اردکانیان، بی‌طرف دوم

وزیر پیشنهادی نیرو که از دهه‌ شصت در طرح‌های آب ایران نقش‌آفرین بوده در مورد «آب» برنامه‌هایی دارد که البته با واکنش نمایندگان مردم در مجلس و اذهان عمومی مواجه شده است.

به گزارش خبرگزاری فارس خوزستان از اهواز، زنگ خطر برای جنگی مخوف‌تر به گوش می‌رسد و آن، «جنگ آب» است؛ این هشداری است که عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی در یکی از توییت‌های خود داده است؛ از نظر غلامرضا حیدری، «جدی نگرفتن این موضوع، در آینده‌ای نزدیک ما را با بحرانی سخت مواجه خواهد کرد».

هشداری که فرمانده پیشنهادی این جنگ، که از دهه‌ شصت در طرح‌های آب ایران نقش‌آفرین بوده،  چندان به آن اعتقادی ندارد.

 «رضا اردکانیان» گزینه پیشنهادی وزارت نیرو می‌گوید: « من اعتقادی به جنگ بر سر آب آنگونه که در برخی نقاط جهان به صورت حساب شده و با هدف موضوع را دنبال می‌کنند ندارم و اعتقاد دارم در کشور ما، قادر خواهیم بود با یک الگوی موفق مسائل آبی خود را حل کنیم».

این در حالی است که نتیجه‌ مشخصِ مدیریت اردکانیان و همکاران او در وزارت نیرو با مهار رودخانه‌ها و سدسازی، انتقال آب از یک حوزه به حوزه‌ دیگر، افزایش عرضه‌ آب و تولید هرچه بیشتر برق، و دیپلماسی بسیار ضعیف آب، چیزی جز ورشکستگی این ماده حیاتی و مخدوش شدن تفاهم ملی در میان استان‌ها، برای کشور نبوده است.

*کشمکش و جنگ بر سر آب

اردکانیان اکنون انتقال حوضه به حوضه آب را آخرین راه‌حل برای رفع مشکلات می‌داند؛ این به معنای آن است که برای رسیدن به برنامه‌های توسعه، جز تغییر وضع جغرافیایی و اقلیمی مناطق، راه حل دیگری وجود ندارد!

راه‌حلی که براساس آن حقوق تاریخی جامعه‌هایی که شیوه‌های زندگی خود را در طی چند هزار سال با آورد طبیعی رودخانه‌ها تطبیق داده‌اند نادیده گرفته می‌شود.

خیلی از کارشناسان این راه‌حل را عاملی برای نابودکردن استان‌ها، و ایجاد کشمکش و جنگ بر سر آب عنوان می‌کنند؛ از نظر این کارشناسان برنامه‌های توسعه باید با وضعیت اقلیمی هر منطقه از کشور هماهنگ شود.

پدر علم کویر‌شناسی ایران در این ارتباط می‌گوید: بحث انتقال آب از یک استان به استان دیگر سبب شده تا شاهد نابودی هر چه بیشتر برخی استان‌های کشور باشیم؛ با انتقال آب، مشکل حل نمی‌شود؛ از نظر پروفسور پرویز کردوانی «بحران کم آبی در کشور از مرز خطر هم گذشته است».

*الگوهایی که روی کاغذ ماندند!

با این وجود گزینه پیشنهادی وزارت نیرو تاکید می‌کند که نمایندگان در محافل عمومی نباید به طور مکرر جنگ آب، بحران آب و کمبود آب را مطرح کنند و به جای آن ما باید روی الگوی مصرف کار کنیم!

جنگی که به اعتقاد خیلی از کارشناسان حاصل مدیریت اردکانیان و همکارنش در وزارت نیرو بوده است! عرضه و مصرف آب در زمان آنها مدیریت نشد و تراز منفی آب‌های زیرزمینی نیز بهبود نیافت، وضع در این زمینه‌ها در حال حاضر حتی بدتر از ۱۵ سال پیش نیز شد!  

در ماده‌ی 17 قانون برنامه‌ی چهارم توسعه که اردکانیان آن را جزو افتخارات خود عنوان می‌کند قرار بود اصلاح الگوی مصرف و مدیریت جامع عرضه و تقاضا با رویکرد توسعه‌ی پایدار و بهبود تراز منفی سفره‌های آب زیرزمینی عملی شود اما هیچ وقت اینچنین نشد.

هر چند اردکانیان در این ارتباط هم گِله کرده، اما باید به این توجه کرد که او خود از نقش‌آفرینان سناریوهای مدیریت آب بوده است.

از نظر برخی منتقدان اردکان، این نوع انتقاد یا گله‌گذاری، فقط برای ظاهرسازی و برائت خود از تقصیرها است!

*آشفتگی یا تناقض گویی؟

از طرف دیگر اردکانیان در ابراز مواضع خود در رسانه‌ها به نظر آشفته می‌رسد؛ وی در جایی می‌گوید ما بحران آب نداریم و در جایی دیگر از حل بحران آب صحبت می‌کند!

وی می‌گوید آمایش سرزمین نداریم ولی از طرح‌های سدسازی و انتقال آب و دستکاری‌های بی‌ملاحظه و گسترده در طبیعت، در مصاحبه‌هایش دفاع کرده ومی‌گوید: اجرای آنها به شدت نیازمند آمایش سرزمین و اطلاعات است!

اردکانیان در رسانه‌ای دیگر بدون اشاره به اهمیت آمایش اظهار نظر می‌کند که «باید آبها را منتقل کنیم چون جمعیت را نمی‌توان منتقل کرد»؛ در صورتیکه آمارهای مهاجرت جمعیتی کاملا بر عکس واز مناطق مبدا انتقال اب هست!

گزینه پیشنهادی وزارت نیرو، در حالی به مطرح نشدن جنگ آب تاکید می‌کند که تامین آب در شرق و جنوب شرق کشور را «امنیتی» می‌داند!

وی در اظهار نظری دیگر، «عطش» را عاملی برای نزدیکی بیشتر، همبستگی بیشتر و همکاری بیشتر می‌داند!

برخی نماینده‌های مردم در مجلس شورای اسلامی، این مواضع وزیر پیشنهادی نیرو را آشفته می‌دانند؛ نماینده مردم ایذه درمجلس پس از برگزاری نشست مجمع نمایندگان خوزستان با اردکانی گفت: آقای اردکانیان درباره انتقال آب گفت که فعلاً اطلاعات ندارد و پاسخ شفافی به ما نداد!

* نقطه منفی در کارنامه اردکانیان

اردکانیان نه تنها هیچ مخالفتی با سدسازی افراطی و عرضه‌ی آب نداشته است بلکه همچنان هم مدافع سرسخت سدها است؛ او از انتقال آب بین حوزه‌ای نیز سخن می‌گوید و البته همچون مدیران سابق وزارتخانه نیروهیچ نگاه انتقادی به گذشته‌ی خود ندارد!

وی و همفکرانش در وزارت نیرو، معتقدند که آب‌ها را باید مهار و منتقل کرد تا به همه برسد! چیزی که به نظر می‌رسد تنها برخی شرکت‌های بزرگ را برای ثروت‌اندوزی بیشتر خوشحال کند.

در این میان نائب رئیس مجمع نمایندگان مردم خوزستان در مجلس شورای اسلامی می‌گوید: انتقال آب بین حوزه‌ای نقطه‌ای منفی در کارنامه اردکانیان است که برای نمایندگان مجلس سوالات بسیاری را به وجود آورده است.

سید راضی نوری بیان می‌کند: با توجه به افزایش طرح‌های انتقال آب و عیان شدن مشکلاتی که بسیاری از استان‌ها را درگیر خود کرده است، نمایندگان به کسانی که از این طرح‌ها حمایت کرده‌اند، رای مثبت نخواهند داد.

* ریشه اتفاقات در زمان اردکانیان

عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس نیز در این ارتباط می‌گوید: انتقال آب بین حوزه‌ای مشکلاتی در سطح کشور ایجاد کرده است.

شمس الله شریعت‌نژاد یادآور می‌شود: احداث سد و انتقال آب کارون به حوزه‌های دیگر باعث خشک شدن تالاب‌ها در پایین دست این رودخانه شده و آورده‌ای جز ریزگرد و مشکلات تنفسی برای مردم خوزستان نداشته است.

وی ریشه این اتفاقات را در زمان مدیریت «اردکانیان» عنوان می‌کند و می‌گوید: طبیعی است استان‌هایی که در بحث انتقال آب به عملکرد وزرات نیرو انتقاد داشتند، نظر مثبتی به اردکانیان نداشته باشند.

*واکنش‌های اذهان عمومی به تدبیر و امید

در این میان معرفی اردکانیان به عنوان وزیر پیشنهادی نیرو واکنش‌های زیادی را در اذهان عمومی به دنبال داشته است.

برخی مخالفان، دولت را به «کوتاهی در تنویر افکار خوزستانی‌ها و فعالان محیط زیستی» متهم می‌کنند و معتقدند که در این ارتباط «دولت روحانی نتوانسته برخورد قانع کننده‌ای با خواسته‌های فعالان محیط زیست و رفع نگرانی‌ها و دغدغه‌های مردم و نمایندگان آنان در مجلس داشته باشد».

این در حالی است که رئیس جمهور در اولین سفر استانی خویش به خوزستان، انتقال آب از سرشاخه‌های کارون را صرفا پس از نظرات کارشناسانه و منحصرا به منظور تامین آب آشامیدنی مردم، در استان‌های هدف عنوان کرده بود!

با این وجود به نظر می‌رسد که «اردکانیان» نیز همانند «بی‌طرف» کار سختی برای راهیابی به وزارت نیرو داشته باشد؛ از نظر برخی نماینده‌های مجلس، فضای مجلس مانند روزی است که حبیب الله بی طرف وزیر پیشنهادی دولت برای کسب اعتماد به مجلس بود!

نمایندگان براساس آیین‌نامه داخلی مجلس، روز یکشنبه ۷ آبان‌ماه سال جاری، در جلسه رای اعتماد به وزیران پیشنهادی، تکلیف کرسی خالی وزارت نیرو در کابینه دوازدهم را روشن می‌کنند.

------------------------------------

گزارش از عارف شریفی صرخه