سرویس جهان مشرق - تحولات دیر الزور پیچیدگی‌های جدیدی در مناسبات میان دمشق و نیروهای دموکراتیک کرد ایجاد کرد. این پیچیدگی‌ها در شرایطی است که تنش بین دو قدرت جهانی حاضر در عرصه درگیری‌های سوریه یعنی مسکو و واشنگتن نیز افزایش پیدا کرده است. تسلط اخیر نیروهای کرد بر یکی از مهم‌ترین تأسیسات گازی منطقه خاورمیانه یعنی تاسیسات کونیکو در نزدیکی دیرالزورهشدار افزایش احتمالی رقابت بر منابع انرژی در شرق سوریه را افزایش می‌دهد. علاوه بر این که هم‌زمانی این تحولات با اجرای انتخابات خودمختاری در مناطق مختلف کردنشین سوریه و انجام همه پرسی اقلیم کردستان عراق نیز بر پیچیدگی این عرصه افزوده است.
در ابتدای سال ۲۰۱۵ یک دیپلمات اروپایی در جلسه‌ای خصوصی در بیروت تأکید کرد که هنوز شرایط سازش سیاسی در سوریه فراهم نشده است. این اظهارات غافلگیرکننده نبود و کسی از حاضران از این اظهارات تعجب نکرد، اما مهم‌ترین موضوعی که در کلام این دیپلمات اروپایی بود، این بود که این پرونده را با موضوع کردهای سوریه مرتبط می‌ساخت. او در این رابطه گفت: تحولات این پرونده را زیر نظر داشته باشید و هنگامی که از روند سیاسی صحبتی شنیدید و دیدید که تمامی احزاب تأثیرگذار کرد در این عرصه دعوت شدند، بدانید که این روند جدی و نزدیک است.
در آن زمان فعالیت‌های نظامی یگان‌های کرد ، دفاعی بود. جنگ در منطقه عین العرب (کوبانی) مدت کوتاهی بود که به پایان رسیده بود. ده ماه بعد از این اتفاقات بود که نیروهای دموکراتیک سوریه تأسیس شد که ستون فقرات آنها یگان‌های کرد تشکیل می‌دادند و بعدها این نیروها به پیاده نظام ائتلاف بین‌المللی به رهبری واشنگتن تبدیل شدند.
در پایان جنگ عین العرب، مساحت تحت کنترل کردها حدود ۱۲ هزار کیلومترمربع بود . این مساحت هم‌زمان با اعلام تشکیل نیروهای دموکراتیک سوریه به رقم ۱۵ هزار کیلومتر مربع رسید، اما در مارس گذشته این رقم به نزدیک ۳۸ هزار کیلومتر مربع و در نیمه ماه جاری میلادی به ۴۳ هزار کیلومتر مربع رسیده است که حدود ۲۳ درصد از اراضی سوریه را شامل می‌شود.
یک منبع فرماندهی در نیروهای دموکراتیک سوریه به روزنامه الاخبار اعلام کردند که حجم تسلط فعلی نیروهای کرد به حدود ۳۰% از اراضی سوریه رسیده است. مناسبات بین دمشق و نیروهای کرد با نوسانات زیادی همراه بوده است ، اما امروز و در سایه ورود سریع نیروها به خط درگیری‌ها در دیرالزور و تحت تسلط گرفتن تأسیسات گازی کونیکو که اهمیت قابل توجه اقتصادی و معنوی در این درگیری‌ها دارد، این تشنج وارد روند بی‌سابقه‌ای شده است.
این در حالی بود که نیروهای ارتش سوریه تا حد زیادی به این تأسیسات نزدیک بودند، و حتی برخی منابع از آغاز قریب‌الوقوع حمله ارتش به سمت این منطقه خبر می‌دادند. البته سخنگوی نیروهای دموکراتیک سوریه اقدام اخیر این گروه را در راستای به چالش کشیدن دمشق یا رقابت با پایتخت سوریه برای تسلط بر منابع انرژی ندانست. طلال سلو در این زمینه به روزنامه الاخبار گفت: تاسیسات کونیکو جزو مناطقی بود که ما از حمله خود برای آزادسازی آن خبر داده بودیم. مناطق که در شرق فرات و بخشی از مناطق عاصفة الجزیره قرار دارد.
وی ادامه داد: هنگامی که ما حمله خود را آغاز کردیم، ارتش سوریه در غرب فرات بود و ما رقابتی با آنها نداریم. سخنگوی نیروهای کرد بعید دانست که تحولات دیرالزور به درگیری با ارتش سوریه منجر شود. وی در این رابطه افزود: مواضع ما مشخص است ما با تشتیت نیروها در روند حذف تروریسم مخالف هستیم. به همین علت می‌توان روند سیاسی برای بررسی آینده سوریه را آغاز کرد. سلو وجود هر نوع تنشی در این رابطه در شرایط کنونی را رد کرده و افزود: ما به صورت مستمر بر حقانیت موجودیت خود در میز مذاکرات تأکید کرده‌ایم ، اما تاکنون چیزی در این عرصه محقق نشده است. ما با تروریسم مبارزه می‌کنیم و شایستگی بیشتری برای حضور در میز مذاکرات داریم.
طلال سلو در این رابطه افزود: ما قصدی برای تحویل دادن تأسیسات گازی مذکور به دمشق نداریم، ما هیچ‌یک از مناطقی که آزادسازی کرده‌ایم را به طرف دیگری واگذار نمی‌کنیم، پس چرا باید در رابطه با تأسیسات مذکور این کار را انجام دهیم. وی افزود: ما اداره تمامی مناطق آزاد شده را به عرصه‌های مدنی واگذار می‌کنیم. امروز شورای غیر نظامی دیرالزور تاسیس شد و این تاسیسات نیز در زمره دیگر مناطق آزاد شده به این شورا واگذار خواهد شد. در ابعاد نظامی نیز این منطقه را به شورای نظامی دیر الزور واگذار می کنیم که طبعا تحت حاکمیت مدیریت خودمختار قرار خواهد داشت.
تاکنون دمشق واکنش رسمی به این تحولات از خود نشان نداده است. یک منبع دیپلماتیک در گفت‌وگو با روزنامه الاخبار ترجیح داده که در این رابطه وارد سخن نشود، او گفت که تمامی مسائل مربوط به تحولات نظامی معمولاً به شکل برنامه‌ریزی شده از زبان سخنگوی نظامی یا از طریق بیانیه‌های رسمی منتشر می‌شود.
هم‌زمانی تسلط نیروهای کرد بر تاسیسات گازی کونیکو و اجرای انتخابات در مناطق تحت سلطه این نیروها باعث افزایش پیچیدگی اوضاع شده است. در حالی که دمشق مدتی پیش این انتخابات را یک شوخی قلمداد کرده بود ، اما نیروهای کرد اصرار دارند که آن را یک واقعیت توصیف کنند.
یک منبع عالی‌رتبه سوری در این رابطه گفت که تعامل شتابزده با حوادث، موضوعی است که خیلی‌ها اصرار به ورود به آن دارند. وی تحولات مربوط به چند سال پیش را یادآور شد و گفت که همه گروه‌ها روی سقوط دمشق به دست عناصر تروریستی حساب کرده بودند. اما الان بیایند و نظر خود را بدهند. الاخبار در رابطه با اینکه آیا این اظهارات یک تهدید برای نیروهای دموکراتیک کرد به شمار می‌رود یا نه ، سوال کرد؛ اما منبع مذکور به این موضوع اکتفا کرد: ما از چند سال پیش برای حفظ وحدت و استقلال سوریه وارد یک جنگ طولانی مدت شده ایم و این جنگ جز با تحقق این دو هدف مقدس متوقف نخواهد شد.
شاید انجام انتخابات در ظاهر اتفاقی کوچک به نظر برسد. چرا که بیشتر شبیه به انتخاب اعضای جدید در شوراهای محلی است، اما ارتباط دادن آن به روند حل و فصل تحولات می تواند نشان دهنده این باشد که "شورای دموکراتیک سوریه" به دنبال اجرای طرح خود تا پایان است و این طرح ابعاد بیشتری به خود خواهد گرفت. طرح های این روند در ادامه بر انجام انتخابات شوراهای شهرها و استان ها در روز سوم نوامبر و انتخابات منطقه‌ای و پارلمانی فدرالی در سال آینده تاکید دارد. این را محمد الجمیل عضو شورای اداره منطقه قامشلی مطرح کرده است.
جمیل در این رابطه گفت: به هیچ وجه از اقدامات مذکور عقب‌نشینی صورت نخواهد گرفت. عقب‌نشینی در این زمینه به معنی خودکشی به شمار می‌رود، آنهم در شرایطی که ما هزاران شهید در این راه داده‌ایم. این منبع می‌افزاید که منطقه در مرحله انتقالی قرار دارد و هرج‌ومرج و خلا موجود در آن باید پر شود و اولویت با کسانی است که سازماندهی و پروژه مشخصی دارد.
منبع مذکور در این زمینه می‌افزاید که این پروژه بر خلاف آنچه که گفته می‌شود، با هدف وحدت سوریه دنبال می‌شود ، نه تجزیه این کشور. این دولت‌های منطقه‌ای هستند که سوریه را براساس رویکردهای فرقه‌ای تقسیم کرده اند. ما تجزیه را نمی‌پذیریم ، اما نظام مرکزی را نیز رد می کنیم.
با این وجود فدرالیته گزینه‌ای مطلوب از نظر دمشق به شمار نمی رود، به ویژه در شرایطی که بحث کردستان عراق در سایه تحولات منطقه‌ای مطرح است و این بخش به دنبال جدایی خود از دولت مرکزی عراق است. هم‌زمانی همه پرسی کردستان عراق تا زمان انتخابات صورت گرفته در مناطق تحت سلطه نیروهای کرد سوریه که دو روز پیش انجام شد، در این زمینه قابل توجه است. "ریزان حدو" سیاست‌مدار کُرد، برنامه‌ریزی شده بودن این هم‌زمانی را بعید می‌داند ، اما معتقد است این هم زمانی می‌تواند نقش قابل توجهی در همبستگی با همه پرسی عراق در محافل کرد سوریه ایجاد کند.
حدو که سیاست‌مداری نزدیک به نیروهای کرد در سوریه است ، معتقد است که مواضع کردهای سوریه باید بر این اساس باشد که همه پرسی عراق یک موضوع داخلی است، حتی اگر این روند به بروز درگیری میان بغداد و اربیل منتهی شود. اما در صورتی که نیروهای نظامی منطقه‌ای وارد عمل شوند، اوضاع متفاوت خواهد بود. وی تأکید کرد که مناطق تحت سلطه نیروهای دموکراتیک سوریه شامل ساختارهای متفاوتی است که بر اساس رژیمی از این ساختارها مدیریت می‌شود. سلو تاکید کرد که همه پرسی یک موضوع داخلی عراق است، اما شرایط ما متفاوت است.
وی ادامه داد: تمام ساختارهای ما در یک رژیم واحد است و در بخش های متعددی نیست. کردها برای ایجاد یک رژیم کرد تلاش نمی کنند، بلکه ما با هم تلاش می‌کنیم تا بخشی از سوریه متحد باشیم. با این تفاوت که ما با تغییر روش حاکمیت از دولت مرکزی به نظام فدرالی موافق هستیم.
