چگونه ایران، عربستان سعودی و اسراییل را به هم نزدیک کرده است؟

اسراییل و عربستان سعودی با وجودی که روابط رسمی دیپلماتیک ندارند، اما مقابله با نفوذ رو به گسترش ایران در منطقه، مواضع و دغدغه های دو طرف را بیش از پیش به هم نزدیک کرده است.

دو نفر از روسای سابق سازمان های جاسوسی (رییس سابق دستگاه اطلاعات سعودی و رییس سابق موساد) در کنار یکدیگر به آرامی نشسته اند. هر دو به ظاهر آرام و راحت هستند. هیچ یک به دیگری مشکوک نیست و گهگاه هر دو با جمعیتی که در یک کنیسه در شمال شرق نیویورک جمع شده بودند، لبخند می زنند.

به گزارش عصر ایران، این توصیف آغازگر مطلبی به قلم"اورن لیبرمن" در وب سایت شبکه خبری سی ان ان آمریکاست که نزدیکی مواضع عربستان سعودی و اسراییل را مورد بررسی قرار داده و داشتن دشمن مشترکی به نام " جمهوری اسلامی ایران"را در بوجود آمدن این شرایط بی سابقه، تعیین کننده دانسته است.

در ادامه این گزارش آمده است: بحث اصلی در جلسه ماه اکتبر در کنیسه ای در شمال شرق نیویورک که روسای سابق دستگاه های اطلاعاتی عربستان سعودی و اسراییل در آن حضور داشتند، آینده منطقه خاورمیانه بود. در یک طرف" افرایم هالوی" رییس سابق سازمان موساد از اسراییل و در کنار او شاهزاده "ترکی بن فیصل" رییس سابق دستگاه اطلاعات عربستان - برای مدت 24 سال - قرار داشت.

حضور روسای سابق دستگاه های اطلاعاتی اسراییل و عربستان سعودی در نشست ماه اکتبر در نیویورک

چند سال پیش چنین جلسه ای غیر قابل تصور بود. اسراییل و عربستان سعودی هم اینک نیز روابط دیپلماتیک ندارند و تا همین اواخر هر گونه بحث علنی درباره روابط پنهان بین این دو "تابو" محسوب می شد.

در شرایط کنونی اما شرایط به شدت در حال تغییر خاورمیانه و نگرانی از نفوذ روبه گسترش ایران در منطقه، بین این دو یک درک و رابطه مبتنی بر منافع متقابل ایجاد کرده است. امروزه برای عربستان سعودی و اسراییل اصل "دشمن دشمن من دوست من است" برقرار شده است.

همین یکشنبه یک هفته پیش "یوال اشتاینیتز" وزیر انرژی اسراییل در گفتگویی با رادیو ارتش اسراییل گمانه زنی های سابق درباره رابطه پنهانی تل آویو – ریاض را تایید کرد و گفت:" ما با بسیاری از کشورهای عربی و اسلامی رابطه پنهانی داریم و این آنها هستند که علاقه مندند این رابطه پنهان بماند." به گفته این وزیر کابینه اسراییل: رابطه تل آویو با کشورهای میانه روی عربی این امکان را به اسراییل می دهد که ایران را مهار کند.

حضور ماه اکتبر – یک ماه پیش-  شاهزاده ترکی بن فیصل در کنیسه ای در نیویورک یکی از مواجهه های علنی رو به فزونی بین مقامات کنونی و سابق اسراییل و سعودی به شمار می رود. در ژانویه گذشته نیز ترکی بن فیصل با "زیپی لیونی" وزیر امور خارجه سابق اسراییل در حاشیه مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوییس ملاقات کرد.

در تابستان 2016 "انور اشکی" ژنرال بازنشسته سعودی از اورشلیم (قدس) دیدار کرد. او با وجودی که به منظور احیای ابتکار صلح مسکوت مانده - 2002- ریاض با گروهی از سیاستمداران اسراییلی ملاقات کرد؛ اما در نقطه کانونی سفر او به اسراییل مساله دشمن مشترک دو کشور یعنی " ایران" قرار داشت.

او در سخنانی در اسراییل گفت: اگر مناقشه بین فلسطین و اسراییل حل شود، کشورهایی همچون ایران که از این مناقشه بهره می برند ، دیگر نمی توانند روی آن سرمایه گذاری کنند."

هفته گذشته " گادی آیزنکوت" رییس ستاد ارتش اسراییل برای نخستین بار با یک رسانه سعودی مصاحبه کرد. او در مصاحبه با رسانه سعودی "ایلاف" گفت؛ در نشستی که با حضور رییس ستاد ارتش عربستان سعودی در واشنگتن شرکت کرده وقتی اظهارات همتای سعودی خود را درباره ایران شنیده، این اظهارات را با مواضع و دغدغه ها و نگرانی های کشورش مشابه دانسته است. ژنرال آیزنکوت با اشاره به زمینه های بسیار منافع متقابل بین ریاض و تل آویو بر آمادگی تل آویو برای تبادل اطلاعاتی با ریاض به منظور مهار و خنثی کردن فعالیت های ایران در منطقه، تاکید کرد.

بنیامین نتانیاهو نخست وزیر – و همزمان وزیر امور خارجه - اسراییل در اظهارات ماه سپتامبر خود در محل وزارت امور خارجه اسراییل، گفت: بین کشورش و عربستان سعودی همکاری های مختلفی در سطوح مختلف در جریان است اما این همکاری ها هنوز علنی نیست.

"آویگدور لیبرمن" وزیر دفاع اسراییل هفته گذشته در چهلمین سالگرد سفر انور سادات – رییس جمهور اسبق مصر- به اسراییل به عنوان نخستین دیدار یک رهبر عرب از اسراییل، در توییتی نوشت: "انور سادات یک رهبر واقعی بود که با جسارت حرکت در جهت خلاف جریان اصلی، راه را برای رهبران دیگر کشورهای عربی برای به رسمیت شناختن اهمیت روابط استراتژیک با دولت اسرائیل، باز کرد. چهل سال پس از آن سفر تاریخی به اسرائیل، من از رهبران منطقه ای می خواهم که به پرزیدنت سادات تاسی کنند و به اورشلیم بیایند و صفحه جدیدی را نه تنها در رابطه با اسرائیل و جهان عرب، بلکه در کل منطقه بگشایند."

با وجود ایستا بودن وضعیت روابط رسمی و دیپلماتیک بین اسراییل و سعودی، اما مخالفت با ایران و گروه های حامی تهران – حزب الله – در منطقه تبدیل به نقطه کانونی در توسعه روزافزون روابط پنهانی بین سعودی و اسراییل است.

در جریان استعفای ناگهانی سعد حریری از نخست وزیری لبنان که از ریاض اعلام شد، تحلیلگران اسراییلی بر این باور بودند که دولت سعودی در تلاش است اسراییل را به جنگی دیگر با گروه حزب الله لبنان تحریک کند.

ماه گذشته عادل الجبیر وزیر امور خارجه سعودی در سخنانی گفت: حزب الله یک گروه تروریستی است و بدون خلع سلاح این گروه لبنان شاهد صلح و ثباتی نخواهد بود." اظهاراتی که با مواضع و دیدگاه های رهبران اسراییل درباره گروه حزب الله - که بسیار نزدیک به جمهوری اسلامی ایران است - کاملا هماهنگ به نظر می رسد.

"عاموس گیلاد" از مقامات سابق نظامی اسراییل در این باره معتقد است: زمینه مشترک بی سابقه ای بین تل آویو و ریاض به وجود آمده است.

شاید از نظر رهبران جدید سعودی، برقراری رابطه دیپلماتیک و رسمی با اسراییل در شرایط کنونی منطقه ای، سلاح جدید و قوی ای در اختیار آنها در مبارزه با ایران قرار دهد. عادی سازی روابط همچنین به سعودی ها اجازه خواهد داد به دانش و قدرت نظامی و سایبری اسراییل برای مقابله با ایران دسترسی بیشتری داشته و بتوانند جبهه یکپارچه و قوی تری را در مواجهه با ایران تشکیل دهند.

اما در عین حال طرف اسراییلی باید برای عادی سازی روابط با ریاض، ابتکار صلح سعودی ها – طرح صلح ملک عبدالله در سال 2002 – را بپذیرد و مناقشه با فلسطینی ها را براین مبنا حل و فصل کند.

دولت سعودی نزدیک به 15 سال است که پیوستن اسراییل به این طرح صلح -2002- را به عنوان پیش شرط عادی سازی روابط خود با اسراییل می داند. این طرح اسراییل را ملزم را به خروج از اراضی اشغالی – مرزهای پیش از جنگ شش روزه 1967- و نیز موافقت با تشکیل یک دولت مستقل فلسطینی به مرکزیت قدس شرقی می کند. با وجودی که این طرح سعودی ها در آن زمان با استقبال گسترده بین المللی و کشورهای غربی مواجه شد، اما اسراییل هیچ گاه از آن استقبال نکرده است.

خط شکاف عمیقی امروز در خاورمیانه قابل مشاهده است؛ در سویی ایران در کنار حزب الله در لبنان و حوثی ها در یمن ایستاده که بشار اسد در سوریه را نیز در کنار خود دارد.

در سوی دیگر عربستان سعودی به همراهی برخی دیگر از کشورهای عرب – سنی- ایستاده و در کنار آنها اسراییل است که نه مثل سابق دشمن به شمار می رود و البته دوست کامل هم محسوب نمی شود.