به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، مسئله خشکسالی و کمبود منابع آبی در کشور ما مدتی است که تبدیل به یک بحث مهم و همه گیر در بین مردم و مسئولین شده و همگان به این نتیجه رسیده اند که عدم توجه و مدیریت صحیح در این ماجرا می تواند تبعات سنگین اقتصادی، اجتماعی و حتی امنیتی برای کشور به بار بیاورد. حال که مدتی است از ماجرای دستگیری یک تیم جاسوسی در بخش محیط زیست می گذرد، بررسی نحوه فعالیت و جزییاتی که برای این شبکه مهم بوده و آنها را به طرف خارجی منتقل میکرده نشان می دهد حساسیت آنها به نحوه تامین آب و منابع آن در کشورمان، از جمله اولویت های مجموعه مذکور بوده است و علاوه بر اقداماتی چون نصب دوربین های خاصی در نقاط حساس کشور برای رصد فعالیت های نظامی و موشکی ایران، فرآیند توزیع و انتقال آب در ایران نیز مد نظر آنها بوده است.
گزارش مشرق درباره نحوه فعالیت این تیم جاسوسی در پوشش محیط زیست را اینجا بخوانید:
به گفته مطلعان از پرونده مذکور، تیم جاسوسی محیط زیست از جمله مخالفان بحث شیرین سازی آب مناطقی مثل خلیج فارس برای مصارف شرب در کشور بوده و به جای آن نظریه انتقال آب از بسترهای مختلف در کشور را به نقاط دیگر مطرح کرده و متاسفانه در این مسیر توانسته اند برخی از مسئولین را نیز با خود همراه کنند.
به گفته مطلعان از پرونده مذکور، تیم جاسوسی محیط زیست از جمله مخالفان بحث شیرین‌سازی آب مناطقی مثل خلیج فارس برای مصارف شرب در کشور بوده و به جای آن نظریه انتقال آب از بسترهای مختلف در کشور را به نقاط دیگر مطرح کرده و متاسفانه در این مسیر توانسته اند برخی از مسئولین را نیز با خود همراه کنندمسئله انتقال آب از سرچشمه های داخل کشور به نقاط دیگر از جمله مواردی است که در سالهای اخیر موجی از اعتراضات اجتماعی - سیاسی را نیز در کشور به همراه داشته و می تواند در آینده نیز برخی استانهای کشورمان را دستخوش مشکلات مختلفی کند.
البته طی روزهای گذشته، «حسن روحانی» رییس جمهور در مقام دفاع از شیرین سازی آب دریا در جنوب کشور بر آمده و گفته بود "به علت کمبود آب در کشور ناچار به شیرین سازی آب خلیج فارس و دریای عمان هستیم. کشورهای جنوبی خلیج فارس هم در خلیج فارس اقدام به شیرین‌سازی آب کرده اند و مشکلات زیست محیطی آنها هم متوجه ما هست. "
در عین حال، دامن زدن به نگرانی زیست محیطی در این خصوص، به رییس جمهور نیز سرایت کرده چرا وی در عین حال افروده بود که "نگرانی کارشناسان درست است و باید تلاش شود در این گونه طرح ها، مسائل محیط زیستی هم مورد توجه قرار گیرد."
**بزرگترین آب شیرین کن های جهان در فاصله کمی از ایران
برای بررسی میزان و نحوه اقدام کشورهای فعال در این زمینه، لازم نیست راه دوری برویم و با نگاهی به همین دولتهای حاشیه خلیج فارس با سازه ها و آمار و ارقامی رو به رو می شویم که بسیار تامل برانگیز هستند. ابتدا با عربستان سعودی آغاز می کنیم. تاسیسات آب شیرین کنی «راس الخالد» در شمال شرق عربستان یعنی سواحل جنوبی خلیج فارس واقع شده و بزرگترین تاسیسات آب شیرین‌کن جهان در حال حاضر به حساب می آید. این تاسیسات به غیر از تولید آب شیرین از آب موجود در خلیج فارس، الکتریسیته نیز تولید می کند.
این مجتمع عظیم با همکاری کره جنوبی و آلمان ساخته شده است و در اوایل سال ۲۰۱۵ میلادی عملیاتی شد. این تاسیسات در روز ۷۲۸ میلیون لیتر آب تولید می کند و تامین کننده بخش عمده ای از آب شرب مورد نیاز اهالی ریاض پایتخت عربستان است. در این تاسیسات همچنین نیروگاهی با توان ۲۶۵۰ مگاوات نیز ساخته شده است که بخشی از توان آن برای فعالیت آب شیرین‌کن مورد نظر استفاده شده و باقی نیز در شبکه برق عربستان سعودی مورد استفاده قرار می گیرد. این تاسیسات با هزینه در حدود ۷ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار ساخته شده است.
دولت سعودی همچنین اخیرا برنامه ای را برای ساخت ۹ تاسیسات آب شیرین‌کن در سواحل سرخ آغاز کرده که در مدت زمانی در حدود ۱۸ ماه به پایان رسیده و در مجموع ۲۴۰ هزار مترکعب آب آشامیدنی را تولید می کند.
در امارات هم تاسیسات آب شیرین‌کن ساخته شده است. در این شیخ نشین کوچک همسایه ایران تاسیسات آب شیرین کن «شویحات» Shuweihat به صورت مشترک توسط کره و ژاپن ساخته شده است و می تواند در طول روز ۱۰۰ میلیون گالن آب شیرین و ۱۵۰۰ مگاوات برق تولید کند. در حال حاضر امارات متحده عربی منبع بسیار بزرگ ذخیره سازی آب شیرین را در بیرون از ابوظبی ساخته است که که از این مرکز آب شیرین به آن ارسال شده و برای مواقع اضطراری نگاه داری می شود. این منبع ذخیره چیزی در حدود ۵ میلیارد و ۶۰۰ میلیون گالن ظرفیت دارد.
بحرین، قطر و کویت نیز از دیگر کشورهای همسایه ما هستند که همگی دارای آب شیرین‌کن‌های صنعتی و یا طرح های بزرگی در این بخش هستند که نشان می دهد سرمایه گذاری و برنامه ریزی کشورهای حاشیه خلیج فارس، اصلا با اقدامات ایران همخوانی ندارد و مسئولان نیز ظاهرا از این برنامه ها کم اطلاع هستند.
تاسیسات آب شیرین‌کن «راس الخلید» در روز ۷۲۸ میلیون لیتر مکعب آب شیرین تولید می‌کند و تامین‌کننده بخش عمده‌ای از آب شرب مورد نیاز اهالی ریاض، پایتخت عربستان است. البته، کارشناسان تاکید می کنند که آب شیرین کن ها کاملا بی ضرر نیستند و مثلا هنگامی که از آب شور مکانی مثل خلیج فارس برداشت میشود و با عواملی مثل فشار بسیار بالا یا حرارت اقدام به گرفتن نمک و سایر مواد غیر نیاز از آب می‌کنیم، پسابی با دمای بیشتر از دمای استاندارد از چرخه خارج می شود. کارشناسان خصوصا درباره برخی از آب شیرین‌کن‌های کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و رها سازی پساب‌های آنها در خلیج فارس و اثرات بد آن بر اکوسیستم محیطی هشدار داده اند چراکه آبی که با فشاری وارد سیستم می شود می تواند برخی ماهی های کوچک و پلانکتون‌ها را نابود کرده و اثراتی بر محیط زیست داشته باشد اما این مسئله به این معنا نیست که راه حلی برای این مسئله وجود نداشته باشد.
آنچه به عنوان تلخ آب و نمک در حد بالا از آب شیرین کن خارج می شود را می توان به دو صورت با آن برخورد کرد. یکی رها سازی به شکل پساب در جایی مثل خلیج فارس است که همانطوری که در بالا اشاره شد می‌تواند در دراز مدت اثرات بد محیط زیستی داشته باشد اما راه دوم این است که با توسعه صنایع مرتبط، به تصفیه این مایعات اقدام کرده و از محصولات بدست آمده از آن در صنعت استفاده کرد یا نمک موجود در مایعات باقی مانده را استحصال کرده و در مکان های مختلف انبار و استفاده کرد.
**تلاش تیم جاسوسی برای تکرار وضعیت سوریه
شاید یکی از ابعاد بحران موجود در سوریه که کمتر به آن خصوصا در رسانه های ایرانی پرداخته شده باشد بحث خشکسالی است که حدودا ۵ یا ۶ سال قبل از آغاز جنگ در سوریه در این کشور شروع شد. در حالی که بین حدود سالهای ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ میلادی، این کشور با کاهش بارندگی رو به رو شد. این کاهش خصوصا در سال ۲۰۰۸ میلادی از سالهای دیگر شدیدتر بود. مسئله بعدی سدسازی‌های ترکیه بود که میزان آب ورودی به این کشور را کاهش داده و بر مشکلات کشاورزان سوری افزود.
کشاورزان سوری عمدتا در مناطق زندگی خود از رفاه قابل قبولی برخوردار بودند اما با از بین رفتن منابع آبی ناچار به مهاجرت به سمت شهرها شدند. این مسئله دو مشکل را برای دولت سوریه به وجود آورد:
اولا جمعیت در شهرها و حومه آنها، شدیدا و به صورت ناگهانی افزایش پیدا کرد و بخش عمده این جمعیت کشاورز اصولا کار دیگری بلد نبودند و دچار بیکاری و فقر شدند و از طرف دیگر حکومت سوریه به دلیل از دست رفتن بخش کشاورزی خود ناچار به افزایش ۱۰ برابری واردات مواد غذایی از جمله گندم و برنج شد.
حالا که این روند گذشته در کشور سوریه بررسی می شود و از سوی دیگر، نحوه فعالیت جدیدترین تیم جاسوسی کشف شده در ایران افشا شده، می توان این جمع بندی و تحلیل را داشت که بخشی از روند ایجاد نارضایتی در میان اقشار جامعه در سوریه (که بعدا گروه های تروریستی مورد حمایت غرب و برخی دولتهای عربی با سوء استفاده از آن، جنگ مسلحانه را آغاز کردند) ناشی از برنامه‌ریزی غربی برای کاهش ورودی آب به این کشور و از دست دادن منابع و ثبات غذایی و ارزی بوده است؛ موضوعی که با توجه به سیاست خصمانه آنها علیه ایران، تکرار آن نه تنها اصلا بعید نیست، بلکه اجزای مختلفی از آن قابل رصد است.
با این اوصاف، برنامه های آبی کشورمان که اکنون با دست‌درازی به منابع آب‌های ژرف، وارد فاز تازه‌ای شده نه تنها همخوانی با سیاست‌ها و برنامه‌های کشورهای منطقه (که در این زمینه از مشاوره‌های متعددی بهره‌مند هستند) نداشته، بلکه بعضا در راستای توصیه‌ها و تاکیداتی است که تیمی نفوذی و غیرمتعهد به آنها ارائه میکرده و بد نیست، بار دیگر و با توجه به پشت سر گذاشتن سالی کم بارش‌تر از سالهای قبل، مجددا بررسی و با پیوست‌های امنیتی، اجتماعی و اقتصادی پیوند زده شود.
