرکل می گوید اعتماد عمومی در سال های گذشته از بین رفته و در تلاش برای بازگرداندن آن هستیم. فعالیت ها در مناطق حاشیه نیز چیزی نزدیک به صفر یا زیر صفر بود و با ورود جدیِ استانداری به حاشیه، سعی در رفع حس تبعیض در میان مردم را داریم.
در زیر گفت وگویی مفصلی درباره مدیریت حاشیه با محمدصادق کریمی کیا، اداره کل امور اجتماعی استانداری را می خوانید.
* بزرگترین مشکل استان را در چه می بینید؟
حاشیه نشینی، که مانع توسعه می شود. موضوع فعالیت‌های اجتماعی امسال به قدری مهم بود که مقام معظم رهبری نیز چند اصل ازجمله حاشیه نشینی، طلاق، خودکشی و ... را مطرح کردند و وزارت کشور متولی این مسئله شد. بعد از این اتفاقات بود که استاندار خوزستان سطح پیگیری موضوعات اجتماعی را از سطح استانی به سطح ملی یعنی شورای اجتماعی کشور به ریاست وزیر کشور کشاند.
سعی کردیم طرح هایی که دنبال می کنیم حول موضوع حاشیه نشینی استان باشد. ۲۲ دستگاه اجرایی را وارد کار کردیم که ۱۴ میلیارد بین دستگاه ها و یک میلیارد بین سازمان های مردم نهاد در بخش توانمند سازی هزینه شد تا در اجرای این طرح ها ما را یاری کنند. این اولین بار است که سازمان های مردم نهاد چنین حجمی از مشارکت را دارند و همه اینها پیامد پیگیری های بالادستی بود که انجام شد. برای مدیریتِ این اعتبار و مصوبات، یک تیم بازرسی زیر نظر خودمان راه انداختیم. کار را از اردیبهشت ۹۶ یعنی بعد از انتخابات شروع کردیم که شبهه انتخاباتی بودن به خود نگیرد. در کل ۸۰ قرارداد با محوریت سازمان های مردم نهاد را در برنامه های خود داشتیم که در تاریخ استان بی نظیر بود. سال های قبل قراردادهای ما با سازمان های مردم نهاد در حد سه یا چهار قرارداد بود.
* پس از ورود به شورای اجتماعی کشور، حاشیه چگونه دیده شد و چه طرح هایی انجام شد؟
بعد از ورود به شورای اجتماعی کشور از اردیبهشت ۹۶ شروع به کار کردیم. چند طرح ویژه در سال ۹۶ از جمله «اطلس آسیب های اجتماعی» را تهیه کردیم. این اطلس به تفکیک، آسیب‌های هر شهرستان را ثبت کرد. آمار مورد نیاز اطلس با توزیع ۱۲ هزار پرسش نامه بین مردم و مسئولان به دست آمد و سیاست گذاری ها در این بخش بر اساس تحقیقات به عمل آمده صورت گرفت.
ساماندهی مناطق حاشیه با شیوه دفاتر تسهیل گری و توسعه محلی از دیگر طرح های ما است. این طرح فقط به ۱۰ استان سهمیه داده شد و سهم ما از ۱۰۰ محله در کشور ۱۰ محله در خوزستان با ۸ دفتر بود که در برخی محلاتِ استان این دفاتر را تاسیس کردیم. مشارکت مردم تا کنون با دفاتر تسهیل گری خوب بوده است. این دفاتر متولی مناطق می شوند و در پنج حوزه اجتماعی، کالبدی، اقتصادی، حقوقی، فرهنگی که جدی ترین موضوع در بحث ساماندهی مناطق حاشیه است فعالیت می کنند. این مشکلات از طرف وزارت کشور به طور جدی دنبال می شود. دفاتر به نسبت جمعیت حاشیه نشینی، انتخاب و تا کنون پنج دفتر در اهواز، یک دفتر در شهرستان کارون و یک دفتر تسهیل گری در دزفول راه اندازی کردیم.
برای نمونه باید گفت شهرستان های کارون و مسجد سلیمان کلا از نظر ما مناطق حاشیه محسوب می شوند. هشتمین دفترمان را نیز در منطقه علی آباد (بروال) اهواز تاسیس کردیم.
از اعتبارات مناطق حاشیه طرح «بهبود امنیت غذایی» را به صورت پایلوت در شهرستان کارون اجرا کردیم. یکی از موسسات که به صورت بومی فعالیت می کرد که با تخصیص اعتبار به آنها در بحث شناسایی، آموزش و توانمند سازی ما را کمک کردند. در سال ۹۶ این پروژه به اتمام رسید و ایذه را به عنوان شهرستان بعدی برای این طرح در نظر گرفتیم. دیگر فعالیت ما در شهرستان کارون تجهیز و تعمیر خانه بهداشت با تزریق اعتبار ۷۰۰ میلیون تومانی به طرح بود.
خوزستان جز سه استان اول کشور در تعداد افراد بازمانده از تحصیل است. از دیگر پروژه‌های انجام شده بررسی کودکان بازمانده از تحصیل بود. خانه به خانه در مناطق ملاشیه، زویه و فرهنگیان، کودکان را شناسایی و یک هزار و ۱۳۰ نفر بازمانده از تحصیل را جذب و برای آنها جشن بزرگی گرفتیم. برای سال جدید نیز حتما چنین طرحی را با اصلاحات بهتر و بیشتر خواهیم داشت.
با توجه به اعتباری که داشتیم با همکاری چند سازمان این حجم از کودکان بازمانده از تحصیل را شناسایی کردیم و برای امسال نیز این طرح در شورای آموزش و پرورش استان رونمایی می شود. هیچ استانی به اندازه ما این حجم از شناسایی را نداشت. احتمال می دهیم امسال بین یک هزار تا یک هزار و ۵۰۰ نفر را شناسایی کنیم و از روش های مختلفی برای جذب و جستجوی دانش آموزان بازمانده از تحصیل استفاده کردیم.
با روش هایی همچون مشارکت مردمی، همراهی موسسات خیریه، خبرنگاران، انتشار موشن گرافی و پیام های استاندار و مدیر کل آموزش و پرورش در برنامه های صدا و سیما به صورت هفتگی مردم را تشویق می کردیم که بازمانده از تحصیل ها را معرفی کنند. وزارت رفاه آمار ۱۲ هزار بازمانده از تحصیل را به ما داد که خطاهای فراوانی ازجمله مهاجرت و فوتی و ... را داشت که بعد از پالایش به آمار بیش از ۳ هزار نفر رسیدیم. امسال نواقص اجرای سال گذشته را برطرف می کنیم.
* این تعداد بازماندگان از تحصیل را تنها وارد فضای مدرسه کردید یا موانعی که باعث عقب ماندن از تحصیلشان بود را نیز برطرف شد؟
برای هر دانش آموز ۴۵۰ هزار تومان هزینه کردیم. ما نمی توانیم همه خانواده های دانش آموزان را از نظر مالی پوشش دهیم و تلاش ما این است که دانش آموز از بحران درس نخواندن خارج شود. پروژه سنگینی است و نیاز به حمایت همه جانبه دارد تا بتوانیم علیرغم جذب بازماندگان از تحصیل، آنها را در مدارس نگه داریم.
همزمان با طرح جذب بازماندگان از تحصیل، طرح بورس تحصیلی را نیز در دست اجرا داریم. در این طرح به همه دانش آموزان مناطق کم برخوردار که معدل بالا دارند بورس می دهیم. بخشی از بورس را برای بازمانده از تحصیلان در نظر می گیریم. طرح بورس تحصیلی برای مقاطع ابتدایی تا دبیرستان است و به مرور برای سال آینده به دانشگاه هم تسری پیدا می کند.
از پایگاه سلامت تا خدمات اجتماعی
در حوزه بهداشت نیز دو پایگاه سلامت در غرب و شرق با هدف ارتقاء سرانه بهداشت با کمک دانشگاه علوم پزشکی راه اندازی و در شهرستان ایذه نیز یک پایگاه برپا می شود چون در زمینه خودکشی آمار این شهرستان بالا است. تقویت اورژانس اجتماعی اهواز و تاسیس دو اورژانس در شهرستان ها نیز در دستور کار بود. در بحث خودکشی شهرستان ایذه و ماهشهر برای کنترل افکار خودکشی مورد توجه ما است.
۱۴ پایگاه خدمات اجتماعی در مناطق حاشیه شامل شش پایگاه در اهواز و هشت پایگاه در شهرستان های دیگر را افتتاح کردیم که از طرح های ویژه در حوزه بهزیستی بودند و در سال ۹۷ نیز این طرح ها را تقویت می کنیم.
کودکِ کار
طی طرحی ۱۸۰ کودکِ کار را بررسی کردیم. حتی تیم های فوتبال را از این کودکان تشکیل دادیم. اول آموزش و بعد مراقبت های ویژه نیز صورت گرفت. بخشی از این کودکان به صورت تقریبی حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد را از خیابان ها به منازل برگرداندیم. این طرح امسال نیز اجرا می شود. هر جا کودکان کار ساماندهی شوند و از چرخه خارج شوند ما کودکان جدیدی را برای ساماندهی جایگزین می کنیم.
راه اندازی مرکز اقامتگاهی بلند مدت درمان مدار (TC) زنان از دیگر اقدامات ما بود که دومین تی سی زنان در کشور به حساب می آید. همچنین کمیته طلاق و خودکشی را در استان تشکیل و فرمانداران را درگیر کردیم که این موضوعات را در اولویت قرار دهند. برای حوزه اعتیاد نمایشگاه دایمی را از اعتبارات شورای اجتماعی در نظر گرفتیم که برای قشر دانش آموز تهیه شده و در مهر ماه با هدف پیشگیری از آسیب های اجتماعی بازدیدها شروع می شود. همچنین در حوزه آسیب های اجتماعی مدارس، حدود ۱۶۰۰ نفر از مشاوران مدارس خصوصا در بخش دختران را طی کارگاه هایی آموزش داده و توانمندسازی عقیدتی فرهنگی را نیز در برنامه داشتیم.
در طرحی دیگر ۳ هزار نفر از مناطق حاشیه اهواز و شهرستان کارون را با برنامه ریزی وارد کلاس های کسب مهارت کردیم. سعی کردیم دوره هایی را در مرکز کارآموزی بیاموزند که فضای کسب و کار آن در اهواز باشد. از نظر ما مردم حاشیه از نظر اقتصادی کاملا ناتوان هستند و نداشتن اقتصاد مناسب علت ناتوانی آنها است. نداشتن مهارت لازم نیز یکی از علت بیکاری آنها شده است و ما بهترین روش را در آموزش مهارت به این افراد دیدیم.
همچنین طرحی در حوزه زنان عشایر و توانمندسازی صندوق های خرد زنان انجام و در مکان های مهاجر فرصت اجرا شد.
تغییر چهره شهر
طرح «افتر اسکول» از طرح های حوزه آموزش و پرورش بود که هر چند گله هایی در آموزش پرورش ایجاد شد اما احتمالا برای سال ۹۷ نیز با نسخه جدید این طرح انجام شود. این برنامه برای مدارس مناطق حاشیه انجام می شود.
از نظر ما مدارس می توانند چهره مناطق را تغییر دهند. در طرح افتر اسکول، پیشگیری از خشونت و دوره های پیشگیری از آسیب های اجتماعی برای مدارس آموزش داده شد.
در حوزه کانون های مساجد نیز هزینه ای را در اختیار اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار دادیم؛ خصوصا مساجد مناطق حاشیه و همچنین گروه های نمایش که با زبان هنر ما را کمک کردند.
تقویت کانون های بانوان که یکی از متولیان حوزه بانوان و زنان در استان هستند از اقدامات دیگر بود و قرار شد ۴ کانون راه اندازی شوند. دو کانون در اهواز و شهرستان باوی افتتاح شد و سومین کانون در ایذه و چهارمین در کارون راه اندازی می شوند.
همچنین خرید کتاب به مبلغ ۲۵۰ میلیون تومان برای چهار کتابخانه در مناطق حاشیه اهواز را داشتیم که تا اینجا همگی از مصوبات شورای اجتماعی کشور بود.
* طرح های ده گانه سال ۹۷ را توضیح می دهید؟
ما گزارش های خوبی برای طرح های خود به شورای اجتماعی کشور ارائه دادیم. تنها استانی که تمام طرح های آن تصویب شد خوزستان بود. شورای اجتماعی کشور تمام قد در کنار خوزستان ایستاد.
طرحی که امسال مصوب کردیم و پارسال هم انجام شد طرح "شهر امن من" است که کنترل تیراندازی در مراسم های جشن و عزا در استان را بر عهده دارد. شاهدیم که در برخی مراسم ها تیراندازی منجر به کشته شدن هموطنان ما شده است. این طرح در شهرستان های کارون، باوی، حمیدیه و دزفول انجام و ادامه آن را امسال انجام می دهیم. در کنترل آسیب اجتماعی و کنترل خودکشی نیز کارگروه هایی در شهرستان ها راه اندازی شده و در حال انجام آن هستیم.
راه اندازی محل نگهداری متکدیان از دیگر برنامه ها است که باعث می شود شهرهای استان چهره بهتری به خود بگیرند. در این طرح متکدی فرایندی از درمان تا اشتغال را طی می کند.
استفاده از اردوهای جهادی ویژه کمک به مناطق کم برخوردار نیز اقدام دیگری بود که دو سازمان مردم نهاد در خوزستان داریم و همسو با اردوهای جهادی کشور فعالیت می کنند.
بورس برای حاشیه نشین
طرح های سه گانه آموزش و پرورش که سال آینده به چهار طرح می رسد را نیز در دست اجرا داریم. شناسایی بازماندگان از تحصیل، مدرسه مجازی و بورس تحصیلی دانش آموزان بی بضاعت خوزستان برای یک هزار بورس که امیدوارم در آینده این رقم به چندین هزار بورس برسد. هزینه بورس از طریق تزریق کمک دولت است اما در نظر داریم مشارکت‌های مردم با هدف افزایش روحیه تعاون را کنار فعالیت های خود داشته باشیم و از طریق جامعه مهندسان، صنایع و ... نیز به افزایش تعداد بورس کمک کنیم. بورس تحصیلی در کشور تا کنون برگزار نشده است.
طرح مدرسه مجازی استفاده از تکنولوژی ارتباطی برای دختران ترک تحصیل کرده نیز انجام می شود. بخش اسماعیلیه از توابع شهرستان اهواز دبیرستان دخترانه ندارد که مورد توجه ما در این طرح است. در این طرح هزار تبلت خریداری می شود و موافق وزیر ارتباطات و دیگر سازمان های مرتبط را گرفتیم. تا کنون ۹ کشور این طرح را انجام داده اند و هند و چین نمونه های موفقی از این طرح هستند. در شرایطی که هستیم باید از تکنولوژی استفاده کنیم و نیاز به ساخت مدرسه نیست. کل محتوای آموزشی دانش آموزان در تبلت قرار می گیرد و توسط معلم مجازی آموزش داده می شوند.
برای توسعه سازمان های مردم نهاد چه طرحی دارید؟
برای توسعه کمی و کیفی سازمان های مردم نهاد راه اندازی پردیس سازمان های مردم نهاد استان را در برنامه های خود داریم که با همکاری شهرداری اهواز، مصوبه وزارت کشور را نیز تهیه کردیم. پردیس سازمان های مردم نهاد در پارک مالیات اهواز محلی دائمی برای سازمان های مردم نهاد در حوزه های مختلف است که ابزار لازم برای سازمان های مختلف در آن مهیا است. برای خانه سازمان های مردم نهاد نیز در نظر داریم طبقه دومِ آن راه اندازی شود.
همچنین طرحی در حوزه شهروندی با عنوان «شهروند قانون مدار» را امسال اجرا می کنیم. شخصا پروپوزال کامل آن را دفاع کردم. این طرح با کمک سازمان های مردم نهاد رقم می خورد. کلیات طرح چنین است که ما طرح های تشویقی برای شهروندان قانون مدار تنظیم می کنیم. مثلا همیشه فقط افراد خطاکار جریمه می شدند و افرادی که قانونمند بودند هیچگاه مورد تشویق قرار نمی گرفتند. برای نمونه در این طرح ما به افرادی که در رانندگی دو سال جریمه نشدند، طرح های تشویقی می‌دهیم. مصادیق این طرح در حال نسخه نویسی است. از نظر ما، کسانی که جریمه نمی شوند باید دیده شوند. قانون گرایی با این طرح نهادینه تر می شود چون مورد نیاز استان ما است و سعی می کنیم این طرح ویژه دانش آموزان نیز با هدف توسعه نسل جدید انجام شود.
طرح نشاط اجتماعی با هدف ایجاد نشاط میان شهروندان نیز برپا می شود. در این طرح هر شهرستان یک هفته فرهنگی را برگذار می کند. دو روز از این هفته با هدف همگرایی بیشتر به اجرای برنامه های متنوع از کل استان اختصاص دارد. یکی از شرکای اصلی این طرح سازمان های مردم نهاد در بخش میراث فرهنگی، هنرهای نمایشی و ... هستند. قطعا دو اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی درگیر این طرح ها می شوند. تاکید شده طرح از موسیقی فاخر بهره برده شود. در کنار این مراسم حتما جشنواره غذا، ورزش، صنایع دستی و .. با هدف ایجاد نشاط تا قبل از پایان سال در همه شهرستان ها اجرا می شود.
* اما هفته فرهنگی قرار بود سال گذشته انجام شود. دلیل برگزار نشدن چه بود؟
بله سال گذشته به دلیل کمبود اعتبار اجرای این طرح متوقف شد. در شهرستان های شوشتر، ایذه و ماهشهر این طرح انجام شد ولی امسال چون مصوبه شورای اجتماعی کشور است گسترده تر برگزار می شود.
* با توجه به اشاره شما به بحث ایجاد نشاط در اهواز ما بیش از ۱۰۰ گروه موسیقی محلی داریم اما چرا به موسیقی محلات توجه نمی شود ؟
موضوع مهمی است و خوشحال می شویم با این افراد و گروه ها دیداری داشته باشیم.
* در طرح نشاط اجتماعی به فکر اجرای کنسرت بانوان بودید؟
نه. موضوع جالبی است و تا قبل از این به آن فکر نکرده بودم. می شود آن را بررسی کرد.
* میزان تاثیرگذاری سازمان های مردم نهاد در جامعه و مشارکت آنها در طرح های حاشیه را چقدر موثر می بینید؟
سازمان های مردم نهاد را بر اساس تخصصی که در اساسنامه آنها وجود دارد مشارکت می دادیم. علی رغم اینکه به نظرم سازمان های مردن نهاد استان به لحاظ جایگاه، در دوره طفولیت خود هستند و ما بارها تاکید کردیم که ۲۰ درصد از اعتبارات سازمان و ادارات به سازمان های مردم نهاد واگذار شود. ما برای تقویت سازمان های مردم نهاد در تلاش هستیم.
سازمان های مردم نهاد ظرفیت و سرمایه اجتماعی ما هستند. البته نواقصی نیز با توجه به حجم کار وجود دارد. در کل نگاه و ارزیابی بنده مثبت بود. امیدوارم نواقص، امسال برطرف شود. هنوز برخی ادارات در شهرستان ها و حتی در ادارات کل نیز سازمان های مردم نهاد را به رسمیت نمی شناسند. البته برخی سازمان های مردم نهاد نحوه تعاملشان با ادارات به سرانجام نمی رسد و برخی ادارات گمان می کنند که سازمان های مردم نهاد نقش رقیب یا مداخله گر را برای آنها ایفا می کنند.
* راه حل چیست؟
سازمان های مردم نهاد باید آنقدر در اجرا قوی وارد شوند تا بتوانند این ظرفیت را نشان دهند. در طرح شناسایی کودکان بازمانده از تحصیل سازمان های مردم نهاد نشان دادند که چقدر در اجرا می توانند موفق باشند. در شهرستان هایی که سازمان های خیریه ورود کرده بودند به راحتی بازماندگان را شناسایی می کردند.
باید این موضوع جا بیافتد که سازمان های مردم نهاد رغیب دولت نیستند. بازو، ظرفیت و سرمایه اجتماعی ما هستند. البته نباید وابسته به دولت باشند و باید کار خودشان را داوطلبانه انجام دهند.
* فاصله ما در حوزه سازمان های مردم نهاد تا رسیدن به جایگاه خوب چقدر است؟
فکر می کنم تا رسیدن به جایگاه سازمان های مردم نهاد در جامعه مدنی هنوز فاصله داریم ولی احساس می کنم در دو سال اخیر استان خوزستان در واسپاری و توسعه کمی و کیفی سازمان های مردم نهاد در کل کشور تجربه جدیدی را سپری کرد. هیچ استانی با این حجم قرارداد تا کنون وارد فعالیت مشارکتی با سازمان های مردم نهاد نشده بود.
* شاهد حضور سازمان های مردم نهاد در هفته دولت خواهیم بود؟
حضور سازمان های مردم نهاد با هماهنگی نماینده سازمان های مردم نهاد در حال انجام است. غرفه ای به نام سازمان مردم نهاد در اختیار آنها قرار می گیرد تا بتوانند بخشی از توانمندی های خود را در معرض افکار عمومی و ادارات قرار دهد.
* پیش تر اشاره به دفاتر تسهیل گری در محلات داشتید. به نظر می رسد کارشناسان دفاتر تسهیل گری اشراف کامل بر محلات ندارند؟
این دفاتر قرار است در محلات نقشی را بازی بکنند و نقششان در پنج حوزه باید اتفاق بیافتد. ضعف ما این بود که بومی های مناطق چون توانایی و اشراف کامل روی موضوع و نحوه تسهیل گری نداشتند برای سال اول مجبور شدیم برخی از کارشناسان را خارج از مناطق بکار گیری کنیم یا ازمشاورانی استفاده کنیم که سابقه تسهیل گری در آن مناطق را داشته باشند. به همین منظور ما ترکیبی از جوانان بومی و کارشناسی که سبقه و سابقه تسهیل گری داشته اند را استفاده کردیم.
این دفاتر قرار است پیوندی بین مردم و دولت را ایجاد کنند. مردم از بسیاری خدمات بی خبر هستند. کار تسهیل گری این است که مردم را مطلع کنند که چه اقدامی قرار است برای آنها انجام شود. در واقع حکم یک رسانه محلی را دارد. با این کار به طور مستقیم مشکلات محلات را رصد و بررسی می کنیم و در تزریق اعتبار با دقت بیشتری وارد می شویم. این دفاتر قرار است نقش مشارکت و اعتماد مردم را جلب کنند. از نظر ما هر طرحی را مردم حمایت نکنند قطعا موفق نمی شود. مناطق باید در حوزه های مختلف ازجمله زنان، کودکان و .. دیده شوند. این دفاتر نقش تسهیل گر و حلقه های واسط هستند. ما برای این دفاتر سناریوی ورود و خروج داریم. بعد از چند سال باید خارج شویم و مردم نیاز به دفتر نداشته باشند.
اما مشکلاتی هم داریم. مثلا بعضی از این فضا نفع می برند و مانع تشکیل دفاتر ما هستند چون فروش زمین غیرقانونی دارند. با حجم جمعیت و انباشت مطالبات واقعا یکی از پیچیده ترین پروژه هایی که در استان دارد در حال انجام است همین طرح است. عقب ماندگی ها و بی توجهی ها بسیار زیاد بود. هیچ برنامه ای نبود. هیچ کدام از مناطق طرح تفصیلی نداشتند. یعنی ما با یک وضعیت صفر و زیر صفر در مناطق حاشیه اهواز روبرو هستیم که به کم کاری دوره های قبل بر می گردد. در یک کلام کلا دیده نشده بودند.
* همیشه خبر از اجرای چندین طرح و پروژه در ملاشیه را می شنویم اما نمی بینیم. چرا؟
فعلا خبر راه اندازی دفاتر تسهیل گری است و کاری نکردیم.
* وضعیت نزدیک به صفر در مناطقی که اشاره کردید باعث نمی شود مردم حس حقارت یا تبعیض کنند؟
برای همین است که ما سطح مطالبات را از استانی به ملی کشاندیم. ملاشیه بزرگترین سکونتگاه غیررسمی کشور است. ما برای ملاشیه ۵ دفتر در حوزه های مختلف زدیم. درست است که کافی نیست ولی شروعی برای اتفاقات خوب در آینده خواهد بود.
* به لحاظ نرم افزاری برای حل این مسئله چه فکری شده؟
همین که ما به عنوان استانداری وارد این مناطق شویم و همین که دفاتر تسهیل گری را وارد این مناطق می کنیم نشان می دهیم که آنجا مورد توجه ما است. می خواهیم اعتماد عمومی مردم را برگردانیم و با مشارکت مردم موضوعات نرم افزاری را پیش ببریم. پیش تر بی توجهی هایی بوده و ما این را به واسطه این دفاتر از بین خواهیم برد.
این اقدامات باعث می شود حس تبعیض از بین برود. خالی شدن روستاها، جنگ و ... باعث ایجاد چنین مناطقی شد. الان طرح اسکان مجدد را برای منبع آب داریم و حدود ۲۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد و اجرای آن جدی و سخت است.
در منطقه بروال علی آباد قرار است بحث آسفالت انجام شود. بارها با مردم نشستیم. دو مدرسه در بروال دارند و اعتبارات عمرانی آنها در حال انجام است. دفاتر باید سرعت بهبود را تسریع بخشند و این حس تبعیض تعدیل شود. واقعا من شخصا از این حجم بی برنامه گی های گذشته تعجب می کنم. تقریبا ۶۰ درصد جمعیت حاشیه استان در اهواز است و ۴۰ درصد خارج اهواز. همه همت ما این است که از جدایی گزینی شهری و ایجاد حس شهروند درجه یک بودن را بیشتر کنیم. هر چند مداخلات قبل از ما کار را خراب کرد. مثلا بدقولی های مسئولان باعث شد مردم بی اعتماد شوند و کار را برای ما سخت کردند. اما اخیرا فضا نسبتا تغییر کرده و در حال اعتماد سازی هستیم و وضعیت تا یک تا سه سال آینده بهتر می شود.
* آیا نسبت به شیوه آموزش و آموزگاری که تسهیل گری می کند پیوست های اجتماعی و فرهنگی مناطق مختلف در نظر گرفته می شود؟
یکی از نقص های سازمان های مردم نهاد همین است. ابتدایی ترین ابزار ارتباط زبان است. حتما باید کسی که در مناطقه مختلف تسهیل گری می کند باید با بافت فرهنگی زبانی منطقه آشنا باشد. اتفاقا یکی از ضعف هایی که گاها اتفاق می افتاد و تذکر هم دادیم همین بود و مرتب مدرس عوض می کردیم و می گفتیم حتما در مناطق عربی باید مدرس عرب باشد. اما مشکلی که وجود دارد این بود که در مناطق مختلف خودِ فعالان نیز آسیب دیده بودند و توانمند نشدند و نیاز به آموزش داشتند و واقعا کار مشکل و پیچیده ای برای ما بود.
* برای حل این مسئله فکری شده؟ چاره چیست؟
بله ما از پارسال سعی کردیم در مناطقی که فعالیت می کنیم جوانان مستعد را فعال و تقویت کنیم که کنار ما آموزش بدهند. در نظر داریم دوره تسهیل گری برای سمن ها بگذاریم. چون اگر فعالیتی را به سمنی بسپاریم که توانمند نباشد نه تنها موثر نمی شود بلکه خودش تبدیل به آسیبی برای ما می شود.
در حوزه آسیب های اجتماعی نیاز به تجربه و دانش اجتماعی بالایی است. ما اگر بر اساس اعتماد اجتماعی پیش نمی رفتیم نمی توانستیم حتی یک دفتر تسهیل گری راه اندازی کنیم. در منطقه علی آباد بروال مردم خودشان به ما منزلی برای راه اندازی دفتر تسهیل گری اهدا کردند. این یعنی مردم تشنه صداقت و خدمت هستند. اما اگر رویکرد ما از بالا به پایین بود یا اگر ارتباط اولیه که به آن اشاره کردید شکل نگیرد قطعا پروژه با شکست مواجه می شود. تنها کاری که می شود انجام داد این است که با مردم کار کرد. جالب است بدانید هر منطقه حاشیه نشین در کل کشور ویژگی های خاص خودش را دارد. در خوزستان به همین ترتیب است که زویه با ملاشیه اصلا قابل مقایسه نیست. جایی مشکل زمین دارند، جایی دیگر بافتش فرسوده است، علی آباد در محاصره چاه های نفت است برای همین قرار بود برای هر منطقه جلسه ای تخصصی و جداگانه برگزار کنیم. جایی نیاز به ورود شهرداری بود، جایی نیاز به ورود اجتماعی بود و نیازهای آموزشی برای اینها اولویت دارد.
مثلا استان البرز هم حاشیه نشین دارد اما اصلا نمی شود الگوی آنجا را در اینجا پیاده کرد. اینجا شما سرمایه اجتماعی، بزرگ محل، شیخ، ریش سفید دارید که می شود به واسطه آنها روی منطقه موثر بود اما در استان البرز چنین چیزی نیست و هر کسی از جایی آمده و فردگرایی است و ارتباط خویشاوندی مستحکمی نمی بینیم.
* همه این کم کاری و مشکلات به ایجاد روحیه خشونت دامن می زند. برای این مسئله چه فکری شده است؟
یکی از علت ها زمختی شهرها است. نبود نشاط اجتماعی، گردشگری، بوم گردی، وجود گرما، ریزگرد، دود و ...طبیعی است که سطح تمایل به خشونت میان مردم بیشتر می شود. فضاهایی برای تخلیه انرژی در شهرها برای جوانان باید وجود داشته باشد. شرایط محیط اجتماعی است که بر ما بار می شود. ببینید وضعیت شهر چگونه زمخت است و بر روان انسان تاثیر می گذارد و تاب آوری انسان را پایین می آورد.
سعی می کنیم امکانات تفریحی اجتماعی را افزایش دهیم. باید طرح های نیمه کاره اداره ورزش و جوانان و دیگر سازمان های مرتبط با نشاط اجتماعی تکمیل شوند. در حوزه ی خودمان هم تیراندازی ها مورد بررسی ما است و وجود اسلحه می تواند به ایجاد خشونت کمک کند. برای مثال اگر در روستای "پتک" اسلحه درکار نبود تعداد کشته ها خیلی کمتر می بود. ما باید سعی کنیم که کنترل خشم داشته باشیم. ببینید در اهواز بعد از ظهرها مردم جایی برای رفتن ندارند و این خیلی بد است. با اینکه ما در حوزه گردشگری ظرفیت های عظیمی داریم اما نتوانستیم خوب اینها را مدیریت کنیم.
* بارها استاندار نسبت به اجرای مسئولیت های اجتماعی صنایع استان تاکید کرد. حمله اخیر به شهرداری، کشته شدن یکی از نیروهای شرکت نیشکر هفت تپه و ... از مصادیق کم توجهی صنایع به مسئولیت اجتماعی شان است. در این زمینه صنایع چقدر فعالیت داشتند؟
بیشتر صنایع استان صنایع ملی یا تحت مدیریت تهران هستند. به لحاظ حاکمیتی از تهران مدیریت می شوند. خیلی از مسئولان اجتماعی سال ها این موضوع را پیگیری می کنند و استاندار نیز در تلاش است مسئولیت اجتماعی نفت که رقم هنگفتی است را احیا کند و این رقم باعث ایجاد انقلابی در امر اجتماعی می شود.
اگر صنایع به صورت مدون و برنامه ریزی شده و دقیق مسئولیت اجتماعی خود در استان را انجام دهند ما دیگر نیاز به کمک های مرکز نداریم. اما این نکته را نباید فراموش کرد که صنایع در بخش های مختلف به درخواست ما کمک کردند. اما این کمک ها با برنامه ریزی خاصی نبوده است. مثلا در ماهشهر که ۳ درصد تولید ناخالصی کشور را دارد شاهد چهار شهرک هستیم که به شدت در وضعیت بدی قرار دارند. فعالیت صنایع در حوزه مسئولیت اجتماعی راضی کننده نیست اما صفر هم نبوده است. به نظرم شورای اجتماعی استان باید شیوه ای برای مسئولیت پذیری صنایع را اتخاذ کند. باید مبالغ صنایع که قرار است در حوزه مسئولیت های اجتماعی هزینه شوند در جایی تمرکز پیدا کند. تا مدیریت بهتری داشته باشند. این نگاه از مدیران مغفول مانده که باید نسبت به آسیب محیط زیستی و ... نسبت به مسئولیت اجتماعی اقدام کنند.
ده گانه‌های امید بخش
به گزارش مهر، با پیگیری های استاندار پس از طرح مشکلات اجتماعی مناطق حاشیه در شورای اجتماعی کشور به ریاست وزیر کشور، مبالغ چشمگیری برای اجرای برخی از طرح ها مصوب شد. امسال نیز قرار است طرح های ده گانه که می تواند برای توسعه معیشت حاشیه نشینان موثر باشد اجرا می شوند. باید منتظر باشیم و ببینیم که اجرای چنین طرح هایی چقدر در فرایند زندگی بدنه اصلی مردم تغییرات ایجاد می کند و آیا این طرح ها می توانند به باور مدیر کل امور اجتماعی استانداری حس تبعیض ایجاد شده و اعتماد از دست رفته ی مردم را برطرف کنند؟
