آلاینده‌‌های کارون؛ از سد گتوند، زه آب‌های کشاورزی، فاضلاب‌ها تا انتقال آب

معاون مطالعات پایه سازمان آب و برق خوزستان با بیان این که الگوی کشت باید به سمتی برود که از هدر رفت آب جلوگیری شود، گفت: درخواست ما این است که کشت از آبان ماه شروع شود تا آب هدر نرود و راهی جز آن که مصرف آب را معقول کنیم، وجود ندارد.

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه خوزستان، هوشنگ حسونی زاده در کارگروه آب و محیط زیست در حاشیه نشست دولت پاسخگو و اصحاب رسانه، اظهار کرد: از سال 87 گرفتار خشکسالی هستیم و به بیان دیگر تغییر اقلیم در حال انجام است و انتقال آب از سرشاخه‌های رودخانه‌ها نیز به تبعات این موضوع را افزایش داده است.

وی افزود: خشکسالی در تمام حوضه‌های آبی کشور وجود دارد اما در جنوب غرب کشور بسیار شدید بوده است و سال 88 بدترین سال در این دوره خشکسالی بود که در این سال ورودی آب‌های استان 8 میلیارد مترمکعب بوده است.

حسونی زاده با بیان این که سال گذشته دومین سال بد خشکسالی بود، تصریح کرد: سال آبی گذشته که در شهریورماه به پایان رسید، حجم ورودی آب استان 13 میلیارد و 348 میلیون مکعب بود، در حالی که میزان نرمال آن 27 میلیارد مترمکعب است و به تعبیر دیگر ورودی رودخانه‌های استان 49 درصد سال‌های نرمال است.

وی عنوان کرد: میزان آب رودخانه‌های استان در سال آبی گذشته نسبت به سال پیش از آن 22 درصد کاهش داشت که در این میان حوضه کرخه 13 درصد و حوضه مارون 30 درصد کاهش یافته است.

حسونی زاده با بیان این که در سال گذشته در استان شاهد کاهش آورد آب و بارش بودیم، خاطرنشان کرد: میزان بارش در سال گذشته 198 میلیمتر بود که 55 درصد سال‌های نرمال و 60 درصد میزان بارش در سال 92ـ93 بوده است.

معاون مطالعات پایه سازمان آب و برق خوزستان گفت: امسال با توجه به این که هواشناسی سالی نرمال یا نزدیک به نرمال را تعیین کرده است، پیش بینی می‌شود در حوضه کارون 13 میلیارد مترمکعب، در حوضه کرخه یک میلیارد و 200 میلیون مترمکعب و در حوضه مارون 780 میلیون مترمکعب آورد آب داشته باشیم.

وی ادامه داد: این پیش بینی ما برای سال آبی جدید است و امیدواریم اتفاقی بهتر از آن حاصل شود؛ به همین جهت به مصرف کنندگان آب به ویژه کشاورزان که بیش از 90 درصد مصرف آب در بخش کشاورزی است، از هدر رفت آب جلوگیری شود.

حسونی زاده افزود: یکی از راه‌های معقول کردن مصرف آب در کشاورزی آبیاری نوین است و به طور مثال آبیاری تحت فشار و انتقال آب با لوله برای مصرف کشاورزی جهت جلوگیری از تبخیر آب از جمله روش‌های این نوع آبیاری است و اکنون راندمان آب در بخش کشاورزی طبق ادعای مسئولان جهاد کشاورزی، 30 درصد است و باقی مانده آن به هدر می‌رود.

وی خاطرنشان کرد: اگر بتوان این میزان هدررفت آب در مصارف کشاورزی را به 50 درصد کاهش دهیم در حدود 2 میلیارد مترمکعب آب صرف جویی خواهیم داشت؛ بنابراین باید کشاورز را توجیه و برای او زمینه را فراهم کرد تا مصرف آب را بهینه و معقول کنیم.

حسونی زاده با بیان این که طرح 550 هزار هکتاری یکی از طرح‌هایی است که می‌تواند مصرف آب را معقول کند، اظهار کرد: در این طرح قرار است انتقال آب برای زمین کشاورزی به صورت اصولی انجام و مصرف آب منطقی شود و این مساله می‌تواند راندمان آب را افزایش دهد؛ اگر مصرف آب در طرح 550 هزار هکتاری به روش‌های کنونی باشد، امکان تامین آب آن وجود ندارد اما اگر سیستم آبیاری نوین در این طرح به کار گرفته شود و مصرف معقول باشد، امکان تامین آب آن وجود دارد.

معاون مطالعات پایه سازمان آب و برق خوزستان در خصوص این که چه پدیده‌ای در کاهش کیفیت آب کارون تاثیر گذاری بیشتری دارد، گفت: در ابتدا باید گفت که تمام پدیده‌ها چه سد گتوند، انتقال آب از سرشاخه‌ها، زهکش‌های نیشکر و فاضلاب‌های شهری و صنعتی در کاهش کیفیت آب کارون مقصر هستند.

وی افزود: این موضوع با همکاری وزارت نیرو و محیط زیست مورد تحلیل و مطالعه قرار گرفته شده است که پس از بررسی در وضعیت فعلی، سد گتوند 18 درصد و زهاب کشت نیشکر و کشاورزی 42.5 درصد در کاهش کیفیت آب کارون تاثیرگذار هستند.

حسونی زاده ادامه داد: میزان تاثیرگذاری باقی مانده نیز به فاضلاب‌های شهری، صنایع و دیگر عوامل مربوط می‌شود؛ به طور قطع انتقال آب از سرشاخه‌ها در کاهش کیفیت آب کارون تاثیر گذار است و انتقال آب کمیت را کاهش می‌دهد و زمانی که کمیت کاهش پیدا می‌کند، آلاینده‌ها نیز افزایش پیدا می‌کنند و بر کیفیت تاثیر می‌گذارد.

وی خاطرنشان کرد: واحدهای نیشکر که 40 درصد از آب بخش کشاورزی را در استان مصرف می‌کنند از بین بخش های مختلف کشاورزی عمده ترین آلاینده در کیفیت آب محسوب می‌شوند.

حسونی زاده گفت: میزان شوری آب (HC) متاثر از کمیت است و در فصول مختلف تغییر می‌کند؛ در حوضه کارون میزان شوری در مقطع اهواز از 2300 تا 2500 میکروموث در حال کنترل است و اگر شوری آب از این میزان بیشتر شود، طوری آب رها‌سازی می‌شود که شوری آب به همان میزان موردنظر برسد.

معاون مطالعات پایه سازمان آب و برق خوزستان با بیان این که تصمیم آبگیری سد گتوند توسط شخصیت کلان کشور گرفته شده بود، بیان کرد: وزارت نیرو یک دستگاه بزرگ و کلان است و ما در موضوع سد گتوند نظرات خود را داشتیم اما نباید انتظار داشت که سیاست وزارت نیرو توسط یک سازمان تغییر کند؛ از سال 82 در سازمان آب و برق اعلام کردیم که گنبد نمکی در محل سد گتوند وجود دارد اما یک تصمیم کلان برای آبگیری سد گتوند گرفته شده بود و رییس جمهور وقت دستور آبگیری آن را داد.

وی اظهار کرد: ما به عنوان کارشناس در خصوص سد گتوند نظرات خود را به روش‌های مختلف اعلام کردیم اما اجرایی کردن این نظرات مساله دیگری است و تاکنون وزارت نیرو به این مرحله نرسیده که نظرات ما درست است.

حسونی زاده به راهکارهای علاج یابی سد گتوند اشاره و خاطرنشان کرد: ما گزینه نهایی کمیته علاج یابی سد گتوند را قبول نداریم اما عنوان می‌کنند که این تصمیم توسط علمی‌ترین نهاد کشور یعنی همان دانشگاه تهران گرفته شده است و مدیریت مخزن سد گتوند که به عنوان گزینه نهایی علاج یابی سد گتوند معرفی شده، همان کاری است که اکنون در حال انجام است.

وی یادآور شد: در هنگام آبگیری سد گتوند پافشاری بسیاری کردیم و حتی یک کمیته بین المللی مشکل سد گتوند را بررسی و راهکارهای را ارایه کرد و در آن هنگام مجری سد متعهد شد که مشکل گنبد نمکی در سد گتوند را برطرف می‌کند.

معاون مطالعات پایه سازمان آب و برق خوزستان در خصوص انتقال تحقیقات سد گتوند از دانشگاه شهید چمران اهواز و واگذاری آن به موسسه آب دانشگاه تهران نیز گفت: دانشکده آب دانشگاه شهید چمران اهواز قطب علمی آب کشور است، به همین جهت از دولت درخواست کردیم که این دانشگاه به عنوان یکی از بررسی کنندگان سد گتوند باشد و با این موضوع ابتدا موافقت و قرار شد که سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور قرارداد را با دانشگاه شهید چمران اهواز و موسسه آب تهران منعقد کند و دکتر قمشی نیز به عنوان نماینده دانشگاه شهید چمران اهواز معرفی شد، اما پس از آن معلوم نیست که چه اتفاقی رخ داد که موسسه آب دانشگاه تهران تنها به عنوان متولی انجام تحقیقات سد گتوند معرفی شد و این تصمیم را سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور اتخاذ کرد.

خبرنگار: 17032