لوازم آرایشی ارزان و قاچاق، تهدیدی جدی برای سلامت پوست بانوان

زیبایی ظاهر، همواره به‌عنوان یکی از مسائل مهم در میان قشر جوان جامعه - به‌خصوص بانوان - اهمیت داشته است. این‌ را که هر فرد برای به‌دست آوردن ظاهری آراسته‌تر در جست‌وجوی نام تجاری معروف­‌تر و به‌دنبال آن، صرف هزینه بیش‌تر برای تهیه کالای مرغوب­‌تر است، از جمله دلایل اثبات اهمیت زیبایی ظاهر در جوامع مختلف تلقی می‌شود؛ اما آیا واقعاً ­نام‌های تجاری معروف و معتبر بهداشتی و آرایشی، در حفظ زیبایی فرد مؤثر هستند یا خیر؟! آیا برچسب‌های تجاری الصاقی بر روی محصولات بهداشتی و آرایشی وارداتی، قابل‌اطمینان هستند؟!

در داخل ایران، حدود بیست کارخانه تولید لوازم‌بهداشتی و آرایشی در حال فعالیت هستند؛ که در این میان، می‌توان از شرکت‌های «طبیعت زنده» با نام تجاری سینره - و گروه تجاری «فیروز» با نام تجاری فیروز که شرکت‌های دانش‌­بنیان است، نام برد.

همان‌طور که پیش‌بینی‌ها نشان داده‌­اند، مصرف بی­رویه­ محصولات آرایشی در کشور رو به افزایش است و تنها راهی که برای حفظ سلامت افراد مصرف‌کننده این نوع محصولات در جامعه باقی می‌­ماند، محدود کردن واردات محصولات فاقد نظارت سازمان‌های بهداشتی جهانی، جلوگیری از قاچاق کالا به داخل کشور در این محدوده و حمایت از تولیدکننده داخلی است.

بر اساس آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران نیز فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی بعد از انواع تلفن و لوازم جانبی در سال 91 در رتبه دهم اقلام مکشوفه قاچاق قرار دارد. به عبارتی، حدود 85/1 درصد کل قاچاق کشور را قاچاق محصولات آرایشی و بهداشتی به خود اختصاص داده و تنها در سال 91 در مقایسه با سال 90، از نظر ارزش ریالی، میزان کشفیات فرآورده‌های آرایشی، 471 درصد رشد داشته است؛ که به‌معنای بیش از چهار برابر شدن کشفیات قاچاق فرآورده‌های آرایشی در یک سال است.

نخستین دپارتمان تخصصی محصولات آرایشی و بهداشتی ارگانیک کشور توسط شرکت دارویی و بهداشتی دکتر عبیدی نیز شروع به فعالیت نموده است. این در حالی است که در بازار منطقه، هیچ کشوری به‌غیر از ترکیه، دانش فنی تولید محصولات آرایشی و بهداشتی ارگانیک را در اختیار ندارد و در کشورهای اروپایی و آمریکایی نیز هنوز تعریف مشخصی از محصولات ارگانیک ارائه نشده است.

به گزارش پلیس لندن، کشتی حامل 4700 عدد از محصولات تقلبی مک در حین قاچاق توسط پلیس لندن توقیف ‌شده است. پلیس اظهار داشته که این محصولات در آزمایشگاه‌های کشور چین تولید و به شرق اروپا و انگلستان وارد شده است و از طریق وب‌سایت‌های آمازون و «ای‌بی» به‌ دست خریداران رسیده است.

 

بخش تحقیقات بازار اروپا (یورو مانیتور) نیز چندی پیش اعلام کرد که ارزش بازار محصولات مراقبت از پوست در ایران به‌دلیل تبلیغات و بازاریابی گسترده با رشد 24 درصدی، به بالای صدمیلیون دلار در سال 2010 رسیده است.

درحالی‌ که محصولات آرایشی و بهداشتی اروپایی «مک»، «اربن دیکی» و «بنفیت» به‌صورت تقلبی در بازار سیاه کشور‌های آسیایی در حال خرید و فروش هستند، دولت‌مردان آمریکا و اروپا اعلام کرده‌اند که در فروشگاه‌های اینترنتی نیز این محصولات تقلبی با این علائم تجاری معتبر در حال خرید و فروش‌اند.

در بازار منطقه، هیچ کشوری به‌غیر از ترکیه، دانش فنی تولید محصولات آرایشی و بهداشتی ارگانیک را در اختیار ندارد و در کشورهای اروپایی و آمریکایی نیز هنوز تعریف مشخصی از محصولات ارگانیک ارائه نشده است.

به گزارش سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، بیش از هزار و چهارصد قلم محصولات‌ آرایشی و بهداشتی در کشور تولید می‌شود. آمار انجمن صنایع بهداشتی، آرایشی و شوینده ایران حاکی از عضویت 96 واحد تولید محصولات آرایشی و بهداشتی در این انجمن است.

همان‌طور که پیش‌بینی‌ها نشان داده‌­اند، مصرف بی­‌رویه­ محصولات آرایشی در کشور رو به افزایش است و تنها راهی که برای حفظ سلامت افراد مصرف‌کننده این نوع محصولات در جامعه باقی می‌ماند، محدود کردن واردات محصولات فاقد نظارت سازمان‌های بهداشتی جهانی، جلوگیری از قاچاق کالا به داخل کشور در این محدوده و حمایت از تولیدکننده داخلی است.

در سال 2001 شرکت یونیلیور ایران شروع به تولید لوازم‌بهداشتی در ایران نموده و اولین کالای آن صابون معروف لوکس است و‌ هم‌چنین شرکت «سرمه» با نام تجاری «ساویز» نام برد.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

PrevNext

طبق آمار مراکز تحقیقات اروپایی (یورو مونیتور)[1] کل مصرف فرآورده‌های آرایشی در غرب آسیا در سال  2008  حدود 2/7 میلیارد دلار بوده؛ که در میان کشورهای منطقه، ایران با 1/2 میلیارد دلار با فاصله کمی از عربستان (2/2 میلیارد دلار) در رده هفتم دنیا قرار دارد.[2]

با شروع سبک جدید و اپیدمی مصرف لوازم‌آرایشی و بهداشتی در ایران، این نوع کالاهای مصرفی یا باید در داخل کشور تولید شوند و یا به‌دلیل اقبال عمومی افراد، جهت مصرف کالاهای بهداشتی با نام‌های تجاری جهانی - که اغلب در کشورهای اروپایی و آمریکایی تولید می‌شوند - از مبادی قانونی مرزی وارد کشور شوند. میزان واردات انواع لوازم‌آرایشی و بهداشتی در سال 93، 17.855.218 (هفده‌ میلیون و هشتصد و پنجاه ‌و پنج ‌هزار و دویست ‌و هجده) کیلوگرم به ارزش 118.081.099 (صد و هجده‌ میلیون و هشتاد و یک‌ هزار و نود و نه) دلار بوده است و این رقم در شش‌ ماهه اول سال گذشته به حدود 9.985.677 (نه میلیون و نهصد و هشتاد و پنج هزار و ششصد و هفتاد و هفت) کیلوگرم به ارزش 59.808.490 (پنجاه ‌و نه میلیون و هشتصد و هشت هزار و چهارصد و نود) دلار رسیده است.

اکنون سؤال این‌جاست که مغایرت این اعداد گزارش‌شده از واردات محصولات آرایشی و بهداشتی به داخل کشور با رقم گزارشی از سوی مراکز تحقیقات اروپایی - که نشان‌دهنده میزان فروش محصولات به مصرف‌کننده­ ایرانی است - ناشی از چیست؟! آیا این تفاوت، نشان­ دهنده پدیده‌­ای جز قاچاق این محصولات به داخل کشور از طریق درگاه­‌های غیرقانونی است؟!

بر اساس آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران نیز فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی بعد از انواع تلفن و لوازم جانبی در سال 91 در رتبه دهم اقلام مکشوفه قاچاق قرار دارد. به عبارتی، حدود 85/1 درصد کل قاچاق کشور را قاچاق محصولات آرایشی و بهداشتی به خود اختصاص داده و تنها در سال 91 در مقایسه با سال 90، از نظر ارزش ریالی، میزان کشفیات فرآورده‌های آرایشی، 471 درصد رشد داشته است؛ که به‌معنای بیش از چهار برابر شدن کشفیات قاچاق فرآورده‌های آرایشی در یک سال است.[3] ،[4]،[5]

پس با این اختلاف آمار در واردات و قاچاق محصولات، آیا هم‌چنان می‌توان به محصولات با نام‌های تجاری اروپایی و آمریکایی موجود در بازار فروش، اطمینان کرد و به‌عنوان محصول اصل از آن‌ها بهره برد؟! بسیاری از برچسب‌های محصولات آرایشی و بهداشتی معتبر در محل‌های نامناسبی مانند زیرزمین‌های آلوده در حال تولید است و محصولی که در بسته‌بندی­‌ها و نام‌های مشابه به فروش می‌رسد، تنها لعابی از علامت تجاری معتبر وارداتی را دارد و در واقع جز محصول غیر اصیل و تقلبی چیز دیگری نیست.

کشور چین به‌عنوان پایتخت تقلب در جهان شناخته‌ شده و حدود هفتاد درصد از کفش‌های تولیدشده در دنیا و هم‌چنین شصت درصد از گوشی­‌های موجود در بازار، در چین تولید می‌شوند. به گزارش بخش جرم‌شناسی و مواد مخدر سازمان‌ملل‌متحد از سال 2008 تا 2010، تقریباً هفتاد درصد از تمام کالاهای تقلبی کشف و ضبط‌ شده نیز از کشور چین بوده است.خرید محصولات چینی و غیر اصیل در زمینه­‌های پوشاک و کالاهای الکترونیکی و... تهدید جانی برای افراد جامعه در پی نخواهد داشت؛ اما زمانی‌که نوبت به بهداشت و سلامت افراد حاضر در جامعه می‌­رسد، باید دانست که خرید محصولات ارزان‌قیمت و چینی چندان هم به‌صرفه نیست.

جیوه، سرب، آرسنیک، سیانید و فلزاتی مانند آلومینیوم، ادرار انسان و گاهی مدفوع حیوانات در محصولات تقلبی ساخت چین به کار برده شده به تازگی کشف شده است. سمی بودن این اجزا تا حدی است که منجر به آلرژی‌­های شدید، سوختگی در پوست، سرطان و ایجاد بیماری‌های مزمن از قبیل ناباروری و فشارخون بالا می­‌شوند.درحالی‌که محصولات آرایشی و بهداشتی اروپایی «مک»[6]، «اربن دیکی»[7] و «بنفیت»[8] به‌صورت تقلبی در بازار سیاه کشور­های آسیایی در حال خرید و فروش هستند، دولت‌مردان آمریکا و اروپا اعلام کرده­‌اند که در فروشگاه­‌های اینترنتی نیز این محصولات تقلبی با این علائم تجاری معتبر در حال فروش‌ هستند.[9] ،[10]به گزارش پلیس لندن، کشتی حامل 4700 عدد از محصولات تقلبی مک در حین قاچاق توسط پلیس لندن توقیف ‌شده است. پلیس اظهار داشته که این محصولات در آزمایشگاه‌های کشور چین تولید و به شرق اروپا و انگلستان وارد شده است و از طریق وب‌سایت‌های آمازون و «ای‌بی»[11] به‌دست خریداران رسیده است.

مسئولان امنیت داخلی آمریکا نیز در سال گذشته اعلام نمودند که تعدادی از محصولات آرایشی و بهداشتی که برای آزمون سمی بودن به آزمایشگاه تحقیقاتی فرستاده ‌شده بودند، نتایج مثبت سمی بودن بالا را نشان داده‌اند. در سال 2010، ایالات‌متحده با از دست دادن خرده‌فروشی لوازم‌آرایشی خود به شرکت­‌های قانونی، دچار رکود اقتصادی 188 میلیون دلاری شده است.[12]

از سوی دیگر، کشور چین به بزرگ‌ترین درگاه بازار تجارت الکترونیک تبدیل ‌شده و از این طریق نیز توانسته کالاهای تقلبی خود را به‌راحتی به بازار خرید مصرف­‌کنندگان تزریق کند. کشور چین با استفاده از بازار اینترنتی خود با میزان فروش 296 میلیارد دلار در سال از کشور آمریکا در این زمینه پیشی گرفته است. طبق گزارش مقامات قضایی، تعداد شکایت‌های ناشی از فروش کالای تقلبی اینترنتی به 77.800 مورد رسیده است؛ که این رقم نشان‌دهنده افزایش 357 درصدی شکایات در این زمینه است.

روش دیگری که فروشندگان چینی از آن طریق می‌توانند در کنار فروش کالای تقلبی اینترنتی سهم بیش‌تری از بازار خرید نصیب‌شان شود، فروش کالای اصیل، اما با تاریخی نزدیک به تاریخ انقضا - به‌صورت اینترنتی - است. در این حالت، اگرچه میزان سمی بودن کم‌تر از کالای تقلبی است؛ اما احتمال آلودگی شدید باکتریایی در این نوع کالاها با درصد بالاتری وجود دارد.[13]

برای تفکیک یک محصول تقلبی از اصل آن باید به قیمت پایین محصول مشکوک شد. اگر واقعاً کالایی اصل باشد، در هیچ حالتی نمی­‌تواند قیمت خود را از دست‌ بدهد. تمام کالاهای اصل، دارای نمایندگی‌های معتبر هستند؛ که در آن فروشگاه­‌ها محصولات دارای قیمت‌های برابر بوده و هم‌چنین محصولاتی که با نام تجاری معتبر در بازار موجود هستند و برچسب «ساخت چین» دارند را نباید به‌راحتی خریداری نمود. هیچ‌گاه محصول بدون جعبه را خریداری نکنید. این، خود نشانی از غیر اصیل بودن کالاست. گاهی اوقات با یک تغییر رنگ در بسته‌بندی محصول ولی نام تجاری معتبر، هدف فریب خریدار و فروش کالای تقلبی است.[14] ،[15]،[16]

در داخل ایران، حدود بیست کارخانه تولید لوازم‌بهداشتی و آرایشی در حال فعالیت هستند؛ که در این میان، می‌توان از شرکت‌های «طبیعت زنده» با نام تجاری «سینره» - که یک شرکت دانش‌بنیان است - ، گروه تجاری «فیروز» با نام تجاری «فیروز»، شرکت «سی‌گُل» با همان نام تجاری، شرکت «دکتر جهانگیر» با نام تجاری «پرمون»، شرکت «یونیلیور ایران»؛ که یک شرکت جهانی است و در ابتدا تنها واردات محصولات را بر عهده داشته اما در سال 2001 شروع به تولید لوازم‌بهداشتی در ایران نموده و اولین کالای آن صابون معروف لوکس است و‌ هم‌چنین شرکت «سرمه» با نام تجاری «ساویز» نام برد.[17] این تعداد، 30 تا 35 درصد از نیاز کشور را در این زمینه تأمین می­‌کنند.

به گزارش سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، بیش از هزار و چهارصد قلم محصولات‌ آرایشی و بهداشتی در کشور تولید می‌شود. آمار انجمن صنایع بهداشتی، آرایشی و شوینده ایران حاکی از عضویت 96 واحد تولید محصولات آرایشی و بهداشتی در این انجمن است. در بین این واحدها، هشت واحد در زمینه تولید ادکلن، یک واحد در زمینه تولید خط‌چشم، چهار واحد در زمینه تولید رژلب، هشت واحد در زمینه تولید رنگ‌مو، دو واحد در زمینه تولید رژگونه، دو واحد در زمینه تولید ژل بدن، 33 واحد در زمینه تولید کرم، چهار واحد در زمینه تولید کرم‌پودر، چهار واحد در زمینه تولید کرم موبَر، دو واحد در زمینه تولید لاک‌ناخن، شش واحد در زمینه تولید کرم ضدآفتاب و پنج واحد نیز در زمینه تولید ژل دست و صورت فعالیت می‌کنند. بیش‌ترین تعداد واحد تولید انواع کرم نیز در استان تهران واقع ‌شده است. هم‌چنین واحدهایی در این حوزه در استان‌های آذربایجان‌شرقی، اصفهان، ایلام، خراسان‌رضوی، سمنان، قزوین، قم، کرمانشاه، گیلان، مازندران، آذربایجان‌غربی، بوشهر، زنجان، لرستان و همدان برای فعالیت، پروانه بهره‌برداری گرفته‌اند و دارای ظرفیت تولید هستند؛ که تعداد آن‌ها در مجموع به 113 واحد می‌رسد. نکته جالب توجه این‌جاست که برخی از واحدهای تولیدی، اقدام به صادرات نیز کرده‌اند.

بر اساس آمار گمرک در سال 1390 حدود پنج میلیون دلار فرآورده­‌های مرتبط با مراقبت از پوست از کشور صادر شده است. حجم صادرات فرآورده‌های پاکیزگی و زیبایی مو نیز به حدود 960 هزار دلار، ارزش صادرات بو زداهای بدن و ضد ترشح عرق نیز به کمی بیش از 330 هزار دلار رسیده است.در کنار تولید محصولات آرایشی و بهداشتی تولید داخل، نخستین دپارتمان تخصصی محصولات آرایشی و بهداشتی ارگانیک توسط شرکت دارویی و بهداشتی دکتر عبیدی نیز شروع به فعالیت نموده است. این در حالی است که در بازار منطقه، هیچ کشوری به‌غیر از ترکیه، دانش فنی تولید محصولات آرایشی و بهداشتی ارگانیک را در اختیار ندارد و در کشورهای اروپایی و آمریکایی نیز هنوز عرضه مشخصی از محصولات ارگانیک ارائه نشده است. اولین محصول ارگانیک این شرکت، کرم صورت است؛ که در حال حاضر طبق نیاز کشور حدود سه‌هزار عدد در ماه تولید می­‌شود و فرمولاسیون این محصول، تحت‌تأیید و نظارت سازمان غذا و دارو است.[18][19]

بخش تحقیقات بازار اروپا (یورو مانیتور) نیز چندی پیش اعلام کرد که ارزش بازار محصولات مراقبت از پوست در ایران به‌دلیل تبلیغات و بازاریابی گسترده با رشد 24 درصدی، به بالای صدمیلیون دلار در سال 2010 رسیده است. در این گزارش عنوان ‌شده با رشد جمعیت افراد جوان در ایران و تغییر الگوی مصرف در این کشور، پیش‌بینی می‌شود ارزش بازار محصولات مراقبت از پوست در ایران تا سال 2015 میلادی به بیش از 4.6 میلیارد دلار رسیده باشد.[20]همان‌طور که پیش‌بینی‌ها نشان داده­‌اند، مصرف بی‌رویه­ محصولات آرایشی در کشور رو به افزایش است و تنها راهی که برای حفظ سلامت افراد مصرف‌کننده این نوع محصولات در جامعه باقی می‌ماند، محدود کردن واردات محصولات فاقد نظارت سازمان‌های بهداشتی جهانی، جلوگیری از قاچاق کالا به داخل کشور در این محدوده و حمایت از تولیدکننده داخلی است.

چرا زمانی‌که توان تولید محصولات در داخل کشور به میزان سالانه نهصد هزار تن است، تنها از 237 هزار تن از این ظرفیت استفاده می‌شود؟![21] آیا نمی‌توان با ممنوعیت واردات این نوع کالاها به داخل کشور، کمک بزرگی به تولیدات محصولات داخلی از طریق تأمین نیازهای مالی و بازسازی دستگاه‌ها نمود؟! آیا بهتر نیست با جایگزینی محصولات تحت‌نظارت سازمان غذا و داروی داخل کشور و تولید داخلی با محصول فاقد نظارت خارجی حتی با نام معتبر که به‌صورت قاچاق و غیرقانونی وارد کشور می‌شود، به این صنعت تا حد خودکفایی اکتفا نماییم؟!